Luke 19 Cross References - WestSaxon990

¹ Ða eode he geond iericho. ² þa wæs þar sum man on naman zacheus. se wæs welig ³ & he wolde geseon hwylc se hælend wære. þa ne mihte he for ðære menegu. forþam þe he wæs lytel on wæstmum. ⁴ þa arn he beforan & stah up on än treow. sicomorum þt he hine gesawe. forþam þe he wolde þanon faran; ⁵ Þa he com to þære stöwe þa ge-seah se hælend hine & cwæð; Zacheus efst to þïnum huse for-þam þe ic wylle to-dæg on þïnum huse wunian; ⁶ Ða efste he & hine bliþelice onfengc; ⁷ Þa hig þt gesawon þa murcnudun hig ealle. & cwædon þt he to synfullum men gecyrde; ⁸ Ða stöd zacheus & cwæð to drihtne; Nu ic sylle ðearfum healfe mine æhta. & gif ic ænigne bereafode ic hit be feowerfealdum agyfe; ⁹ Ða cwæð se hælend to him to-dæg þisse hiw-ræddene ys hæl gewörden forþam he wæs habrahames bearn; ¹⁰ Mannes sunu com secean & hal dön þt forwearð; ¹¹ Þa hig þis gehyrdon þa ge-ichte he sum big-spell forþam þe he wæs neh ierusalem. & forþam þe hig wëndon þt hrædlice godes rïce geswutelud wære; ¹² [Note: Ðys godspel sceal on sancte gregorius mæsse-dæg. Homo quidam nobilis abiit in regionem longinquam. A. Homo quidam nobilis habiit in regionem longinquam accipere sibi regnum & reuerti. B. ] Witodlice he cwæð. sum æþel-boren man ferde on fyrlen land þt he him rïce onfenge & eft agën come; ¹³ Ða clypode he his tyn þeowas & sealde tyn pund him. & cwæð to him; Ceapiaþ oðþt ic cume; ¹⁴ Ða hatedon hine his leöde & sendon ærend-racan æfter him & cwædon; We nyllað þt þes ofer üs rixie; ¹⁵ Ða he agën cöm & þt rïce onfengc. he het clypian his þeowas þe he þt feoh selde. þt he wiste hu mycel gehwylc gemangode; ¹⁶ Ða com se forma & cwæð. hläford. þis pund gestrynde tyn pund; ¹⁷ Þa cwæð së hläford geblissa þü göda þeowa. forþam þe ðu wære on lytlum getrywe. þu byst and-weald hæbbende ofer tyn ceastra; ¹⁸ Ða com oðer & cwæð. hläford. þin pund gestrynde fif pund; ¹⁹ Ða cwæþ he to þam. & beo þu ofer fif ceastra; ²⁰ Ða com oþer & cwæð. hlaford. her ys þin pund þe ic hæfde on swät-lïn alëd. ²¹ ic ðe adred forþam þe ðu eart stið man. þu nimst þt ðu ne settest. & þu ripst þt ðu ne seowe; ²² Ða cwæð he to him. of þinum muðe ic ðe dëme. la lyðra þeowa; Ðu wistest þt ic eom stið man. þt ic nime þt ic ne sette & ripe þt ic ne seow; ²³ And hwi ne sealdest þü min feoh to hÿre. & þonne ic cöme ic hit witodlice mid gestreone onfenge; ²⁴ Ða cwæð he to þam þe him abütan stödon. nimað þt pund fram him & syllað þam þe hæfð än pund; ²⁵ Ða cwædon hig to him hlaford. he hæfð tyn pund; ²⁶ Soðlice ic secge eow þt ælcum hæbbendum bið geseald fram þam þe næfð. ge þt þt he hæfð him byð afyrred; ²⁷ Ðeah-hwæþere þa mine fynd þe noldon þt ic ofer hig rixude. lædað hider & of-sleað hig beforan me. ²⁸ & þysum gecwedenum he fërde to hierusalem; ²⁹ [Note: Ðys gebyrað feower wucon ær middan wyntra & on palm-sunnan-dæg. Cum adpropinquasset iesus hierosolimis & uenisset beth-fagie. A. ] Ða he ge-nealæhte bethfage & bethanïa to þam munte þe is genemned oliueti. he sende his twegen cnihtas ³⁰ & cwæð; Faraþ on þt castel þe ongen inc ys. on þam gyt gemetað assan folan getiged. on þam nan man gyt ne sæt. untigað hyne. & lædað to me; ³¹ & gif inc hwa ahsað hwi gyt hyne untigeað secgað him drihten hæfð his neode; ³² Ða fërdon þa ðe asende wæron & fundon swa he him sæde þæne folan ständan; ³³ Ða hig hine untïgdon þa cwædon þa hlafordas hwi untige ge þæne folan; ³⁴ Ða cwædon hig for-þam þe drihten hæfð his neode; ³⁵ Þa læddon hig hine to þam hælende. & hyra reaf wurpon ofer þæne folan. & þæne hælend on-ufan setton. ³⁶ & þa he for. hi strehton under hine hyra rëaf on þam wege. ³⁷ & þa he ge-nealæhte to oliuëtes muntes nyðer-stïge. þa ongunnon ealle þa menego geblissian. & mid mycelre stefne god heredon be eallum þam mihtum þe hig gesawun. ³⁸ & cwædon; Gebletsud sy se cyning þe com on drihtnes naman. syb sy on heofenum. & wuldor on heahnessum; ³⁹ Ða cwædon sume of þam fariseum to him; Läreow. cid þinum leorningcnihtum; ⁴⁰ Ða cwæþ he to him. Ic eow secge þeah þas suwigen stanas clypiað; ⁴¹ [Note: Ðys godspel gebyrað on þære endlyftan wucan ofer pentecosten. Cum adpropinquaret iesus hierosolimam uidens ciuitatem fleuit super illam. A. ] & þa he ge-nealæhte & geseah þa ceastre. he weop ofer hig ⁴² & cwæð; Eala. gif þu wistest & witodlice on þysum þinum dæge þe ðe to sybbe synt. nu hig synt fram þinum eagum behydde. ⁴³ forþam ðe þa dagas to ðe cumað. & þïne fynd þe betrymiaþ. & behabbað þe. & genyrwað þe æghwanun. ⁴⁴ & to eorþan afyllað þe & þine bearn þe on ðe synt. & hig ne læfað on þe stän ofer stäne. forþam þe ðu ne on-cneowe þa tïde þïnre geneosunge; ⁴⁵ Ða ongan he of þam temple ut-drïfan þa syllendan & ða bicgendan. ⁴⁶ & him to cwæð; Hit ys awriten þt min hus ys gebed-hüs. ge hit worhton to sceaðena scræfe. ⁴⁷ & he wæs dæg-hwamlice on þam temple lærende; Soþlice þara sacerda ealdras & þa boceras & þæs folces ealdor-men smeadon hu hig hine fordon mihton. ⁴⁸ & hig ne fundon hwæt hi him to gylte dydon; Soðlice eall folc wæs abysgod þe be him gehyrde secgan;

²¹ Witodlice heo cenð sunu & þu nemst hys naman hælend; He soðlice hys folc häl gedeð fram hyra synnum;

⁹ & ne cweþað betwux eow. we habbað abraham us to fæder; Soþlice ic secge eow þt god ys swa mihtig þt he mæg of þysum stanum aweccean abrahames bearn;

¹¹ Ða þa sundorhalgan þt gesäwon þa cwædon hig to hys leorning-cnyhtum. hwi ys eower lareow mid manfullum & synfullum; ¹² & se hælend cwæð þis gehyrende; Nys halum læces nan þearf ac seocum. ¹³ gað soðlice & leornigeaþ hwæt is. ic wylle mildheortnesse næs onsægdnesse; Soþlice ne com ic rihtwise to gecigeanne. ac þa synnfullan;

⁶ ac gað mä to þam sceapun þe forwurdun israhela hiwrædene;

³⁷ Soþlice of þinum wordum þu byst gerihtwisod. & of þinum wordum þu byst genyðerod;

¹² Soþlice þam þe hæfþ. him byþ geseald & he haefð. Soþlice se þe næfð & þt þe he hæfð him bið ætbroden.

