Proverbs 1 Cross References - PBG

¹ Przypowieści Salomona, syna Dawidowego, króla Izraelskiego, ² Dla poznania mądrości i ćwiczenia, ku wyrozumieniu powieści roztropnych; ³ Dla pojęcia ćwiczenia w rozumie, w sprawiedliwości, w sądzie i w prawości; ⁴ Dla podania prostakom ostrożności, młodemu umiejętności, i opatrzności. ⁵ Tych gdy mądry słuchać będzie, przybędzie mu nauki, a roztropny w radach opatrzniejszy będzie, ⁶ Aby zrozumiał przypowieści, i wykłady ich, słowa mądrych i zagadki ich. ⁷ Bojaźń Pańska jest początkiem umiejętności; ale głupi mądrością i ćwiczeniem gardzą. ⁸ Słuchaj, synu mój! ćwiczenia ojca twego, a nie opuszczaj nauki matki twojej. ⁹ Bo to przyda wdzięczności głowie twojej, i będzie łańcuchem kosztownym szyi twojej. ¹⁰ Synu mój! jeżliby cię namawiali grzesznicy, nie przyzwalaj. ¹¹ Jeźlićby rzekli: Pójdź z nami, czyhajmy na krew, zasadźmy się na niewinnego bez przyczyny; ¹² Pożremyż ich żywo, jako grób, a całkiem, jako zstępujących w dół; ¹³ Wszelkiej majętności kosztownej nabędziemy, napełnimy domy nasze korzyścią; ¹⁴ Rzuć między nas los twój; mieszek jeden wszyscy mieć będziemy. ¹⁵ Synu mójâ nie chodźże z nimi w drogę; zawściągnij nogi twojej od ścieżek ich. ¹⁶ Albowiem nogi ich ku złemu bieżą, i spieszą się na wylanie krwi. ¹⁷ Bo jako próżno zastawiają sieci przed oczyma wszelkiego ptaka skrzydlastego: ¹⁸ Tak i ci na krew swoję czyhają, a zasadzają się na duszę swoję. ¹⁹ Takieć są ścieszki każdego czyhającego na zysk, który duszę pana swego odbiera. ²⁰ Mądrość na dworzu woła, głos swój na ulicach wydaje. ²¹ W największym zgiełku woła, u wrót bram, w miastach powieści swoje opowiada, mówiąc: ²² Prostacy! dokądże się kochać będziecie w prostocie? a naśmiewcy pośmiewisko miłować będziecie? a głupi nienawidzieć umiejętności będziecie? ²³ Nawróćcież się na karanie moje; oto wam wydam ducha mojego, a podam wam do znajomości słowa moje. ²⁴ Ponieważem wołała, a nie chcieliście; wyciągałam rękę moję, a nie był, ktoby uważał; ²⁵ Owszem odrzuciliście wszystkę radę moję, a karności mojej nie chcieliście przyjąć; ²⁶ Przetoż ja w zginieniu waszem śmiać się będę, będę z was szydziła, gdy przyjdzie, czego się strachacie. ²⁷ Gdy przyjdzie jako spustoszenie, czego się strachacie, i gdy zginienie wasze przypadnie jako wicher, gdy przyjdzie na was ucisk i utrapienie; ²⁸ Tedy mię wzywać będą, a nie nie wysłucham; szukać mię będą z poranku, a nie znajdą mię. ²⁹ Przeto, iż mieli w nienawiści umiejętność, a bojaźni Pańskiej nie obrali sobie, ³⁰ Ani przestawali na radzie mijej, ale gardzili wszelką karnością moją: ³¹ Przetoż będą używać owocu dróg swoich, a radami swemi nasyceni będą. ³² Bo odwrócenie prostaków pozabija ich, a szczęście głupich wytraci ich. ³³ Ale kto mię słucha, bezpiecznie mieszkać będzie, a będzie wolny od strachu złych rzeczy.

³ I rzekł Pan: Nie będzie się wadził duch mój z człowiekiem na wieki, gdyż jest ciałem; i będą dni jego sto i dwadzieścia lat.

⁷ I stało się potem, iż obróciła żona pana jego oczy swoje na Józefa, i rzekła: Śpij ze mną. ⁸ Ale nie chciał: i rzekł do żony pana swego: Oto, pan mój nie wie, tak jako ja, co jest w domu jego; bo wszystko, co miał, podał w ręce moje. ⁹ I nie masz nikogo w domu tym nad mię przedniejszego, i nie wyjął mi nic z mocy, prócz ciebie, przeto żeś ty jest żona jego; jakoż bym tedy miał uczynić tę wielką złość, i grzeszyć przeciwko Bogu? ¹⁰ I stało się, gdy ona namawiała Józefa na każdy dzień, a on jej nie zezwalał, aby spał z nią, albo bywał z nią: ¹¹ Tedy dnia niektórego, gdy wszedł do domu, dla odprawowania pracy swej, a nie było tam z domowników nikogo w domu; ¹² Uchwyciła go za szatę jego, mówiąc: Śpij ze mną. Ale on zostawiwszy szatę swoję w ręku jej, uciekł, i wyszedł precz. ¹³ A gdy ona obaczyła, iż zostawił szatę swoję w ręku jej, a uciekł precz;

⁴² Zdjął tedy Farao pierścień swój z ręki swej, i dał go na rękę Józefową; oblekł go też w szatę bisiorową, i włożył łańcuch złoty na szyję jego.

³ Wszedł tedy Mojżesz i Aaron do Faraona, i mówili mu: Tak mówi Pan, Bóg Hebrajczyków: Dokądże nie chcesz uniżyć się przede mną? Wypuść lud mój, aby mi służył.

²⁸ Tedy rzekł Pan do Mojżesza: I pókiż nie będziecie chcieli przestrzegać przykazań moich i zakonu mego?

³ Każdy matki swojej i ojca swego bójcie się, a sabatów moich przestrzegajcie; Jam Pan, Bóg wasz.

⁸ Usty do ust mawiam z nim: nie w widzeniu, ani w zagadaniu, ani w podobieństwach Pana widywa; czemużeście się nie bali, mówić przeciw słudze memu Mojżeszowi?

²⁷ I dokądże znosić mam ten zły lud, który szemrze przeciwko mnie? długoż szemrania synów Izraelskich, którzy szemrzą przeciwko mnie, słuchać będę?

³⁰ Ale jeźliż co nowego uczyni Pan, że otworzy ziemia usta swe, i pożre je i wszystkiego co mają, i zstąpią żywo do piekła, tedy poznacie, że rozdraźnili ci mężowie Pana. ³¹ I stało się, gdy przestał mówić wszystkich tych słów, że się rozstąpiła ziemia pod nimi; ³² A otworzywszy ziemia paszczękę swoję, pożarła je, i domy ich, ze wszystkimi ludźmi, którzy byli przy Korem, i wszystkie majętności ich. ³³ I zstąpili oni ze wszystkiem co mieli, żywo do piekła, i okryła je ziemia, i poginęli z pośrodku zgromadzenia.

¹⁰ I otworzyła ziemia usta swoje, a pożarła onych, i Korego, gdy zginęła ona rota, a pożarł ich ogień dwie cię i pięćdziesiąt mężów, którzy się stali na przykład innym;

⁵ Patrzcież, żem was nauczał ustaw i sądów, jako mi rozkazał Pan, Bóg mój, abyście tak czynili w ziemi tej, do której wchodzicie, abyście ją dziedzicznie posiedli. ⁶ Przestrzegajcież ich tedy, a czyńcie je; to bowiem jest mądrość wasza, i rozum wasz przed oczyma narodów; którzy usłyszawszy o tych wszystkich ustawach, rzeką: Tylko ten lud mądry, i rozumny, i naród wielki jest.

⁸ Nie pozwolisz mu, ani go usłuchasz, ani mu folgować będzie oko twoje, ani się zmiłujesz nad nim, ani go utaisz;

¹⁸ Jeźliby kto miał syna swawolnego, i krnąbrnego, któryby nie słuchał głosu ojca swego, i głosu matki swojej, a będąc strofowany, nie usłuchałby ich: ¹⁹ Tedy go wezmą ojciec jego i matka jego, i przywiodą go do starszych miasta swego, i do bramy sądowej miejsca onego, ²⁰ I rzeką do starszych miasta onego: Ten nasz syn jest swawolny i krnąbrny, nieposłuszny głosu naszemu, żarłok jest i pijanica; ²¹ Tedy ukamionują go wszyscy ludzie miasta onego, i umrze; a tak odejmiesz złe z pośrodku siebie, co gdy wszystek Izrael usłyszy, bać się będą.

¹⁵ I roztył Izrael, i wierzgał (otyłeś, stłuściałeś, zgrubiałeś, i opuściłeś Boga, który cię uczynił,) i lekce poważył Boga, opokę zbawienia swego. ¹⁶ Ku zapalczywości pobudzili go przez cudze bogi, i przez obrzydliwości rozdraźnili go. ¹⁷ Ofiarowali dyjabłom, nie Bogu, bogom, których nie znali, nowym, którzy z bliska przyszli, których się nie bali ojcowie wasi. ¹⁸ Opoki, która cię spłodziła, zapomniałeś, zapomniałeś Boga, Stworzyciela twego. ¹⁹ Co widząc Pan poruszył się gniewem na syny swoje, i na córki swoje. ²⁰ I rzekł: Skryję oblicze moje przed nimi, obaczę, jaki będzie koniec ich; albowiem są narodem przewrotnym, synami, w których wiary nie masz. ²¹ Oni mię wzruszyli ku zapalczywości przez to, co nie jest Bogiem; pobudzili mię próżnościami swemi. Ja też do zazdrości pobudzę je przez te, którzy nie są ludem, przez naród głupi rozdraźnię je. ²² Albowiem ogień rozpalił się w popędliwości mojej, i będzie gorzał aż do najgłębszego piekła, i pożre ziemię, i urodzaj jej, i wypali grunty gór. ²³ Zgromadzę na nie złe rzeczy, strzały moje na nie wystrzelam. ²⁴ Zniszczeją od głodu, i będą strawieni gorączką, i śmiercią gorzką; zęby też bestyi poślę na nie, z jadem gadzin ziemskich. ²⁵ Zewnątrz osieroci je miecz, a w pokojach będzie strach, tak na młodzieńca, jako na pannę, na ssącego piersi, i na męża sędziwego. ²⁶ Rzekłem: Rozproszę je po kątach, i wygubię między ludźmi pamiątkę ich. ²⁷ Gdybym się na pychę nieprzyjaciół nie oglądał, by się snać nie podnieśli nieprzyjaciele ich, a nie rzekli: Ręka nasza wyniosła, a nie Pan, sprawiła to wszystko. ²⁸ Albowiem ten naród ginie przez rady swe, i nie ma rozumu. ²⁹ O by mądrymi byli! wyrozumieliby to, i oglądaliby się na ostatnie rzeczy swoje. ³⁰ Jakoby uganiał jeden z nich tysiąc, a dwaj goniliby dziesięć tysięcy! gdyby ich Bóg, opoka ich, nie zaprzedał, i Pan ich nie wydał: ³¹ Albowiem nie jako skała nasza skała ich, co nieprzyjaciele nasi sami osądzą. ³² Albowiem z macicy Sodomskiej macica ich, i z latorośli Gomorskich jagody ich, jagody jadowite, grona ich gorzkie. ³³ Jad smoczy wino ich, i trucizną żmij okrutną. ³⁴ Izali to nie jest skryto u mnie; zapieczętowano w skarbie moim? ³⁵ Mojać jest pomsta i nagroda; czasu swego powinie się noga ich, ponieważ bliski jest dzień zginienia ich, a spieszą się przyszłe rzeczy do nich. ³⁶ Albowiem sądzić będzie Pan lud swój, a sług swoich użali się, gdy ujrzy, że ustała siła, a iż tak pojmany, jako zostawiony, nic nie mogą. ³⁷ I rzecze: Gdzież bogowie ich? Ona opoka, w której ufali? ³⁸ Którzy tłustość ofiar ich jadali, i pijali wino ofiar ich mokrych? Niechże wstaną, i ratują was, i niechaj będą ucieczką waszą. ³⁹ Obaczcież teraz, żem Ja, Jam jest sam, a że nie masz bogów oprócz Mnie; Ja zabijam i ożywiam, zranię, i Ja uleczę, a nie masz kto by z ręki mojej wyrwał. ⁴⁰ Albowiem podniosę ku niebu rękę moję, i rzekę: Żyję Ja na wieki. ⁴¹ Jeźli zaostrzę błyszczący się miecz swój, i porwie sąd ręka moja, oddam pomstę nieprzyjaciołom moim, i tym, którzy mię nienawidzą, nagrodzę. ⁴² Opoję strzały moje krwią, a miecz mój naje się mięsa ze krwi pobitych i pojmanych, skoro zacznę mścić się nad nieprzyjacioły. ⁴³ Weselcie się narodowie z ludem jego; albowiem krwi sług swoich pomści się, i pomstę odda nieprzyjaciołom swoim, a miłościw będzie ziemi swojej, i ludowi swemu. ⁴⁴ Tedy przyszedł Mojżesz, i mówił wszystkie słowa pieśni tej w uszach ludu tego, on i Jozue, syn Nunów.

