Matthew 4 Cross References - WestSaxon1175

¹ [Note: Ductus est iesus in desertum a spiritu ut temptaretur á diabolo. H. R. ] Þa wæs se hælend gelæd fram gaste on westen. þæt he wære fram deofle gecostned. ² & þa þa he feste feortig dæges & feortig nihta. þa ongan hym syððan hingrian. ³ And þa geneahleahte se costnigend. & cwæð. Gyf þu godes sune syo. cwæð þæt þas stanes syen to hlafe gewordan. ⁴ Ða andswerede se hælend. Hit ys awriten. ne leofað se man be hlafe anum. ac be ælce worden þe of godes muðe gæð. ⁵ Þa gebrohte se deofel hine on þa halgan ceastre. & asette hine ofer þas temples heahnysse. ⁶ & cwæð to him. Gyf þu godes sune ert. asend þe þanne niðer. Soðlice hit ys awritan þæt he his englen bebead be ðe. þæt hyo þe on heora hande bæren. þe læs þe þin fot æt stane æt-sperne. ⁷ Þa cwæð se hælend eft to him. Hit is awriten. ne costne þu drihten þinne god. ⁸ Eft se deofel hine nam. & ledde hine on swiðe heagene munt. & ateowede hym ealne midden-eardes riche. & hire wuldor. ⁹ & cwæð to him. Ealle þas ic gyfe þe. gif þu feallende. to me ge-eadmedst. ¹⁰ Ða cwæð se hælend to him. Gang þu succa on-bæc. Soðlice hit is awriten. to drihtne þine gode þu þe ge-eadmestð (sic). & him ane þeowast. ¹¹ Ða for-let se deofel hine. & ængles geneahlacten & him þegneden. ¹² Soðlice þa se hælend gehyrde þæt Iohannes belæwed wæs. þa ferde he to galilea ¹³ & forlætenre þare cheastre nazareht. he com & eardode on capharnaum on þam se-gemærum on ende zabulon & neptalim ¹⁴ þaet wære gefylled þæt þe gecwæðen wæs þurh isaiam þanne witegan. ¹⁵ [Note: Ver. 15 is omitted.] ¹⁶ Ðeode folc þe on þeostrum sæt geseah mychel leoht. & sittende on eorðe deaðes scede ys leoht up a-sprungan. ¹⁷ Seoððan ongan se hælend bodian & cweðen. doð dead-bote soðlice heofene rice geneahlæcheð. ¹⁸ [Note: Ambulans iesus íuxta mare galiléé uidit petrum et andream fratrem eius. H. R. ] Ða se hælend eode wið þa galileissan sæ. he geseah twegen gebroðren symonem se wæs nemned petrus & andreas hys broðer. sendende heora nett on þa sæ. Soðlice hyo wæren fissceres. ¹⁹ & he sægde heom. Cumeð æfter me. & ic do þæt gyt beoð manna fisceras. ²⁰ & hyo þær-rihte forlæten heora nyt & hym felgdon. ²¹ & þa he þanen eode he seah twegen oðre gebroðrum iacobum zebedei & iohannem his broðrer (sic). on scype mid heora fæder zebedeo. reniende heora nett. & he cleopede hyo. ²² Hyo þa sona forleten heore net. & heora fader. & him felgdon. ²³ And þa beferde se hælend eall galilëë. lærende on heora somnunge. & he wæs bodiende godspell. þas rices. & hælende ælche adle. & ælce untrumnysse on þam folce. ²⁴ & þa ferde his hlise into alle syriam. & hyo brohton to hym ealle yfel-hæbbende mistlichen adlen. & on tintregon gegripene. & þa þe deofel-seocnysse hæfdon. & moneðseoke. & lamen. & he þa gehælde. ²⁵ & hym felgdon mycele menige fram galilea. & fram decapoli. & fram ierusalem. & fram iudea. & fram begeonden iordanen.

¹⁶ Iacob gestreonede Ioseph marie wer. of þare wæs akenned se hælend þe is genemned crist. ¹⁷ Gernestlice ealle cneornyssa fram abrahame oððe dauid synd feowertene cneornyssa. & fram dauiðe oððe babilonis geleorednysse feortene cneornysse. & fram babilonis leorednysse. oð crist feortene cneornysse. ¹⁸ [Note: Cum esset desponsata mater iesu maria ioseph. H. R. ] Soðlice þus wæs cristes cneores. Ða þas hælendes moder Marie wæs iosepe beweddeð. ær hyo to-somne coman hyo wæs gemet on innoðe hæbbende of þam halge gaste.

²² Soðlice eall þis wæs geworðan. þæt gefylled wære þæt fram drihtne gecwæðen wæs. þurh þanne witegan.

¹⁵ & wæs þær oððe herodes forð-sið. þæt wære gefeld þæt þe fram drihtne gecweðen wæs. þurh þanne witegan. Of egypte ich minne sune geclypede.

²³ & he com þa & eardode on þare chestre þe is genemned nazareth. þæt wære gefylled. þæt gecweðen wæs þurh ieremie þanne witega. for þan þe he nazareisc byð genemned.

² & cwæð. Doð deadbote. soðlice geneolaceð heofone riche.

¹⁷ And soðlice þa com stefne of hefene. & þus cwæð. Her is min se gecorene sune on þam me gelicode.

⁴ Ða andswerede se hælend. Hit ys awriten. ne leofað se man be hlafe anum. ac be ælce worden þe of godes muðe gæð. ⁵ Þa gebrohte se deofel hine on þa halgan ceastre. & asette hine ofer þas temples heahnysse. ⁶ & cwæð to him. Gyf þu godes sune ert. asend þe þanne niðer. Soðlice hit ys awritan þæt he his englen bebead be ðe. þæt hyo þe on heora hande bæren. þe læs þe þin fot æt stane æt-sperne. ⁷ Þa cwæð se hælend eft to him. Hit is awriten. ne costne þu drihten þinne god.

¹⁰ Ða cwæð se hælend to him. Gang þu succa on-bæc. Soðlice hit is awriten. to drihtne þine gode þu þe ge-eadmestð (sic). & him ane þeowast.

²³ And þa beferde se hælend eall galilëë. lærende on heora somnunge. & he wæs bodiende godspell. þas rices. & hælende ælche adle. & ælce untrumnysse on þam folce.

¹ [Note: Videns iesus turbas ascendit in montem. H. R. ] Soðlice þa se hælend geseah þa manige. he astah on þanne munt. & þa he sæt þa geneahlahten his leorning-cnihtes to hym.

¹ Soðlice þa se hælend of þam munte niðer-astah. þa felgden hym michele menige.

⁶ & þus cweðende. Drihten. min cnape lið on mine huse lame. & mid yfele ge-þred.

