Luke 7 Cross References - WestSaxon990

¹ Soþlice ða he ealle his wörd gyfylde on þæs folces hlyste. he eode into cafarnaum; ² Þa wæs sumes hundred-mannes þeowa untrum. se wæs sweltendlic. se wæs him dÿre; ³ And þa he gehyrde be þam hælende he sende to him iudea ealdras & bæd þt he cöme. & hys þeow gehælde; ⁴ Þa hï to þam hælende comun. hi bædon hyne geornlice & þus cwædon; He is wyrðe þt ðu him tilige. ⁵ witodlice he lufað üre þeöde. & he us üre samnunge getimbrode; ⁶ Þa ferde se hælend mid him. & þa he wæs un-feor þam huse se hundred-mann sende hys frÿnd to him & cwæþ; Drihten nelle þu beon gedreht. ne eom ic wyrðe þt ðu ga under mïne þecene. ⁷ forþam ic ne tealde me sylfne þt ic to ðe cöme; Ac cweð þïn wörd & min cniht byð gehæled; ⁸ Ic ne (sic) eom an man under anwealde gesett; Cempan under me hæbbende. & ic secge þissum gä & he gæð. & ic secge þissum cum þonne cymð he. & ic secge minum þeowe. do þis & he deð; ⁹ Ða wundrude se hælend þam gehyredum. & cwæþ to þære menigeo bewend; Soþlice ic secge eow ne funde ic on israhel swa mycelne geleafan. ¹⁰ & þa ðä ham comon ðe asende wæron hig gemetton halne þone þe ær untrum wæs; ¹¹ [Note: Ðys sceal on þone seofenteoðan sunnan-dæg ofer pentecosten. Ibat iesus in ciuitatem quæ uocatur naim. A. ] Þa wæs syððan gewörden he fërde on þa ceastre þe is genemned naïm. & mid him ferdun hys leorning-cnihtas. & mycel menego; ¹² Þa he ge-nealæhte þære ceastre gate þa wæs þar än dead man geboren anre wudewan sunu þe nanne oðerne næfde; & seo wudewe wæs þar. & mycel menegu þære burhware mid hyre; ¹³ Þa se hælend hig ge-seah þa wæs he mid mild-heortnesse ofer hig gefylled. & cwæþ to hyre. ne wep þu nä. ¹⁴ Ða genealæhte he & þa cyste æt-hran. þa æt-stodon þa þe hyne bæron; Þa cwæþ se hælend. eala geonga þe ic secge arïs; ¹⁵ Ða aräs se þe dead wæs. & ongan sprecan. þa agef he hine hys meder; ¹⁶ Þa ofer-eode ege hig ealle. & hig god mærsodon & cwædon. þt mære witega on us aräs. & þæt god hys folc geneosude; ¹⁷ [Note: Misit iohannes duos de discipulis suis ad iesum dicens. Tu es qui uenturus ës än alium expectamus. B. ] Ða fërde þeos spæc be him on ealle iudea. & embe eall þt rïce; ¹⁸ Ða cyddun iohannes leorning-cnihtas him be eallum þysum þingum; ¹⁹ Þa clypode iohannes twegen of his leorning-cnihtum. & sende to þam hælende. & þus cwæþ; Eart þu þe [to] cumene eart. hwæðer þe we oþres scylon onbydan; ²⁰ Ða hig to him comun þus hig cwædon. Iohannes se fulluhtere us sende to þe & þus cwæð; Eart þu ðe to cumenne eart þe we sculon oðres onbidan; ²¹ Soðlice on þære tïde he ge-hælde manega of adlum. ge of wïtum & of yfelum gastum. & manegum blïndum he ge-sihþe forgeaf; ²² Ða cwæþ se hælend; Faraþ & cyþað iohanne þa ðing þe ge ge-säwon & ge-hyrdon; þt blinde geseoð & healte gaþ. hreoflan synt gehælede. deafe gehyrað. deade arisaþ. þearfan bodiað. ²³ & eadïg ys swa hwylc swa ne byð on me ge-untrywsud; ²⁴ And þa þa iohannes ærend-dracan ferdon. þa cwæð se hælend to þam folce be Iohanne; Hwi ferde ge on westene geseon þt hreod þe byð mid wïnde astyred; ²⁵ Ac hwi ferde ge to seonne þone man mid hnescum reafum gescryddne; Þa ðe synt on deorwurþum reafe & on estum; ²⁶ Ac hwi ferde ge þæne witegan geseon. witodlice ic eow secge he is mara þonne witega; ²⁷ Ðes is be þam þe awriten is. nu ic asende minne engel beforan þine ansyne. se ge-gearwað þinne weg beforan þe. ²⁸ Soþlice ic eow secge. nis betwüx wïfa bearnum nan mærra witega þonne iohannes se fulluhtere; Se þe is læssa on godes rïce. se is his mara. ²⁹ & eall folc þis gehyrende sundor-halgan god heredon & gefullede on iohannes fulluhte; ³⁰ Soþlice þa sundor-halgan & þa ægleawan forhogodon þæs hælendes geþeaht on him sylfon. na fram þam hælende gefullode; ³¹ Hwam telle ic gelïce þisse cneorisse men. & h[w]am synt hi gelice; ³² Hi synt gelice cildum on stræte sittendum & specendum betwux him & cweðendum; We sungon eow be hearpan. & ge ne saltudun. we heofdun & ge ne weopun; ³³ Soþlice iohannes cöm se fulluhtere hläf ne ætende ne wïn drincende. & ge cweðað. deofol-seocnysse he hæfð; ³⁴ Mannes sunu cöm. etende & drincende. & ge cweþað þes man is swelgend & wïn dringcende. män-fullra and synfulra freond; ³⁵ And wisdom is geriht-wisud on eallum his bearnum; ³⁶ [Note: Ðis god-spel sceal to þam ymbrene innan hærfaste on frige-dæg. Rogabat iesum. A. ] Þa bæd hine sum of þam sundor-halgum þt he mid him æte. ða eode he into þæs fariseiscan hüse & gesæt; ³⁷ And þa þt wïf þe wæs on þære ceastre synfull. þa heo on-cneow þt he sæt on þæs fariseus hüse. heo brohte hyre sealf-box. ³⁸ & stöd wið-æftan his fët. & ongan mid hyre tearum hys fët þwean. & drigde mid hyre heafdes fexe. & cyste hys fët & mid sealfe smyrede; ³⁹ Ða se sundor-halga þe hyne ingelaðode þt geseah. he cwæþ on hys geþance; Gyf þe man witega wære. witodlice he wiste hwæt. & hwylc þis wïf wære þe his æt-hrinþ þt heo synful is; ⁴⁰ Ða cwæð se hælend him andswariende; Symon ic hæbbe þe to secgenne sum ðing; Þa cwæð he. lareow sege þænne; ⁴¹ Twegen gafol-gyldon wæron sumum lænende. än sceolde fïf hund penega. & oðer fiftig; ⁴² Ða hig næfdon hwanon hi hyt aguldon. he hit him bäm forgef; Hwæþer lufode hyne swyðor; ⁴³ Þa andswarode simon. ic wene. se ðe he märe forgef. Ða cwæð he rihte. þu demdest; ⁴⁴ Þa be-wende he hyne to þam wïfe. & sæde simone; Ge-syhst þu þis wïf ic eode into þinum huse ne sealdest þu me wætan to minum fötum; Ðeos mid hyre tearum mine fët þwöh. & mid hyre loccum drigde; ⁴⁵ Coss þu me ne sealdest. þeös syððan ic in-eode. ne ge-swac þt heo mine fët ne cyste; ⁴⁶ Min heafod þu mid ele ne smyredest. þeos smyrede mid sealfe mine fët; ⁴⁷ For-þam ic secge þe. hyre synt manega sinna forgyfene. for-þam heo me swyðe lufode; Læsse lufað þam ðe læsse forgyfen ys; ⁴⁸ Þa cwæþ he to hyre. þe sÿnt þine synna for-gyfenne; ⁴⁹ Ða begunnon þa ðe þar sæton betwux him cweðan; Hwæt is þes þe manna synna forgyfð; ⁵⁰ Ða cwæþ he to þam wïfe. þin geleafa þe dyde häle gä nü on sybbe;

¹ [Note:Venit i[o]hannes baptista. Corp. Ðys sceal on wodnes-dæg on þære þryddan wucan ær myddan-wyntra. A.B. Uenit iohannes baptista predicans in deserto. A.] On þam dagum com iohannes se fulluhtere. & bodude on þam westene iudee. ² & cwæð; Doþ dæd-bote. soðlice genealæceð heofona rice; ³ Ðis ys së be þam þe gecweden ys. þurh esaiam ðone witegan; Clypiendes stefn wæs on westene. gegearwiað drihtnes weg. doþ his siðas rihte; ⁴ Se iohannes witodlice hæfde reaf of olfenda hærum & fellenne gyrdel embe hys lendenu. & hys mete wæs gærstapan. & wudu-hunig;

⁴ Se iohannes witodlice hæfde reaf of olfenda hærum & fellenne gyrdel embe hys lendenu. & hys mete wæs gærstapan. & wudu-hunig; ⁵ Ða ferde to him hierosolim-waru. & eal iudea-ðeod. & eal þt rice wið-geondan iordanen.