¹⁴ Idźcież, a wołajcie do bogów, któreście sobie obrali; oni niechaj was wybawią czasu ucisku waszego.

¹⁶ A gdy mu się uprzykrzała słowy swemi na każdy dzień, i trapiła go, aż zemdlała dusza jego na śmierć, ¹⁷ Tedy jej otworzył cale serce swoje, i powiedział jej: Brzytwa nigdy nie postała na głowie mojej, gdyżem jest Nazarejczykiem Bożym zaraz z żywota matki mojej; gdyby mię ogolono, odejdzie ode mnie moc moja, i osłabieję, i będę jako inny człowiek. ¹⁸ Widząc tedy Dalila, że jej otworzył cale serce swoje, posłała i wezwała książąt Filistyńskich, mówiąc: Pójdźcież jeszcze raz, boć mi otworzył cale serce swoje; i przyszły do niej książęta Filistyńskie, niosąc srebro w rękach swych. ¹⁹ Tedy go uśpiła na łonie swojem, a przyzwawszy niektórego człowieka, dała ogolić siedem kędzierzy głowy jego; potem go jęła draźnić, gdy odeszła moc jego od niego, ²⁰ I rzekła: Filistynowie nad tobą, Samsonie. A ocuciwszy się ze snu swego, rzekł: Wynijdę jako i pierwej, a wybiję się; a nie wiedział, że Pan odstąpił od niego. ²¹ Tedy pojmawszy go Filistynowie, wyłupili mu oczy, i wiedli go do Gazy, związawszy go dwoma miedzianymi łańcuchami, i musiał mleć w domu więźniów.

²⁵ Gdy kto zgrzeszy przeciw człowiekowi, sądzić go będzie sędzia, ale jeźli przeciw Panu kto zgrzeszy, któż się za nim ujmie? Lecz nie usłuchali głosu ojca swego; bo je chciał Pan pobić.

¹⁸ I będziecie wołać dnia onego dla króla waszego, którego sobie obierzecie, a nie wysłucha was Pan dnia onego.

³² I rzekł Dawid do Abigaili: Błogosławiony Pan, Bóg Izraelski, który cię dziś posłał przeciwko mnie. ³³ Błogosławiona wymowa twoja, i błogosławionaś ty, któraś mię zawściągnęła dzisiaj, żem nie szedł na rozlanie krwi, a żem się sam nie mścił krzywdy swojej.

²⁴ I cieszył Dawid Betsabeę, żonę swą, a wszedłszy do niej, spał z nią. I porodziła syna, i nazwał imię jego Salomon, a Pan go miłował. ²⁵ Przetoż posłał Natana proroka, i nazwał imię jego Jedydyja, dla Pana.

¹¹ Tedy rzekł Joab mężowi, który mu to oznajmił: Jeźliś widział, a czmużeś go tam nie zabił i nie zrzucił na ziemię? A ja bym ci był powinien dać dziesięć srebników i jeden pas rycerski. ¹² I odpowiedział on mąż Joabowi: A ja choćbym miał odważonych na rękach mych tysiąc srebników, nie podniósłbym ręki mojej na syna królewskiego; bośmy słyszeli, gdy przykazał król tobie i Abisajowi i Itajowi, mówiąc: Ochraniajcie wszyscy syna mego A bsaloma. ¹³ Chyba, żebym chciał wdać duszę moję w niebezpieczeństwo; bo nie bywa nic zatajono przed królem; i ty sam byłbyś przeciwko mnie.

¹² A tak Salomon usiadł na stolicy Dawida ojca swego, i zmocniło się bardzo królestwo jego.

⁹ Przetoż daj słudze twemu serce rozumne, aby sądził lud twój, i aby rozeznawał między dobrem i złem; albowiem któż może sądzić ten lud twój tak wielki? ¹⁰ I podobało się to Panu, że żądał Salomon tej rzeczy. ¹¹ Tedy rzekł Bóg do niego: Dla tego, żeś o to prosił, a nieżądałeś sobie długich dni, aniś żądał sobie bogactw, aniś prosił o wytracenie nieprzyjaciół twoich, aleś sobie prosił o rozum dla rozeznania sądu: ¹² Otożem uczynił według słów twoich; otom ci dał serce mądre i rozumne, tak, iż żaden równy tobie nie był przed tobą, ani po tobie powstanie równy tobie.

²⁸ A usłyszawszy wszystek lud Izraelski ten sąd, który osądził król, bali się króla: albowiem wiedzieli, że mądrość Boża była w sercu jego ku czynieniu sądu.

³¹ Owszem mędrszym był nad wszystkie ludzie, aż i nad Etana Ezrahytę, i nad Hemana, i Chalkola, i Darda, syny Maholowe; a był sławny u wszystkich narodów okolicznych. ³² Nadto złożył trzy tysiące przypowieści, a pieśni jego było tysiąc i pięć.

²⁰ Rzekł Giezy, sługa Elizeusza, męża Bożego: Oto nie dopuścił pan mój temu Naamanowi Syryjskiemu, aby dał z ręki swej, co był przywiózł; jako żywy Pan, że pobieżę za nim, a wezmę co od niego. ²¹ A tak bieżał Giezy za Naamanem. Którego ujrzawszy Naaman bieżącego za sobą, skoczył z wozu przeciw niemu, i rzekł: Dobrzeż się wszystko dzieje? ²² Któremu odpowiedział: Dobrze. Pan mój posłał mię, abym ci powiedział: Oto dopiero teraz przyszli do mnie dwaj młodzieńcy z góry Efraim z synów prorockich; dajże im proszę talent srebra, i dwie odmienne szaty. ²³ Tedy rzekł Naaman; Radniej weźmij dwa talenty. I przymusił go, i zawiązał dwa talenty srebra we dwa worki, i dwie odmienne szaty, i włożył na dwóch sług swoich, którzy nieśli przed nim. ²⁴ A przyszedłszy na pagórek, wziął to z ręki ich, i złożył w niektórym domu, a męże one odprawił, i odeszli. ²⁵ Potem przyszedłszy stanął przed panem swym. I rzekł do niego Elizeusz: Skądże Giezy? A on odpowiedział: Nie chodził nigdzie sługa twój. ²⁶ Ale mu on rzekł: Azaż serce moje nie chodziło z tobą, kiedy się obrócił on mąż z wozu swego przeciwko tobie? azaż czas był do brania srebra, i do brania szat, i oliwnic, i winnic, i bydła, i wołów, i sług, i służebnic? ²⁷ Przetoż trąd Naamanowy przylgnie do ciebie, i do nasienia twego na wieki. I wyszedł od twarzy jego trędowaty, jako śnieg.

⁹ Oto syn, któryć się urodzi, będzie mężem spokojnym; bo mu dam odpocznienie od wszystkich nieprzyjaciół jego zewsząd. Przetoż Salomon będzie imię jego; albowiem pokój i odpocznienie dam Izraelowi za dni jego.

⁵ A ze wszystkich synów moich (bo mi wiele synów Pan dał) obrał Salomona, syna mego, aby siedział na stolicy królestwa Pańskiego nad Izraelem.

²⁸ I umarł w starości dobrej, pełen dni, bogactw i sławy: a królował Salomon, syn jego, miasto niego.

¹⁶ A gdy on do niego mówił, rzekł mu król: Izali cię za radcę królewskiego obrano? Przestań tego, aby cię nie zabito. A tak przestał prorok; wszakże rzekł: Wiem, że cię umyślił Bóg zatracić, gdyżeś to uczynił, a nie usłuchałeś rady mojej.

¹⁶ Ale oni szydzili z posłów Bożych, i lekce sobie poważyli słów jego, a naśmiewali się z proroków jego, aż przyszła popędliwość Pańska na lud jego, tak, iż żadnego uleczenia nie było.

¹⁰ I powieszono Hamana na onej szubienicy, którą był zgotował Mardocheuszowi. A tak uspokoił się gniew królewski.

⁸ Jakom widał, że ci, którzy orali złość, i rozsiewali przewrotność, toż też zasię żęli.

¹⁴ Którzy mawiają Bogu: Odejdź od nas; bo dróg twoich znać nie chcemy. ¹⁵ Któż jest Wszechmocny, abyśmy mu służyli? a cóż nam to pomoże, choćbyśmy mu się modlili?

²² Przyjmij, proszę, z ust jego zakon, a złóż wyroki jego w sercu twojem.

² Niezbożni granice przenoszą, trzody zabierają i pasą. ³ Osła sierotek zajmują, a wołu od wdowy w zastawie biorą.

⁹ Izali Bóg usłyszy wołanie jego, gdy nań ucisk przyjdzie?

²⁸ Ale człowiekowi rzekł: Oto bojaźń Pańska jest mądrością, a warować się złego, jest rozumem.

³⁹ Jeźliżem pożytków jej używał bez pieniędzy, i jeźlim do wzdychania przywodził dzierżawców jej:

⁷ Któryż jest mąż taki, jako Ijob, coby pił pośmiewisko jako wodę?

¹⁰ Przetoż mię słuchajcie, mężowie rozumni! Niech będzie daleka niepobożność od Boga, i nieprawość od Wszechmocnego.

¹⁶ Maszli tedy rozum, słuchaj tego, a przyjmuj w uszy swe głos mowy mojej.

³⁴ Mężowie rozumni toż rzeką ze mną, a człowiek mądry przypadnie na to,

¹¹ Choć nas wyucza nad bydlęta ziemskie, a nad ptastwo niebieskie czyni nas mędrszymi. ¹² Tedy wołająli dla hardości złych, on ich nie wysłuchuje.

¹ Błogosławiony mąż, który nie chodzi w radzie niepobożnych, a na drodze grzesznych nie stoi, i na stolicy naśniewców nie siedzi;

⁴ Ale ten, który mieszka w niebie, śmieje się; Pan szydzi z nich.

⁹ Panie! prowadź mię w sprawiedliwości twojej dla nieprzyjaciół moich, a wyprostuj przed obliczem mojem drogę twoję.

¹⁴ Zgotował nań broń śmiertelną, a strzały swoje na prześladowników przyprawił. ¹⁵ Oto rodzi nieprawość, bo począł boleść; ale porodzi kłamstwo. ¹⁶ Kopał dół, i wykopał go; ale wpadnie w dół, który sam uczynił.

¹⁶ Zanurzeni są poganie w dole, który uczynili; w sieci, którą skrycie zastawili, uwięzła noga ich.