¹³ & se hælend cwæð to þam hundredes ealdre. Ga. & gewurðe þe swa swa þu ge-lyfdest. & se cnape wæs ge-hæled on þare ylcan tide. ¹⁴ Þa se hælend com on peteres huse þa geseah he his swygre liggende. & hriðiende. ¹⁵ & he æt-ran hyre hand & se feofer hyo for-let. þa aras hyo. & þeignede hym. ¹⁶ Soðliche ða hyt æfen wæs. hyo brohten hym manege deofel-seoke. & he ut-adraf þa unclæne gastes. mid hys worde. & he ealle ge-hælde þa yfel-hæbbenden.

¹⁶ Soðliche ða hyt æfen wæs. hyo brohten hym manege deofel-seoke. & he ut-adraf þa unclæne gastes. mid hys worde. & he ealle ge-hælde þa yfel-hæbbenden. ¹⁷ þæt wære ge-fylled þæt þe gecweðen wæs þurh ysaian þane witega. þus cweðende. He on-feng ure untrumnysse. & he bær ure adle.

¹⁷ þæt wære ge-fylled þæt þe gecweðen wæs þurh ysaian þane witega. þus cweðende. He on-feng ure untrumnysse. & he bær ure adle.

²² þa cwæð se hælend to heom. felgieð me. & læt þan deade be-byrian hyra deadan.

²⁸ Þa se hælend com ofer þanne muþun on ge-raseniscre riche. þa urnen hym to-genes twegen þe hæfden deofel-seocnysse. of beregene ut-gangende. þa wæren swiðe reþe swa þæt nan man ne mihte faren þurh þanne weig.

² þa brohten hyo hym enne lamen on bedde liggend. þa ge-seah se hælend heora ge-leafan. ænd cwæð to þam lamen. la barn ge-lef. þe beoð þine synne for-gefene. ³ Ða cwæðen sume þa bokeres heom beo-twenen. Þes specð bismere-spræce. ⁴ þa se hælend ge-seah hire ge-þanc. þa cwæð he. to hwi þence ge yfel on eowren heorten. ⁵ hwæt ys eaðlicere to cweðenne þe beoð forgefene þine synna. oððe to cweðene aris & ga. ⁶ þæt ge soðlice witon þæt mannes sunu hafð anwald on eorþan synnen to for-gefene. þa cwæð he to þam lamen aris nym þin bed. & gang on þin hus. ⁷ & he aras & ferde to his huse. ⁸ Soðlice þa þa syo manige þis ge-seagen. þa on-dredden hyo heom & wuldredon god þe sealde swilcne anweald mannen. ⁹ Þa se hælend þanen ferde. he ge-seah enne mann sittende æt tol-scamele. þas name wæs matheus. & he cwæð to hym. gefelge me. & he aras & felgide him.

¹³ gad soðlice & leornieð hwæt is. ich wille mildhertnysse næs onsægdnisse. Soðlice ne com ich rihtwise to ge-cheigene ac þa synfulle.

²⁶ & þes hlisa sprang ofer al þæt land.

³¹ Hyo soðlice ut-gangende ge-wið-mærsedon hine ofer eal þt land. ³² Þa hyo wæron soðlice ut-äganne. hyo brohten him dumbne man se wæs deofel-seoc.

³⁵ Ænd se hælend emb-for ealle burga ænd chestra lærende on hire samnunge & bodiende [Note: MS. bodiendiende. ] rices godspel. & hælende ælche adle. & ælche untrumnysse.

² Þis sende soðlice þare twelf apostle namen. Se forme ys symon þe is ge-nemned petrus. & Andreas his broðer. Iacobus zebedei. & Iohannes his broðer.

⁷ Se Hælend cwæð to his leorning-cnihten gað & bodieð cweðende þæt heofene riche geneohlæceð.

⁷ Se Hælend cwæð to his leorning-cnihten gað & bodieð cweðende þæt heofene riche geneohlæceð. ⁸ Hæled untrume. ä-weccheð deade. clænsieð hreofle. drifeð ut deofle. ge on-fengen to gyfe. sylled to gyfe.

³⁷ Se hælend cwæð to hys leorning-cnihten se þe lufeð fæder oþþe moder mä þonne me. nys he me wurþe. & se þe lufeð sune oððe dother swiðere þanne me. nys he me wurðe.

⁵ Blinde ge-seoð. healte gað. hrefle synd aclensede. deafe ge-hereð. deade arisað. þærfen bodigeð.

¹² Soðlice fram iohannes dagen fulluhteres oð þis. heofene rice þoleð nead [&] strece nymað þæt.

²³ Ænd þu capharnaum cweðst þu byost þu up-ahafan oððe heofone. ac þu niðer wurst oð helle. For-þan gyf on sodome lande wæren gedone þa manega þe gedone synd on þe. witodlice hyo wunedon oð þisne dayg.

⁹ Þa se hælend þanen for. he com in to heore samnunge.

¹⁵ Se hælend soðlice [Note: MS. sodlice. ] þæt wiste & ferde þanon. & hym fylgde mycele mænigeo. & he helde hyo ealle.

¹⁷ Þæt wære gefylled þæt gecweðen wæs þurh ysaiam. þanne witegan. þus cweðende. ¹⁸ Her ys min cnape þane ich ge-cheas min ge-corene of þam wel gelicode minre sawle. Ich äsette minne gast ofer hine. & dom he bodeð þeodum. ¹⁹ Ne flït he. ne he ne hrimð ne nan man ne gehyrð hys stemne on stræten. ²⁰ To-cwyceð hreod he ne for-brett. & smekende flex he ne adwæscð. ær þam þe he awurpe dom to sige. ²¹ & on his name þeodan ge-hihtað. ²² Þa wæs him broht an deofel-seoc man se wæs blind & dumb & he hine hælde swa þæt he spæc & geseah.

⁹ Se þe hæbbe earan to ge-herenne ge-here.

¹¹ Ða answerede he heom. for-þan þe eow ys ge-seald to witene heofene riches geryne. & heom nys na ge-seald.

¹⁹ Ælc þare þe godes word gehyrð & ne ongyt þanne cymð deofel & bereafað þæt on hys heortan asæwen is. þæt is se þe on þanne weig ä-sawen is.

²⁴ He rehte heom þa þa oðerne byspel & þus cwæð. heofene riche is ge-worðen þam men gelic þe seow god sæd on his akere.

⁴⁷ Eft ys heofene rice ge-lic. asende nytte on þa sæ. & of ælche fyskenne gaderiende.

⁵⁴ & þa he com to hys earde he lærde hyo on heora samnungen swa þæt hyo wundredon & cwæðen. hwanen ys þisum. þes wisdom & þis maigen.

¹ On þare tide ge-herde herodes se feorþan dæles rice þas hælendes hlysan.

³ Soðlice herodes nam Iohannem & ge-band hine. & sette on cwarterne. for þam wife herodiade philippus his broðor.

¹⁴ & þa he þanen ferde. he ge-seah mycele menigeo. & he heom ge-miltsede & ge-hælde þa untruman.