¹⁴ þt on him si gefylled esaïas witegung; Of gehyrnysse ge gehyraþ & ge ne ongytaþ & löciende ge ge-seoþ & [ge] ne ge-seoð; ¹⁵ Soþlice þises folces heorte is ahyrd. & hig hefelice mid earum gehyrdon. & hyra eagan beclysdon. þe læs hig æfre mid eagum geseon & mid earum gehyron. & mid heortan ongyton. & sïn gecyrrede & ic hig gehæle;

²³ Soþlice þt þe asawen wæs on þt gode land þt is se þe þt wurd gehyrþ & ongyt & þone weastm bringð & þonne deþ sum hund-fealdne sum sixti-fealdne sum þritti-fealdne;

²⁴ Ða &swarode hë ne eom ic asend. buton to þam sceapum. þe forwurdon of israhela huse;

¹⁰ Warniað þt ge ne oferhogian ænne of þysum lytlingum þe gelyfað on me;

²³ [Note: Ðys sceal on þære XXIII. wucan ofer pentecosten. Simile est regnum celorum regi qui uoluit rationem ponere cum seruis suis. A. ] For-þam ys heofena rice änlic þam cyninge þe hys þeowas geradegode. ²⁴ & þa þe þt geräd sette. him wæs än broht se him sceolde tyn þusend punda. ²⁵ & þa he næfde hwanon he hyt agulde. hyne het hys hlaford gesyllan. & hys wïf & hys cild. & eall þt he ahte. ²⁶ þa astrehte se þeow hyne & cwæð; Hlaford gehafa geþyld on me & ic hyt þe eall agylde. ²⁷ þä gemiltsode se hlaford him & forgeaf him þone gylt. ²⁸ Þa se þeowa üt-eode hë ge-mëtte hys efen-þeowan. se him sceolde än hund penega. & he nam hyne þa & forþrysmede hyne & cwæð; Agyf þt þu me scealt; ²⁹ & þa astrehte hys efen-þeowa hyne & bæd hyne & þus cwæð; Ge-þyldega & ic hyt þe eall agyfe; ³⁰ He þa nolde. ac ferde & wearp hyne on cweartern. oððæt he him eall agëfe; ³¹ Ða gesawon hys efen-þeowas þt ða wurdon hig swyðe ge-ünrotsode & comon & sædon hyra hlaforde ealle þa dæde; ³² Ða clypode hys hlaford hyne & cwæð to him; Eala þu lyþra þeowa eallne þinne gylt ic ðe forgeaf. for-þam þe ðu me bæde. ³³ hu ne gebyrede þë gemiltsian þinum efen-ðeowan. swa swa ic þe gemiltsode; ³⁴ Ða wæs se hlaford yrre. & sealde hyne þam wïtnerum. oðþt [Note: MS. dð þt. ] he eall agulde; ³⁵ Swa deþ min se heofonlica fæder. gyf gë of eowrum heortum eowrum broðrum ne forgyfaþ;

¹ [Note: Ðys sceal on þære feorðan wucan ær mydda wyntra. A. ] And þa hë genealæhte hierusalem. & cöm to bethfage to oliuetes dune þa sende he hys twegen leorning-cnihtas

¹ [Note: Ðys sceal on þære feorðan wucan ær mydda wyntra. A. ] And þa hë genealæhte hierusalem. & cöm to bethfage to oliuetes dune þa sende he hys twegen leorning-cnihtas ² & sæde him; Farað on þt castel þt foran ongen eow ys. & þonne sona finde gyt ane. assene ge-tiggede & hyre folan mid hyre. üntigeað hig & lædað to më

² & sæde him; Farað on þt castel þt foran ongen eow ys. & þonne sona finde gyt ane. assene ge-tiggede & hyre folan mid hyre. üntigeað hig & lædað to më ³ & gyf hwa eow ænig þingc töcwyð secgeað þt drihten hæfð þyses neode. & þonne forlæt hë eow hrædlice;

³ & gyf hwa eow ænig þingc töcwyð secgeað þt drihten hæfð þyses neode. & þonne forlæt hë eow hrædlice; ⁴ Eall þis wæs geworden þt wære gefylled þt þurh esaiam þone witegan gecweden wæs. ⁵ Secgeað heahnesse dehter. nu þin cyning þe cymð tö. gedæfte. & rït uppan tamre assene & hyre folan. ⁶ þa ferdon hys leorning-cnihtas & dydon swa he him bebead ⁷ & læddon þa assene to him & hyre folan. & lëdon hyra reaf uppan hig. & setton hyne an-uppan.

⁷ & læddon þa assene to him & hyre folan. & lëdon hyra reaf uppan hig. & setton hyne an-uppan. ⁸ witodlice þt folc strehton hyra reaf on þone weg. Sume heowun þæra treowa bogas & strewodun on þone weg.

⁸ witodlice þt folc strehton hyra reaf on þone weg. Sume heowun þæra treowa bogas & strewodun on þone weg. ⁹ þt folc þt þar beforan ferde & þt þar-æfter ferde clypodon & cwædon häl sÿ þü dauides sunu. Sÿ gebletsod seþe com on drihtenes naman. Sÿ him hæl on hehnessum;

⁹ þt folc þt þar beforan ferde & þt þar-æfter ferde clypodon & cwædon häl sÿ þü dauides sunu. Sÿ gebletsod seþe com on drihtenes naman. Sÿ him hæl on hehnessum; ¹⁰ Ða he ferde to ierusalem þa wearð eall seo burh-waru onstyred. & cwædon hwæt is þës. ¹¹ þa cwæð þt folc þis ys se hælend witega of nazareth on galiglea. ¹² þa se hælend into þam temple eode he adraf üt ealle þa þe ceapodun innan þam temple. & þara mynetera sceamelas & hyra setlu þara þe culfran sealdon. he tobræc. ¹³ & cwæþ to him hyt ys awriten. min hus ys gebed-hus. witodlice ge worhtun þt to þeofa cote;

¹⁵ Witodlice þa ðara sacerda ealdras & þa boceras gesawun þa wundru þe se hælend worhte & gehyrdon hu þa cild clypodun on þam temple & cwædon. sy dauides sunu hal; Ða wæron hig yrre ¹⁶ & cwædun gehyrst þu hwæt þas cwæðaþ; Þa cwæð he witodlice. ne ræddon ge næfre. þu fulfremedest lof of cilda & of sacerda muþe. ¹⁷ & he forlet hi þa & ferde of þære byrig to bethania. & lærde hi þar be godes rice;

²³ [Note: Ðys sceal on wodnes-dæg on þære fiftan wucan ofer pentecosten. Cum uenisset iesus in templum accesserunt ad eum princeps sacerdotum & seniores populi dicentes. A. ] Ða he com into þam temple þa comon þara sacerda ealdras him to & cwædon; On hwylcre mihte wyrcsð þu þas þing & hwa sealde þe þisne an-weald.

²⁸ Hu þincð eow an mann hæfde twegen suna þa cwæð he to þam yldran suna ga & wyrce to-dæg on minum wingerde; ²⁹ Ða cwæð he ic nelle eode þeh syðþan to þam wingerde. ³⁰ þa cwæð he ealswa to þam oðrum; Ða &swarode se him & cwæð hlaford ic gä. & ne eode swa-þeah; ³¹ Hwæðer þara twegra dyde þæs fæder willan. þa cwædon hig se æftera. þa cwæð se hælend to him; Soð ic eow secge þt manfulle & myltystran gað beforan eow on godes rice;

³⁷ Æt nehstan he sende hys sunu him to & cwæð; Hig for-wandiað þt hig ne don minum suna swa; ³⁸ Witodlice þa ða tylian þone sunu gesawun. þa cwædon hig be-twyx him; Ðes ys yrfenuma uton gän & ofslean hyne & habban us hys æhta;

³⁸ Witodlice þa ða tylian þone sunu gesawun. þa cwædon hig be-twyx him; Ðes ys yrfenuma uton gän & ofslean hyne & habban us hys æhta; ³⁹ Ða namon hig & ofslogon hyne & awurpon wið-utan þone win-geard; ⁴⁰ Hwæt deþ ðes wingeardes hlaford þam eorþ-tylion þonne he cymð; ⁴¹ Ða cwædon hig he fordeð þa yfelan mid yfele & gesett hys wingerd myd oþrum tilion þe him hys wæstm hyra tidon agyfon;

⁴³ forþam ic secge eow þt eow byð ætbroden godes rice. & byð ge-seald þære þeode þe hys earnað;

⁷ Ða se cyning þt ge-hyrde þa wæs he yrre & sende hys here to & fordyde þa man-slagan & hyra burh forbærnde.