⁵ Ða ferde to him hierosolim-waru. & eal iudea-ðeod. & eal þt rice wið-geondan iordanen. ⁶ & hi wæron gefullode on iordanë fram him. & hi andettan hyra synna;

¹¹ Witodlice ic eow fullige on wætere to dæd-bote; Se þe æfter me töwerd ys he ys strengra þonne ic; Ðæs gescÿ neom ic wyrðe to berenne; He eow fullað on halgum gaste. & on fyre.

²³ [Note: Ðis sceal on frige-dæg on þære þryddan wucan ofer twelftan dæg. A. B. Et circuibat iesus totam galileam. A. ] & þa beferde se hælend ealle galileam. lærende on hyra gesomnungum. & he wæs bodiende god-spel þæs rïces. & hælende ælce adle & ælce untrumnysse. on þam folce; ²⁴ & ða ferde hys hlïsa into ealle syriam. & hi brohton him ealle yfel-hæbbende missenlicum adlum. & on tintregum gegripene. & þa ðe deofel-seocnyssa hæfdon. & monoð-seoce & laman & he þä gehælde;

⁴ [Note: Ch. v. ver. 4 and 5 are transposed in all the MSS. ] Eadige synt þa liðan. forþam þe hï eorðan ägun;

²⁶ Soþes ic secge þe; Ne gæst þu þanone ær ðu agylde þone ytemestan feorðlingc; ²⁷ [Note: Audistis quia dictum est. A. ] Ge gehyrdon þt on ealdum cwydum gecweden wæs; Ne ünriht-hæme ðu

¹² & forgyf us üre gyltas swa swa wë forgyfað ürum gyltendum

¹⁷ Ðü soðlice þonne ðu fæste smyra þin heafod. & þweah þine änsyne.

²⁹ Ic secge eow soðlice þt furðon salomon on eallum hys wuldre næs ofer-wrigen swa swa än of ðyson;

²² [Note: Multi dicent michi. A. ] Manega cweþað on þam dæge to me drihten drihten. hü ne witegode wë on þinum naman. & on þinum naman we üt-awurpon deoflu. & on þinum naman we worhton mycle mihta.

²⁸ [Note: Ðys sceal on þone þryddan sunnan-dæg ofer epiphaniam. Cum autem descendisset de monte secute. A. ] Þa wæs geworden þa se hælend þas word ge-endode þa wundrode þt folc his lare ²⁹ soþlice he lærde swylce he anweald hæfde. & na swa swa hyra boceras & sundor-halgan;

⁵ [Note: Cum autem introisset iesus caphar naum. A. ] Soþlice þa se hælend ineode on capharnaum. þa genealæhte hym. an hundredes ealdor. hyne biddende

⁵ [Note: Cum autem introisset iesus caphar naum. A. ] Soþlice þa se hælend ineode on capharnaum. þa genealæhte hym. an hundredes ealdor. hyne biddende ⁶ & þus cweðende. Drihten mïn cnapa lið on mïnum huse lama & mid yfle geðread; ⁷ Ða cwæð se hælend to him; Ic cume & hyne gehæle; ⁸ Ða andswarode se hundredes ealdor & þus cwæð; Drihten ne eom ic wyrðe þt þu ingange under mine þecene. ac cweð þin än word & min cnapa biþ gehæled; ⁹ Soðlice ic eom man under anwealde gesett. & ic hæbbe þegnas under me & ic cweðe to þysum gang & he gæð & ic cweðe to oþrum. cum & he cymð to minum þeowe wyrc þis. & he wyrcð; ¹⁰ Witodlice þa se hælend þis gehyrde þa wundrode he & cwæð to þam þe hym fyligdon; Soþ ic secge eow. ne gemette ic swa mycelne geleafan on israhel;

¹⁰ Witodlice þa se hælend þis gehyrde þa wundrode he & cwæð to þam þe hym fyligdon; Soþ ic secge eow. ne gemette ic swa mycelne geleafan on israhel; ¹¹ To soþum ic secge eow. þt manige cumað fram east-dæle & west-dæle & wuniað mid abrahame & isahace & iacobe on heofena rice; ¹² Witodlice þises rices bearn beoð aworpene on þa ytemestan þystro. þær bið wöp. & toþa gristbitung. ¹³ & se hælend cwæð to þam hundrydes ealdre. Ga & gewurþe ðë swa swa þu gelyfdest; & se cnapa wæs gehæled on þære tide;

¹³ & se hælend cwæð to þam hundrydes ealdre. Ga & gewurþe ðë swa swa þu gelyfdest; & se cnapa wæs gehæled on þære tide;

² ða brohton hig hym ænne laman on bedde licgende. þa geseah se hælend hyra geleafan & [quoth] to þam laman la beärn gelyfe. þe beoþ þine synna forgyfene; ³ Ða cwædon hig sume þa boceras him betwynan; Ðes spycð bysmor-spræce

⁸ [Note: Ðis godspel sceal on sancte matheus mæsse-æfen. Et cum transiret inde iesus uidit hominem sedentem in theloneo. A. ] Soðlice ða þa seo mænigeo þis gesawon þa ondrëdon hig hym & wuldrodon god þe sealde swylcne anweald mannum;

¹¹ Ða þa sundorhalgan þt gesäwon þa cwædon hig to hys leorning-cnyhtum. hwi ys eower lareow mid manfullum & synfullum; ¹² & se hælend cwæð þis gehyrende; Nys halum læces nan þearf ac seocum. ¹³ gað soðlice & leornigeaþ hwæt is. ic wylle mildheortnesse næs onsægdnesse; Soþlice ne com ic rihtwise to gecigeanne. ac þa synnfullan;

²² & se hælend bewende hyne & hig geseah & cwæð; Gelyf dohtor þïn geleafa þe gehælde & þt wïf wæs gehæled on þære tïde;

²⁶ & þes hlisa sprang ofer eall þt land;

²⁸ Soðlice þa he ham com þa blindan genealæhton to him & se hælend cwæð to him. gelÿfe gyt. þt ic inc mæg gehælan. hig cwædon to hym witodlice drihten; ²⁹ Ða æt-hran he hyra eagena cweðynde sy inc æftyr incrun geleafan; ³⁰ And hyra eagan wærun ontynede. & se hælynd bebead him cw[e]þende warniað þt ge hyt nanum men ne secgeon; ³¹ Hig soðlice üt-gangynde gewidmærsudun hyne ofer eall þt land;

³³ & üt-adryfenum þam deofle se dumba spræc. & þa menigeo wundredon cweðende; Næfre æt-ywde swylc on israhela folce;

¹¹ [Note: In quamcunque ciuitatem aut castellum. A. ] On swa hwylce burh oððe ceastre swa ge ingað ahsiað hwa si wyrðe on þære. & wuniaþ ðær oð ge üt-gan

¹³ & gyf þt hus witodlice wyrþe byð eower syb cymð ofer hyt. gyf hyt soðlice wyrþe ne byð eowur syb byð to eow gecyrred;

²⁵ genoh byþ soþlice þam leorning-cnihte þt he sy swylce hys lareow & þeow swylce hys hlafurd; Gyf hi þæs hïredes fæder belzebub clypedon mycle swyþur hig eow clypiaþ

³⁷ [Note: Ðys godspel gebyrað to anes martyres mæsse-dæge. Nolite arbitrari. A. ] Se hælend cwæð to hys leorning-cnihtum. Se þe lufaþ fæder oððe modor mä þonne me nys hë më wyrþe. & se ðe lufað sunu oððe dohtor swyþur þonne me nys he me wyrþe.

³⁷ [Note: Ðys godspel gebyrað to anes martyres mæsse-dæge. Nolite arbitrari. A. ] Se hælend cwæð to hys leorning-cnihtum. Se þe lufaþ fæder oððe modor mä þonne me nys hë më wyrþe. & se ðe lufað sunu oððe dohtor swyþur þonne me nys he me wyrþe. ³⁸ & se þe ne nimþ hys cwylminge & fyligþ me nys he me wyrþe;

² [Note: Ðys gebyrað on þære ærran wucan ær myda wyntra. Cum audisset iohannes in uinculis opera christi. A. ] Þa iohannes on bendum gehyrde cristes weoruc. þa sende he to him twegen hys leorning-cnihta ³ & cwæð eart þü þe tö cumenne eart oððe we oþres sceolon abïdan; ⁴ Se hælend äntswarude & cwæð to him gaþ & cÿþaþ iohanne þa ðing þe ge gehyrdon & gesawon. ⁵ blinde geseoþ. healte gað. hreofe synt aclænsude. deafe ge-hyraþ. deade arisað. þearfan bodiað. ⁶ And eadig ys së þe ne swicað on me;

⁶ And eadig ys së þe ne swicað on me; ⁷ Ða hi üt-eodon soþlice þa ongan se hælynd secgan be iohanne & cwæþ to þære menigeo; Hwi eode gë üt on wesðen geseon winde awegyd hreod.