¹⁶ Ða cweð se hælend to heom. næbbeð hyo neode to farene sylle ge heom etan. ¹⁷ Ða andswereden hyo we næbbeð her buton fif hlafes. & twegen fixsas. ¹⁸ Ða cwæð se hælend. bringeð me hider. ¹⁹ Ænd þa he het þa mænigeo ofer þt gærs sitton. & he nam þa fif hlafes & twegen fixas. & be-seah on þonne heofene & bletsode. Bræc þa þa hlafes & sealde hys leorning-cnihten. & hyo þam folce. ²⁰ & hyo æten ealle. & wæren ge-fylde. & hyo namen þa lafe twelf wylien fulle. þare britsene. ²¹ Soðlice þare etendra ge-tel wæs fif þusenda weran. buton wifan & childon.

³³ Soðlice þa þe on þam scype wæron comen & to him ge-bædon & þus cwæðen. Soðlice þu ert godes sune.

²² & efne of þa chananeisscen gemæron clypede sum wif & cwæð. Drihten dauides sunu ge-miltse me. min dohter ys yfele mid deofle ge-dreht.

²⁹ Ða se hælend þanen ferde. eft he com wið þa galileisscan sæ. & ästah on þanne munt. & þær sæt. ³⁰ Þa genehlahten him to michele menige hæbbende mid heom manega healte & blinde & samhale & manega oðre. & aleigdon to hys foten. & he ge-hælde þa. ³¹ þæt þa maniga wundredon ge-seonde. dumbe spekende. healte gangende. blinde ge-seonde. & hyo marseden israele god.

¹⁸ & ich segge þe þæt þu ert petrus. & ofer þisne stan ich ge-tymbrie mine chyrcan. &. helle gate ne magen on-gean þa.

²³ þa be-seah he hine. & cwæð to petre. gang befte me sathanas. wiðer-ræde þu ert me. for-þan þu nast þa þing þe synd godes ac þa þe synde manne. ²⁴ [Note: Si quis uult uenire post me abneget semetipsum. H. R. ] Ða sæde se hælend hys leorning-cnihten. Gif hwa wile felgian me. wiðsake hine selfne. & neme hys rode & me felgie.

²⁶ hwæt fremað anigen men. þah he ealne middan-eard ge-strynieð [Note: MS. gescrynieð. ] gif he his sawle for-wyrð þolieð. Oððe hwilc ge-wrixl sylð. se man for his sawle.

¹ & æfter six dagen nam se hælend petrum & Iacobum & Iohanne his broðer. & lædde hyo on-sunder on enne heahne munt.

¹⁵ Drihten gemiltse minne sune. for-þan þe he ys wel-seoc. & yfel þoleð. oft he falð on fyr. & gelomlice on wætere.

¹⁸ Ænd þa þredde se hælend hine. & se deofel hine for-let. & se cnapa wæs on þare tide ge-hæled.

²⁴ Ænd þa he com to kafarnaum. þa ge-neahlahton to petre. þa þet gafel namen. & þus cweðen. Eower lareow ne gylt he gafel.

² & him felgyde michele manega. & he hy ge-hælde þær.

²¹ Þa cwæð se hælend. Gyf þu wylt beon fulf[r]emed ga & be-chep al þæt þu hafst & syle hyt þearfen. & þonne hæfst þu goldhord on heofene. & cum & folge me.

²⁷ Þa answerede petrus & cwæð. Nu we for-leten ealle þing & felgden þe. hwæt beoð us to mede.

²⁰ Ða com to hym zebedeis bearne moder mid hire bearnen. hyo ge-eadmedende & sum þing fram him byddende. ²¹ Ða cwæð he. hwæt wilt þu. Ða cwæð hye. sege þæt þas twege mine sunas sittan an on þinen swiðren healfe. & se oþer on þinen wenstron on þinen rice.

¹⁶ & cwæðen. ge-herst þu hwæt þas cweðeð. þa cwæð he. witodlice ne rædden ge næfre þa fulfremedesten lof of chyldren. & of sacerda muðe [Note: MS. mude. ] .

¹⁸ On morgen þa he eft to þare berig for. þa hingrede hym.

⁴² Ða cwæð se hælend ne redde ge næfre on ge-writen. Se stan þe þa tymbrienden awurpen. ys geworðen on þare hyrnan heafde. Ðys is fram drihtene ge-worðen & hit is wunderlich on eowre [Note: over an erasure. ] eagen.

³¹ Ne rede ge be deadere manne ariste. þt eow fram gode ge-saigd wæs. ³² Ic eom abrahames god. & ysaaces god. & iacobes god. nis god na deadre manne ac libbendre.

¹⁴ & þis godspel byð boded ofer ealle eorðan. on witnyssen eallen þeoden & þanne cymð seo ge-endunge.

¹ Þanne beoð heofene rice gelic þam teon femnen. þe þa leoht-faten namen & ferden on-gen þanne bredgumen. & þare brede.

¹⁵ & cwæð to heom. hwæt wille ge me syllan. & ic hine be-leawige eow. Ða be-heton hyo hym þrittyg scyllinge [Note: MS. slyllinge. ] .

³⁷ & he genam petrum & zebedeus twege sunes. & ongan unrotsian & beon unrot.

⁵³ Wenst þu þæt ic ne mihte byddan minne fæder þt he sende me nu ma þanne twelf eorde ængle. ⁵⁴ hu magen beon gefylde þa halgen gewrite. þe be me awritene synde. for-ðan þus hit byrað to beonne.

⁵⁶ Þæt eall is geworden þæt þare witegena halgane (sic) writ syen ge-fellede. Ða flugen ealle þa leorning-cnihtes & for-leten hine.

⁵³ & þa hyo ut-eoden of þam byrigenne; æfter hys ariste; hyo comen on þa halgen cheastre. & ætteowoden hyo manegen.

² & þær warð ge-worðen mychel eorð-befiunge. Witodlice drihtenes ængel ästah of heofene. & geneahlacte. ænd awelte þanne stan. & sæt þær on-uppon. ³ hys ansiene wæs swylce leyt. & hys reaf swa hwit swa snaw. ⁴ Witodlice þa weardes wæren afyrhte. & wæron ge-worðene swylce hyo deade wæren. ⁵ Ða andswerede se ængel & sayde þam wifon. Ne on-dræde ge eow. Ic wat witodlice þæt ge secheð þanne hælend. þane þe on roden ahangen wæs.

¹² And sone gast hine on westen ge-nedde. ¹³ & he on westene wæs feortig dagen. & feortig nihte. & he wæs fram sathanas ge-costned. & he mid wilde deoren wæs. & hym ængles þeneden.