¹² Þa cwæð he la freond humeta eodest þu in & næfdest gyftlic reaf; Ða gesuwode he

¹⁵ [Note: Ðys godspel sceal on xxiii. wucan ofer pentecosten. Abeuntes pharisei consilium inierunt ut caperent iesum in sermone. A. ] Ða ongunnon þa pharisei rædan þt hig woldon þone hælend on hys spræce befon ¹⁶ þa sendon hi him hyra leorning-cnihtas tö mid þam herodianiscum & þus cwædon; Lareow we witon þt þu eart soðfæst & þu lærst godes weg mid soðfæstnysse & ðu ne wandast for nänon menn. ne þu ne be-sceawast nanes mannes had;

¹³ [Note: Ðys sceal on frige-dæg on þære nygeðan wucan ofer pentecosten. Dixit iesus turbis iudeorum & principibus sacerdotum. Ue autem uobis scribe & pharisei. A. ] Wa eow bocyras & pharisei licceteras forþam ge belucað heofona rice. beforan mannum; Ne gë in ne gaþ ne ge ne geþafiað þt oðre ingan;

³⁴ [Note: Ðys godspel sceal on sancte stefanes mæsse-dæg. Ecce ego mitto ad uos. A. ] Ic sende to eow witegan & wise bocyras. & ge hig ofsleað & hoð & swingað on eowrum gesomnungum. & ge hig ehtað of byrig on byrig ³⁵ þt ofer eow cume ælc riht-wis blod þe wæs agoten ofer eorþan. fram abelys blode þæs rihtwisan. oð zacharias blod barachias suna. þone gë ofslogon betwyx þam temple & þam weofode; ³⁶ Soþ ic eow secge ealle þas þing cumaþ ofer þas cneorisse; ³⁷ Eala ierusalem eala gerusalem þu þe witegan of-slihst & mid stanum oftorfast þa ðe to þe asende synt; Swiðe oft ic wolde þine bearn gegaderigan swa seo henn hyre cicenu under hyre fyþeru gegaderað. & þu noldest;

³⁷ Eala ierusalem eala gerusalem þu þe witegan of-slihst & mid stanum oftorfast þa ðe to þe asende synt; Swiðe oft ic wolde þine bearn gegaderigan swa seo henn hyre cicenu under hyre fyþeru gegaderað. & þu noldest; ³⁸ Witodlice nu byþ eower hus eow weste forlæten;

³⁸ Witodlice nu byþ eower hus eow weste forlæten; ³⁹ Soð ic secge eow. ne geseoþ ge me heonon-forð. ær þam þe ge secgeon sy gebletsod seþe com on drihtnes naman;

² þa &swarode he him & cwæð; Ge-seoþ ge eall þis. Soð ic secge eow. ne bið her læfed stan uppan stane þe ne beo to-worpen;

¹⁴ [Note: Ðys godspel gebyrað on sancte syluestres mæsse-dæge & to oðra confessorum. Homo quidam peregre proficiscens uocauit. A. ] Sum mann ferde on elþeodinysse. & clypode hys þeowas & betæhte hym hys æhta

¹⁴ [Note: Ðys godspel gebyrað on sancte syluestres mæsse-dæge & to oðra confessorum. Homo quidam peregre proficiscens uocauit. A. ] Sum mann ferde on elþeodinysse. & clypode hys þeowas & betæhte hym hys æhta ¹⁵ & anum he sealde fif pund. sumum twa sumum än. æghwylcum be hys agenum mægene & ferde sona;

¹⁵ & anum he sealde fif pund. sumum twa sumum än. æghwylcum be hys agenum mægene & ferde sona; ¹⁶ Ða ferde seþe ða fif pund underfeng & gestrynde oþre fife; ¹⁷ & ealswa seðe þa twa under-feng gestrynde oðre twa; ¹⁸ Witodlice seþe þt än underfeng ferde & bedelf hyt on eorðan & behydde hys hlafurdes feoh; ¹⁹ Witodlice æfter miclum fyrste com þæra þeowa hlafurd & dyhte hym gerad;

¹⁹ Witodlice æfter miclum fyrste com þæra þeowa hlafurd & dyhte hym gerad; ²⁰ Ða com seþe ða fif pund underfeng & brohte oþre fife & cwæð; Hlafurd. fif pund þu sealdest me. nu ic gestrynde oðre fife; ²¹ Ða cwæþ hys hlaford to hym; Beo bliþe þu goda þeow & getrywa forþam ðe þu wære getrywe ofer lytle þing ic gesette þe ofer mycle. ga into þines hlafordes blisse;

²¹ Ða cwæþ hys hlaford to hym; Beo bliþe þu goda þeow & getrywa forþam ðe þu wære getrywe ofer lytle þing ic gesette þe ofer mycle. ga into þines hlafordes blisse; ²² Þa com seþe þa twa pund underfeng & cwæð; Hlaford twa pund þu me sealdest. nu ic hæbbe gestrynyd oðre twa; ²³ Ða cwæðhys hlaford to hym; Geblissa þu goda þeowa & getrywa. forþam ðe þu wære getrywe. ofer feawa. Ofer fela ic ðe gesette. ga on þines hlafordes gefean; ²⁴ Ða com seþe þt än pund underfeng & cwæð; Hlaford ic wat þt ðu eart heard mann. þu ripst þær ðu ne seowe. & gaderast þær ðu ne sprengdest.

²⁴ Ða com seþe þt än pund underfeng & cwæð; Hlaford ic wat þt ðu eart heard mann. þu ripst þær ðu ne seowe. & gaderast þær ðu ne sprengdest.

²⁴ Ða com seþe þt än pund underfeng & cwæð; Hlaford ic wat þt ðu eart heard mann. þu ripst þær ðu ne seowe. & gaderast þær ðu ne sprengdest. ²⁵ & ic ferde ofdræd. & behydde þin pund on eorþan. her þu hæfst þt ðin ys;

²⁵ & ic ferde ofdræd. & behydde þin pund on eorþan. her þu hæfst þt ðin ys; ²⁶ Ða &swarode hys hlaford him & cwæþ þu yfela ðeow & slawa ðu wistest þt ic rype þær ic ne sawe & ic gaderige þær ic ne stredde.

²⁶ Ða &swarode hys hlaford him & cwæþ þu yfela ðeow & slawa ðu wistest þt ic rype þær ic ne sawe & ic gaderige þær ic ne stredde. ²⁷ hyt gebyrede þt þu befæstest min feoh mynyterum & ic name þænne ic come þt min ys mid þam gafole;

²⁷ hyt gebyrede þt þu befæstest min feoh mynyterum & ic name þænne ic come þt min ys mid þam gafole; ²⁸ Anymaþ þt pund æt hym. & syllað þam þe me ða tyn pund brohte;

²⁸ Anymaþ þt pund æt hym. & syllað þam þe me ða tyn pund brohte; ²⁹ Witodlice ælcon þæra þe hæfð man sylþ & he hæfð genoh; Ðam þe næfð þt hym þincð þt he hæbbe. þt hym byð æt-brodyn.

²⁹ Witodlice ælcon þæra þe hæfð man sylþ & he hæfð genoh; Ðam þe næfð þt hym þincð þt he hæbbe. þt hym byð æt-brodyn. ³⁰ & wurpað þone unnyttan þeowan on þa uttran þystru þæ byð wop & toþa grist-bitung;

³⁴ [Note: Ðonne cwið se cyning to ðam þe on his swiðran healfe beoð (inserted in A. above the line). ] Cumað ge gebletsode mines. fæder & onfoð þt rïce þt eow gegearwod ys of middan-eardes frymþe;

³ Ða wæron gesamnode þa ealdras þæra sacerda & hlafordas þæs folces to ðæra sacerda ealdres botle. þe wæs ge-nemned kaiphas. ⁴ & hig hæfdon mycel ge-mot þt hig woldon þone hælend mid [Note: MS. mit. ] facne besyrwan & ofslean;

⁵⁵ On þære tide cwæð se hælend to þam folce; Eall-swa to þeofe ge synt cumene mid swurdum. & mid sahlum me to nymenne; Dæghwamlice ic sæt mid eow on þam temple & lærde eow. & ge me ne namon;

⁴⁵ Witodlice fram þære sixtan tide wæron gewurden þystru ofer ealle eorðan oþ þa nigoþan tid;

⁵¹ & þær-rihte ðæs temples wah-ryft wearð tosliten on tewgen (sic) dælas. fram ufeweardon oð nyþe-weard; & seo eorðe bifode & stanas toburston; ⁵² & byrgena wurdun geopenode. & manige halige lichaman ðe ær slepon aryson; ⁵³ & þa hig üt-eodon of þam byrgenum æfter hys æryste hig comun on þa haligan ceastre. & æt-eowdon hig manegum; ⁵⁴ Witodlice þæs hundredes ealdor & ða þe mid him wæron healdende þone hælynd. þa hig gesawon þa eorð-bifunge. & þa ðing ðe þær gewurdon. hig on-dredon heom ðearle. & cwædon; Soðlice godes sunu wæs þes;

¹⁸ Ða genealæhte se hælynd & spræc to heom þas þing & þuss cwæð; Më is geseald ælc anweald on heofonan & on eorðan.