⁸ Siedzi, czyhając we wsiach, w skrytościach zabija niewinnego; oczy jego upatrują ubogiego. ⁹ Czyha w skrytem miejscu, jako lew w jamie swojej; dybie jakoby uchwycił ubogiego, ułapiwszy go ciągnie do sieci swojej. ¹⁰ Przypada, przytula się, i rzuca się mocą swoją na wiele ubogich.

¹² Każdy z nich podobien jest lwowi pragnącemu łupu, i lwięciu siedzącemu w jamie.

⁴¹ Podałeś mi tył nieprzyjaciół moich, abym tych, którzy mię nienawidzą, wykorzenił.

⁷ Wychodzi od kończyn niebios, a obchodzi je aż do kończyn ich, a niemasz nic, coby się mogło ukryć przed gorącem jego.

¹² Jestże człowiek, co się boi Pana? Nauczy go drogi, którąby miał obrać. ¹³ Dusza jego w dobrem przemieszkiwać będzie, a nasienie jego odziedziczy ziemię.

⁴ Nie zasiadałem z ludźmi kłamliwymi a z obłudnikami nie kumałem się. ⁵ Nienawidziałem zgromadzenia złośników, a z niepobożnymi nie zasiadałem.

¹ Psalm Dawidowy. Do ciebie, Panie! wołam, skało moja! nie milcz na wołanie moje, bym snać, jeźli mi się nie ozwiesz, nie stał się podobnym zstępującym do grobu.

²⁰ O jakoż jest wielka dobroć twoja, którąś zachował bojącym się ciebie, którąś pokazywał tym, którzy ufają w tobie przed synami ludzkimi.

¹¹ Lwięta niedostatek cierpią i głód; lecz szukającym Pana nie będzie schodziło na wszelkiem dobrem.

⁷ Albowiem bez przyczyny zastawili na mię w dole sieci swoje, i bez przyczyny ukopali dół duszy mojej.

²⁵ Niech nie mówią w sercu swojem: Ehej, duszo masza! niech nie mówią: Pożarliśmy go.

¹³ Ale się Pan śmieje z niego; bo widzi, że przychodzi dzień jego.

⁴ Usta moje będą opowiadały mądrość, a myśl serca mego roztropność.

¹⁶ Lecz niezbożnemu rzekł Bóg: Cóżci do tego, że opowiadasz ustawy moje, a bieżesz przymierze moje w usta twoje? ¹⁷ Ponieważ masz w nienawiści karność, i zarzuciłeś słowa moje za się. ¹⁸ Widziszli złodzieja, bieżysz z nim, a z cudzołożnikami masz skład twój.

²³ Wrzuć na Pana brzemię twoje, a on cię opatrzy, i nie dopuści, aby się na wieki zachwiać miał sprawiedliwy. Ale ich ty, o Boże! wepchniesz w dół zginienia; mężowie krwawi i zdradliwi nie dojdą do połowy dni swoich; ale ja w tobie nadzieję mieć będę.

¹ Przedniejszemu śpiewakowi o niemej gołębicy, na miejscach odległych, złoty psalm Dawidowy, gdy go w Gat Filistynowie pojmali. ² Zmiłuj się nademną, o Boże!, bo mię chce pochłonąć człowiek; każdego dnia walcząc trapi mię.

⁶ Przez cały dzień słowa moje wykręcają, a przeciwko mnie są wszystkie myśli ich, na złe.

³ Będę wołał do Boga najwyższego, do Boga, który wykonywa sprawę moję.

⁹ Jako ślimak, który schodzi i niszczeje; jako martwy płód niewieści niech nie oglądają słońca.

⁵ Aby strzelali z skrytości na niewinnego; niespodzianie nań strzelają, a nikogo się nie boją. ⁶ Stwierdzają się w złem; zmawiają się, jakoby zakryć sidłą, i mówią: Któż je obaczy?

²² Owszem, miasto pokarmu podali mi żółć, a w pragnieniu mojem napoili mię octem.

²² Owszem, miasto pokarmu podali mi żółć, a w pragnieniu mojem napoili mię octem. ²³ Niechajże im będzie stół ich przed nimi sidłem, a szczęście ich na upadek. ²⁴ Niech się zaćmią oczy ich, aby nie widzieli, a biodra ich niech się zawżdy chwieją. ²⁵ Wylij na nich rozgniewanie swoje, a popędliwość gniewu twego niech ich ogarnie. ²⁶ Niech będzie mieszkanie ich puste, w namiotach ich niech nikt nie mieszka. ²⁷ Bo tego, któregoś ty ubił, prześladują, a o boleści poranionych twoich rozmawiają. ²⁸ Przydajże nieprawość ku nieprawości ich, a niech nie przychodzą do sprawiedliwości twojej.

² Otworzę w podobieństwie usta moje, a będę opowiadał przypowiastki starodawne.

³⁴ Gdy ich tracił, jeźliże go szukali, i nawracali się, a szukali z rana Boga, ³⁵ Przypominając sobie, iż Bóg był skałą ich, a Bóg najwyższy odkupicielem ich: ³⁶ (Aczkolwiek pochlebiali mu usty swemi, i językiem swoim kłamali mu;

¹¹ (Albowiem Jam Pan, Bóg twój, którym cię wywiódł z ziemi Egipskiej;) otwórz usta twoje, a napełnięć je.

¹³ Przetoż puściłem ich za żądzami serca ich, i chodzili za radami swemi.

⁶ O jako wielmożne są sprawy twoje, Panie! bardzo głębokie są myśli twoje. ⁷ Człowiek bydlęcy nie zna, a głupi nie zrozumiewa tego,

⁸ Zrozumicież, o wy bydlęcy między ludźmi! a wy szaleni kiedyż zrozumiecie?

¹¹ Przeto, że byli odpornymi wyrokom Bożym, a radą Najwyższego pogardzili;

¹⁰ Początek mądrości jest bojaźń Pańska; rozumu dobrego nabywają wszyscy, którzy rozkazanie Pańskie czyną; chwała jego trwa na wieki.

⁷ Słysząc złe nowiny, nie boi się; stateczne serce jego ufa w Panu. ⁸ Umocnione serce jego nie boi się, aż ogląda pomstę nad nieprzyjaciołmi swymi.

⁹ Jakim sposobem oczyści młodzieniec ścieszkę swoję? Gdy się zachowa według słowa twego.

⁹⁸ Nad nieprzyjaciół moich mędrszym mię czynisz przykazaniem twojem; bo je mam ustawicznie przed sobą. ⁹⁹ Nad wszystkich nauczycieli moich stałem się rozumniejszym; bo świadectwa twoje są rozmyślaniem mojem. ¹⁰⁰ Nad starców jestem roztropniejszy; bo przykazań twoich przestrzegam. ¹⁰¹ Od wszelkiej złej drogi zawściągam nogi swoje, abym strzegł słowa twego.

¹¹¹ Za dziedzictwo wieczne wziąłem świadectwa twoje; bo są radością serca mego.

¹³⁰ Początek słów twoich oświeca i daje rozum prostakom.

¹⁷³ Niech mi będzie na pomocy ręka twoja, gdyżem sobie obrał przykazania twoje.

³ Tedyćby nas byli żywo pożarli w rozpaleniu gniewu swego przeciwko nam;

⁷ Pośpiesz się, a wysłuchaj mię, Panie! ustaje duch mój; nie ukrywajże oblicza twego przedemną; bomci podobny zstępującym do grobu.

¹ Chwalebna pieśń Dawidowa. Wywyższać cię będę, Boże mój, królu mój! i błogosławić będę imieniowi twemu na wieki wieków.

⁴ Dla podania prostakom ostrożności, młodemu umiejętności, i opatrzności.

⁷ Bojaźń Pańska jest początkiem umiejętności; ale głupi mądrością i ćwiczeniem gardzą.

¹⁰ Synu mój! jeżliby cię namawiali grzesznicy, nie przyzwalaj.

¹⁵ Synu mójâ nie chodźże z nimi w drogę; zawściągnij nogi twojej od ścieżek ich. ¹⁶ Albowiem nogi ich ku złemu bieżą, i spieszą się na wylanie krwi.

¹⁸ Tak i ci na krew swoję czyhają, a zasadzają się na duszę swoję. ¹⁹ Takieć są ścieszki każdego czyhającego na zysk, który duszę pana swego odbiera.

²² Prostacy! dokądże się kochać będziecie w prostocie? a naśmiewcy pośmiewisko miłować będziecie? a głupi nienawidzieć umiejętności będziecie?

²² Prostacy! dokądże się kochać będziecie w prostocie? a naśmiewcy pośmiewisko miłować będziecie? a głupi nienawidzieć umiejętności będziecie? ²³ Nawróćcież się na karanie moje; oto wam wydam ducha mojego, a podam wam do znajomości słowa moje.

²⁵ Owszem odrzuciliście wszystkę radę moję, a karności mojej nie chcieliście przyjąć;

²⁹ Przeto, iż mieli w nienawiści umiejętność, a bojaźni Pańskiej nie obrali sobie,

²⁹ Przeto, iż mieli w nienawiści umiejętność, a bojaźni Pańskiej nie obrali sobie, ³⁰ Ani przestawali na radzie mijej, ale gardzili wszelką karnością moją:

³⁰ Ani przestawali na radzie mijej, ale gardzili wszelką karnością moją:

¹ Synu mój! jeźli przyjmiesz słowa moje, a przykazanie moje zachowasz u siebie;

¹ Synu mój! jeźli przyjmiesz słowa moje, a przykazanie moje zachowasz u siebie; ² Nadstawiszli mądrości ucha twego, i nakłoniszli serca twego do roztropności; ³ Owszem, jeźli na rozum zawołasz, a roztropności wezwieszli głosem swoim; ⁴ Jeźli jej szukać będziesz jako srebra, a jako skarbów skrytych pilnie szukać będziesz: ⁵ Tedy zrozumiesz bojaźń Pańską, a znajomość Bożą znajdziesz. ⁶ Albowiem Pan daje mądrość, z ust jego pochodzi umiejętność i roztropność. ⁷ On zachowuje uprzejmym prawdziwą mądrość; on jest tarczą chodzącym w szczerości, ⁸ Aby strzegli ścieżek sądu; on drogi świętych swoich strzeże. ⁹ Tedy wyrozumiesz sprawiedliwość, i sąd, i prawość, i wszelką ścieszkę dobrą. ¹⁰ Gdy wnijdzie mądrośu w serce twoje, a umiejętność duszy twojej wdzięczna będzie: ¹¹ Tedy cię ostrożność strzedz będzie, a opatrzność zachowa cię.

¹ Synu mój! nie zapominaj zakonu mego, a przykazań moich niech strzeże serce twoje.

²¹ Synu mój! niech to nie odstępuje od oczów twych: strzeż prawdziwej mądrości i roztropności;

²¹ Synu mój! niech to nie odstępuje od oczów twych: strzeż prawdziwej mądrości i roztropności; ²² I będą żywotem duszy twojej, a ozdobą szyi twojej.

²² I będą żywotem duszy twojej, a ozdobą szyi twojej. ²³ Tedy będziesz chodził bezpiecznie droga twoją, a noga twoja nie potknie się. ²⁴ Jeźli się układziesz, nie będziesz się lękał; a gdy się uspokoisz, wdzięczny będzie sen twój. ²⁵ Nie ulękniesz się strachu nagłego, ani spustoszenia bezbożników, gdy przyjdzie. ²⁶ Albowiem Pan będzie ufaniem twojem, a nogi twojej będzie strzegł od samołówki.

³⁴ Ponieważ on szydzi z pośmiewców, ale pokornym łaskę daje.