¹³ & he on westene wæs feortig dagen. & feortig nihte. & he wæs fram sathanas ge-costned. & he mid wilde deoren wæs. & hym ængles þeneden. ¹⁴ [Note: Preteriens ihesus secus mare galilëë uidit symonem & andream fratrem eius mittentes retia in mare. ] Sydðe iohannes ge-seald wæs com se hælend on galileam godes rices. godspell bodiende

¹⁴ [Note: Preteriens ihesus secus mare galilëë uidit symonem & andream fratrem eius mittentes retia in mare. ] Sydðe iohannes ge-seald wæs com se hælend on galileam godes rices. godspell bodiende ¹⁵ & þus cweðende. Witodlice tyd is ge-fylled. & heofene rice ge-neohlæcð. doð dead-bote & ge-lefeð þam godspelle. ¹⁶ & þa he ferde wið þa galileiscæ sæ. He ge-seah symonem & andream his broðer heore nytt on þare sæ lætende. soðlice hyo wæren fissceras. ¹⁷ & þa cwæð se hælend cumeð æfter me. & ic do gunc þæt gyt beoð sawla on-fonde.

¹⁷ & þa cwæð se hælend cumeð æfter me. & ic do gunc þæt gyt beoð sawla on-fonde. ¹⁸ & hyo þa rædlice hym felgdon & for-leten heore nytt.

¹⁸ & hyo þa rædlice hym felgdon & for-leten heore nytt. ¹⁹ & þanen hwon agän. he ge-seah iacobum zebedei & iohannes his broðer. & hyo on heore scype hyre nyt logeden. ²⁰ & he hyo sona clepede & hyo heora fader zebedeo on scype for-leten mid hyrlingen.

²⁰ & he hyo sona clepede & hyo heora fader zebedeo on scype for-leten mid hyrlingen. ²¹ [Note: Ingrediente ihesus capharnaum statim sabbatis ingressus synagogam docebat eos. ] & ferden to capharnaum. & sone reste-dagen he lærde hyo on ge-samnunge ingangende.

²⁸ & sona ferde his hlysa to galilea-riche.

³² Soðlice þa hit wæs æfen ge-worðen þa sunne to settle eode. hy brohten to hym ealle þa un-hælen. & þa þe wode wæren

³² Soðlice þa hit wæs æfen ge-worðen þa sunne to settle eode. hy brohten to hym ealle þa un-hælen. & þa þe wode wæren ³³ & eall syo burhware wæs ge-gadered to þare dure ³⁴ & he manega ge-hælde; þe mistlicen adle ge-drehte wæren. & manege deofol-seocnysse he ut a-draf. & hyo sprecen ne leten for þan þe hyo wisten þæt he crist wæs.

³⁹ & he wæs bodiende on heore samnenge & ealre galileas. & deofel-seocnyssa ut-adrifende.

³ & hyo comen ænne lame man to him berende. þane feower men bæren.

¹⁴ & þa he forð-eode he ge-seah leuin alphei. sittende æt his cep-setle. & he cwæð to hym folge me. þa aras he & felgede hym.

⁷ & þa ferde se hælend to þare sæ. mid his leorning-cnihten & mycel menigeo him felgede fram galilea. & iudea. ⁸ & ierusalem. & fram idumea. & be-geonden iordane. & to him com mycel menige ymbe tyrum & sydonem ge-herende þa þing þe he worhte.

¹⁰ Soðlice manege he hælde. swa þt hyo æt-rinen his. & swa fele swa untrumnysse

¹⁷ & jacobum zebedej. & iohannem his broder & him naman on-sette boaneries þt is þunres bearn.

² & him of scipe gangenden him sona agen arn an man of þam byregenen on unclænen gaste. ³ Se hæfde on byregene scref & hine nan man mid racetegen ne mihte ge-binden. ⁴ for þan he oft mid fot-copsen & racetegen ge-bunden to-slat þa raketegen. & þa fot-copses to-bræc. & hine nan man ge-welden ne myhte. ⁵ & symle daiges & nihtes he wæs on byrigenne. & on munten remende. & hine sylfne mid stanen ceorfende. ⁶ Soðlice þa he þane hælend feorren ge-seah. he arn & hine ge-bæd. ⁷ & mycelere stefne remde. & þus cwæð. Eale mære hælend godes sune. hwæt is me & þe. ic hælsige þe þurh god þt þu me ne ðreage. ⁸ Ða cwæð se hælend. eala þu un-clæne gast ga of þisen men. ⁹ Ða axsede he hine hwæt is þin name. Ða cwæð he min name is legio. for þan we manege synde. ¹⁰ & he hine swiðe bæð þt he hine of þam riche ne dyde. ¹¹ þær wæs ymb þanne munt mycel swin-heord. læsiende. ¹² & þa unclæne gastes hine bæden & cwæðen. Send us on þas swin þt we hyo on gan. ¹³ þa lefde se hælend sone. & þa eoden þa un-clæne gastes on þa swin. & on mycelen rere se heord warð on sæ be-scofen twa þusende. & wurðan adruncen on þare sæ. ¹⁴ Soðlice þa þe hyo hielden flugen & cyddan on þare ceastre & on lande & hyo ut eoden þt hyo ge-seagen hwæt þær ge-worðan wære. ¹⁵ & hyo comen to þam hælende & hyo ge-seagen þane þe mid deofle ge-dreht wæs. ge-scridne sitten & hales modes. & hyo him on-dretten. ¹⁶ & hyo rehten heom þa þe hit ge-seagen. hu hit ge-don wæs be þam þe þa deofel-seocnysse hæfde. & be þam swinen. ¹⁷ & hyo bæden þt he of hire mæren fore. ¹⁸ Þa he on scyp eode hine on-gan byddan se þe ær mid deofle ge-dreht wæs. þt he mid him wære.

²⁰ & he þa ferde & on-gan bodigen on decapolim hu fele se hælend hym dyde. & hyo ealle wundredon.

³⁷ Ænd he ne let hym anigene felgian. buton petrum & Iacobum & Iohannem Iacobes broðer.

² & ge-worðene reste-daige he ongan on samnunge læren. & manege ge-hyrden & wundreden on his lare & cwæðen. hwanen synden þisen ealle þas þing & hwæt is se wisdom þe him ge-seald is. & swilce mihte þe þurh his handa ge-worðen synde.

⁶ & he wundrede for heore un-ge-leafen. He þa lærende þanne castell be-ferde.

¹⁷ [Note: Misit herodes et tenuit iohannem et uinxit eum in carcerem propter herodiadem. ] Soðlice herodes sende & het iohanne ge-binden on cwarterne. for herodiadiscan his broðer lafe philippus for þan þe he nam hyo.

³⁸ Ða cwæð he hu fela hlafe hæbbe ge gað & lokiað. & þa hyo wiston hyo cwæðen. fif hlafes & twegen fisces. ³⁹ & þa be-bead se hælend þæt þt folc sæte ofer þt grene haig. ⁴⁰ & hyo þa sæten hundredon & fiftigen. ⁴¹ & fif hlafen. & twam fiscen on-fangenen he on heofon lokede. & hyo bletsode. & þa hlafes bræc. & sealde his leorning-cnihten þt hyo to-foren heom asetten. & twegen fixsces heom eallen dælde. ⁴² & hyo æten þa ealle & ge-fylde wurðen. ⁴³ And hyo name[n] þare hlafe & fixsce lafe twelf wilien fulle. ⁴⁴ Soðlice fif þusend manna þare ætendre wæren.