⁷ Ða hi üt-eodon soþlice þa ongan se hælynd secgan be iohanne & cwæþ to þære menigeo; Hwi eode gë üt on wesðen geseon winde awegyd hreod. ⁸ oððe hwï eode gë üt geseon mann hnescum gyrlum gescrydne. Nu þa þe synt hnescum gyrlum gescryddne. synt on cyninga husum;

⁸ oððe hwï eode gë üt geseon mann hnescum gyrlum gescrydne. Nu þa þe synt hnescum gyrlum gescryddne. synt on cyninga husum; ⁹ Ac hwæt eode ge ut witegan geseon. ic eow secge eac maran þonne witegan;

⁹ Ac hwæt eode ge ut witegan geseon. ic eow secge eac maran þonne witegan; ¹⁰ Ðes ys soþlice be þam awryten ys. nü ic sënde minne engyl beforan þïne ansyne. së ge-gearwað þinne weg beforan þe.

¹⁰ Ðes ys soþlice be þam awryten ys. nü ic sënde minne engyl beforan þïne ansyne. së ge-gearwað þinne weg beforan þe.

¹⁰ Ðes ys soþlice be þam awryten ys. nü ic sënde minne engyl beforan þïne ansyne. së ge-gearwað þinne weg beforan þe. ¹¹ Soþlice ic eow secge ne aräs be-twyx wïfa bearnum mära iohanne fulwihtere; Soðlice se þe læssa ys. ys on heofena rice him mära;

¹¹ Soþlice ic eow secge ne aräs be-twyx wïfa bearnum mära iohanne fulwihtere; Soðlice se þe læssa ys. ys on heofena rice him mära;

¹¹ Soþlice ic eow secge ne aräs be-twyx wïfa bearnum mära iohanne fulwihtere; Soðlice se þe læssa ys. ys on heofena rice him mära; ¹² Soþlice fram iohannes dagum fulwihteres oð þis heofena rïce þolað nead & strece nimað þt;

¹² Soþlice fram iohannes dagum fulwihteres oð þis heofena rïce þolað nead & strece nimað þt; ¹³ Soþlice ealle witegan & æ witegudun oð iohannes

¹³ Soþlice ealle witegan & æ witegudun oð iohannes ¹⁴ & gyf ge wyllað gelyfan. he ys helïas þe to cumenne ys.

¹⁴ & gyf ge wyllað gelyfan. he ys helïas þe to cumenne ys. ¹⁵ Se ðe eäran hæbbe to gehyrynne gehyre; ¹⁶ Soþlice hwam telle ic þas cneorysse gelice. heo ys gelïc sittendum cnapun on foretige. þa hrymað to hyra efengelicon ¹⁷ & cweþað. we sungun eow & ge ne frïcudun. we cwiþdun & gë ne weopun; ¹⁸ Soþlice iohannes cöm. ne etende. ne drincende. & hi cwædun he hæfð deoful-seocnysse; ¹⁹ Mannes sunu cöm etende & dryncynde & hï cweðaþ. hër ys ettul mann & wïn-drincende. mänfulra & synfulra freond. & wisdom ys geriht-wisud fram heora bearnum;

¹⁹ Mannes sunu cöm etende & dryncynde & hï cweðaþ. hër ys ettul mann & wïn-drincende. mänfulra & synfulra freond. & wisdom ys geriht-wisud fram heora bearnum;

¹⁶ Soþlice eadige synt eowre eagan forþam þe hig geseoþ. & eowre earan forþam þe hig gehyraþ; ¹⁷ Soþlice on eornust ic eow secge þt manega witegan & rihtwise gewilnudon þa þing to ge-seonne þe ge geseoþ & hig ne ge-sawon; & gehyran þa þing þe ge gehyrað. & hig ne gehyrdon;

⁵⁷ & hig wæron ge-üntrywsode on him; Ða soþlice sæde se hælend him nys nan witega butan wurþ-scype buton on hys earde & on hys huse. ⁵⁸ & he ne worhte þær manega mægena for hyra ungeleafulnysse.

²⁸ þa &swarode drihten hyre eala þü wïf mycel ys þin geleafa ge-wurþe þë eal swa þu wylle. & þa of þære tïde wæs hyre dohtor hal ge-worden;

³⁰ þa genealæhton him tö mycele menegu mid him hæbbende manega healte & blinde & wanhale & manega oþre & aledon to hys fotum & he ge-hælde þa ³¹ swa þt þa mænegu wundredon geseonde. dumbe specende healte gangende blinde geseonde & hig mærsodon israhela god;

³¹ swa þt þa mænegu wundredon geseonde. dumbe specende healte gangende blinde geseonde & hig mærsodon israhela god;

²³ [Note: Ðys sceal on þære XXIII. wucan ofer pentecosten. Simile est regnum celorum regi qui uoluit rationem ponere cum seruis suis. A. ] For-þam ys heofena rice änlic þam cyninge þe hys þeowas geradegode. ²⁴ & þa þe þt geräd sette. him wæs än broht se him sceolde tyn þusend punda. ²⁵ & þa he næfde hwanon he hyt agulde. hyne het hys hlaford gesyllan. & hys wïf & hys cild. & eall þt he ahte.

²⁵ & þa he næfde hwanon he hyt agulde. hyne het hys hlaford gesyllan. & hys wïf & hys cild. & eall þt he ahte. ²⁶ þa astrehte se þeow hyne & cwæð; Hlaford gehafa geþyld on me & ic hyt þe eall agylde.

²⁸ Þa se þeowa üt-eode hë ge-mëtte hys efen-þeowan. se him sceolde än hund penega. & he nam hyne þa & forþrysmede hyne & cwæð; Agyf þt þu me scealt;

³⁴ Ða wæs se hlaford yrre. & sealde hyne þam wïtnerum. oðþt [Note: MS. dð þt. ] he eall agulde;

¹⁶ Swa beoð þa fyrmestan ytemeste. & þa ytemestan fyrmeste; Soþlice manega synt geclypede & feawa gecorene;

²⁸ Swa mannes sunu ne com þt him man þenode. ac þt he þenode. & sealde his sawle lïf to alysednesse for manegum; Ge wilniað to geþeonne on ge-hwædum þinge. & beon gewanod on þam mæstan þinge; Witodlice þonne gë to gerëorde ge-laþode beoð ne sitte ge on þam fyrmestan setlum þe læs þe arwurðre wër æfter þe cume & se husbonda häte þe arisan & ryman þam oðron [Note: MS. oðrum, alt. to oðron. ] & þu beo gescynd. gyf þu sitst on gereorde on þam ytemestan setle & æfter þe cymþ. oþer gebeor & se laþigenda cweþe to þe site innor leof þonne byþ ðe arwurðlicor þonne þe man uttor scufe;

¹¹ þa cwæð þt folc þis ys se hælend witega of nazareth on galiglea.

¹⁴ Ða eodan to him þa blindan and þa healtan & he hi ge-hælde;

²⁸ Hu þincð eow an mann hæfde twegen suna þa cwæð he to þam yldran suna ga & wyrce to-dæg on minum wingerde; ²⁹ Ða cwæð he ic nelle eode þeh syðþan to þam wingerde. ³⁰ þa cwæð he ealswa to þam oðrum; Ða &swarode se him & cwæð hlaford ic gä. & ne eode swa-þeah; ³¹ Hwæðer þara twegra dyde þæs fæder willan. þa cwædon hig se æftera. þa cwæð se hælend to him; Soð ic eow secge þt manfulle & myltystran gað beforan eow on godes rice;

³¹ Hwæðer þara twegra dyde þæs fæder willan. þa cwædon hig se æftera. þa cwæð se hælend to him; Soð ic eow secge þt manfulle & myltystran gað beforan eow on godes rice;

³¹ Hwæðer þara twegra dyde þæs fæder willan. þa cwædon hig se æftera. þa cwæð se hælend to him; Soð ic eow secge þt manfulle & myltystran gað beforan eow on godes rice; ³² Iohannes com on rihtwisnesse wege. & ge ne ge-lyfdon him; Witodlice manfulle & myltys[t]ran gelyfdon & ge ge-sawon & ne dydon syðþan nane dædbote þt ge gelyfdon on him;

³⁵ & än þe wæs þære æ-ys lareow axode hyne & fandode hys þus cweðende;

⁵ Hig cwædon witodlice sume þt hyt ne mihte beon on þam freols-dæge. þe læs to mycel styrung wurde on þam folce; ⁶ Ða se hælynd wæs on Bethania on Symones huse þæs hreoflan.