¹ Słuchajcie synowie! ćwiczenia ojcowskiego, a pilnujcie, abyście umieli roztropność; ² Albowiem wam naukę dobrą daję; zakonu mego nie opuszczajcie. ³ Gdybym był młodziuchnym synem u ojca mego, i jedynakiem u matki mojej, ⁴ On mię uczył, powiadając mi: Niech się chwyci powieści moich serce twoje, strzeż przytkazań moich, a będziesz żył. ⁵ Nabywaj mądrości, nabywaj roztropności; nie zapominaj, ani się uchylaj od powieści ust moich. ⁶ Nie opuszczaj jej, a będzie cię strzegła; rozmiłuj się jej, a zachowa cię. ⁷ Początkiem wszystkiego jest mądrość, nabywajże mądrości, a za wzystkę majętność twoję nabywaj roztropności.

⁹ Przyda głowie twojej wdzięczności, koroną ozdoby obdarzy cię.

¹⁴ Ścieszką niepobożnych nie chodź, a nie udawaj się drogą złośliwych. ¹⁵ Opuść ją, nie chodź po niej; uchyl się od niej, a omiń ją. ¹⁶ Boć oni nie zasną, aż co złego zbroją; ani się uspokoją, aż kogo do upadku przywiodą;

²⁷ Nie uchylaj się na prawo ani na lewo; owszem, odwróć nogę twoję od złego.

¹ Synu mój! bądź pilen mądrości mojej, a ku mojej roztropności nakłoń ucha twego, ² Abyś strzegł ostrożności, a umiejętność aby wargi twoje zachowała.

⁸ Oddal od niej drogę twoję, a nie przybliżaj się ku drzwiom domu jej.

¹² I rzekłbyś: O jakożem miał ćwiczenie w nienawiści, a strofowaniem gardziło serce moje!

¹² I rzekłbyś: O jakożem miał ćwiczenie w nienawiści, a strofowaniem gardziło serce moje! ¹³ Nie słuchałem głosu ćwiczących mię, a tym, którzy mię uczyli, nie nakłaniałem ucha mego!

²² Nieprawości własne pojmają niezbożnika, a w powrozach grzechu swego uwikle się. ²³ Onci umrze, przeto, że nie przyjmował ćwiczenia, a dla wielkości głupstwa swego będzie błądził.

⁹ Leniwcze! dokądże leżeć będziesz? kiedyż wstaniesz ze snu swego?

¹⁵ Przetoż prędko przyjdzie upadek jego; nagle skruszony będzie bez uleczenia.

¹⁸ Serca, które knuje myśli złe; nóg, które się kwapią bieżeć ku złemu;

²⁰ Strzeżże, synu mój! przykazania ojca twego, a nie opuszczaj nauki matki twojej.

²⁰ Strzeżże, synu mój! przykazania ojca twego, a nie opuszczaj nauki matki twojej. ²¹ Wiążże je zawżdy u serca twego, a wieszaj je u szyi twojej.

²³ (Bo przykazanie jest pochodnią, nauka światłością, a drogą żywota są karności ćwiczenia.)

¹ Synu mój! strzeż słów moich, a przykazanie moje chowaj u siebie.

⁴ Mów mądrości: Siostraś ty moja, a roztropność przyjaciółką nazywaj,

⁷ I widziałem między prostakami, obaczyłem między synami młodzieńca głupiego,

⁷ I widziałem między prostakami, obaczyłem między synami młodzieńca głupiego, ⁸ Który szedł ulicą przy rogu jej, drogą postępując ku domowi jej. ⁹ Ze zmierzkiem pod wieczór, w ciemności nocnej, i w mroku. ¹⁰ A oto niewiasta spotkała go, w ubiorze wszetecznicy, chytrego serca, ¹¹ Świegotliwa i nie ukrócona, a w domu własnym nie mogły się ostać nogi jej; ¹² Raz na dworzu, raz na ulicach i po wszystkich kątach zasadzki czyniąca; ¹³ I uchwyciła go, i pocałowała go, a złożywszy wstyd z twarzy swojej, rzekła mu: ¹⁴ Ofiary spokojne są u mnie; dzisiajm oddała śluby moje. ¹⁵ Przetożem wyszła przeciw tobie, abym pilnie szukała twarzy twojej, i znalazłam cię. ¹⁶ Obiłam kobiercami łoże moje, ozdobione rzezaniem i prześcieradłami egipskiemi. ¹⁷ Potrząsnęłam pokój swój myrrą, aloesem, i cynamonem. ¹⁸ Pójdźże, opójmy się miłością aż do poranku, ucieszmy się miłością. ¹⁹ Boć męża mego w domu niemasz; pojechał w drogę daleką. ²⁰ Worek pieniędzy wziął z sobą; dnia pewnego wróci się do domu swego. ²¹ I nakłoniła go wielą słów swoich, a łagodnością warg swoich zniewoliła go.

²¹ I nakłoniła go wielą słów swoich, a łagodnością warg swoich zniewoliła go. ²² Wnet poszedł za nią, jako wół, gdy go na rzeź wiodą, a jako głupi do pęta, którem karany bywa.

²² Wnet poszedł za nią, jako wół, gdy go na rzeź wiodą, a jako głupi do pęta, którem karany bywa. ²³ I przebiła strzałą wątrobę jego; kwapił się jako ptak do sidła, nie wiedząc, iż je zgotowano na duszę jego.

²³ I przebiła strzałą wątrobę jego; kwapił się jako ptak do sidła, nie wiedząc, iż je zgotowano na duszę jego.

²³ I przebiła strzałą wątrobę jego; kwapił się jako ptak do sidła, nie wiedząc, iż je zgotowano na duszę jego. ²⁴ Przetoż teraz, synowie! słuchajcie mię, a bądźcie pilni powieści ust moich.

¹ Izali mądrość nie woła, i roztropność nie wydaje głosu swego? ² Na wierzchu wysokich miejsc, przy drodze i na rozstaniu dróg stoi. ³ U bram, kędy się chodzi do miasta, i w wejściu u drzwi woła, mówiąc: ⁴ Na was wołam, o mężowie! a głos mój obracam do synów ludzkich. ⁵ Zrozumijcie prostacy ostrożność, a głupi zrozumijcie sercem.

⁵ Zrozumijcie prostacy ostrożność, a głupi zrozumijcie sercem.

¹⁰ Przyjmijcież ćwiczenie moje, a nie srebro, a umiejętność raczej, niż złoto wyborne. ¹¹ Albowiem lepsza jest mądrość niż perły, także wszystkie pożądane rzeczy nie porównają z nią. ¹² Ja mądrość mieszkam z roztropnością,i umiejętność ostrożności wynajduję.

¹⁷ Ja miłuję tych, którzy mię miłują; a którzy mię szukają rano, znajdują mię.

³² Słuchajcież mię tedy teraz, synowie! albowiem błogosławieni, którzy strzegą dróg moich.

³² Słuchajcież mię tedy teraz, synowie! albowiem błogosławieni, którzy strzegą dróg moich. ³³ Słuchajcie ćwiczenia, nabądźcie rozumu, a nie cofajcie się. ³⁴ Błogosławiony człowiek, który mię słucha, czując u wrót moich na każdy dzień, a strzegąc podwoi drzwi moich. ³⁵ Bo kto mię znajduje, znajduje żywot, a otrzymuje łaskę od Pana. ³⁶ Ale kto grzeszy przeciwko mnie, krzywdę czyni duszy swojej; wszyscy, którzy mię nienawidzą, miłują śmierć.

³ A rozesłała dzieweczki swoje, woła na wierzchach najwyższych miejsc w mieście, mówiąc: ⁴ Ktokolwiek jest prostakiem, wstąp sam; a do głupich mówi: ⁵ Pójdźcie, jedzcie chleb mój, i pijcie wino, którem roztworzyła. ⁶ Opuśćcie prostotę, a będziecie żyli, a chodźcie drogą roztropności.

⁶ Opuśćcie prostotę, a będziecie żyli, a chodźcie drogą roztropności.

⁹ Uczyń to mądremu, a mędrszym będzie; naucz sprawiedliwego, a będzie umiejętniejszym. ¹⁰ Początek mądrości jest bojaźń Pańska, a umiejętność świętych jest rozum. ¹¹ Bo przez mię rozmnożą się dni twoje, i przedłużą się lata żywota.

¹⁶ Ktokolwiek jest prostakiem, wstąp sam; a do głupiego mówi: ¹⁷ Wody kradzione słodsze są, a chleb pokątny smaczniejszy. ¹⁸ Ale prostak nie wie, że tam są umarli, a ci, których wezwała, są w głębokościach grobu.

¹ Syn mądry rozwesela ojca: ale syn głupi smutkiem jest matki swojej.

¹⁷ Ścieszką żywota idzie, kto przyjmuje karność; ale kto gardzi strofowaniem, w błąd się zawodzi.

²⁴ Czego się boi niezbożnik, to nań przychodzi; ale czego żądają sprawiedliwi, Bóg im daje.

²⁴ Czego się boi niezbożnik, to nań przychodzi; ale czego żądają sprawiedliwi, Bóg im daje. ²⁵ Jako przemija wicher, tak się niepobożni nie ostoją; ale sprawiedliwy ma grunt wieczny.

¹ Kto miłuje ćwiczenie, miłuje umiejętność; a kto ma w nienawiści karność, głupim jest.

⁶ Słowa niepobożnych czyhają na krew; ale usta sprawiedliwych wybawiają ich.

²⁰ Kto chodzi z mądrymi, mądrym będzie; ale kto towarzyszy z głupimi, startym będzie.

⁶ Naśmiewca szuka mądrości, a nie znajduje; ale umiejętność roztropnemu jest snadna.

¹⁴ Drogami swemi nasyci się człowiek przewrotnego serca; ale się go chroni mąż dobry.

²⁶ Kto się boi Pana, ma ufanie mocne; a synowie jego ucieczkę mieć będą.

⁵ Głupi gardzi karaniem ojca swego; ale kto przyjmuje napomnienie, stanie się ostrożnym.

¹² Naśmiewca nie miłuje tego, który go karze, ani do mądrych przychodzi.

²⁷ Kto chciwie naśladuje łakomstwa, zamięszanie czyni w domu swoim; ale kto ma w nienawiści dary, będzie żył.

³³ Bojaźń Pańska jest ćwiczenie się w mądrości, a sławę uprzedza poniżenie.

¹⁶ Daleko lepiej jest nabyć mądrości, niżeli złota najczystszego; a nabyć roztropności lepiej, niż srebra.

²⁹ Mąż okrutny przewabia bliźniego swego, i wprowadza go na drogę niedobrą.

¹⁶ Cóż po dostatku w ręku głupiego, ponieważ do nabycia mądrości rozumu nie ma?

² Nie kocha się głupi w roztropności, ale w tem, co mu objawia serce jego.

²⁹ Sądy są na pośmiewców zgotowane, a guzy na grzbiet głupich.

¹⁹ Kto objawia tajemnicę, zdradliwie się obchodzi; przetoż z tymy, którzy pochlebiają wargami swemi, nie miej towarzystwa.

¹¹ Gdy karzą naśmiewcę, prostak mędrszym bywa; a gdy roztropnie postępują z mądrym, przyjmuje naukę.

⁸ Kto sieje nieprawość, żąć będzie utrapienie, a rózga gniewu jego ustanie.

³ Nie pragnij łakoci jego; bo są pokarmem obłudnym. ⁴ Nie staraj się, abyś się zbogacił; owszem, zaniechaj opatrzności twojej.

¹ Teć są przypowieści Salomonowe, które zebrali mężowie Ezechyjasza, króla Judzkiego.

¹⁷ Człowieka, który gwałt czyni krwi ludzkiej, choćby i do dołu uciekał, nikt nie zatrzyma.

¹ Człowiek, który na częste karanie zatwardza kark swój, nagle zniszczeje, i nie wskóra.

¹⁴ Jest rodzaj, którego zęby są jako miecze, a trzonowe zęby jego jako noże na pożarcie ubogich na ziemi, a nędzników między ludźmi.