³¹ Ænd eft he eode of tyrum ge-mæren & com þurh sydonem to þare galileiscan sæ. be-tweox mid ændes decapoleos.

⁴ þa andswerede him hys leorning-cnihtes. Hwanen maig anig man þas mid hlafen on þissen westen ge-fellen. ⁵ Þa axode he hyo hu fele hlafe hæbbe ge. hyo cwæðen seofen. ⁶ Þa het he sitten þa manige ofer þa eorðan. & nam þa seofe hlafes & gode þancede. & hyo bræc & sealde his leorning-cnihten. þt hyo to-foran heom asetten. & hyo swa dydon. ⁷ & hyo næfden buten feawe fisxe. & he þä bletsede. & het be-foren heom asetten. & hyo swa dyden. ⁸ & hyo æten & wurðen fylde. & hy namen þæt of þam brithmen (sic) be-laf seofen wilien fulle. ⁹ Soðlice þa þe þær æten. wæren feower þusendæ. & he hyo for-let.

²⁸ Þa on-gan petrus cweðen. Witodlice we ealle þing for-leten. & folgeden þe. ²⁹ Ða andswerede hym se hælend. Nis nan þe his hus for-læt. oððe ge-broðre. oððe swuster. oððe fæder oððe moder. oððe bearn. oððe aceres for me. & for þam godspelle. ³⁰ þe hundfeald ne on-fo. nu on þisse tide. hus & broðre & swustre. & fæder & moder & bearn. & æceres. mid ehtnyssen & on to-wearde wurlde ece lyf. ³¹ Manege fyrmeste byð ytemeste. & ytemeste fermeste.

¹² And oþren daige þa hyo ferden fram bethanie him hingrede.

⁷⁸ Ðurh innoðes ures godes mildheortnyssa. on þam he us neosede. of east-dæle up-springende. ⁷⁹ on-lihtan þam þe on þeostrum & on deaðes scade sitteð. ure fet to ge-reccenne on sibbe weig.

² Ðeos to-mearcednysse wæs ærest ge-worðen. fram þan deman syrige cyrino.

³² leoht to þeoda awrigenysse. & to þines folces wuldre israele.

²⁰ & ofer eall þæt ge-icte þæt he be-clysde Iohanne on cwarterne.

¹ Soðlice se hælend wæs full halgen gaste & ferde fram iordane. [Note: Ductus est iesus in desertum á spiritu ut temptaretur a diabolo. ] Se halend wæs fram halig gaste ge-læd on sumen westene ² feortig dagen. & wæs fram deofol costnod. & he on þam dagen nan þing ne æt. And þam dagen ge-fylleden hine hingrede.

² feortig dagen. & wæs fram deofol costnod. & he on þam dagen nan þing ne æt. And þam dagen ge-fylleden hine hingrede. ³ Þa cwæð se deofel hym to. gyf þu syo godes sunu. sæge þisen stanen þæt he to hlafe ge-wurðe.

³ Þa cwæð se deofel hym to. gyf þu syo godes sunu. sæge þisen stanen þæt he to hlafe ge-wurðe. ⁴ Ða andswerede him se hælend. Hit ys awriten þæt se man ne leofeð be hlafe anen. äc of ælcen godes worde.

⁴ Ða andswerede him se hælend. Hit ys awriten þæt se man ne leofeð be hlafe anen. äc of ælcen godes worde. ⁵ And þa lædde se deofel hyne & atewede him ealle þa rice eorðe ymbhwyrftes on anre brihtan hwile.

⁵ And þa lædde se deofel hyne & atewede him ealle þa rice eorðe ymbhwyrftes on anre brihtan hwile. ⁶ & to him cwæð. Ealne þisne anweald ic þe sylle & heora wuldor for þan þe hy me synde ge-sealde. & ich hye sylle þan þe ich wille.

⁶ & to him cwæð. Ealne þisne anweald ic þe sylle & heora wuldor for þan þe hy me synde ge-sealde. & ich hye sylle þan þe ich wille. ⁷ Witodlice ealle hyo beoð þine gif þu ge-eadmedest be-foran me.

⁷ Witodlice ealle hyo beoð þine gif þu ge-eadmedest be-foran me. ⁸ Ða andswerede him se halend. Hit is awriten. Drihten þinne god þu ge-eadmest & hym ane þeowast.

⁸ Ða andswerede him se halend. Hit is awriten. Drihten þinne god þu ge-eadmest & hym ane þeowast. ⁹ Ða lædde he hyne on Ierusalem. & ge-sette hine ofer þas temples ricg & hym to cwæð. Gyf þu syo godes sunu ä-send þe heonen nyder.

⁹ Ða lædde he hyne on Ierusalem. & ge-sette hine ofer þas temples ricg & hym to cwæð. Gyf þu syo godes sunu ä-send þe heonen nyder.

⁹ Ða lædde he hyne on Ierusalem. & ge-sette hine ofer þas temples ricg & hym to cwæð. Gyf þu syo godes sunu ä-send þe heonen nyder. ¹⁰ Soðlice hit ys awriten þæt he hys ænglen be þe be-beot þt hyo þe ge-healden;

¹⁰ Soðlice hit ys awriten þæt he hys ænglen be þe be-beot þt hyo þe ge-healden; ¹¹ & þt hyo þe mid handen nymen þe læs þe þu þinne fot æt stane æt-sperne.

¹¹ & þt hyo þe mid handen nymen þe læs þe þu þinne fot æt stane æt-sperne. ¹² Ða cwæð se hælend him andsweriende. hyt is ge-cweðen ne costa þu drihten þinne god.

¹² Ða cwæð se hælend him andsweriende. hyt is ge-cweðen ne costa þu drihten þinne god.

¹² Ða cwæð se hælend him andsweriende. hyt is ge-cweðen ne costa þu drihten þinne god. ¹³ & ealle þare costlinge ge-fylledera. se deofel hym sume hwile fram ge-wat.

¹³ & ealle þare costlinge ge-fylledera. se deofel hym sume hwile fram ge-wat. ¹⁴ Þa ferde se hælend on gastes mægne on galileam. & his hlise be him ferde on eall þæt riche. ¹⁵ & he lærde be heora samnunge. & wæs fram eallen ge-mearsod. ¹⁶ Ða com he to nazareth. þær he afed wæs. & he eode on reste-däige on þa ge-samnenge æfter his ge-wunen. & he aras þt he rædde. ¹⁷ & hym wæs ge-seald ysaias boc þas witegan. & sona swa he þa boc unfeld þa funde he þær awriten; ¹⁸ drihtnes gast is ofer me for þan he smerede me. He sende me þærfen bodian. & ge-hæften alysendnysse. & blinden ge-sihðe. for-brokene ge-hælen.