⁶ Ða se hælynd wæs on Bethania on Symones huse þæs hreoflan. ⁷ Ða genealæhte him to sum wif. seo hæfde box mid [Note: MS. mit. ] deorwyrðe sealfe. & agëat uppan hys heafud þær he sæt ⁸ þa gesawun hys leorning-cnihtas þæt. & wurdon gebolgene & cwædon; To hwan ys þiss forspilled. ⁹ þis mihte beon geseald to myclum wurþe. & þearfum gedæled; ¹⁰ Þa se hælend hyt wiste þa cwæð he to heom. hwi synt ge grame þysum wïfe. witodlice god weorc heo worhte on me; ¹¹ Symle ge habbað þearfan mid eow. ac ge nabbað me symle; ¹² Heo dyde þas sealfe on minne lichaman þt ic wære gesmyryd to bebyrgynne; ¹³ Soð ic secge eow swa hwær swa þys godspel byð gebodud on eallum middan-earde byð gesæd on hyre gemynd þt heo ðiss dyde;

⁴⁸ Se þe hyne be-læwde sealde heom tacn & cwæð; Swa hwæne swa ic cysse se hyt is. nimaþ hyne; ⁴⁹ & he ge-nealæhte hrædlice to þam hælende & cwæð; Hal beo þu lareow. & he cyste hyne;

⁵⁴ Witodlice þæs hundredes ealdor & ða þe mid him wæron healdende þone hælynd. þa hig gesawon þa eorð-bifunge. & þa ðing ðe þær gewurdon. hig on-dredon heom ðearle. & cwædon; Soðlice godes sunu wæs þes;

⁸ [Note: Ðys sceal on frige-dæg on ðære oðre easter-wucan. Et exierunt cito de monumento cum timore & gaudio magno. A. ] Ða ferdon hig hrædlice fram þære byrgene mid ege & mid myclum gefean. & urnon & cyðdon hyt hys leorning-cnihton

² Swa äwriten is on þæs witegan bëc isaiam. nu ic asënde minne engel be-foran þinre ansyne. Se ge-gearwað þinne weg be-foran ðe.

⁴ Iohannes wæs on westene fulligende & bodiende dædbote fulwiht on synna for-gyfenesse. ⁵ & to him ferde eall iudeisc rice. & ealle hierosolima-ware. & wæron fram him gefullode. on iordanes flode hyra synna anddetenne; ⁶ And iohannes wæs gescryd mid oluendes hærum. & fellen gyrdel wæs ymbe his lendenu. & gærstapan & wudu hunig he æt.

²⁷ Þa wundredon hi ealle swa þt hi betwux him cwædon. hwæt ys þis. hwæt is þeos niwe lär. þt he on anwealde unclænum gastum bebyt. & hi hyrsumiað him. ²⁸ & sona ferde his hlïsa to galilea rice;

⁵ Soðlice ða se hælend geseah heora geleafan. he cwæð to þam laman; Sunu þe synt þine synna for-gyfene. ⁶ Þar wæron sume of ðam bocerum sittende. & on heora heortum þencende ⁷ hwï spycð þes þus. he dysegað. hwa mæg synna for-gyfan buton god äna;

⁷ hwï spycð þes þus. he dysegað. hwa mæg synna for-gyfan buton god äna;

¹⁰ Soþlice manega he ge-hælde; Swa þt hi æt-hrinon his. & swa fela swa untrumnessa

³⁰ & eft he cwæð. for hwam geanlicie we heofena rïce. oððe hwylcum bigspelle wið-mete we hit;

²⁴ Ða ferde he mid him & him fyligde mycel menigeo & þrungon hine;

²⁹ And þa sona wearð hyre blodes ryne adruwod. & heo on hire gefredde þt heo of þam wïte gehæled wæs;

³⁴ Þa cwæð se hælend. dohtor þin geleafa þe hale gedyde. ga þe on sibbe & beo of ðisum hal;

⁷ & him twelfe togeclypode. & agan hi sendan twam & twam. & him anweald sealde unclænra gasta.

¹⁴ And þa gehyrde herodes se cyng þæt; Soþlice his nama wæs swutol geworden & he cwæð; Witodlice Iohannes se fulluhtere of deaðe aras. & on him synd forþam mægenu geworht;

²¹ Innan of manna heortan. yfele geþancas cumað. unriht-hæmedu. & forligeru. manslihtas.

³² & hi læddon him ænne deafne & dumbne. & hine bædon þt he his hand him on sette; ³³ Ða nam he hine onsundran of þære menigu. & his fingras on his earan dyde & spætende his tungan onhrän; ³⁴ & on þone heofon behealdende geömrode & cwæð; Effeta. þt is on ure geþeode sy þü ontyned; ³⁵ And sona wurdon his earan geopenode. & his tungan bend wearð unslyped & he rihte spræc; ³⁶ And he bead him þt hi hit nanum men ne sædon; Soþlice swa he him swiþor bebead. swa hi swiðor bodedon. ³⁷ & þæs þe ma wundredon & cwædon; Ealle þing he wel dyde. & he dyde þt deafe gehyrdon. & dumbe spræcon;

² Ic ge-miltsige þysse menegu. forþam hi þry dagas me ge-anbidiað & nabbað hwæt hi eton;

²³ Ða cwæð se hælend. gif þu gelyfan miht ealle þing synd gelyfedum mihtlice;

⁵² þa cwæð se hælend to him. gä þin geleafa þe halne gedyde. & he sona geseah & him fyligde on wege;

³⁴ Ða se hælend geseah þt he him wislice andwyrde he sæde him ne art þu feorr fram godes rïce. & hine ne dorste nan mann ahsian;

³ And þa se hælend wæs on bethanïa on simones hüse anes hreoflan & þar sæt; Þa com an wïf & hæfde hyre sealf-box deorwyrþes nardes. & tobrocenum sealf-boxe. ofer his heafod agët; ⁴ Sume hit unwurðlice forbæron. & betwux him sylfum cwædon; For hwi wæs þisse sealfe forspillednes geworden. ⁵ þeos sealf mihte beon geseald to þrim hund penegum. & beon þearfum geseald. & yrsydon agën hi; ⁶ Ða cwæð se hælend. lætað hi hwi synt ge hire grame. göd weorc heo on me worhte; ⁷ Soðlice symble ge habbað þearfan mid eow. & þonne ge wyllað ge magon him teala dön. me ge symble nabbað; ⁸ Þeos sealde þt heo hæfde. heo com to smyrianne minne lic-haman on byrgene; ⁹ Soðlice ic eow secge swa hwar swa þis godspell gebodad bið. on eallum middan-earde bið gebodod þt heo þis on his gemynde dyde;

¹⁴ & he byð þe to gefëan & to blisse. & manega on his acennednysse gefagniað; ¹⁵ Soðlice he byð mære beforan drihtne & he ne drincð wïn. ne beör. & he byð gefylled on haligum gaste. þonne gÿt of hys modor innoðe.

¹⁵ Soðlice he byð mære beforan drihtne & he ne drincð wïn. ne beör. & he byð gefylled on haligum gaste. þonne gÿt of hys modor innoðe.

¹⁵ Soðlice he byð mære beforan drihtne & he ne drincð wïn. ne beör. & he byð gefylled on haligum gaste. þonne gÿt of hys modor innoðe. ¹⁶ & manega israhela bearna he gecyrð to drihtne hyra gode. ¹⁷ & he gæð toforan him on gaste. & elïas mihte. þt he fædera heortan to heora bearnum gecyrre. & ungeleaffulle to riht-wisra gleawscype. drihtne full-fremed folc gegearwian;

⁶⁵ Ða wearð ege geworden ofer ealle hyra nehcheburas. & ofer ealle iudëa munt-länd. wæron þas wörd gewid-mærsode.

⁶⁸ Gebletsud sï drihten israhela god. forþam þe he geneosode. & his folces alysednesse dyde;

⁷⁶ And þu cnapa byst þæs hehstan witega genemned. þu gæst beforan drihtnes ansyne. his wegas gearwian;

⁸⁰ Soþlice se cnapa weöx. & wæs on gäste gestrangod. & wæs on westenum oþ þone dæg hys æt-iwednessum ON ISRAHEL;

²⁰ Ða gewendon ham þa hyrdas god wuldriende & heriende on eallum þam ðe hi gehyrdon. & gesäwon; Swa to him gecweden wæs;

³⁴ And þa bletsude hig simeon & cwæþ to marian his meder; Loca nu þes is on hryre. & on æryst asett manega on israhel. & on tacen þam ðe wið-cweden byð;

² under ðara sacerda ealdrum anna & caifä. godes word wæs geworden ofer zacharias sunu on westene

⁸ [Note: Ðis sceal on þone þryddan þunres dæg innan lenctene & to pentecosten on sæternes dæg. Surgens iesus de sinagoga introiuit in domum simonis. A. ] Doð geornlice dæd-böte wæst-mas & ne ongynne ge cweðan. we habbað us to fæder abraham; Ic secge eow. þt god is swa mihtig þt he mæg of þysum stänum abrahames bearn aweccan;

¹² Ða comon þa mänfullan þt hig aþwegene wæron. & cwædon to him. lareow hwæt do we;

¹⁶ Ða &swarude iohannes him. eallum secgende; Witodlice ic eow on wætere fullige; Soþlice cymð strengra þonne ic. þæs ic ne eom wyrþe þt ic hys sceo-þwancg üncnytte; He eow fullað on halgum gaste & on fÿre;

¹⁸ drihtnes gast is ofer me. for-þam ðe hë smyrede më. he sende me þearfum bodian. & gehæftum alysednesse. & blindum gesihþe. for-brocene ge-hælan

³⁶ Ða wurdon hig ealle forhte & spræcon him betwynan. & cwædon. hwæt ys þt word þt he on mihte & on mægene un-clænum gastum bebyt & hig ut-gaþ;

⁸ Þa petrus þt geseah he feoll to þæs hælendes cneowum & cwæð; Drihten. gewït fram me forþam ic eom synfull mann.