¹⁷ Oko, które się naśmiewa z ojca, i wzgardza posłuszeństwem macierzyńskiem, wykłują kruki u potoków, i orlęta je wyjedzą.

¹ Te są słowa Lemuela króla, i zebranie mów, któremi go ćwiczyła matka jego.

¹ Słowa kaznodziei, syna Dawidowego, króla w Jeruzalemie.

¹³ Bo takowe bogactwo złą sprawą giną, a syn, którego spłodzi, nie będzie miał nic w rękach swych.

⁹ Przetoż wesel się, młodzieńcze! w młodości twojej, a niech używa dobrej myśli serce twoje za dni młodości twojej, a chodź drogami serca twego, i według zdania oczu twoich; ale wiedz, że cię dla tego wszystkiego Bóg na sąd przywiedzie.

⁹ A czem więcej kaznodzieja był mędrszym, tem więcej nauczał umiejętności ludu, a rozważał i wywiadywał się, i składał wiele przypowieści.

¹¹ Słowa mądrych podobne ościeniom, i podobne gwoździom wbitym; słowa tych, którzy je złożyli, podane są od pasterza jednego.

¹³ Suma wszystkiego, coś słyszał: Boga się bój, a przykazań jego przestrzegaj, bo na tem człowiekowi wszystko zależy;

¹⁰ Jagody lica twego klejnotami są ozdobione, a szyja twoja łańcuchami.

⁹ Ujęłaś serce moje, siostro moja, oblubienico moja! ujęłaś serce moje jednem okiem twojem, i jednym łańcuszkiem na szyi twojej.

³ Zna wół gospodarza swego, i osieł żłób pana swego; ale Izrael mię nie zna, lud mój nie zrozumiewa.

¹⁵ Przetoż gdy wyciągniecie ręce wasze, skryję oczy moje przed wami; a gdy rozmnożycie modlitwę, nie wysłucham; bo ręce wasze krwi są pełne.

¹⁰ Powiedzcie sprawiedliwemu, że mu dobrze będzie; bo owocu uczynków swoich pożywać będzie. ¹¹ Ale biada niepobożnemu! źle mu będzie; albowiem odpłata rąk jego dana mu będzie.

¹⁹ Piżmowe jabłka, i manele, i zatyczki,

¹³ Bo rzecze: W mocy ręki mojej uczyniłem to, i w mądrości mojej; bom był mądry, i odjąłem granice narodów, a skarby ich zabrałem, i wytraciłem obywateli jako mocarz. ¹⁴ Owszem ręka moja znalazła majętność narodów jako gniazdo; a jako zbierają jajka, które są opuszczone, takiem ja wszystkę ziemię zebrał, a nie był ktoby skrzydłem ruszył, albo otworzył usta, i coby mruczał.

¹³ Narodom, które szumią jako szum wód wielkich; bo je Pan sfuka, i uciekną daleko, i gonione będą od wiatru jako plewy po wierzchach gór, a jako wiecheć od wichru.

³ Człowieka spolegającego na tobie zachowywasz w pokoju, w pokoju mówię: bo w tobie ufa.

¹¹ Gdy poschną gałązki jego, pokruszone będą, a niewiasty przyszedłszy zapalą je. Albowiem ten lud nie ma żadnego rozumu; przetoż nie zmiłuje się nad nim, który go uczynił, a który go stworzył, nie zlituje się nad nim.

⁹ Że ten lud jest odporny, synowie kłamliwi, synowie, którzy nie chcą słuchać zakonu Pańskiego. ¹⁰ Którzy mówią widzącym: Nie miewajcie widzenia; a prorokom: Nie prorokujcie nam, co prawego jest; mówcie nam rzeczy przyjemne, prorokujcie oszukanie; ¹¹ Ustąpcie z drogi, zejdźcie z ścieszki; niech będzie daleki od oblicza naszego Święty Izraelski. ¹² Przetoż tak mówi Święty Izraelski: Iż gardzicie tem słowem, a ufacie w potwarzy i w przewrotności, i spolegacie na niej:

¹⁵ Póki nie będzie wylany na nas duch z wysokości, a nie obróci się pustynia w pole urodzajne, a pole urodzajne za las poczytane nie będzie.

⁸ I będzie tam droga i ścieszka, która drogą świętą słynąć będzie; nie pójdzie po niej nieczysty, ale będzie dla onych samych. Którzy tą drogą pójdą, i głupi nawet, nie zbłądzą.

⁸ Spuście niebiosa rosę z góry, a obłoki niech kropią sprawiedliwość; niech się otworzy ziemia, a niech wyrośnie zbawienie, a sprawiedliwość niech wespół zakwitnie. Ja Pan sprawię to.

¹⁸ Obyżeś był pilnował przykazania mego! byłby jako rzeka pokój twój, a sprawiedliwość twoja jako wały morskie;

² Przeczże, gdy przychodzę, niemasz nikogo? a gdy wołam, nikt się nie ozywa? Izali tak jest ukrócona ręka moja, aby nie mogła odkupić? Izali niemasz we mnie mocy ku wybawieniu? Oto fukiem moim osuszam morze, obracam rzeki w pustynie, tak iż zaśmier dną ryby ich dla niedostatku wody, i zdychają od pragnienia.

¹ Nuż wszyscy pragnący pójdźcie do wód, i wy, co niemacie pieniędzy, pójdźcie, kupujcie a jedzcie; pójdźcie, mówię, kupujcie bez pieniędzy i bez zapłaty, wino i mleko. ² Przecz wynakładacie pieniądze nie za chleb, a pracę swą na to, co nie nasyca? Słuchając słuchajcie mię, a jedzcie to, co jest dobrego, i niech się rozkocha w tłustości dusza wasza. ³ Nakłońcie ucha swego, a pójdźcie do mnie; słuchajcie, a będzie żyła dusza wasza. I postanowię z wami przymierze wieczne, miłosierdzie Dawidowe pewne wyleję na was.

³ Nakłońcie ucha swego, a pójdźcie do mnie; słuchajcie, a będzie żyła dusza wasza. I postanowię z wami przymierze wieczne, miłosierdzie Dawidowe pewne wyleję na was.

⁶ Szukajcie Pana, póki może być znaleziony; wzywajcie go, póki blisko jest. ⁷ Niech opuści niepobożny drogę swoję, a człowiek nieprawy myśli swoje i niech się nawróci do Pana, a zmiłuje się; i do Boga naszego, gdyż jest hojnym w odpuszczaniu.

⁷ Nogi ich bieżą do złego, i kwapią się na wylanie krwi niewinnej. Myśli ich są myśli nieprawości; spustoszenie i starcie jest na drogach ich.

¹² Was, mówię policzę pod miecz, tak, że wy wszyscy do zabicia schylać się będziecie, przeto, żem wołał, a nie ozwaliście mi się, mówiłem, a nie słyszeliście, aleście czynili, co złego jest przed oczyma mojemi, a czegom Ja nie chciał, obieraliście.

⁴ Tak i Ja obiorę za wynalazki ich, a to, czego się boją, przywiodę na nich, przeto, że gdym wołał, żaden się nie ozwał, gdym mówił, nie słuchali, ale czynili to, co złego jest przed oczyma mojemi, a to, czegom nie chciał, obierali.

¹⁹ Skarze cię złość twoja a odwrócenie twoje sfuka cię. Wiedzże tedy i obacz, iż jest rzecz zła i gorzka, iżeś opuścił Pana, Boga twego, a niemasz bojaźni mojej w tobie, mówi Pan, Pan zastępów.

¹⁴ Nawróćcież się, synowie uporni! mówi Pan; bom Ja jest małżonkiem waszym, a przyjmę was jednego z miasta, a dwóch z rodzaju, abym was wprowadził do Syonu,

²⁶ Bo się znajdują w ludu moim niezbożnicy, którzy czyhają jako łowcy, rozciągają sieci, zastawiają sidła, a łapią ludzi.

¹⁹ Słuchaj, o ziemio! Oto Ja przywiodę złe na ten lud, owoce myśli ich, przeto, że nie słuchają słów moich, ani zakonu mego, ale go odrzucają.

¹³ Przetoż teraz, ponieważ czynicie te wszystkie sprawy, mówi Pan, a gdy mówię do was rano wstawając a to ustawicznie, a nie słuchacie, gdy wołam na was, a nie ozywacie się:

⁷ I bocian na powietrzu zna ustawione czasy swoje, i synogarlica, i żuraw, i jaskółka przestrzegają czasu przylecenia swego; ale lud mój nie zna sądu Pańskiego.

⁹ Kogoż zawstydzili ci mędrcy? Którzyż są przestraszeni i pojmani? Oto słowo Pańskie odrzucają; cóż to tedy za mądrość ich?

¹¹ Dlatego tak mówi Pan: Oto Ja przywiodę na nich złe, z którego nie będą mogli wyjść; choćby wołali do mnie, nie wysłucham ich.

¹⁹ Gdym był jako baranek i wół, którego wiodą na rzeź; bom nie wiedział, aby przeciwko mnie rady zmyślali mówiąc: Popsujemy drzewo z owocem jego, a wykorzeńmy go z ziemi żyjących, aby imię jego nie było więcej wspomniane.

¹⁰ Tak mówi Pan o tym ludu: Iż tak miłują tułanie, a nóg swych nie powściągają, przetoż się Panu nie podobają, i teraz wspomina nieprawości ich, a nawiedza grzechy ich.

¹² Gdy pościć będą, Ja nie wysłucham wołania ich; a gdy ofiarować będą całopalenie, i ofiarę śniedną, Ja tego nie przyjmę; ale mieczem, i głodem, i morem wytracę ich.

¹⁸ I rzekli: Pójdźcie a wymyślmy co przeciwko Jeremijaszowi; bo nie zginie zakon od kapłana, ani rada od mądrego, ani słowo od proroka; pójdźcież, a ubijmy go językiem, a nie dbajmy na żadne słowa jego. ¹⁹ Pilnuj mię Panie! a słuchaj głosu tych, którzy się spierają ze mną. ²⁰ Izali się ma oddawać złem za dobre, że ukopali dół duszy mojej? Wspomnij, żem stawał przed obliczem twojem, abym za nimi mówił ku ich dobremu, i odwrócił zapalczywość twoję od nich.

¹⁶ Gdy sądził sprawę ubogiego, i nędznego, tedy się miał dobrze; izali to nie jest poznać mię? mówi Pan. ¹⁷ Ale oczy twoje i serce twoje nie szuka jedno łakomstwa swego, i abyś krew niewinną wylewał, a gwałt i krzywdę czynił.

¹⁷ Ale oczy twoje i serce twoje nie szuka jedno łakomstwa swego, i abyś krew niewinną wylewał, a gwałt i krzywdę czynił. ¹⁸ Przetoż tak mówi Pan o Joakimie, synu Jozyjasza, króla Judzkiego: Nie bądą go płakać ani mówić: Ach bracie mój! albo: Ach siostro! Nie będą go płakać ani mówić: Ach panie! albo: Ach! gdzież dostojność jego? ¹⁹ Pogrzebem oślim pogrzebiony bądzie; wywleczony i wyrzucony będzie za bramy Jeruzalemskie.

¹¹ Miałci Moab pokój od dzieciństwa swego, i usadził się na drożdżach swoich, ani był przelewany z naczynia w naczynie, to jest, w pojmanie nie chodził, dla czego został w nim smak jego, a woń jego nie zmieniła się. ¹² Przetoż oto dni idą, mówi Pan, że poślę nań tych, którzy wtargnienia czynią, a pojmają go, i naczynia jego wypróżnią, a łagwie jego potłuką.

³⁴ Pożarł mię, potarł mię Nabuchodonozor, król Babiloński, uczynił mię naczyniem próżnem, połknął mię jako smok, napełnił brzuch swój rozkoszami mojemi, i wygnał mię.