²³ Þa cwæð he. Witodlice ge seggeð me þas ge-licnysse. eala leche ge-hæl þe sylfne. Do her on þinen earde swa fela wundre swa we ge-hyrden ge-döne on chapharnaum.

³⁰ þa ferde he þurh hyra midlen. ³¹ And he ferde to kapharnaum on galileisce ceastre. & he þær on ræste-daigen lærde.

³¹ And he ferde to kapharnaum on galileisce ceastre. & he þær on ræste-daigen lærde.

³³ And on hire samnunge wæs sum man un-clæne deofol hæbbende. & he hrymde michelere stefne ³⁴ & cwæð. Læt la nazareisce hælend. hwæt is us & þe come þu us to for-spillene. ich wat þæt þu ert godes halga. ³⁵ And þa cydde hym se hælend and cwæd. Adumba & ga hym of. & þa he ut adraf hine on hire midlene; & he hym fram ge-wat. and hym naht ne derede.

⁴⁰ Soðlice þa sunne asah ealle þe untrume wæren on mistlicen adlen hyo lædden him to. & he sindrigen his hand on-settende hyo ge-helde. ⁴¹ Þa ferden þa deofle of manegen hremende. & cweðende. Sodes þu eart godes sune. & he ne ge-þafede þæt hye any þing spræcen. for þan he hyo wisten þæt he crist wæs.

⁴³ Ða sægde he heom. Soðlice me ge-þafened oþren ceastren godes riche bodian. for þan to þan ich eom asend ⁴⁴ & he wæs bodiende on galilea ge-samnunge.

¹ Soðlice wæs ge-worðen þa þa manege him to comen þæt hyo godes word ge-hyrden. he stod wið þane mere genesareth. ² & he ge-seah twa scipe standende wið þanne mere. Ða fixeres eoden & wexon heore nett. ³ He þa astigende on an scyp; þæt wæs symones. bed hine þæt he hit lithwan fram lande tuugen. & on þam scype sittende he lærde þa manega. ⁴ Ða he spræcen ge-swac he cwæð to symone. Teoh hit on deopan & læteð eowre nett on þanne fisc-wær. ⁵ Ða cwæd symon him andswerede. Ela be-bended (sic) ealle niht swikende we naht ne fengen. Soðlice on þinum worde ich min nett ut-læte. ⁶ & þa hyo þæt dydon. hyo be-tugen mycele maniga fixsca; & heore nett wæs to-broken. ⁷ & hyo becneden heore ge-feren; þe on oðren scypen wæren. þt hyo comen & heom felsten. Ða comen hyo & ge-felden baða þa scype swa þæt hyo neh wæren ge-sencten. ⁸ Þa petrus þæt ge-seah he feoll to þas hælendes cneowen; & cwæð. Drihten ge-wit fram me for þam ich em sinful man ⁹ & he wundrede. & ealle þa þe mid hym wæren on þam wære þare fixsca þe hyo ge-fengen. ¹⁰ Gelice Iacobum & Iohannem Zebedeis sunes. þa wæren symones ge-feran. Þa cwæð se hælend to symone. ne on-dræd þu þe. Heonen forð þu byst mënn feonde. ¹¹ & hyo tugen hyre scyp to lande. & for-læten hyo & folgedon þam hælende.

¹⁵ Witodlice þas þe mä seo spræc be him ferde & mycele menega comen þæt hyo ge-hyrdon & wurðen ge-hælede fram heora untrumnesse.

¹⁷ Þa wæs anen daige ge-worðen þæt he sæt & hyo lærde. & þa wæren þa farisei sittende & þare lage-lareow-wæs. þa comen of ælche castelle galilëë & Iudëë & ierusalem. & drihten magen wæs hyo to gehælene.

²⁷ Þa æfter þan he ut-eode. & ge-seah publicanum þe wæs oðer name leuj ge-haten. æt cheap-scamele sittende. & he cwæð to hym felge me.

³² Ne com ich rihtwise to clepian. ac synfulle on deadbote.

¹⁴ Simonem þanne he nemnede petrus. & his broðer andreas. Iacobum. & Iohannem. philippum & bartholomeum.

¹⁷ And mid heom farenden he stod on feldlicere stowe & micel werd hys leorning-cnihte & mycele manega fram alre iudea. & fram ierusalem & ofer muðan & sæ. ge-mare tyry & sydonis. þa comen þæt hyo hyne ge-hyrdon & wæren of heora adlen ge-hælde.

¹⁹ [Note: Misit iohannes duos de discipulis suis ad iesum dicens. tu es qui uenturus es an alium expectamus. ] Ænd seo manegeo sohte hine to æt-hrinnenne. for þam þe mægen of hym eode. & he ealle ge-hælde.

²² þa cwæð se hælend. Fareð end kydað Iohanne þa þing þe ge ge-seagen & ge-hyrden. þt blinde ge-seoð. & healte gað. hrefle synde ge-helde. deafe ge-hereð. deade ariseð. þærfen bodiað.

¹ Syððon wæs ge-worðen þæt he ferde þurh þa ceastren. & þa ceastle godes rice predikende & bodiende. & hyo twelf mide.

²⁷ Ða he to lande com; him agen arn sum man se hæfde deofel-seocnysse lange tide. & næs mid nanen reafe ge-scrid. & ne mihte on huse ge-wunian ac on byregenen. ²⁸ Þa he ge-seah þanne hælend he astrehte hine to-foren him & cwæð. michelere stefne hremende. Hwæt is me & þe la hælend þas hehestan godes sune. Ic halsige þe þæt þu ne ðreage me. ²⁹ Þa bed he þam unclænen gaste. þæt he of þam men ferde. Soðlice lange tide he hine grap & he wæs mid raketeagen ge-bunden & mid fot-copsen ge-healden. & to-borstenen benden he wæs fram deofle on westen ge-lædd. ³⁰ Ða axoden se hælend hine hwæt is þin name. Ða cwæð he legio; þæt is on ure ge-þeode eored; for-þan-þe manege deofle on hine eodon. ³¹ Ða bæden hyo hine þæt he heom ne bude þt hy on grund ne be-scuton. ³² And þær wæs mycel heord swine on þam munte læsiendre. Ða bæden hio þæt he lefde heom on þam gan; þa lefde he heom. ³³ Þa eoden hyo of þam menn on þa swin. þa ferde se heord michelen raese on þane mere. & warð þær adruncen. ³⁴ Þa þa heorden þæt ge-seagen þa flugen hyo & kyddan on þa ceastre & on þa tunan. ³⁵ Ða eoden hio ut þæt hyo ge-seagen þt þær ge-worðen wæs. Þa comen hyo to þam hælende þa funden hyo þanne man þe deofel of eode ge-scridne & halen mode æt his fote. & hyo adredden heom. ³⁶ Ða kyddan heom þa þe ge-seagen hu he wæs hal ge-worden of þam heorde. ³⁷ Ða bæd hine eall syo manege þas rice gerasenorum þt he fram heom ge-wite. for þam hyo micelen eige ge-hæfte wæren. Ða wende he on scype on-gen.