¹² Ða he wæs on änre ceastre þa wæs þar än hreofla & þa he geseah þæne hælend þa astrehte he hine & bæd & þus cwæð; Drihten. gyf þu wylt þu miht me geclænsian; ¹³ And he æt-hrän hine his handa äþenede & cwæð; Ic wylle. si þu geclænsud; And sona se hreofla him fram fërde

¹³ And he æt-hrän hine his handa äþenede & cwæð; Ic wylle. si þu geclænsud; And sona se hreofla him fram fërde ¹⁴ & he bebead him þt he hit nanum men ne sæde. ac gä æt-yw þe þam sacerde. & bring for þïnre clænsunga swa moyses bebead him on gewitnesse; ¹⁵ Witodlice þæs þe mä seo spræc be him fërde & mycele menegeo comun þt hi ge-hyrdon & wurdon gehælede fram hyra untrumnessum;

²⁰ Ða he ge-seah hyra geleafan he cwæð; La mann þe synd þine synna forgyfene;

²⁰ Ða he ge-seah hyra geleafan he cwæð; La mann þe synd þine synna forgyfene; ²¹ Þa agunnon þencan þa boceras & farisei & cwædon. hwæt is þes þe her sprycþ woffunga; Hwa mæg synna for-gyfan buton god ana; ²² Ða se hælend gecneow hyra geþancas he &swariende cwæþ to him. hwæt þencege on eowrum heortum.

²⁶ & hig ealle wundredon & god mærsodon & wæron mid ege gefyllede. & cwædon. soðes we to-dæg wundru gesawon;

²⁹ & leuï dyde him mycelne gebeorscype on his huse. & þar wæs mycel menegeo manfulra & oðerra þe mid him sæton; ³⁰ Þa murcnodon þa farisei & þa boceras & cwædon to hys leorning-cnihtum. hwi etege & drincað mid manfullum & synfullum; ³¹ Ða &swarude se hælend & cwæþ to him; Ne beþurfon læces þa ðe hale sÿnd. ac þa ðe unhælþe habbaþ; ³² Ne com ic riht-wise clypian. ac synfulle on dædbote;

⁸ Soþlice he wiste hyra geþancas. & he sæde þam men þe ða for-scruncenan hand hæfde. arïs & ständ her amiddan; Þa aräs he & stöd;

²¹ Eadige synd ge ðe hingriað nü. forþam þe ge beoð gefyllede; Eadige synt ge ðe nu wepað. forþam ge hlihaþ;

¹ Soþlice ða he ealle his wörd gyfylde on þæs folces hlyste. he eode into cafarnaum; ² Þa wæs sumes hundred-mannes þeowa untrum. se wæs sweltendlic. se wæs him dÿre; ³ And þa he gehyrde be þam hælende he sende to him iudea ealdras & bæd þt he cöme. & hys þeow gehælde; ⁴ Þa hï to þam hælende comun. hi bædon hyne geornlice & þus cwædon; He is wyrðe þt ðu him tilige.

⁴ Þa hï to þam hælende comun. hi bædon hyne geornlice & þus cwædon; He is wyrðe þt ðu him tilige. ⁵ witodlice he lufað üre þeöde. & he us üre samnunge getimbrode; ⁶ Þa ferde se hælend mid him. & þa he wæs un-feor þam huse se hundred-mann sende hys frÿnd to him & cwæþ; Drihten nelle þu beon gedreht. ne eom ic wyrðe þt ðu ga under mïne þecene.

⁶ Þa ferde se hælend mid him. & þa he wæs un-feor þam huse se hundred-mann sende hys frÿnd to him & cwæþ; Drihten nelle þu beon gedreht. ne eom ic wyrðe þt ðu ga under mïne þecene. ⁷ forþam ic ne tealde me sylfne þt ic to ðe cöme; Ac cweð þïn wörd & min cniht byð gehæled;

⁷ forþam ic ne tealde me sylfne þt ic to ðe cöme; Ac cweð þïn wörd & min cniht byð gehæled; ⁸ Ic ne (sic) eom an man under anwealde gesett; Cempan under me hæbbende. & ic secge þissum gä & he gæð. & ic secge þissum cum þonne cymð he. & ic secge minum þeowe. do þis & he deð; ⁹ Ða wundrude se hælend þam gehyredum. & cwæþ to þære menigeo bewend; Soþlice ic secge eow ne funde ic on israhel swa mycelne geleafan. ¹⁰ & þa ðä ham comon ðe asende wæron hig gemetton halne þone þe ær untrum wæs;

¹⁴ Ða genealæhte he & þa cyste æt-hran. þa æt-stodon þa þe hyne bæron; Þa cwæþ se hælend. eala geonga þe ic secge arïs;

¹⁴ Ða genealæhte he & þa cyste æt-hran. þa æt-stodon þa þe hyne bæron; Þa cwæþ se hælend. eala geonga þe ic secge arïs; ¹⁵ Ða aräs se þe dead wæs. & ongan sprecan. þa agef he hine hys meder; ¹⁶ Þa ofer-eode ege hig ealle. & hig god mærsodon & cwædon. þt mære witega on us aräs. & þæt god hys folc geneosude;

¹⁹ Þa clypode iohannes twegen of his leorning-cnihtum. & sende to þam hælende. & þus cwæþ; Eart þu þe [to] cumene eart. hwæðer þe we oþres scylon onbydan;

²¹ Soðlice on þære tïde he ge-hælde manega of adlum. ge of wïtum & of yfelum gastum. & manegum blïndum he ge-sihþe forgeaf;

²⁹ & eall folc þis gehyrende sundor-halgan god heredon & gefullede on iohannes fulluhte;

³⁴ Mannes sunu cöm. etende & drincende. & ge cweþað þes man is swelgend & wïn dringcende. män-fullra and synfulra freond; ³⁵ And wisdom is geriht-wisud on eallum his bearnum; ³⁶ [Note: Ðis god-spel sceal to þam ymbrene innan hærfaste on frige-dæg. Rogabat iesum. A. ] Þa bæd hine sum of þam sundor-halgum þt he mid him æte. ða eode he into þæs fariseiscan hüse & gesæt; ³⁷ And þa þt wïf þe wæs on þære ceastre synfull. þa heo on-cneow þt he sæt on þæs fariseus hüse. heo brohte hyre sealf-box.

³⁷ And þa þt wïf þe wæs on þære ceastre synfull. þa heo on-cneow þt he sæt on þæs fariseus hüse. heo brohte hyre sealf-box. ³⁸ & stöd wið-æftan his fët. & ongan mid hyre tearum hys fët þwean. & drigde mid hyre heafdes fexe. & cyste hys fët & mid sealfe smyrede; ³⁹ Ða se sundor-halga þe hyne ingelaðode þt geseah. he cwæþ on hys geþance; Gyf þe man witega wære. witodlice he wiste hwæt. & hwylc þis wïf wære þe his æt-hrinþ þt heo synful is;

³⁹ Ða se sundor-halga þe hyne ingelaðode þt geseah. he cwæþ on hys geþance; Gyf þe man witega wære. witodlice he wiste hwæt. & hwylc þis wïf wære þe his æt-hrinþ þt heo synful is;

⁴² Ða hig næfdon hwanon hi hyt aguldon. he hit him bäm forgef; Hwæþer lufode hyne swyðor; ⁴³ Þa andswarode simon. ic wene. se ðe he märe forgef. Ða cwæð he rihte. þu demdest; ⁴⁴ Þa be-wende he hyne to þam wïfe. & sæde simone; Ge-syhst þu þis wïf ic eode into þinum huse ne sealdest þu me wætan to minum fötum; Ðeos mid hyre tearum mine fët þwöh. & mid hyre loccum drigde; ⁴⁵ Coss þu me ne sealdest. þeös syððan ic in-eode. ne ge-swac þt heo mine fët ne cyste; ⁴⁶ Min heafod þu mid ele ne smyredest. þeos smyrede mid sealfe mine fët; ⁴⁷ For-þam ic secge þe. hyre synt manega sinna forgyfene. for-þam heo me swyðe lufode; Læsse lufað þam ðe læsse forgyfen ys;