⁵ Pan się stał jako nieprzyjaciel, połknął Izraela, połknął wszystkie pałace jego, popsuł twierdze jego, i rozmnożył w ludu Judzkim płacz i narzekanie.

¹⁶ Otworzyli na cię usta swe wszyscy nieprzyjaciele twoi, świstają i zgrzytają zębami, mówiąc: Pożryjmy je; tenci jest zaiste on dzień, któregośmy czekali, znaleźliśmy i oglądaliśmy go.

¹⁸ Przetoż i Ja postąpię z nimi wedłu zapalczywości; oko moje nie sfolguje ani się zmiłuję; i będą wołać do uszów moich głosem wielkim, a nie wysłucham ich.

¹¹ I przybrałem cię w ochędostwo, a dałem manele na ręce twoje, i łańcuch złoty na szyję twoję;

²⁷ Ale gdyby się odwrócił niezbożny od niezbożności swojej, której się dopuścił, a czyniłby sąd i sprawiedliwość, ten duszę swoję zachowa. ²⁸ Bo obaczywszy się odwrócił się od wszystkich występków swoich, których się dopuszczał, pewnie żyć będzie, nie umrze. ²⁹ A przecie mówi dom Izraelski: Nie prosta jest droga Pańska; izali drogi moje nie są proste, o domie Izraelski? Izali nie raczej drogi wasze są krzywe? ³⁰ A przetoż każdego z was według dróg jego sądzić będę, o domie Izraelski! mówi panujący Pan. Nawróćcież się, a odwróćcie się od wszystkich występków waszych, aby wam nieprawość nie była na obrażenie.

¹¹ Rzeczże tedy do nich: Jako żyję Ja, mówi panujący Pan: Nie chcę śmierci niepobożnego, ale aby się odwrócił niepobożny od drogi sojej, a żył. Odwróćcież się, odwróćcież się od złych dróg swoich, przeczże macie umrzeć, o domie Izraelski!

⁷ I zawołał król ze wszystkiej siły, aby przywiedziono praktykarzy, Chaldejczyków i wieszczków. A mówiąc król rzekł do mędrców Babilońskich: Ktokolwiek to pismo przeczyta, a wykład jego mnie oznajmi, obleczony będzie w szarłat, a łańcuch złoty dadzą na szyję jego, i trzecim w królestwie po mnie będzie.

¹⁶ A jam słyszał o tobie, że możesz to, co jest niepojętego, wykładać, a co jest trudnego, rozwiązywać; przetoż teraz, możeszli to pismo przeczytać a wykład jego mnie oznajmić, w szarłat obleczony będziesz, i łańcuch złoty na szyję twoję włożony będzie, a trzecim w królestwie po mnie będziesz.

²⁹ Tedy rozkazał Balsazar; i obleczono Danijela w szarłat, a łańcuch złoty włożono na szyję jego, i obwołano o nim, że ma być trzecim panem w królestwie.

¹⁵ Pójdę, wrócę się do miejsca mego, aż się winnymi dadzą a szukać będę oblicza mojego.

¹ O Izraelu! nawróć się cale do Pana, Boga swego; albowiemeś upadł dla nieprawości swojej.

²⁸ A potem wyleję Ducha mego na wszelkie ciało, a prorokować będą synowie wasi i córki wasze; starcom waszym sny się śnić będą, a młodzieńcy wasi widzenia widzieć będą.

¹ Biada tym, którzy wymyślają nieprawość, i knują złe na łożach swoich, a na świtaniu rano do skutku je przywodzą, gdyż to jest w mocy rąk ich. ² Pożądają pól, i wydzierają; także i domów, i odejmują; a tak przewodzą gwałt nad mężem i domem jego, nad każdym mężem i nad dziedzictwem jego. ³ Dlatego tak mówi Pan: Oto Ja złe myślę przeciwko rodzajowi temu, z którego nie wyjmiecie szyj waszych, ani będziecie chodzić pysznie; bo czas zły będzie.

² Ale oni nienawidzą dobrego, a miłują złe; odzierają lud z skóry ich, i mięso ich z kości ich; ³ A jedzą mięso ludu mojego, a skórę ich z nich zdzierają,i kości ich łamią, i rąbią je jako do garnca, a jako mięso do kotła. ⁴ Tedy do Pana wołać będą, a nie wysłucha ich, owszem, zakryje oblicze swoje przed nimi czasu onego, tak jako oni wykonywali złe przedsięwzięcia swoje.

¹⁰ Każdy buduje Syon krwią, a Jeruzalem nieprawością. ¹¹ Przedniejsi jego sądzą według darów, a kapłani jego za zapłatę uczą, a prorocy jego za pieniądze prorokują; a przecie na Panu polegają, mówiąc: Izali nie jest Pan w pośrodku nas? Nie przyjdzieć na nas nic złego. ¹² Przetoż Syon dla was jako pole poorany będzie, a Jeruzalem w gromady gruzu obrócone będzie, a góra domu Bożego w wysokie lasy.

² Pobożny z ziemi zginął, a szczerego niemasz między ludźmi; wszyscy zgoła o wylaniu krwi myślą, każdy łowi siecią brata swego.

³ Pan nierychły do gniewu a wielkiej mocy, który winnego nie czyni niewinnym; w wichrze i w burzy jest droga Pańska, a obłok jest prochem nóg jego,

¹² Lew, który dostatkiem chwytał lwiętom swoim i zaduszał dla lwic swoich, który napełniał łupem jaskinie swoje, a obłowem łożyska swoje.

⁹ Biada temu, który łakomie szuka zysku szkaradnego domowi swemu, aby wystawił wysoko gniazdo swoje, a tak uszedł z mocy złego!

⁹ Mojeć jest srebro, i moje złoto, mówi Pan zastępów.

¹¹ Ale nie chcieli dbać; i obrócili się tyłem, a uszy swe zatulili, aby nie słuchali. ¹² Serca też swe zatwardzili jako dyjament, aby nie słuchali zakonu tego i słów, które posyłał Pan zastępów duchem swoim przez proroków przeszłych, skąd przyszedł wielki gniew od Pana zastępów. ¹³ Bo jako oni, gdy ich wołano, nie słuchali, tak też, gdy oni wołali, nie wysłuchałem, mówi Pan zastępów.

¹⁰ I wyleję na dom Dawidowy, i na obywateli Jeruzalemskich Ducha łaski i modlitw, a patrzyć będą na mię, którego przebodli; i płakać będą nad nim płaczem, jako nad jednorodzonym; gorzko, mówię, płakać będą nad nim, jako gorzko płaczą nad pierworodnym.

²² Wiele ich rzecze mi dnia onego: Panie, Panie! izażeśmy w imieniu twojem nie prorokowali, i w imieniu twojem dyjabłów nie wyganiali, i w imieniu twojem wiele cudów nie czynili? ²³ A tedy im wyznam: Żem was nigdy nie znał; odstąpcie ode mnie, którzy czynicie nieprawość.

² A oto przynieśli mu powietrzem ruszonego, na łożu leżącego. A widząc Jezus wiarę ich, rzekł powietrzem ruszonemu: Ufaj, synu! odpuszczone są tobie grzechy twoje.

¹³ Owszem idźcie, a nauczcie się, co to jest: Miłosierdzia chcę, a nie ofiary; bom nie przyszedł wzywać sprawiedliwych, ale grzesznych do pokuty.

²² Ale Jezus obróciwszy się i ujrzawszy ją, rzekł: Ufaj, córko! wiara twoja ciebie uzdrowiła; i uzdrowiona była niewiasta od onej godziny.)

²⁷ Co wam w ciemności mówię, powiadajcie na świetle; a co w ucho słyszycie, obwoływajcie na dachach;

²⁹ Weźmijcie jarzmo moje na się, a uczcie się ode mnie, żem Ja cichy i pokornego serca; a znajdziecie odpocznienie duszom waszym; ³⁰ Albowiem jarzmo moje wdzięczne jest, a brzemię moje lekkie jest.

² I zebrał się do niego wielki lud, tak iż wstąpiwszy w łódź, siedział, a wszystek lud stał na brzegu.

¹⁰ Tedy przystąpiwszy uczniowie, rzekli mu: Dlaczegoż im w podobieństwach mówisz? ¹¹ A on odpowiadając, rzekł im: Wam dano wiedzieć tajemnicę królestwa niebieskiego, ale onym nie dano; ¹² Albowiem kto ma, będzie mu dano, i obfitować będzie, ale kto nie ma, i to, co ma, będzie od niego odjęto. ¹³ Dlategoć im w podobieństwach mówię, iż widząc nie widzą, i słysząc nie słyszą, ani rozumieją. ¹⁴ I pełni się w nich proroctwo Izajaszowe, które mówi: Słuchem słuchać będziecie, ale nie zrozumiecie; i widząc widzieć będziecie, ale nie ujrzycie; ¹⁵ Albowiem zatyło serce ludu tego, a uszyma ciężko słyszeli, i oczy swe zamrużyli, żeby kiedy oczyma nie widzieli i uszyma nie słyszeli, a sercem nie zrozumieli, i nie nawrócili się, a uzdrowiłbym je. ¹⁶ Ale oczy wasze błogosławione, że widzą, i uszy wasze, że słyszą; ¹⁷ Bo zaprawdę powiadam wam, iż wiele proroków i sprawiedliwych żądało widzieć to, co wy widzicie, ale nie widzieli, i słyszeć to, co słyszycie, ale nie słyszeli .

³⁴ To wszystko mówił Jezus w podobieństwach do ludu, a bez podobieństwa nie mówił do nich; ³⁵ Aby się wypełniło, co powiedziano przez proroka mówiącego: Otworzę w podobieństwach usta moje, wypowiem skryte rzeczy od założenia świata.

⁵¹ Rzekł im Jezus: Wyrozumieliście to wszystko? Rzekli mu: Tak, Panie! ⁵² A on im rzekł: Przetoż każdy nauczony w Piśmie, wyćwiczony w królestwie niebieskiem, podobny jest człowiekowi gospodarzowi, który wynosi z skarbu swego nowe i stare rzeczy.

⁵⁴ A przyszedłszy do ojczyzny swojej, nauczał je w bóżnicy ich, tak iż się bardzo zdumiewali i mówili: Skądże temu ta mądrość, i ta moc?

⁵ A gdy on jeszcze mówił, oto obłok jasny zacienił je; a oto głos z obłoku mówiący: Ten jest Syn mój miły, w którym mi się upodobało, tego słuchajcie.

¹⁷ A odpowiadając Jezus, rzekł: O rodzaju niewierny i przewrotny! Dokądże będę z wami? Dokądże was będę cierpiał? przywiedźcie mi go sam.

⁵ Ale oni zaniedbawszy odeszli, jeden do roli swojej, a drugi do kupiectwa swego; ⁶ A drudzy pojmawszy sługi jego, zelżyli i pobili je.

³⁷ Jeruzalem! Jeruzalem! które zabijasz proroki, i które kamionujesz te, którzy do ciebie byli posyłani: ilekroć chciałem zgromadzić dzieci twoje, tak jako zgromadza kokosz kurczęta swoje pod skrzydła, a nie chcieliście?

³⁷ Jeruzalem! Jeruzalem! które zabijasz proroki, i które kamionujesz te, którzy do ciebie byli posyłani: ilekroć chciałem zgromadzić dzieci twoje, tak jako zgromadza kokosz kurczęta swoje pod skrzydła, a nie chcieliście? ³⁸ Oto wam dom wasz pusty zostanie.

¹⁰ A gdy odeszły kupować, przyszedł oblubieniec; a te, które były gotowe, weszły z nim na wesele; i zamknione są drzwi. ¹¹ Lecz potem przyszły i one drugie panny, mówiąc: Panie, Panie, otwórz nam! ¹² A on odpowiadając, rzekł: Zaprawdę powiadam wam, nie znam was.