² & he senð hy to bodienne godes rice. & un-trume gehælen.

¹¹ Ða þa manige þæt wisten þa felgeden hyo hym; þa onfeng he hyo & spræc to heom be godes rice. & þa he ge-hælde þa læcnunge be-þorten.

⁵⁹ Ða cwæð he to oðren felgieð me. Ða cwæð he drihten alyf me ærest berien minne fader.

⁵⁹ Ða cwæð he to oðren felgieð me. Ða cwæð he drihten alyf me ærest berien minne fader. ⁶⁰ Þa cwæð se hælend. læt þa deade berigen heora deaden. ga þu & bode godes rice.

⁹ & ge-hæleð þa u[n]trumen þe on þam huse sende. & seggað heom; godes rice to eow geneohlaeceð.

¹¹ Ðæt dust þæt of eowre ceastre on uren foten clefede. we dreigeð on eow. witeð þeah þt godes rice neohlæceð. ¹² Ich eow segge þæt sodome-wæren on þam dagen beoð for-geofendlicere þanne þare ceastre ge-ware. ¹³ Wa þe corozaim wa þe bethsaida. for-þam gyf on tire & on sidone ge-worðene wæren þa manege þe on eow ge-done synde. ge-fern hyo on heren. & on escan reowsunge dydon. ¹⁴ Þeah-hwæðere tyre & sydone on þam daige beoð for-geofendlicere þanne eow.

¹⁰ Ða wæs he reste-dagen on hiore gesamnunge; lærende.

²⁶ Gyf hwa to me cymð & ne hated hys fader & moder. & wif & bearn. & broðre & swustre. & þanne geot his sawle ne maig he beon min leorning-cniht.

³³ Witodlice swa ys ælc of eow þe ne wið-sæcð ealle þingen þe he ah; ne maig he beon min leorning-cniht.

⁷ Ich segge eow þt swa beoð on heofene blisse be anen synfullen ðe deadbote deð; ma þanne ofer nigen & nigentig rithwisere (sic) þe deadbote ne be-þurfon.

¹⁰ Ich segge eow swa beoð blisse be-foran godes ænglen be anen senfulle þe deadbote deð.

²⁸ Þa cwæð petrus. Ealle þing we for-leten & folgedon þe. ²⁹ Ða cwæð he. Soðlice ic eow segge nis nan mann þe his hus for-læt. oððe mæges oððe broðre. oððe wif. oððe bearn; for godes rice. ³⁰ ðe ne on-foð michele mare on þisse tide. & ece lyf on towearde worelde.

¹ [Note: Cum intrasset dominus in templum. accesserunt ad eum principes sacerdotum & seniores populi dicentes. In qua potestate hec facis. ] Þa wæs ane daige ge-worden. þa he þt folc on þam temple lærde. & heom bodede. þa comen þare sacerde ealdres. & þa bokeres

³¹ Ða cwæð drihten. symon symon nu sathanas gyrnde þæt he eow riddrede swa swa hwæte. ³² Ic ge-bæd for þe þt þin ge-leafe ne ge-teorige. Ænd þu æt sume cyre ge-wend &-tryme þine broðre.

³⁷ Soðlice ich segge eow þt gyot scel byon ge-fulled. þt be me awriten ys. & þt he mid rihtwisan ge-teald wæs. Witodlice þa þing þe be me synd hæbbeð ænde.

⁴³ Ða tywde (sic) him godes ængel of heofene & hine ge-strangode.

⁵³ Ða ich wæs daighwam-lice mid eow on þam temple. ne aþeneden ge eower handa on me. ac þis ys eower tid & þeostre anweald.

⁴⁴ & cwæð to heom. Þis synde þa word þe ich spæc to eow. þa ic wæs þa geot mid eow. for-þan þe hit ys neod þt beon ealle þing ge-felde. þe be me awritene synde. on moyses lage. & on witegan & on salmen be me.

⁴⁷ & beon bodeð on his naman deadbote & synne for-gefenesse. on ealle þeode aginnende fram ierusalem.

⁴⁰ Andreas symones broðer petres wæs oðer of þam twam. Ða ge-herden æt Iohanne & hym fylgedon. ⁴¹ Ðes ge-mette ærest symonem hys broðer & ge-cwæð to hym. we ge-metten messiam þæt ys ge-reht crist. ⁴² & hyo ledden hyne to þam halende. Þa be-heold se halend hyne & cwæð. Ðu eart symon iohannes sunu. þu beost ge-nemned cephas. þæt ys ge-reht petrus. ⁴³ On morgen he wolde faren on galilea. & he ge-mette philippus. ænd se halend cwæð to hym fylge me.

¹² Æfter þisen he and hys moder & hys ge-broðra & hys leorning-cnihtes foron to capharnaum & wuneden þær feawan dagen.

²⁴ Ða gyt næs Iohannes ge-don on cwartern.

⁶ þær wæs Iacobes wylle. [Note: Iesus fatigatus ex itinere. sedebat sic super fontem. ] Se hælend sæt æt þam welle. þa he wæs weri ge-gan. & hyt wæs mid-dayg.

⁴³ Soðlice æfter twam dagon he ferde þanone. & for to galilea.

⁴⁶ & he com eft to chanää galilëë. þær he worhte þæt win of wætere. [Note: Erat quidam regulus cuius filius infirmabatur capharnaum. ] Sum under-kyning wæs. þæs sunu wæs ge-sieclod on capharnaum.

⁵⁴ Se halend worhte þis taken eft oþre syðe þa he com fram iudea lande to galilea.

¹ Æfter þisen for se hælend ofer þa galileissan sæ. seo ys tibeRiadis.

⁵ Ða se hælend hys eagen up ahof & ge-seah þæt mycel folc com to hym; he cwæð to philippe. hwær bygge we hlafes þt þäs eten. ⁶ þat he cwæð hys fandiende. he wiste hwæt he don wolde. ⁷ Þa andswerede hym philippus & cwæð. næbbeð hyo ge-noh on twegera hundred panega wurðe hlafes þæt ælc sumne dæl nyme. ⁸ Ða andswerede him an hys leorning-cnihta andreas symones broðer petRes.

⁸ Ða andswerede him an hys leorning-cnihta andreas symones broðer petRes. ⁹ Her ys an cnape þe hæfð fif berene hlafes. & twegen fixas. ac hwæt synt þa þing be-twux swa manegum mannum. ¹⁰ Ða cwæð se hælend. doð þæt þas men sitton. on þare stowe wæs mycel gærs. þær sæton þa; swylce fif þusend manne. ¹¹ Se hælend nam þa hlafes. & þanc wurðlice dyde. & hyo to-dælde þam sittenden. & eall-swa of þam fixum; swa mycel swa hyo woldan. ¹² Ða hyo fulla wæron; þa cwæð he to hys leorning-cnihten. gaderiað þa britsene þe þær to lafe wæren. þæt hyo ne losigen. ¹³ hy ge-gaderedon & felden twelf wiligen fulle. þære brytsene of þam þe þa lefdon. þe of þam fif berenan hlafon æten. ¹⁴ Ða menn cwæðon. þa hyo sæwon þæt he þæt tacen worhte; þæt þes is soðliche witega þe on midden-earð cymð. ¹⁵ Ða se hælend wyste þæt hyo wolden cuman & hine læccen. & to cynge don; þa fleah he äne. uppon þonne munt.