²⁰ & þa ðe gesawene synt ofer þt gode land. þa synd þe þt word gehyrað & onfoð. & wæstm bringað. Sum þritig-fealdne. sum syxtig-fealdne. & sum hund-fealdne;

²⁵ þam bið geseald þe hæfð & þam ðe næfð. eac þt he hæfð him bið æt-broden.

³² Soþlice hi ferdon on wege to hierusalem & se hælend him beforan eode & hi adredon him hine & him fyligdon. & eft he nam hi twelfe & ongan him secgan þa ðing þe him towearde wæron ³³ þt we nu astigað to hierusalem & mannes sunu bið ge-seald sacerda ealdrum & bocerum & ealdrum. & hi hine deaðe genyþeriað. & hi hine þeodum syllað. ³⁴ & hi hine bysmriað & hi him on spætað & hine swingað & of-sleað hine. & he arist on þam þriddan dæge;

¹ [Note: Ðys ge-byrað feower wucon ær myddan wintran. A. ] Ða he ge-nealæhte hierusalem & bethanïa to oliuetes dune. he sende his twegen leorning-cnihtas. ² & cwæð to him. faraþ to þam castele þe [ongean] ïnc ys and gyt þar sona gemetað assan folan getigedne. ofer þæne nän man gyt ne sæt. untigeað hine & to me gelædað; ³ And gyf hwa to ïnc hwæt cwyð. secgað þt drihten hæfð his neode. & he hine sona hider læt.

³ And gyf hwa to ïnc hwæt cwyð. secgað þt drihten hæfð his neode. & he hine sona hider læt. ⁴ & þa hi ut-ferdon hi gemetton þone folan ute on twycenan beforan dura. getigedne. þa untigdon hi hine

⁴ & þa hi ut-ferdon hi gemetton þone folan ute on twycenan beforan dura. getigedne. þa untigdon hi hine ⁵ & sume þe þar stodon þus sædon him; Hwæt do gyt þone folan untigende.

⁵ & sume þe þar stodon þus sædon him; Hwæt do gyt þone folan untigende. ⁶ þa cwædon hi; Swa se hælend unc bead & hi leton hi þa;

⁶ þa cwædon hi; Swa se hælend unc bead & hi leton hi þa; ⁷ Ða læddon hi þone folan to þam hælende & hi hyra reaf on ä-ledon & he on sæt;

⁷ Ða læddon hi þone folan to þam hælende & hi hyra reaf on ä-ledon & he on sæt; ⁸ Manega hyra reaf on þone weg strehton. sume þa boceras of þam treowum heowon & streowodon on þone weg.

⁸ Manega hyra reaf on þone weg strehton. sume þa boceras of þam treowum heowon & streowodon on þone weg. ⁹ & þa ðe beforan eodon & þa ðe æfter folgodon cwædon þus osannä sy gebletsod se þe com on drihtnes naman;

⁹ & þa ðe beforan eodon & þa ðe æfter folgodon cwædon þus osannä sy gebletsod se þe com on drihtnes naman; ¹⁰ Si gebletsod þt rïce þe com ures fæder dauides osannä on heahnessum;

¹⁰ Si gebletsod þt rïce þe com ures fæder dauides osannä on heahnessum; ¹¹ [Note: Ðis sceal on þone feorðan frige-dæg ofer pentecosten. Cum introisset iesus hierosolimam in templum. A. ] And he eode þa on hierosolima templ & ealle þing he be-sceawode; Þa æfen tima wæs he ferde to bethanïam mid his twelf leorning-cnihtum;

¹⁵ Þa comon hi eft to hierusalem & þa he on þt templ eode he ongann drifan of þam temple syllende & bicgende. & mynetera þrocu. & heah-setlu þe þa culfran cypton he to bræc. ¹⁶ & hë ne geþafode þt ænig man ænig fæt ðurh þt templ bære ¹⁷ & he þa lærende ðus [quoth] to him; Nis hit awriten þt min hus fram eallum þeodum bið ge-nemned gebed-hus. soðlice ge dydon þt to sceaðena scræfe; ¹⁸ Ða þæra sacerda ealdras & þa boceras ðis ge-hyrdon. hi þohton hu hi hine for-spildon. þeh hi him adredon hine. forðam eall seo menigu wundrode be his läre;

²⁷ Ða com he eft to hierusalem. & þa he on þam temple eode him to genealæhton þa heah-sacerdos & boceras & ealdras ²⁸ & þus cwædon; On hwylcum anwealde dest þu ðas þing. & hwa sealde þe ðisne anweald þt þu ðis dö; ²⁹ Þa cwæð se hælend & ic ahsige eow änre spræce &swariað me. & ic secge eow þonne on hwylcum anwealde ic þis dö; ³⁰ Hweðer wæs iohannes fulluht þe of heofone. þe of mannum &swariað me; ³¹ Ða þohton hi & cwædon betweox him. gif we secgað of heofone. he segð üs hwi ne ge-lyfde ge him. ³² gif we secgað of mannum. we on-drædaþ þis folc. ealle hi hæfdon iohannem þt he wære soðlice witega; ³³ Þa &swaredon hi þam hælende & cwædon we nyton; Ða cwæð se hælend. ne ic eow ne secge on hwylcum anwealde ic þas þing dö;

¹ Ða ongan he him big-spell reccan. sum mann him plantode wingeard & be-tynde hine. & dealf anne seað & getimbrode ænne stypel & gesette hine mid eorð-tilium. & ferde on elþeodignysse;

¹² Þa smeadon hi þt hi gefengon hine & hi ondredon þa menigu. hi on-cneowon þa þt he þis bigspell to him sæde hi ferdon þa & hine forleton;

² Þa cwæð se hælend. ne ge-seoge ealle þas mycelan getimbrunga. ne bið her læfed stan ofer stan þe ne beo toworpen; ³ Þa hi sæton on oliuetes düne ongen þt tempel synderlice hine petrus & iacobus. & iohannes. & andreas. ahsodon;

¹⁴ Ðonne ge ge-seoð þære toworpednysse asceonunge standan þar heo ne sceal. þonne ongyte se þe ræt. fleon þonne on muntas þa ðe synt on iudea ¹⁵ & se ðe is ofer þëcene ne stige he on his hüs ne he in ne ga þt he aht on his huse nime. ¹⁶ & se ðe bið on æcere ne cyrre he ongean þt he his reaf nime; ¹⁷ Wä cenne[n]dum on þam dagum. ¹⁸ biddað þt ðis on wintra ne ge-wurðe; ¹⁹ Soþlice on þam dagum beoð swylce gedrefednessa. swylce ne ge-wurdon. of frymmðe þære gesceafte þe god gesceop. oð nu. ne na ne gewurþað. ²⁰ And gif drihten þas dagas ne gescyrte. nan flæsc ne wurde hal. ac for þam gecorenum þe he ge-ceas he ge-scyrte þa dagas;

³⁴ Swa se man ælþeodilice ferde forlet his hus & sealde his þeowum þæne anwald gehwylces weorces. & beode þam dure-wearde þt he wacige; ³⁵ Eornostlice wacigeað ge nyton hwænne þæs huses hlaford cymð; þe on æfen þe on midre nihte. þe on hancrede. þe on mergen. ³⁶ þe læs he eow slapende gemëte þonne he færinga cymð; ³⁷ Soðlice þt ic eow secge eallum ic hit secge waciað.