¹⁸ Warniað hu ge ge-hyran. þam byð geseald ðe hæfð. & swa hwylc swa næfð þt he wene þt he hæbbe. him byð afyrred;

³⁷ Þa bæd hine eall menego þæs rices gerasenorum þt he fram him gewite. forþam hig mycelum ege gehæfte wærun. Ða wende he on scype agën

⁴¹ And þa com än man þæs nama wæs iäirus. se wæs þære gesamnunge ealdor; Ða feoll he to þæs hælendes fotun & bæd hyne þt he ferde to hys huse. ⁴² for-þam he hæfde äne dohtor. nean twelf wintre & seo forð-ferde; þa ge-byrede hyt þa he ferde of ðam menegum he wæs of-þrungen;

⁴⁸ Þa cwæð he to hyre; Dohtor þin geleafa þe hale gedyde. ga nü on sybbe; ⁴⁹ Him þa gyt specendum. þa com sum man to þære gesamnunge ealdre & cwæð to him. ne drece þu hyne;

⁵² Þa weopon hig ealle & heofodon hi; Ða cwæþ he. ne wepe ge; Soþlice nis þis mæden dead. ac heo slæpð; ⁵³ Ða tældon hig hyne & wiston þt heo dead wæs; ⁵⁴ Ða nam he hyre händ & cwæð; Mæden. þe ic secge arïs; ⁵⁵ Þa gehwearf hyre gast agen & heo sona aras. & he het hyre syllan etan;

¹⁹ Ða &swarudon hig & cwædon; Iohannes baptistam. sume heliam. sume þt sum witega of ðam ealdum aräs;

³⁸ þa clypode än wer of þære menego & cwæð; Läreow ic halsie þe. ge-seoh minne sunu forþam he is mïn änlica sunu.

⁴⁸ & cwæþ to him; Se ðe þysne cnapan on mïnum naman onfehð. se me onfehð; And se þe me onfehð he onfehð þæne þe me sende; Witudlice se ðe is læst betwex eow ealle. se is mara;

¹ [Note: Ðis godspel sceal to anes apostoles mæssan. Designauit dominus & alios septuaginta duos. A. Designauit dominus iesus & alios septuaginta duos & misit illos binos ante faciem suam. B. ] Æfter þam se hælend gemearcude oðre twa & hund-seofantig and sende hig twam beforan his ansyne on ælce ceastre. & stöwe þe he to cumenne wæs.

²³ [Note: Ðis sceal on þære feowerteoðan wucan ofer pentecosten. Beati oculi qui uident quæ uos uidetis. A. Beati oculi qui uiderunt quæ uos uidetis. B. ] Þa cwæþ he to his leorningcnihtum bewend; Eadige synt þa eagan þe geseoð þa ðing þe ge ge-seoð; ²⁴ Soðlice ic eow secge þt manega witegan & cyningas woldon geseon þt ge ge-seoþ & hig hit ne gesawon. & woldon gehyran þt ge gehyraþ. & hig hit ne gehyrdon;

³⁸ [Note: Ðys sceal to Assumptione sancte marie. & sætern-dagum be maria. Intrauit iesus in quoddam castellum. A. ] Soðlice hit wæs geworden þa hig ferdon. se hælend eode on sum castel & sum wïf on naman martha onfeng hyne on hyre hüs.

⁴ & forgyf us ure gyltas. swa we forgyfað ælcum þara þe wið us agyltað. & ne læd þu us on costunge. ac alÿs üs fram yfele;

³⁷ [Note: Ðys godspel ge-byrað on frige-dæg on þære teoðan wucan ofer pentecosten. Rogabat iesum quidam phariseus ut pranderet apud se. A. ] Þa bæd hine sum fariseisc man þt he æte mid him & he ineode & sæt;

¹⁷ þa ðohte he on him sylfum. & cwæð; Hwæt do ic forþam ic næbbe hwyder ic mïne wæstmas gadrige;

⁴⁸ Ðone þeow þe his willan nyste & þeah dyde he bit witnad feawum witum; Ælcum þe mycel geseald is. him man mycel to-secð. & æt þam þe hig micel befæstun hig mycel biddað;

⁴ swa þa ehta-tÿne. ofer þa feoll se stypel on siloä & hig of-sloh; Wenege þt hig wæron scyldige ofer ealle menn þe on hierusalem wunedon;

¹⁵ Ða &swarude se hælend & cwæð; Lä lïcteras. ne un-tigð eower ælc on reste-dæge his oxan oððe assan. fram þære binne & læt to wætere;

³⁴ Eala hierusalem hierusalem. þu ðe þa witegan of-slyhst. & hænst. þa ðe to þe asende synt. hu oft ic wolde þïne bearn gegaderian swa se fugel deð his nest under his fiðerum & þu noldest;

¹ [Note: Ðys god-spel gebyrað on þære nygonteoðan wucan ofer pentecosten. Cum intraret iesus in domum cuiusdam principis phariseorum. A. Intrauit iesus in domum cuiusdam principis phariseorum sabbato manducare panem. B. ] Þa wæs geworden þa he eode on sumes farisea ealdres hus on reste-dæge þt he hlaf æte. & hig begymdon hine

² Ða murcnedon þa farisei & þa boceras & cwædon; Ðes onfehð synfulle & mid him ytt;

¹⁹ nu ic neom wyrðe þt ic beo þin sunu nemned. do me swa anne of þinum yrðlingum; ²⁰ & he aras þa & com to his fæder. & þa gyt þa he wæs feorr his fæder he hyne geseah & wearð mid mild-heortnesse astyrod & agen hine ärn & hine beclypte & cyste hine; ²¹ Ða cwæð his sunu; Fæder. ic syngude on heofon. & beforan ðe. nu ic ne eom wyrþe þt ic þin sunu beo genemned;

²⁸ Ða bealh he hine & nolde ingan; Þa eode his fæder üt & ongan hine biddan; ²⁹ Ða cwæþ he his fæder &swarigende; Efne swa fela geara ic þe þeowude & ic næfre þin bebod ne forgymde. & ne sealdest þu me næfre an ticcen þt ic mid minum freondum gewist-fullude; ³⁰ Ac syððan þes þin sunu com. þe hys spëde mid myltystrum amyrde. þu of-sloge him fætt celf;

³ Ða cwæþ se gerefa on his geþance; Hwæt do ic for-þam þe min hlaford mïne gerefscire fram me nymð; Ne mæg ic delfan. me sceamað þt ic wædlige.

¹⁶ Seo æ. & witegan oð iohannem. & of him is bodud godes rïce. & ealle on þt strang-nysse wyrcað;

⁵ Ða cwæðon (sic) his apostolas drihten. ge-ïc urne geleafan;

¹² & þa he eode on sum castel him agën urnon tyn hreofe weras. þa stodon hig feorran ¹³ & hyra stefna üp-ahofon & cwædon; Hælend. bebeodend gemiltsa üs; ¹⁴ Ða he hig geseah þa cwæþ he; Gað & æt-ywað eow þam sacerdum; Þa hig ferdun hig wurdon geclænsude; ¹⁵ Ða hyra än geseah þt he geclænsud wæs þa cyrde he mid mycelre stëfne god mærsiende. ¹⁶ & feoll to hys fotum. & him þancode & þes wæs samaritanisc; ¹⁷ Þa cwæþ se hælend him &swariende; Hu ne synt tÿn geclænsude hwær synt þa nigone. ¹⁸ næs gemett se ðe agën-hwurfe. & gode wuldor sealde. buton þes ælfremeda; ¹⁹ Ða cwæð he. arïs & gä forþam þe ðin geleafa þe halne gedyde;

⁴ Ða nolde he langre tide, æfter þam þa cwæþ he. þeah ic god ne ondræde. ne ic män ne onþracige

⁹ Ða cwæð he to sumum þis big-spel þe on hig sylfe truwedon & oðre for-hogodon; ¹⁰ [Note: Ðys ge-byrað on þære endlyftan wucan ofter pentecosten. Duo homines ascenderunt in templum. A. Duo homines ascendebant in templum ut orarent. B. ] Twegen men ferdun to sumum temple þt hig hig gebædun an sundor-halga & oðer man-full; ¹¹ Ða stöd se farisëus & hine þus gebæd. god. þe ic þancas dö. for-þam þe ic ne eom swylce oðre men. reaferas unriht-wise. unriht-hæmeras. oððe eac swylce þes mänfulla;

¹³ Ða stöd se man-fulla feorran & nolde furðun his eagan ahebban üp. to þam heofone ac he beot his breost & cwæþ; God beo þu mïlde me syn-fullum;

¹⁸ Ða ahsode hyne sum ealdor. lareow. hwæt do ic þt ic ece lif hæbbe;