³ Tedy się zebrali przedniejsi kapłani i nauczeni w Piśmie i starsi ludu do dworu najwyższego kapłana, którego zwano Kaifasz; ⁴ I naradzali się, jakoby Jezusa zdradą pojmali i zabili;

⁴ Mówiąc: Zgrzeszyłem, wydawszy krew niewinną! A oni rzekli: Cóż nam do tego? ty ujrzysz! ⁵ A porzuciwszy one srebrniki w kościele, odszedł, a odszedłszy powiesił się.

¹¹ A on im odpowiedział: Wam dano wiedzieć tajemnicę królestwa Bożego; ale tym, którzy są obcymi, wszystko się podawa w podobieństwach;

³⁴ A bez podobieństwa nie mówił do nich; wszakże uczniom swym wszystko z osobna wykładał.

³⁰ Ale Faryzeuszowie i zakonnicy pogardzili radą Bożą sami przeciwko sobie, nie będąc ochrzczeni od niego.

⁴² Aleć jednego potrzeba. Lecz Maryja dobrą cząstkę obrała, która od niej odjęta nie będzie.

¹³ Ponieważ tedy wy, będąc złymi, umiecie dobre dary dawać dzieciom waszym: jakoż daleko więcej Ojciec wasz niebieski da Ducha Świętego tym, którzy go oń proszą?

⁴⁹ Dlategoż też mądrość Boża rzekła: Poślę do nich proroki i Apostoły, a z nich niektóre zabijać i prześladować będą;

¹⁵ I rzekł do nich: Patrzcie, a strzeżcie się łakomstwa, gdyż nie w tem, że kto ma obfite majętności, żywot jego zależy. ¹⁶ I powiedział im podobieństwo, mówiąc: Niektórego człowieka bogatego pole obfity urodzaj przyniosło. ¹⁷ I rozmyślał sam w sobie, mówiąc: Cóż uczynię, gdyż nie mam, gdzie bym zgromadził urodzaje moje? ¹⁸ I rzekł: To uczynię: Rozwalę gumna moje, a większe pobuduję i zgromadzę tam wszystkie urodzaje moje i dobra moje; ¹⁹ I rzekę do duszy mojej: Duszo! masz wiele dóbr złożonych na wiele lat; odpocznijże, jedz, pij, bądź dobrej myśli. ²⁰ Ale mu rzekł Bóg: O głupi, tej nocy upomnę się duszy twojej od ciebie, a to, coś nagotował, czyjeż będzie? ²¹ Takci jest, który sobie skarbi, a nie jest w Bogu bogaty.

²⁵ Gdy wstanie gospodarz i zamknie drzwi, a poczniecie stać przede drzwiami, i kołatać we drzwi, mówiąc: Panie, Panie! otwórz nam, tedy on odpowiadając rzecze wam: Nie znam was, skąd jesteście. ²⁶ Tedy poczniecie mówić: Jadaliśmy przed tobą i pijali, i uczyłeś na ulicach naszych. ²⁷ A on rzecze: Powiadam wam, nie znam was, skąd jesteście; odstąpcie ode mnie wszyscy, którzy czynicie nieprawość. ²⁸ Tam będzie płacz i zgrzytanie zębów, gdy ujrzycie Abrahama, Izaaka, i Jakóba, i wszystkie proroki w królestwie Bożem, a samych siebie precz wyrzuconych.

¹⁸ I poczęli się wszyscy jednostajnie wymawiać. Pierwszy mu rzekł: Kupiłem wieś, i muszę iść, a oglądać ją, proszę cię, miej mię za wymówionego. ¹⁹ A drugi rzekł: Kupiłem pięć jarzm wołów, i idę, abym ich doświadczył: proszę cię, miej mię za wymówionego. ²⁰ A drugi rzekł: Żonęm pojął, a dlatego przyjść nie mogę.

²⁴ Albowiem powiadam wam, że żaden z onych mężów, którzy byli zaproszeni, nie ukusi wieczerzy mojej.

¹⁹ A był niektóry człowiek bogaty, który się obłóczył w szarłat i w bisior, i używał na każdy dzień hojnie. ²⁰ Był też niektóry żebrak, imieniem Łazarz, który leżał u wrót jego owrzodziały. ²¹ Pragnąc być nasycony z odrobin, które padały z stołu bogaczowego; ale i psy przychodząc lizały wrzody jego. ²² I stało się, że umarł on żebrak, i odniesiony był od Aniołów na łono Abrahamowe; umarł też i bogacz, i pogrzebiony jest. ²³ A będąc w piekle, podniósłszy oczy swe, gdy był w mękach, ujrzał Abrahama z daleka, i Łazarza na łonie jego. ²⁴ Tedy bogacz zawoławszy, rzekł: Ojcze Abrahamie! zmiłuj się nade mną, a poślij Łazarza, aby omoczył koniec palca swego w wodzie, a ochłodził język mój, bo męki cierpię w tym płomieniu. ²⁵ I rzekł Abraham: Synu! wspomnij, żeś ty odebrał dobre rzeczy twoje za żywota twego, a Łazarz także złe; a teraz on ma pociechę, a ty męki cierpisz.

⁴² O gdybyś poznało i ty, a zwłaszcza w ten to dzień twój, co jest ku pokojowi twemu! lecz to teraz zakryte od oczów twoich.

⁹ A gdy usłyszycie o wojnach i rozruchach, nie lękajcie się; albowiem musi to być pierwej, aleć jeszcze nie tu jest koniec.

¹⁹ W cierpliwości waszej posiadajcie dusze wasze.

²³ Ale biada brzemiennym i piersiami karmiącym w owe dni! albowiem będzie ucisk wielki w tej ziemi i gniew Boży nad tym ludem. ²⁴ I polegną od ostrza miecza, i zapędzeni będą w niewolę między wszystkie narody, i będzie Jeruzalem deptane od pogan, aż się wypełnią czasy pogan. ²⁵ Tedy będą znaki na słońcu i na księżycu i na gwiazdach, a na ziemi uciśnienie narodów z rozpaczą, gdy zaszumi morze i wały; ²⁶ Tak, iż ludzie drętwieć będą przed strachem i oczekiwaniem tych rzeczy, które przyjdą na wszystek świat; albowiem mocy niebieskie poruszą się.

³⁴ A strzeżcie się, aby snać nie były obciążone serca wasze obżarstwem i opilstwem i pieczołowaniem o ten żywot, a nagle by na was przyszedł ten dzień. ³⁵ Albowiem jako sidło przypadnie na wszystkie, którzy mieszkają na obliczu wszystkiej ziemi.

¹⁸ Kto wierzy weń, nie będzie osądzony; ale kto nie wierzy, już jest osądzony, iż nie uwierzył w imię jednorodzonego Syna Bożego. ¹⁹ A tenci jest sąd, że światłość przyszła na świat, lecz ludzie bardziej umiłowali ciemność niż światłość; bo były złe uczynki ich. ²⁰ Każdy bowiem, kto źle czyni, nienawidzi światłości i nie idzie na światłość, aby nie były zganione uczynki jego.

²⁰ Każdy bowiem, kto źle czyni, nienawidzi światłości i nie idzie na światłość, aby nie były zganione uczynki jego. ²¹ Lecz kto czyni prawdę, przychodzi do światłości, aby były jawne uczynki jego, iż w Bogu są uczynione.

³⁶ Kto wierzy w Syna, ma żywot wieczny; ale kto nie wierzy Synowi, nie ogląda żywota, lecz gniew Boży zostaje nad nim.

³⁶ Cóż to za mowa, którą wyrzekł: Szukać mię będziecie, ale nie znajdziecie, i gdzie ja będę, wy przyjść nie możecie? ³⁷ A w on ostateczny dzień wielki święta onego stanął Jezus i wołał mówiąc: Jeźli kto pragnie, niech do mnie przyjdzie, a pije.

³⁷ A w on ostateczny dzień wielki święta onego stanął Jezus i wołał mówiąc: Jeźli kto pragnie, niech do mnie przyjdzie, a pije.

²⁷ Owce moje głosu mego słuchają, a ja je znam i idą za mną; ²⁸ A ja żywot wieczny daję im i nie zginą na wieki, ani ich żaden wydrze z ręki mojej. ²⁹ Ojciec mój, który mi je dał, większy jest nad wszystkie, a żaden nie może ich wydrzeć z ręki Ojca mego.

²⁵ Ale iżby się wypełniło słowo, które jest w zakonie ich napisane: Że mię darmo mieli w nienawiści.

²⁵ Tomci wam przez przypowieść mówił; ale idzie godzina, gdy już dalej nie przez przypowieści mówić wam będę, ale jawnie o Ojcu moim oznajmię wam.

²⁰ Odpowiedział mu Jezus: Jam jawnie mówił światu; Jam zawsze uczył w bóżnicy i w kościele, gdzie się zewsząd Żydowie schadzają, a potajemnie nicem nie mówił.

³⁶ Niechajże tedy wie zapewne wszystek dom Izraelski, że go Bóg i Panem, i Chrystusem uczynił, tego Jezusa, któregoście wy ukrzyżowali. ³⁷ A to słysząc, przerażeni są na sercu i rzekli do Piotra i do innych Apostołów: Cóż mamy czynić, mężowie bracia? ³⁸ Tedy Piotr rzekł do nich: Pokutujcie, a ochrzcij się każdy z was w imieniu Jezusa Chrystusa na odpuszczenie grzechów, a weźmiecie dar Ducha Świętego.

¹⁹ Przetoż pokutujcie, a nawróćcie się, aby były zgładzone grzechy wasze.

³⁰ Ściągając rękę twoję ku uzdrawianiu i ku czynieniu znamion i cudów, przez imię świętego Syna twego Jezusa.

²⁰ Idźcież, a stawiwszy się, mówcie do ludu w kościele wszystkie słowa tego żywota.

⁵¹ Ludzie twardego karku i nieobrzezanego serca, i uszów! wy się zawżdy sprzeciwiacie Duchowi Świętemu jako ojcowie wasi, tak i wy. ⁵² Któregoż z proroków nie prześladowali ojcowie wasi, i nie pozabijali tych, którzy przedtem opowiadali o przyjściu tego Sprawiedliwego, któregoście wy się teraz stali zdrajcami i mordercami? ⁵³ Którzyście wzięli zakon przez rozrządzenie anielskie, a nie strzegliście go. ⁵⁴ Tedy słuchając tego, pukali się w sercach swych i zgrzytali na niego zębami.

¹⁹ Mówiąc: Dajcie i mnie tę moc, aby ten, na któregokolwiek bym ręce włożył, wziął Ducha Świętego. ²⁰ I rzekł mu Piotr: Pieniądze twoje niech z tobą będą na zginienie, żeś mniemał, żeby dar Boży miał być za pieniądze nabywany.

³⁰ A przybieżawszy Filip, usłyszał go czytającego Izajasza proroka i rzekł: Rozumieszże, co czytasz? ³¹ A on rzekł: Jakoż mogę rozumieć, jeźliby mi kto nie wyłożył? I prosił Filipa, a wstąpił i siedział z nim.

¹⁵ Przetoż wy teraz dajcie znać hetmanowi z pozwoleniem wszystkiej rady, aby go jutro do was wywiódł, jakobyście się chcieli dostateczniej wywiedzieć o sprawach jego, a my, pierwej niż tu przyjdzie, jesteśmy gotowi go zabić.

³ Żądając łaski przeciwko niemu, aby go kazał przywieść do Jeruzalemu, uczyniwszy zasadzkę, aby go zabili na drodze.

²⁰ Ale najprzód tym, którzy są w Damaszku i w Jeruzalemie, i we wszystkiej krainie Judzkiej, i poganom opowiadałem, aby pokutowali i nawrócili się do Boga, czyniąc uczynki godne pokuty.