¹ [Note: Ðes passio gebyrað on tiwes dæg on þære palm-wucan. ] Soþlice þa æfter twam dagum wæron eastron & þa sohton þa heah-sacerdas & þa boceras hu hi hine mid facne namon & of-slogon;

²⁶ And gecwedenum lofe hi ferdon on ele-bergena munt;

¹⁹ And witudlice drihten hælend syððan he to him spræc. he wæs on heofonum afangen. & he sitt on godes swiðran healfe;

⁶⁸ Gebletsud sï drihten israhela god. forþam þe he geneosode. & his folces alysednesse dyde;

⁷⁷ To syllenne his folce hys hæle gewit on hyra synna. forgyfnesse; ⁷⁸ Þurh innoþas üres godes mildheortnesse. on þam he üs geneosode of east-dæle up-springende;

⁷⁸ Þurh innoþas üres godes mildheortnesse. on þam he üs geneosode of east-dæle up-springende; ⁷⁹ Onlihtan þam þe on ðystrum & on dëaþes sceade sittað. ure fët to gereccenne on sybbe weg;

¹⁰ & se engel him to cwæð; Nelle ge eow adrædan. soþlice nu ic eow bodie mycelne gefean. se bið eallum folce. ¹¹ forþam to-dæg eow ys hælend acenned. se is drihten crist on dauides ceastre; ¹² And þis täcen eow byð; Ge ge-metað än cild hreglum bewunden. & on binne aled; ¹³ And þa wæs færinga geworden mid þam engle mycelnes heofonlices werydes god heriendra & þus cweþendra; ¹⁴ Gode sy wuldor on heahnesse & on eorðan sybb mannum godes willan;

¹⁶ & hig efstende comon. & gemetton marïan & iosep & þt cild on binne aled;

³⁰ Forðam mïne eagan gesawon þine hæle.

⁸ [Note: Ðis sceal on þone þryddan þunres dæg innan lenctene & to pentecosten on sæternes dæg. Surgens iesus de sinagoga introiuit in domum simonis. A. ] Doð geornlice dæd-böte wæst-mas & ne ongynne ge cweðan. we habbað us to fæder abraham; Ic secge eow. þt god is swa mihtig þt he mæg of þysum stänum abrahames bearn aweccan;

⁸ [Note: Ðis sceal on þone þryddan þunres dæg innan lenctene & to pentecosten on sæternes dæg. Surgens iesus de sinagoga introiuit in domum simonis. A. ] Doð geornlice dæd-böte wæst-mas & ne ongynne ge cweðan. we habbað us to fæder abraham; Ic secge eow. þt god is swa mihtig þt he mæg of þysum stänum abrahames bearn aweccan; ⁹ Nu is seo æx asett. to ðæs treowes wyrtruman. witodlice ælc treow þe ne bryncð godne wæs[t]m. bið for-corfen & on fÿr aworpen;

⁹ Nu is seo æx asett. to ðæs treowes wyrtruman. witodlice ælc treow þe ne bryncð godne wæs[t]m. bið for-corfen & on fÿr aworpen; ¹⁰ Þa ahsodon hyne þa menegu & cwædon. hwæt do we; ¹¹ Ða cwæð he to him. se þe hæfð twa tunecan sylle þam þe næfð. & þam gelice dö se þe mettas hæfþ; ¹² Ða comon þa mänfullan þt hig aþwegene wæron. & cwædon to him. lareow hwæt do we; ¹³ Þa cwæð he ne do ge naht mare þonne þt eow geset is; ¹⁴ Ða ahsodon hine þa cempan & cwædon. & hwæt do we; Ða sæde he him. ne sleage nanne; Ne täle ne doð. & beoð eð-hylde on eowrum andlyfenum;

¹⁹ & hig ne mihton hine inbringan & alecgan beforan him. for þære menigo þe mid þam hælende wæs; Þa astigon hig uppan þæne hröf & þurh þa watelas hine mid þam bedde asende beforan þæne hælend;

²⁹ & leuï dyde him mycelne gebeorscype on his huse. & þar wæs mycel menegeo manfulra & oðerra þe mid him sæton; ³⁰ Þa murcnodon þa farisei & þa boceras & cwædon to hys leorning-cnihtum. hwi etege & drincað mid manfullum & synfullum; ³¹ Ða &swarude se hælend & cwæþ to him; Ne beþurfon læces þa ðe hale sÿnd. ac þa ðe unhælþe habbaþ; ³² Ne com ic riht-wise clypian. ac synfulle on dædbote;

⁴⁶ hwi clypege ge më drihten drihten. & ne doð þt ic eow secge;

¹³ Þa se hælend hig ge-seah þa wæs he mid mild-heortnesse ofer hig gefylled. & cwæþ to hyre. ne wep þu nä.

¹⁶ Þa ofer-eode ege hig ealle. & hig god mærsodon & cwædon. þt mære witega on us aräs. & þæt god hys folc geneosude;

³⁴ Mannes sunu cöm. etende & drincende. & ge cweþað þes man is swelgend & wïn dringcende. män-fullra and synfulra freond;

³⁹ Ða se sundor-halga þe hyne ingelaðode þt geseah. he cwæþ on hys geþance; Gyf þe man witega wære. witodlice he wiste hwæt. & hwylc þis wïf wære þe his æt-hrinþ þt heo synful is;

¹⁸ Warniað hu ge ge-hyran. þam byð geseald ðe hæfð. & swa hwylc swa næfð þt he wene þt he hæbbe. him byð afyrred;

⁷ Þa gehyrde herodes se feorðan dæles rïca ealle þa ðing þe be him wærun gewordene; Ða twynude him forþam þe sume sædon þt iohannes of deaðe aräs. ⁸ sume sædon þt helias æt-ywde; Sume sædon eald witega äräs; ⁹ Ða cwæþ herodes. iohannem ic be-heafdude hwæt is þes. be þam ic þilc gehyre; Ða smeade he þt he hine gesawe;

⁵¹ Soðlice wæs geworden þa his andfenga dagas wæron gefyllede. he ge-trymede hys ansyne þt he ferde to hierusalem;

⁵ On swa hwylc hus swa ge in-gað. cweðaþ æryst. sib si þisse hiw-ræddenne; ⁶ And gyf þar beoð sybbe bearn. reste þar eower sib. gif hit elles sy. heo sy to eow gecyrred;

⁴¹ þeah-hwæþere þt to lafe is syllað ælmessan þonne beoð eow ealle þing clæne;

²⁰ Ða cwæð god to him; La dysega on þisse nihte hig feccað þine sawle fram þe. hwæs beoð þa ðing þe ðu ge-gearwudest;

²⁵ Hwylc eower mæg þencende ican äne elne. to his anlicnesse.

³³ Syllaþ þt ge agon & syllað ælmessan. wyrcað seodas þa ðe ne for-ealdigeað. ungeteorudne gold-hord on heofenum. þyder ðeof ne ge-nealæcð. ne ne (sic) moððe ne ge-wemð;

⁴⁸ Ðone þeow þe his willan nyste & þeah dyde he bit witnad feawum witum; Ælcum þe mycel geseald is. him man mycel to-secð. & æt þam þe hig micel befæstun hig mycel biddað;

⁵⁰ Ic hæbbe on fulluhte beon gefullod. & wënege. hu beo ic geþread. oð hyt sÿ gefyllyd.

¹⁶ Þas abrahames dohtor þe satanas geband nu eahta-tyne gear. ne gebyrede hyre beon unbunden of þissum bende on reste-dæge;

³⁰ & efne synt yte-meste þa ðe beoð fyrmyste. & synt fyrmyste þa ðe beoð ytemeste;

³⁴ Eala hierusalem hierusalem. þu ðe þa witegan of-slyhst. & hænst. þa ðe to þe asende synt. hu oft ic wolde þïne bearn gegaderian swa se fugel deð his nest under his fiðerum & þu noldest; ³⁵ Nu bið eower hus eow for-læten; Soðlice ic eow secge þt ge më ne geseoð ærþam þe cume se þonne ge cweðað. gebletsod sy se ðe cöm on drihtnes naman;

³⁵ Nu bið eower hus eow for-læten; Soðlice ic eow secge þt ge më ne geseoð ærþam þe cume se þonne ge cweðað. gebletsod sy se ðe cöm on drihtnes naman;

² Ða murcnedon þa farisei & þa boceras & cwædon; Ðes onfehð synfulle & mid him ytt;

⁴ Hwylc man is of eow þe hæfð hund sceapa. & gif he for-lyst än of þam. hu ne for-læt he þonne nigon & hund-nigontig on þam westene. & gæð to þam þe for-wearð oð he hit fint. ⁵ & þonne he hit fint he hitt set on his exla geblissiende. ⁶ & þonne he ham cymð he to-somne clypað hys frynd & his nehheburas. & cwyð; Blissiað mid me for-þam ic funde min scep þe for-wearð; ⁷ Ic secge eow þt swa byð on heofone blis be anum synfullum þe dædbote deð. ma þonne ofer nigon & nigontigum riht-wisra þe dæd-bote ne beðurfon;

³² þe ge-byrede gewist-fullian & geblissian for-þam þes þin broðor wæs dead & he ge-edcucede he for-wearð & he is gemet;

² þa clypode he hine & sæde him; Hwi ge-hyre ic þis be þe. agyf þine scïre ne miht þu lencg tün-scïre bewitan;

² þa clypode he hine & sæde him; Hwi ge-hyre ic þis be þe. agyf þine scïre ne miht þu lencg tün-scïre bewitan; ³ Ða cwæþ se gerefa on his geþance; Hwæt do ic for-þam þe min hlaford mïne gerefscire fram me nymð; Ne mæg ic delfan. me sceamað þt ic wædlige.