³⁵ [Note: Cum appropinqua[ret] iesus hiericho cecus quidam sedebat [secus] uiam mendicans. B. ] Þa he genealæhte hiericho. sum blind man sæt wið þæne weg wædligende. ³⁶ & þa he ge-hyrde þa menego farende. he ahsude hwæt þt wære; ³⁷ Ða sædon hig þt þær ferde se nazareniscea hælend; ³⁸ Þa hrymde he & cwæð; Eala hælend dauides sunu gemiltsa me; ³⁹ & þa ðe fore-stopun hine þreadon þt he suwude; Ðæs þe ma he clypode. dauides sunu gemiltsa me; ⁴⁰ Ða stöd se hælend & het hine lædan to him; Þa he ge-nealæhte he ahsude hine ⁴¹ hwæt wylt ðu þt ic ðe dö; Ða cwæð he. drihten. þt ic geseo; ⁴² Ða cwæþ se hælend beseoh þin ge-leafa þe ge-hælde;

⁴² Ða cwæþ se hælend beseoh þin ge-leafa þe ge-hælde; ⁴³ And he sona geseah. & him folgode god wuldrigende & eall folc gode lof sealde þa hig þt gesawon;

⁷ Þa hig þt gesawon þa murcnudun hig ealle. & cwædon þt he to synfullum men gecyrde;

⁴⁴ & to eorþan afyllað þe & þine bearn þe on ðe synt. & hig ne læfað on þe stän ofer stäne. forþam þe ðu ne on-cneowe þa tïde þïnre geneosunge;

⁶ Gyf we secgað þt he sy of mannum. eall folc us hænð hi wiston gere þt iohannes wæs witega;

²⁰ Ða sendun hig mid searwum þa ðe riht-wise lëton þt hig hine gescyldgudun & þt hig hine gesealdon þam ealdron to döme & to þæs deman anwalde to fordemanne; ²¹ Ða ahsodon hig hine & cwædon. läreow. we witun þt þu rihte sprycst & lærest. & for nanon men ne wandast. ac godes weg on soðfæst-nesse lærst.

³⁵ Ða ðe synt þære worulde wyrðe. & ærystes of deaðum ne giftigeaþ hi ne wif ne lædað

⁶¹ þa drihten bewende hïne & beseah to petre. Ða gemunde petrus drihtnes wordes þe he cwæð. þt ðu mïn æt-sæcst. þriwa to-dæg ær se hana cräwe; ⁶² Ða eode petrus üt & biterlice weop.

⁴⁷ Þa se hundred-man geseah þt þar ge-worden wæs. he god wuldrode & cwæð; Soþlice þes man wæs riht-wis.

¹⁹ He sæde þa. hwæt synt þa þing; And hig sædon be þam nazareniscean hælende. se wæs wer & witega mihtig. on spæce & on weorce be-foran göde & eallum folce.

³⁴ & cwædun þt drihten soðlice aras & simone æt-ywde;

²¹ And hig axsodon hine & þus cwædon. eart ðu elïas & he cwæð ne eom ic hit; Ða cwædon hï. eart ðu witega. & he andwyrde & cwæð nïc.

²³ Hë cwæð. ic eom clypiendes stëfn on westene; Gerihtað drihtnes weg swa se witega isaias cwæð;

²⁵ & hig axsodon hine & cwædon to him. hwi fullast þu. gif þu ne art [cryst]. ne helïgas ne wïtega;

⁴⁶ & nathanahel cwæð to him. mæg ænig þing godes beon of nazareth; Philippus cwæð to him. cum & geseoh;

² Soþlice se hælend & his leorning-cnihtas wæron gelaðode to þam gyfton.

² Ðës com to him on niht. & cwæð to him. rabbi þt is lareow. we witon þt þu cöme fram gode. ne mæg nan man þas tacn wyrcan þe ðu wyrcst buton god beo mid him;

²⁶ & comon to iohanne & cwædon to him. rabbï. Se ðe mid þe wæs begeondan iordäne be ðam þu cyðdest gewitnesse nu he fullaþ. & ealle hig cumaþ to him.

²⁶ & comon to iohanne & cwædon to him. rabbï. Se ðe mid þe wæs begeondan iordäne be ðam þu cyðdest gewitnesse nu he fullaþ. & ealle hig cumaþ to him. ²⁷ Iohannes &wurde & cwæð ne mæg mann nan þing u[n]der-fön buton hit beo [hym] of heofonum geseald; ²⁸ Ge sylfe me synd to gewitnesse. þt ic sæde ne eom ic crist Ac ic eom asend beforan hine; ²⁹ Se ðe bryde hæfð se is brydguma. Se þe is þæs brydguman freond & stent & gehyrþ hyne. mid gefean he geblissað for þæs brydguman stefne. þës min gefea is gefylled. ³⁰ hit geburað þt he weaxe. & þt ic wanige.

¹⁹ Ða cwæð þt wif to him. leof. þæs me ðingþ þu eart witega.

²⁵ Ðæt wïf cwæþ to him ic wat þt messias cymð þe is genemned crist. þonne he cymð he cyð us ealle ðing;

⁴⁶ & he com eft to chanaäa galilee. þær he worhte þt wïn of wætere; [Note: Ðys godspel gebyrað ofer pentecosten on þære an & twentygoðan wucan on sunnan-dæg. Erat quidam regulus cuius filius infirmabatur. A. Erat quidam regulus cuius filius infirmabatur [capha]rnaum. B. ] Sum under-cyning wæs. þæs sunu wæs gesyclod on capharnaum. ⁴⁷ þa þa se gehyrde þt se hælend for fram iudea to galilëa he com to him & bæd hine þt he före & gehælde his sunu; Soðlice he læg æt forð-fore.

⁴⁷ þa þa se gehyrde þt se hælend for fram iudea to galilëa he com to him & bæd hine þt he före & gehælde his sunu; Soðlice he læg æt forð-fore.

⁵⁰ & se hælend cwæð. Gä þin sunu leofað; Ða eode he & gelyfde þære spræce þe se hælend him sæde; ⁵¹ Ða he for þa urnon his þeowas ongean hyne & sædon þt his sunu leofode; ⁵² Ða axode he to hwylcon timan him bet wære. & hi sædon him gyrstan-dæg to þære seofoþan tide se fefor hine forlet; ⁵³ Ða ongeat se fæder þt hit wæs on þære tide ðe se hælend cwæð þin sunu leofað. & he gelyfde & eall his hiw-ræden;

²¹ Swa se fæder awecð þa deadan & geliffæst. swa eac se sunu geliffæst þa [ðe] he wyle.

²⁵ Soð ic secge eow þt seo tid cymð & nu is. þonne þa deadan gehyrað godes suna stefne. & þa lybbað þe hig gehyrað.

²⁸ Ne wundrigeon ge ðæs þt seo tïd cymð þt ealle gehyrað his stefne þe on byrgenum synt. ²⁹ & þa þe god worhton farað on lifes æreste. & þa þe yfel dydon on domes æreste;

³⁵ He wæs byrnende leoht-fæt & lyhtende. ge woldon sume hwile geblissian on his leohte;

¹⁴ Ða men cwædon þa hig gesawon þt he þt tacen worhte. þt þes is soðlice witega þe on middan-geard cymþ.

⁶⁰ Manega his leorni[n]g-cnihta cwædon þa hig ðis gehyrdon; Heard is þeos spræc hwa mæg hig gehyran; ⁶¹ Ða wiste se hælend þt his leorning-cnihtas murcnedon betweox him sylfon be þison. & he cwæð to him þt eow beswicð. ⁶² gyf ge geseoþ mannes sunu astigendne þær he ær wæs ⁶³ gast is se ðe geliffæst flæsc ne fremað nan þing. þa word þe ic eow sæde synt gast & lïf. ⁶⁴ Ac sume ge ne gelyfað; Witodlice se hælend wiste æt fruman. hwæt þa gelyfedan wæron & hwa hine belæwon wolde. ⁶⁵ & he cwæð; Forþig ic eow sæde þt nan man ne mæg cuman to me buton min fæder hit him sylle; ⁶⁶ Syððan manega his leorning-cnihtas (sic) cyrdon. onbæc & ne eodun mid him.

¹² & mycel gehlyd wæs on þære menigeo be him. Sume cwædon. he is god. oðre cwædon. nëse. ac he be-swicð þis folc.

⁴⁰ [Note: Ðys god-spel sceal on þures (sic) dæg on þære fiftan wucan innan lenctene. Cum audissent quidam de turba sermones iesu dicebant. Hic est uere propheta. A. ] Of ðære tide seo menigeo cwæð þa heo gehyrde ðas his spræce. ðes is soð witega ⁴¹ sume cwædon he is crist; Sume cwædon cweðe ge cymþ crist fram galilea.