²⁸ A jako się im nie upodobało mieć w znajomości Boga, tak też Bóg je podał w umysł opaczny, aby czynili, co nie przystoi;

⁹ Utrapienie i ucisk duszy każdego człowieka, który złość popełnia, Żyda najprzód, potem i Greka;

⁵ Jeźli tedy niesprawiedliwość nasza Bożą sprawiedliwość zaleca, cóż rzeczemy? Azaż niesprawiedliwy jest Bóg, który gniew przywodzi? (Po ludzku mówię.)

¹³ Grobem otworzonym jest gardło ich, językami swemi zdradzali, jad żmiji pod wargami ich.

³⁵ Któż nas odłączy od miłości Chrystusowej? czyli utrapienie? czyli ucisk? czyli prześladowanie? czyli głód? czyli nagość? czyli niebezpieczeństwo? czyli miecz? ³⁶ Jako napisano: Dla ciebie cały dzień zabijani bywamy, poczytaniśmy jako owce na rzeź naznaczone; ³⁷ Ale w tem wszystkiem przezwyciężamy przez tego, który nas umiłował. ³⁸ Albowiem pewienem tego, iż ani śmierć, ani żywot, ani Aniołowie, ani księstwa, ani mocarstwa, ani teraźniejsze ani przyszłe rzeczy, ³⁹ Ani wysokość, ani głębokość, ani żadne insze stworzenie nie będzie nas mogło odłączyć od miłości Bożej, która jest w Jezusie Chrystusie, Panu naszym.

²¹ Ale przeciwko Izraelowi mówi: Cały dzień wyciągałem ręce moje do ludu upornego i sprzeciwiającego się.

¹⁸ Albowiem takowi Panu naszemu Jezusowi Chrystusowi nie służą, ale własnemu brzuchowi swemu, a przez łagodną mowę i pochlebstwo serca prostych zwodzą.

²⁴ Lecz samym powołanym i Żydom, i Grekom każemy Chrystusa, który jest mocą Bożą i mądrością Bożą.

³⁰ Lecz z niego wy jesteście w Chrystusie Jezusie, który się nam stał mądrością od Boga i sprawiedliwością, i poświęceniem, i odkupieniem,

¹⁵ Jako mądrym mówię; rozsądźcie wy, co mówię.

¹⁷ Przetoż wynijdźcie z pośrodku ich i odłączcie się, mówi Pan, a nieczystego się nie dotykajcie, a Ja was przyjmę.

⁷ Nie błądźcie; Bóg się nie da z siebie naśmiewać; albowiem cobykolwiek siał człowiek, to też żąć będzie. ⁸ Bo kto sieje ciału swemu, z ciała żąć będzie skażenie; ale kto sieje duchowi, z ducha żąć będzie żywot wieczny.

¹¹ A nie spółkujcie z uczynkami niepożytecznemi ciemności, ale je raczej strofujcie.

³ W którym skryte są wszystkie skarby mądrości i umiejętności.

³ Bo gdy mówić będą: Pokój i bezpieczeństwo! tedy na nich nagłe zginienie przyjdzie, jako ból na niewiastę brzemienną, a nie ujdą.

⁹ Także i niewiasty, aby się ubiorem przystojnym ze wstydem i skromnością zdobiły, nie z trefionemi włosami, albo złotem, albo perłami, albo szatami kosztownemi, ¹⁰ Ale (jako przystoi niewiastom, które się ozywają do pobożności), dobremi uczynkami.

³ Nie pijanica wina, nie bitny, nie sprośnego zysku chciwy, ale słuszność miłujący, nieswarliwy, niełakomy;

⁹ Bo którzy chcą bogatymi być, wpadają w pokuszenie i w sidło, i w wiele głupich i szkodliwych pożądliwości, które pogrążają ludzi na zatracenie i zginienie. ¹⁰ Albowiem korzeń wszystkiego złego jest miłość pieniędzy, których niektórzy pragnąc, pobłądzili od wiary i poprzebijali się wieloma boleściami.

⁵ Przywodząc sobie na pamięć onę, która w tobie jest, nieobłudną wiarę, która pierwej mieszkała w babce twojej Loidzie i w matce twojej Eunice, a pewienem, że i w tobie mieszka.

²² Chroń się też pożądliwości młodzieńczych, a naśladuj sprawiedliwości, wiary, miłości, pokoju z tymi, którzy wzywają Pana z czystego serca.

¹⁵ A iż z dzieciństwa umiesz Pisma święte, które cię mogą uczynić mądrym ku zbawieniu przez wiarę, która jest w Chrystusie Jezusie. ¹⁶ Wszystko Pismo od Boga jest natchnione i pożyteczne ku nauce, ku strofowaniu, ku naprawie, ku ćwiczeniu, które jest w sprawiedliwości; ¹⁷ Aby człowiek Boży był doskonały, ku wszelkiej sprawie dobrej dostatecznie wyćwiczony.

⁶ Młodzieńców także napominaj, aby byli trzeźwi;

¹⁴ Aleć doskonałym należy twardy pokarm, to jest tym, którzy przez przyzwyczajenie mają zmysły wyćwiczone ku rozeznaniu dobrego i złego.

³⁸ A sprawiedliwy z wiary żyć będzie; a jeźliby się kto schraniał, nie kocha się w nim dusza moja. ³⁹ Lecz my nie jesteśmy z tych, którzy się schraniają ku zginieniu, ale z tych, którzy wierzą ku pozyskaniu duszy.

²⁵ Raczej sobie obrawszy złe rzeczy cierpieć z ludem Bożym, niżeli doczesną mieć z grzechu rozkosz,

⁸ A jeźli jesteście bez karania, którego wszyscy są uczestnikami, tedy jesteście bękartami, a nie synami.

²⁵ Patrzajcież, abyście nie gardzili tym, który mówi; albowiem jeźliż oni nie uszli, którzy gardzili tym, który na ziemi na miejscu Bożem mówił, daleko więcej my, jeźliże się od tego, który z nieba jest, odwrócimy;

²⁵ Patrzajcież, abyście nie gardzili tym, który mówi; albowiem jeźliż oni nie uszli, którzy gardzili tym, który na ziemi na miejscu Bożem mówił, daleko więcej my, jeźliże się od tego, który z nieba jest, odwrócimy; ²⁶ Którego głos na on czas poruszył był ziemią, a teraz obiecał, mówiąc: Jeszcze ja raz poruszę nie tylko ziemią, ale i niebem.

³ Prosicie, a nie bierzecie, przeto iż źle prosicie, abyście to na rozkosze wasze obracali.

¹ Nuż teraz, bogacze! płaczcie, narzekając nad nędzami waszemi, które przyjdą. ² Bogactwo wasze zgniło, a szaty wasze mole zgryzły. ³ Złoto wasze i srebro wasze pordzewiało, a rdza ich będzie na świadectwo przeciwko wam i pożre ciała wasze jako ogień; zgromadziliście skarb na ostatnie dni. ⁴ Oto, zapłata robotników, którzy żęli krainy wasze, od was zatrzymana woła, a wołania żeńców weszły do uszów Pana zastępów. ⁵ Żyliście w rozkoszach na ziemi i bujaliście; wytuczyliście serca wasze jako na dzień zabijania ofiar.

⁵ Którzy mocą Bożą strzeżeni bywacie przez wiarę ku zbawieniu, które zgotowane jest, aby było objawione czasu ostatecznego.

³ Których ochędostwo niech będzie nie ono zwierzchne, w splecieniu włosów i obłożeniu się złotem, albo w ubieraniu się w szaty: ⁴ Ale on skryty serdeczny człowiek, zależący w nieskażeniu cichego i spokojnego ducha, który jest przed obliczem Bożem kosztowny.

³ I przez łakomstwo zmyślonemi słowami kupczyć będą, którym sąd z dawna nie omieszkuje i zatracenie ich nie drzemie.

¹⁴ Oczy mają pełne cudzołóstwa i bez przestania grzeszące, przyłudzając dusze niestateczne, mając serce wyćwiczone w łakomstwie, synowie przeklęstwa, ¹⁵ Którzy opuściwszy prostą drogę, zbłądzili, naśladując drogi Balaama, syna Bosorowego, który zapłatę niesprawiedliwości umiłował; ¹⁶ Ale miał karanie za swój występek, ponieważ jarzmu niema oślica poddana, człowieczym głosem przemówiwszy, zahamowała szaleństwo proroka.

³ To najpierwej wiedząc, że przyjdą w ostateczne dni naśmiewcy, według własnych swoich pożądliwości chodzący,

¹⁶ Jako i we wszystkich listach swoich mówiąc o tych rzeczach, między któremi są niektóre rzeczy trudne ku wyrozumieniu, które nieumiejętni i niestateczni wykręcają jako i inne pisma, ku swemu własnemu zatraceniu.

¹⁶ A tak, ponieważ jesteś letni, a ani zimny ani gorący, wyrzucę cię z ust moich. ¹⁷ Albowiem mówisz: Jestem bogaty i zbogaciłem się, a niczego nie potrzebuję; a nie wiesz, żeś ty biedny i mizerny, i ubogi, i ślepy, i nagi. ¹⁸ Radzę ci, abyś kupił u mnie złota w ogniu doświadczonego, abyś był bogaty, i szaty białe, abyś był obleczony, a żeby się nie okazywała sromota nagości twojej; a oczy twoje namaż maścią wzrok naprawiającą, abyś widział. ¹⁹ Ja którychkolwiek miłuję, strofuję i karzę. Bądź tedy gorliwym, a pokutuj.

¹⁵ A królowie ziemi i książęta, i bogacze, i hetmani, i mocarze, i każdy niewolnik, i każdy wolny pokryli się w jaskinie i w skały gór, ¹⁶ I rzekli górom i skałom: Upadnijcie na nas i zakryjcie nas przed obliczem tego, który siedzi na stolicy i przed gniewem tego Baranka; ¹⁷ Albowiem przyszedł dzień on wielki gniewu jego, i któż się ostać może?

⁹ I będą go płakać, i narzekać nad nim będą królowie ziemi, którzy z nim wszeteczeństwo płodzili i rozkoszowali, gdy ujrzą dym zapalenia jego. ¹⁰ Z daleka stojąc dla bojaźni męki jego i mówiąc: Biada, biada, miasto ono wielkie Babilon, miasto ono mocne, iż w jednę godzinę przyszedł sąd twój! ¹¹ Do tego i kupcy ziemscy płakać będą i narzekać nad niem, przeto iż towaru ich żaden więcej kupować nie będzie, ¹² Towaru złota i srebra, i kamienia drogiego, i pereł, i lnu cienkiego, i purpury, i jedwabiu, i szarłatu, i wszelkiego drzewa tyinowego, i wszelkiego naczynia słoniowego, i wszelkiego naczynia z drzewa najkosztowniejszego, i z miedzi, i z żelaza, i z marmuru, ¹³ I cynamonu, i kadzenia, i maści, i kadzidła, i wina, i oliwy, i mąki czystej, i pszenicy, i bydła, i owiec, i koni, i wozów, i niewolników, i dusz ludzkich. ¹⁴ I owoce pożądliwości duszy twojej odeszły od ciebie, i wszystkie rzeczy tłuste i świetne odeszły od ciebie, a tych rzeczy już więcej nie znajdziesz. ¹⁵ Kupcy tych rzeczy, zbogaciwszy się tem, z daleka stać będą dla bojaźni męki jego, płacząc i narzekając, ¹⁶ A mówiąc: Biada, biada, miasto ono wielkie, które było obleczone w bisior, i w purpurę, i w szarłat, i uzłocone złotem, i kamieniem drogim, i perłami; gdyż w jednej godzinie zginęło tak wielkie bogactwo.

¹⁷ A Duch i oblubienica mówią: Przyjdź! A kto słyszy, niech rzecze: Przyjdź! A kto pragnie, niech przyjdzie; a kto chce, niech bierze wodę żywota darmo.