³ Ða cwæþ se gerefa on his geþance; Hwæt do ic for-þam þe min hlaford mïne gerefscire fram me nymð; Ne mæg ic delfan. me sceamað þt ic wædlige. ⁴ ic wät hwæt ic do þt hig me on hyra hus onfön þonne ic be-scïred beo fram tun-scïre; ⁵ Ða þa gafol-gyldan gegaderude wæron þa sæde he þam forman. hu mycel scealt þü minum hlaforde; ⁶ Ða sæde he hund sestra eles. þa sæde he him. nim þine feðere & site hraðe & writ fiftig; ⁷ Ða sæde he oðrum hu mycel scealt þu. þa cwæþ he hund mittena hwætes; Ða cwæð he. nim þine stafas & writ hund-eahtatig; ⁸ Ða herede se hlaford þære unriht-wisnesse tungerefan. forþam þe he gleawlice dyde. forþam ðe ðisse worulde bearn. synd gleawran þises leohtes bearnum on þisse cneoresse; ⁹ & ic secge eow. wyrcað eow frynd of þisse worulde-welan unriht-wisnesse þt hig onfon eow on ece eardung-stöwe þonne ge ge-teoriað;

⁹ & ic secge eow. wyrcað eow frynd of þisse worulde-welan unriht-wisnesse þt hig onfon eow on ece eardung-stöwe þonne ge ge-teoriað; ¹⁰ [Note: Ðys gebyrað on wodnesdæg on þære teoðan ucan ofer pentecosten. Qui fidelis est in mynimo & maiore fidelis est. Si ergo & iniquo mammone fideles non fuistis. A. ] Se þe ys on lytlum getrywe. se ys on maran getrywe & se þe ys on lytlum unriht-wis se ys eac on maran unrihtwis;

¹⁰ [Note: Ðys gebyrað on wodnesdæg on þære teoðan ucan ofer pentecosten. Qui fidelis est in mynimo & maiore fidelis est. Si ergo & iniquo mammone fideles non fuistis. A. ] Se þe ys on lytlum getrywe. se ys on maran getrywe & se þe ys on lytlum unriht-wis se ys eac on maran unrihtwis; ¹¹ Gif ge on unriht-wisum weoruld-welan næron getrywe hwa betæhð eow þt eower ys; ¹² And gyf ge on fremedum næron getrywe hwa sylþ eow þt eower ys; ¹³ Ne mæg nan þeow twam hlafordum þeowian. oððe he anne hatað & oðerne lufað. oððe he anum folgað & oðerne for-hogað; And ge ne magon gode þeowian & woruld-welan;

²⁰ [Note: Interrogabant iesum pharisei quando uenit regnum dei. ] Þa ahsodon hine þa farisei hwænne godes rïce cöme; Ða &swarude he & cwæð. ne cymð godes [rïce] mid begymene

⁹ Ða cwæð he to sumum þis big-spel þe on hig sylfe truwedon & oðre for-hogodon; ¹⁰ [Note: Ðys ge-byrað on þære endlyftan wucan ofter pentecosten. Duo homines ascenderunt in templum. A. Duo homines ascendebant in templum ut orarent. B. ] Twegen men ferdun to sumum temple þt hig hig gebædun an sundor-halga & oðer man-full; ¹¹ Ða stöd se farisëus & hine þus gebæd. god. þe ic þancas dö. for-þam þe ic ne eom swylce oðre men. reaferas unriht-wise. unriht-hæmeras. oððe eac swylce þes mänfulla; ¹² Ic fæste tuwa on ucan. ic sylle teoþunga ealles þæs þe ic hæbbe; ¹³ Ða stöd se man-fulla feorran & nolde furðun his eagan ahebban üp. to þam heofone ac he beot his breost & cwæþ; God beo þu mïlde me syn-fullum; ¹⁴ Söþlïce ic eow secge þt þes ferde geriht-wisud to his huse. for-þam þe ælc þe hine üpp-ähefð bið genyðerud. & se þe hine nyðerað byð üpp-ahafen;

²² Ða cwæð se hælend än þing þë is wana. syle eall þt ðu hæfst. & syle eall þt þearfum. þonne hæfst þu gold-hord on heofone. & cum & folga me; ²³ Ða he þas word gehyrde he wearð ge-unrët. for-þam þe he wæs swiðe welig; ²⁴ Ða se hælend hine unrotne geseah he cwæð; Eala hu earfoðlice on godes rïce gað þa ðe feoh habbað. ²⁵ eaðelicor mæg se olfend gän þurh are [sic] nædle eage. þonne se welega on godes rïce; ²⁶ Ða cwædon þa ðe þis gehyrdon. & hwa mæg hal beon; ²⁷ Ða sæde he him. gode synt mihtelice þa ðing þe mannum synt unmihtelice;

³¹ [Note: Assumsit iesus discipulos suos secreto & ait illis. Ecce ascendimus. B. ] Þa nam se hælend his leorning-cnihtas & cwæð to him. faraþ to hierusalem. & ealle þing beoð gefyllede þe be mannes suna þurh witegan awritene synt;

³⁵ [Note: Cum appropinqua[ret] iesus hiericho cecus quidam sedebat [secus] uiam mendicans. B. ] Þa he genealæhte hiericho. sum blind man sæt wið þæne weg wædligende.

⁴³ And he sona geseah. & him folgode god wuldrigende & eall folc gode lof sealde þa hig þt gesawon;

¹⁰ Mannes sunu com secean & hal dön þt forwearð;

¹² [Note: Ðys godspel sceal on sancte gregorius mæsse-dæg. Homo quidam nobilis abiit in regionem longinquam. A. Homo quidam nobilis habiit in regionem longinquam accipere sibi regnum & reuerti. B. ] Witodlice he cwæð. sum æþel-boren man ferde on fyrlen land þt he him rïce onfenge & eft agën come; ¹³ Ða clypode he his tyn þeowas & sealde tyn pund him. & cwæð to him; Ceapiaþ oðþt ic cume;

¹³ Ða clypode he his tyn þeowas & sealde tyn pund him. & cwæð to him; Ceapiaþ oðþt ic cume; ¹⁴ Ða hatedon hine his leöde & sendon ærend-racan æfter him & cwædon; We nyllað þt þes ofer üs rixie;

¹⁴ Ða hatedon hine his leöde & sendon ærend-racan æfter him & cwædon; We nyllað þt þes ofer üs rixie; ¹⁵ Ða he agën cöm & þt rïce onfengc. he het clypian his þeowas þe he þt feoh selde. þt he wiste hu mycel gehwylc gemangode; ¹⁶ Ða com se forma & cwæð. hläford. þis pund gestrynde tyn pund; ¹⁷ Þa cwæð së hläford geblissa þü göda þeowa. forþam þe ðu wære on lytlum getrywe. þu byst and-weald hæbbende ofer tyn ceastra; ¹⁸ Ða com oðer & cwæð. hläford. þin pund gestrynde fif pund; ¹⁹ Ða cwæþ he to þam. & beo þu ofer fif ceastra; ²⁰ Ða com oþer & cwæð. hlaford. her ys þin pund þe ic hæfde on swät-lïn alëd.

²⁰ Ða com oþer & cwæð. hlaford. her ys þin pund þe ic hæfde on swät-lïn alëd. ²¹ ic ðe adred forþam þe ðu eart stið man. þu nimst þt ðu ne settest. & þu ripst þt ðu ne seowe; ²² Ða cwæð he to him. of þinum muðe ic ðe dëme. la lyðra þeowa; Ðu wistest þt ic eom stið man. þt ic nime þt ic ne sette & ripe þt ic ne seow; ²³ And hwi ne sealdest þü min feoh to hÿre. & þonne ic cöme ic hit witodlice mid gestreone onfenge; ²⁴ Ða cwæð he to þam þe him abütan stödon. nimað þt pund fram him & syllað þam þe hæfð än pund; ²⁵ Ða cwædon hig to him hlaford. he hæfð tyn pund; ²⁶ Soðlice ic secge eow þt ælcum hæbbendum bið geseald fram þam þe næfð. ge þt þt he hæfð him byð afyrred; ²⁷ Ðeah-hwæþere þa mine fynd þe noldon þt ic ofer hig rixude. lædað hider & of-sleað hig beforan me.