⁴⁷ Þa cwædoN þa pharisei to him. synt ge beswicene. ⁴⁸ cweðe ge gelyfde ænig þæra ealdra oððe þæra pharisea on hyne. ⁴⁹ ac þeos menigeo þe ne cyþe þa æ. hig synt awyrgede; ⁵⁰ Ða cwæð nichodemus to him; Se þe com to him on nyht se wæs hyra än. ⁵¹ cwyst þu demð ure æ. ænine man buton hyne man ær gehyre & wite hwæt he do; ⁵² Hig &swaredon & cwædon to him. cwyst þu. þt þu si galileisc. smea & geseoh þt nan witega ne cymð fram galilea.

⁴⁸ Witodlice þa iudeas &swaredon & cwædon to him; Hwi ne cweþe we wel þt ðu eart samaritanisc & eart wöd.

⁵² Ða cwædon þa iudeas nu we witon þt þu eart wöd. abraham wæs dead & þa witegan. & þu cwyst gif hwa mine spræce gehealt ne bið he næfre dead;

¹⁷ Hig cwædon eft to þam blindan. hwæt segst þu be þam þe þine eagan untynde. he cwæð he is witega;

²⁴ Ða clypodon hig eft þone mann þe ær blind wæs. & cwædon to him; Sege gode wuldor. we witon þt he is synful.

³⁰ Se man &swarode & cwæð to him. þt is wundorlic þt ge nyton hwanon he is & he untynde mine eagan. ³¹ we witon soþlice þt god ne gehyrþ synfulle. ac gif hwa is gode gecoren & his willan wyrcð. þone he gehyrð;

³¹ we witon soþlice þt god ne gehyrþ synfulle. ac gif hwa is gode gecoren & his willan wyrcð. þone he gehyrð; ³² Ne gehyrde we næfre on worulde þt ænig ontynde þæs eagan þe wære blind geboren. ³³ ne mihte þes nan þing don gif he nære of gode;

²⁰ manega hyra cwædon. deofol is on him & he cwæð (sic) hwi hlyste ge him;

² hit wæs sëo marïa þe smyrede drihten mid þære sealfe & drigde his fet mid hyre loccon; Lazarus hyre broðor wæs ge-yfled.

² hit wæs sëo marïa þe smyrede drihten mid þære sealfe & drigde his fet mid hyre loccon; Lazarus hyre broðor wæs ge-yfled.

² hit wæs sëo marïa þe smyrede drihten mid þære sealfe & drigde his fet mid hyre loccon; Lazarus hyre broðor wæs ge-yfled. ³ his swustra sendon to him & cwædon drïhten. nu is seoc se ðe þu lufast.

³ his swustra sendon to him & cwædon drïhten. nu is seoc se ðe þu lufast. ⁴ Ða se hælend þt gehyrde. þa cwæð he to him; Nys þeos untrumnys na for deaðe. ac for godes wuldre þt godes sunu si gewuldrod þurh hyne; ⁵ Soðlice se hælend lufode martham. & hyre swustor marïam & lazarum hyra broðor; ⁶ Witodlice he wæs twegen dagas on ðære sylfan stowe þa he gehyrde þt he seoc wæs; ⁷ Æfter þisson he cwæð to his leorning-cnihton uton faran eft to iudea lande. ⁸ his leorning-cnihtas cwædon to him. läreow. nu þa iudeas sohton ðe þt hig woldon þe hænan. & wylt þu eft faran ðyder; ⁹ Se hælend him &swarode & cwæð. hu ne synt twelf tida þæs dæges. gif hwa gæð on dæg ne æt-spy[r]nð he forþam he gesyhþ þyses middan-eardes leoht; ¹⁰ Gif he gæð on niht he æt-spyrnð forþam þe leoht nis on hyre; ¹¹ Ðas ðing he cwæð & syððan he cwæð to him. lazarus ure freond slæpð. ac ic wylle gan & awreccan (sic) hyne of slæpe; ¹² His leorning-cnihtas cwædon. drihten gif he slæpð. he byþ hal; ¹³ Se hælend hit cwæð be his deaþe. hi wendon soðlice þt he hyt sæde be swefnes slæpe; ¹⁴ Ða cwæð se hælend openlice to him. Ladzarus ys dead. ¹⁵ & ic eom bliþe for eowrum þingon þt ge gelyfon forþam ic næs þara ac uton gän to him; ¹⁶ Ða cwæð thomas to hys geferan. uton gan & sweltan mid him;

¹⁹ Manega þara iudea comon to martham & to marïan þt hig woldon hi frefrian for hyra broðor þingon;

²⁵ & se hælend cwæð to hyre. ic eom æryst & lïf se ðe ge-lyfð on me þeah he dead sy he leofað.

³³ Ða se hælend geseah þt heo weop & þt þa iudeas weopon þe mid hyre cömon. he geomrode on hys gaste & gedrefde hyne sylfne ³⁴ & cwæð hwar lede ge hine; Hig cwædon to him. drihten ga & geseoh. ³⁵ & se hælend weop

⁴³ Ða he ðas þing sæde. he clypode mycelre stefne. Lazarus gä üt ⁴⁴ & sona stop forð se ðe dead wæs gebunden handan & fotan & hys nebb wæs mid swat-line gebunden; Ða cwæð se hælend to him unbindað hine & lætað gän.

¹ [Note: Ðys godspel sceal on monan-dæg innan þære palm-wucan. Ante sex dies pasche. A. ] Se hælend com syx dagon ær þam eastron to bethanïa þar lazarus wæs dead þe se hælend awrehte; ² Hig wrohton him þær beor-scipe. & marða þenode; Ladzarus wæs an þæra þe mid him sæt.

² Hig wrohton him þær beor-scipe. & marða þenode; Ladzarus wæs an þæra þe mid him sæt. ³ marïa nam än pund deorwyrðre sealfe mid þam wyrt-gemange þe hig nardus hatað. & smyrede ðæs hælendes fët & drigde mid hyre loccon. & þt hus wæs gefylled of ðære sealfe swæcce; ⁴ þa cwæð an his leorning-cnihta iudas scarioð þe hine belæwde; ⁵ Hwi ne sealde heo þas sealfe wiþ þrim hundred penegon þt man mihte syllan þearfon; ⁶ Ne cwæð he na þt forþig þe him gebyrode to þam þearfon. ac forþam þe he wæs þëof & hæfde scrin & bær þa ðing þe man sende; ⁷ Ða cwæð se hælend. læt hig þt heo healde þä of þæne dæg þe man me bebyrge; ⁸ Ge habbað symle þearfan mid eow. ac ge nabbað me symle;

⁴ he aras fram his þenunge & lede his reaf & nam linen hrægel & begyrde hyne. ⁵ æfter þam he dyde wæter on fæt & þwoh his leorning-cnihta fet & drigde hig mid þære lin-wæde þe he wæs mid begyrd;

¹³ Ge clypiað me lareow & drihten. & wel ge cweðaþ. swa ic eom soþlice.

²² Gif ic ne come & to him ne spræce næfdon hig nane synne; Nu hi nabbað nane lade be hyra synne; ²³ Se þe me hatað hatað minne fæder; ²⁴ Gif ic näne weorc ne worhte on him þe nan oðer ne worhte næfdon hi nane synne; Nu hi gesawon & hi hatedon ægðer ge më ge minne fæder;

¹⁹ Se hælend wiste þt hi woldon hyne ahsian. & he cwæð to him. be þam ge smeageað betwynan eow forþam ic sæde. embe lytel ge me ne geseoð. & eft embe lytel ge me geseoð;

³⁰ Nu we witon þt þu wast ealle ðing. & þe nis nan þearf þt ænig þe axie; On ðyson we gelyfað þt þu come of gode;

¹³ Hi cwædon to hyre. wïf hwi wepst þu. þa cwæð heo to hym. forþam hi namon minne drihten. & ic nat hwar hi hine ledon;

¹⁵ Ða cwæð se hælend to hyre; Wïf hwi wepst ðu. hwæne secst þu. heo wende þt hit se wyrt-weard wære & cwæð to him; Leof gif þu hine name sege me hwar þu hine ledest & ic hine nime;

¹⁵ Ða hi æton [Note: Ðis god-spell ge-byreð on petres mæsse æfen. Dixit iesus petro. Symon iohannis diligis me plus his. A. ] þa cwæð se hælend to sïmöne petre; Simön iohannis lufast ðu me. swiðor þænne ðas; He cwæð to him. gea drihten þu wast þt ic þe lufige he cwæð to him. heald mine lämb; ¹⁶ He cwæð eft to him; Simön iohannis lufast ðu me. he cwæð to him gea drihten þu wast þt ic ðe lufige; Ða cwæð he to him heald mine lamb; ¹⁷ He cwæð þriddan siðe to him. simön iohannis lufast ðu me. Ða wæs petrus sarig. forþam þe he cwæð þriddan siðe to him lufast þu me; And he cwæð to him. drihten þu wast ealle þing. þu wast þt ic þe lufige; Ða cwæð he to him heald mine sceap;