²⁷ Ðeah-hwæþere þa mine fynd þe noldon þt ic ofer hig rixude. lædað hider & of-sleað hig beforan me.

³² Ða fërdon þa ðe asende wæron & fundon swa he him sæde þæne folan ständan;

³⁷ & þa he ge-nealæhte to oliuëtes muntes nyðer-stïge. þa ongunnon ealle þa menego geblissian. & mid mycelre stefne god heredon be eallum þam mihtum þe hig gesawun.

⁴² & cwæð; Eala. gif þu wistest & witodlice on þysum þinum dæge þe ðe to sybbe synt. nu hig synt fram þinum eagum behydde.

⁴² & cwæð; Eala. gif þu wistest & witodlice on þysum þinum dæge þe ðe to sybbe synt. nu hig synt fram þinum eagum behydde. ⁴³ forþam ðe þa dagas to ðe cumað. & þïne fynd þe betrymiaþ. & behabbað þe. & genyrwað þe æghwanun. ⁴⁴ & to eorþan afyllað þe & þine bearn þe on ðe synt. & hig ne læfað on þe stän ofer stäne. forþam þe ðu ne on-cneowe þa tïde þïnre geneosunge;

⁴⁴ & to eorþan afyllað þe & þine bearn þe on ðe synt. & hig ne læfað on þe stän ofer stäne. forþam þe ðu ne on-cneowe þa tïde þïnre geneosunge;

⁹ [Note: Dixit iesus discipulis suis parabolam hanc. Homo quidam plantauit uineam & locauit eam agricolis. B. ] He ongan þa ðis big-spel to þam folce cweðan; Sum man plantude him wingeard & hine gesette mid tilium. & he wæs him feor manegum tidum;

¹⁶ he cymð. & for-spilð þa tilian. & sylþ þæne wingeard oðrum; Hïg cwædon þa hig þis gehyrdon þt ne gewurþe;

¹⁹ Ða sohton þara sacerda ealdras & þa boceras hyra handa on þære tïde on hine wurpun. & hig adredon him þt folc; Soðlice hi ongeton þt he þis big-spell to him cwæð; ²⁰ Ða sendun hig mid searwum þa ðe riht-wise lëton þt hig hine gescyldgudun & þt hig hine gesealdon þam ealdron to döme & to þæs deman anwalde to fordemanne;

⁶ Þas þing þe ge geseoð þa dagas cumað on þam ne bið stan læfed ofer stan. þe ne beo to-worpen;

²⁰ [Note: Ðys godspell gebyrað on wodnes dæg on þære .xi. ucan ofer pentecosten. Respondens iesus dixit discipulis suis. Cum autem uideritis circumdari ab exercitu. A. Cum uideritis, &c. B. ] Þonne ge geseoð hierusalem mid here betrymede. witað þt hyre toworpennes genealæcð. ²¹ þonne fleoð on muntas þa ðe on iudea synt & nyðer ne astigað þa ðe on hyre middele synt. & into hyre ne magon þa ðe þar-ute synt ²² forþam ðe þis synt wrace dagas þt ealle þing syn gefyllede þe awritene synt;

²² forþam ðe þis synt wrace dagas þt ealle þing syn gefyllede þe awritene synt; ²³ Soðlice wä eacnigendum wïfe & fedendum on þam dagum þonne bið mycel of-þriccednys ofer eorðan. & yrre þisum folce. ²⁴ & hig feallað on swurdes ecge. & beoð hæftlingas on ealle þeoda; Hierusalem bið fram þeodum fortreden oð mægða tïda synt gefyllede;

²⁴ & hig feallað on swurdes ecge. & beoð hæftlingas on ealle þeoda; Hierusalem bið fram þeodum fortreden oð mægða tïda synt gefyllede;

³⁷ Soðlice he wæs on dæg on þam temple lærende. & on niht he eode & wunode on þam munte þe ys gecweden oliueti

³⁷ Soðlice he wæs on dæg on þam temple lærende. & on niht he eode & wunode on þam munte þe ys gecweden oliueti ³⁸ & eall folc on morgen com to him. to þam temple þt hi hine gehyrdon;

² & þara sacerda ealdras & þa boceras smeadon hu hig hine forspildon; [Soðlice hig adredon him þt folc;] ³ Ða eode satanas on iudam. se wæs oðre naman scarioth. an of þam twelfum. ⁴ þa ferde he & spæc mid þara sacerda ealdor-mannum & duguðe ealdrum hu he hïne him gesealde;

⁸ & he sende petrum. & iohannem & cwæð to him farað & gearwiað us þt we ure eastron gewyrcon; ⁹ Ða cwædon hig hwar wylt tu þt we gearwion ¹⁰ & he cwæð to him; Nu þænne ge on þa ceastre gað eow agen yrnð an man mid wæter-buce. filigeað him on þt hus þe he in-gæð. ¹¹ & secgeað þam hus-hlaforde; Ure lareow þe segð hwar ys cumena hus. þar ic mine eastron wyrce mid minon leorning-cnihtum; ¹² And he eow betæcð mycele healle gedæfte. gegearwiað þara; ¹³ Ða ferdun hig & gemettun swa he him sæde. & hig gegearwudun eastrun;

¹³ Ða ferdun hig & gemettun swa he him sæde. & hig gegearwudun eastrun;

³⁰ þt ge eton & drincon ofer mine mÿsan on mïnum rïce & ge sitton ofer þrym-setl demende twelf mægða israhel;

³⁹ And æfter gewunan he ut-eode on þæne munt oliuarum þt ys ele-bergena. & his leorning-cnihtas him fyligdon;

⁸ Soðlice herodes fagnude þa he þæne hælend geseah. mycelre tïde he wilnode hine geseon [Note: MS. geseah, alt. to geseon. ] forþam ðe ge-hyrde mycel be him; & he hopode þt he ge-säwe sum tacen þe fram him gewurde;

⁵⁰ Soðlice he gelædde hig üt on bethanïam & he bletsode hig his handum üp-ahafenum. ⁵¹ & hit wæs geworden þa he bletsude hïg. he ferde fram him & wæs fëred on heofen.

¹¹ To his agenum he cöm. & hig hyne ne under-fengon;

⁴⁸ Ða cwæð nathanahel to him hwanon cuðest ðu me. þa &swarode se hælend & cwæð to him; Ic geseah þe þa þu wære under þam fic-treöwe ærðam þe philippus þe clypode;

¹³ [Note: Prope erat pascha iudeorum. A. ] And hit wæs neah iudea eastron & se hælend for to ierusalem ¹⁴ & gemette on þam temple þa ðe sealdon oxsan & scëap. & culfran. & sittende myneteras. ¹⁵ & he worhte swïpan of strengon. & hig ealle of ðam temple adräf ge sceap. ge oxsan. [Note: From & he agëat to awriten is (v. 17) is in a different hand, over an erasure. ] & he agëat þära mÿnetera fëoh & towëarp hyra mysan; ¹⁶ & sæde þam þe ða culfran cypton. doð þas þing heonon. ne wyrce ge. mines feder hus to mängung-huse; ¹⁷ Þa gemundon his leorning-cnihtas þt ðe awriten is. þïnes huses anda me et;

¹⁸ ne biþ þam gedemed ðe on hine gelyfð; Se ðe ne gelyf[ð] him biþ gedemed. for-þam þe he ne gelyfde on ðone naman þæs acennendan (sic) godes suna. ¹⁹ þt is se döm þt leoht com on middan-eard. & menn lufedon þystro swyþor ðonne þt leoht; Hyra weorc wæron yfele. ²⁰ ælc ðara þe yfele. deð hatað þt leoht. & he ne cymþ to leohte þt his weorc ne syn gerihtlæhte; ²¹ Witodlice se ðe wyrcð soðfæstnesse. cymþ to ðam leohte þt his weorc syn ge-swutelude. for-ðam þe hig synt on gode gedone;

⁷ þa com þær an wif of samäria wolde wæter feccan; Ða cwæð se hælend to hyre. syle me drincan; ⁸ His leorning-cnihtas ferdon þa to þære ceastre woldon him mete bicgan. ⁹ þa cwæð þt samaritanisce wïf to him; Hu-meta bitst þu æt me drincan þonne ðu eart iudeisc. & ic eom samaritanisc wïf. ne brucað iudeas. & samaritanisce metes ætgædere; ¹⁰ Ða &swarode se hælend & cwæð to hyre; Gif þu wistest godes gyfe. & hwæt së is þe cwið to þe syle me drincan. witodlice þu bæde hine þt he sealde þe lïfes wæter;

³⁸ Ic sende eow to ripene þt þt ge ne be-swuncon oðre swuncon & ge eodun on hyra geswinc; ³⁹ Witodlice manige samaritanisce of ðære ceastre gelyfdon on hyne for þæs wïfes wordon þe be him cyþde þt he sæde me ealle þa þing þe ic dyde; ⁴⁰ Ða þa [Note: miswritten þæge. ] samaritaniscean comon to him hig gebædon hine þt he wunode ðæra (sic). & he wunode þær twegen dagas. ⁴¹ & mycle ma gelyfdon for his spæce. ⁴² & cwædon to þam wife. ne gelyfe we na for ðinre spræce. we sylfe gehyrdon. & we witon þt he is soþ middan-eardes hælynd;

¹ [Note: Ðys god-spel sceal on frige-dæg on þære forman lengten wucan. Erat dies festus iudeorum & ascendit hierosolimam iesus. A. Erat dies festus iudeorum & ascendit [iesus] hierosolimis. est autem hierosolimis [super] probatica piscina. B. ] Æfter þyson wæs iudea freols-dæg & se hælend for to ierusalem; ² On gerusalem ys än mëre se is genemned on ebreisc betzaida; Se mere hæfð fif porticas ³ on þam porticon læg mycel menigeo ge-adludra blindra. & healtra. & for-scruncenra & ge-anbidedon þæs wæteres styrunge;

¹⁹ Hu ne sealde moyses eow .æ. & eower nan ne healt þa .æ. Hwi sëce ge me to of-sleanne.

⁴⁴ Sume hig woldon hine niman. ac hyra nan his næ æt-hran.

⁴⁶ þa &wyrdon þa þenas & cwædon; Ne spræc næfre nan man swa þes man sprycþ. ⁴⁷ Þa cwædoN þa pharisei to him. synt ge beswicene. ⁴⁸ cweðe ge gelyfde ænig þæra ealdra oððe þæra pharisea on hyne. ⁴⁹ ac þeos menigeo þe ne cyþe þa æ. hig synt awyrgede;

³⁷ Ic wat þt ge synt abrahames bearn. ac ge seceað me to of-sleanne forþam min spæc ne wunaþ on eow; ³⁸ Ic sprece þt þe ic mid fæder geseah. & ge doð þa þing þe ge mid eowrum fæder gesawon; ³⁹ Ða &swarodon hig & cwædon to him. abraham is ure fæder; Ða cwæð se hælend to him. gif ge abrahames bearn synt wyrceað abrahames weorc. ⁴⁰ nu ge seceað me to of-sleanne þone man þe eow sæde soðfæstnesse þa þe ic gehyrde of gode; Ne dyde abraham swa

³⁵ gif he þa tealde godas þe godes spæc to wæs geworden & þt halige gewrit ne mæg beon awend

³⁹ Hig smeadon witodlice embe þt hig woldon hine gefon & he eode ut fram him;

³⁵ & se hælend weop

⁴⁷ [Note: Ðys sceal twam dagum ær palm-sunnan dæge. Collegerunt pontifices & pharisei concilium. A. ] Witodlice þa bisceopas & þa pharisei gaderydon gemot & cwædun; Hwæt do we. forþam þes man wyrcð mycel tacn. ⁴⁸ gif we hine forlætaþ ealle gelyfað on hine; & romane cumað & nimað ure land & urne þeod-scipe;

⁵³ Of þam dæge hig þohton þt hi woldon hyne ofslean ⁵⁴ þa ne for se hælend na openlice gemang ðam iudeon. ac for on þt land wið þt westen on þa burh þe ys ge-nemned effrem. & wunode þær myd his leorning-cnihton; ⁵⁵ Iudea eastron wæron gehende & manega foron of ðam lande to ierusalem ær þam eastron þt hig woldon hig sylfe gehalgian. ⁵⁶ hig sohton þone hælend & spræcon him betwynan ðær hig stodon on ðam temple & þus cwædon; Hwæt wene ge. þt he ne cume to freols-dæge. ⁵⁷ þa bisceopas & þa pharisei hæfdon be-boden gif hwa wiste hwar he wære þt he hyt cydde þt hig mihton hine niman;

¹⁰ Ðara sacerda ealdras þohton þt hig woldon lazarum ofslean

¹² On mergen mycel menio þe com to þam freols-dæge. þa hig gehyrdon þt se hælend com to ierusalem

¹² On mergen mycel menio þe com to þam freols-dæge. þa hig gehyrdon þt se hælend com to ierusalem ¹³ hi namon palm-trywa twïgu & eodon üt ongean hine & clypedon; Si israhela cing hal & gebletsod þe com on drihtnes naman;

¹³ hi namon palm-trywa twïgu & eodon üt ongean hine & clypedon; Si israhela cing hal & gebletsod þe com on drihtnes naman; ¹⁴ & se hælend gemette anne assan & rad on-uppan þam swa hit awriten ys.

¹⁴ & se hælend gemette anne assan & rad on-uppan þam swa hit awriten ys. ¹⁵ ne ondræd þu siones dohtor nu þin cing cymþ uppan assan folan sittende; ¹⁶ Ne undergeton hys leorning-cnihtas þas þing ærest. ac þa se hælend wæs gewuldrod. þa gemundon hig þt þas þing wæron awritene be him. & þas þing hig dydon him;

¹⁶ Ne undergeton hys leorning-cnihtas þas þing ærest. ac þa se hælend wæs gewuldrod. þa gemundon hig þt þas þing wæron awritene be him. & þas þing hig dydon him;

¹⁹ Ða pharisei cwædon bet[w]ux him sylfon. we geseoð þt we nan þing ne frëmiað. nu wyle eall middan-eard æfter him;

²¹ Ða genealæhton to philippe se wæs of þære galileiscean bethsaida & hi bædon hine & cwædon leof we wyllað geseon þone hælend;

²⁶ Gif hwa þenige me fylige me. & min þen bið þær þær ic eom; Gif me hwa þenað min fæder hine wurðað;

³⁵ þa cwæð se hælend; Nu gyt ys lytel leoht on eow. gaþ þa hwile þe ge leoht habbað. þt þystro eow ne befon; Se þe gæð on þystro he nat hwyder he gæð. ³⁶ þa hwile þe ge leoht habbon gelyfað on leoht þt ge syn leohtes bearn; Ðas þing se hælend him sæde. & eode & bediglode hine fram him;

³⁸ þt ðæs witegan word ysaïas wære gefylled þe he cwæð; Drihten. hwa gelyfde þæs þe we gehyrdon. & hwam wæs drihtnes strëncð geswutelod. ³⁹ forþi hi ne mihton gelyfan forþam ysaïas cwæþ eft ⁴⁰ he ablende hyra eagan. & ahyrde hyra heortan þt hi ne geseon mid hyra æagon & mid hyra heortan ne ongyton. & syn gecyrrede & ic hig gehæle; ⁴¹ Ysaias sæde ðas þing þa he geseah hys wuldor & spræc be him.

²³ [Note: Ðys god-spel sceal on pentecostenes mæsse-dæg. A. Si quis diligit me sermonem meum seruabit. A. B. ] Se hælend &swarode & cwæð to him; Gif hwa me lufað he hylt mine spræce. & min fæder lufað hine & we cumað to him & we wyrceað eardung-stowa mid him;

²⁹ & nu ic eow sæde ærðam þe hit ge-wurðe þt ge gelyfon þonne hit geworden bið;

¹⁸ Gif middan-eard eow hatað witað þt he hatede me ær eow;

²³ Se þe me hatað hatað minne fæder; ²⁴ Gif ic näne weorc ne worhte on him þe nan oðer ne worhte næfdon hi nane synne; Nu hi gesawon & hi hatedon ægðer ge më ge minne fæder;

¹¹ Ða cwæð se hælend to petre dö þin swurd on scæaðe. þone calic þe min fæder me sealde ne drince ic hine;

²⁰ Ða &swarode se hælend & cwæð; Ic sprece openlice to middan-earde & ic lærde symble on gesomnunge. & on temple þar ealle iudeas togædere comon. & ic ne spæc nan þing digelice.

³⁷ Ða cwæð pilatus to him; Eart ðu witodlice cyning; Se hælend him &swarode & cwæð; Ðu hit segst þt ic eom cyng; On ðam ic eom geboren & to þam ic com on middan-eard. þt ic cyðe soþfæstnysse; Ælc þæra þe ys on soðfæstnysse gehyrð mine stefne;