¹⁷ Ænd þa hyo eoden on scyp hyo comen ofer þa sæ. to capharnaum. hyt wærð þa þeostre. & se hælend ne com to heom.

²⁴ Ða seo manigeo ge-seah þæt se hælend þær næs. ne hys leorning-cnihtas; þa eoden hyo on scype. & coman to capharnaum. sohten þonne hælend.

³¹ ure fæder æten heofenlice mete on westene. swa hyt awriten is. he sealde heom eten hlaf of hefene. ³² Se hælend cwæð to heom. Soð ic segge eow. ne sealde moyses eow hlaf of heofenum. Ac min fæder eow syld soðne hlaf of heofenum. ³³ hyt ys godes hlaf þe of hefene com. ænd sylð midden-earde lyf. ³⁴ Hyo cwæðen to hym. Drihten syle us þisne hlaf. ³⁵ Se hælend cwæð to heom. Ic eom lyfes hlaf. ne hyngreð þe to me cymð. & ne þyrst þan næfre þe on me ge-lyfd. ³⁶ Ac ic eow sæde þæt ge ge-sawen me & ne ge-lyfden. ³⁷ Eall þæt se fæder me syllð cymð to me. & ic ne werpe ut þone þe to me cymð; ³⁸ for-þan ic ne com of heofene þæt ic mine wylle do. ac þas wille þe me sende. ³⁹ Ðæt is þas fader wille þe me sende. þæt ic nan þing ne forleose. of þam þe he me sealde. ac þæt ic ä-wecche þæt on þam ytemestan daige. ⁴⁰ Þis ys mines fæder willan þe me sente. þæt ælch þe þonne sune ge-sihð. & on hine ge-lefd hæbbe eche lyf. & ic hyne ä-wecche on þam ytemestan daige. ⁴¹ Ða murcneden þa iudeas be hym for-þam þe he cwæð. ic eom hlaf þe of heofene com; ⁴² & hyo cwæðen. Hu nys þis se hælend iosepes sune. we cunnon hys fæder & hys moder. hu mete segð þës. ic com of heofenum; ⁴³ Se hælend heom andswerede. & cwæð to heom. ne murcniað eow be-tweonan. ⁴⁴ Ne mæg nan man cumen to me buton se fæder þe me sende hyne tye & ic hine ärere on þam ytemestan daige. ⁴⁵ On þara witegena boken ys awritan. ealle eaðlare beoð godes. Ælc þe ge-herde æt þam fæder & leornede. cymð to me. ⁴⁶ Ne ge-seah nan man fæder buton se þe ys of gode. se ge-sihð þonne fæder. ⁴⁷ Soð ic segge eow se hæfð eche lyf þe on me ge-lyfð; ⁴⁸ ic eom lyfes hlaf. ⁴⁹ ure fæderes æten heofonlicne mete on westene & hyo senden deade. ⁵⁰ Ðis is se hlaf þe of heofene com. þæt ne swelte se þe of hym et. ⁵¹ Ic eom libbende hlaf. þe of heofene com. swa hwa swa ytt. of þisum hlafe; he leofeð on echnysse. & se hlaf þe ic selle ys min flæsc. for middan-eardes life. ⁵² Þa Iudeas fliton heom be-tweonon & cwæðen hu maig þes hys flæsc us syllen to etene. ⁵³ þa cwæð se hælend to heom. Soð ic segge eow næbbe ge lif on eow büton ge eten mannes sunes flæsc. & his blod drinken. ⁵⁴ Se hæfð ece lyf þe et min flæsc & drincð min blod & ic hine arære on þam itemestan daige. ⁵⁵ Soðlice min flæsc ys mete; & min blod ys drenc. ⁵⁶ Se þe et min flæsc & drincð min blod; he wunað on me. & ic on hym. ⁵⁷ swa swa libbende fader me sende & ic libbe þurh fæder & se þe me æt; he leofað þurh me. ⁵⁸ Ðis ys se hlaf þe of heofenum com. na swa swa ure fæderes æte heofenlicene mete & deade wæren. Se þe et þysne hlaf. he leofeð on ecnysse. ⁵⁹ Þas þyng he sægde on ge-somnunge þa he lærde on capharnaum.

⁵⁹ Þas þyng he sægde on ge-somnunge þa he lærde on capharnaum.

⁶³ Gast ys se þe liffæst flæsc ne fremeð nan þing. þa word þe ic eow sayde synde gast & lyf.

¹ Syððan for se hælend to galilea. he nolde faren to iudea. for-þan þe þa iudeas hine sohten & woldan hine of-slean.

²¹ Sume cwæðen. Ne synd þis nä wodes mannes word; Cwædst þu mayg wod mann blinde manne eagen alihten. ænd un-tynan.

²⁶ Gyf hwa þenige me fylgie me. & my þeing beoð þær; þær ic eom. Gyf hwa me þenað min fæder hine lufað. & wurðað.

³¹ Nu ys middan-eardes dom. nu beod þises middan-eardes ealdor ut aworpen.

³ he wiste þæt se fæder sealde ealle þing on hys handa. & þt he com of göde. & cymð to gode.

³⁰ Ne spræce ic nu ma fela wið eow. Ðises middan-eardes ealdor cymð & he næfð nan þing on me.

²⁵ Ac þæt syo spræce syo ge-fyllad (sic) þe on heora lage ys awritan þæt hyo hatedan me buton ge-werhtan.

¹¹ Be dome; for-þam þises middan-eardes ealdor ys ge-demed.

²⁰ Ða andswerede se hælend ænd cwæð. Ich spreke openlice to middan-earde. & ic lære symble on ge-somnunge & on temple þær ealle Iudeas to-gædere comen. & ich ne spræc nan þing digelice.

¹¹ Se hælend hym andswerede. Nafdest þu nane mihte on-geanes me bute hit wære þe ufan ge-seald. for-þan se hæfð mare sinne se þe me þe sealde.

²⁸ Æfter þison þa se hælend wiste þæt ealle þing wæren ge-endode. þæt þæt halige writ wære ge-fylled. þa cwæð he me þyrst.

³⁶ Ðas þing wæren ge-worðan þæt þæt gewrit wære ge-fylled. ne for-breke ge nan ban on hym. ³⁷ hyo ge-sæwen on hwane hyo on-fæstneden.

¹ [Note: Manifestauit se iesus ad mare tyberiadis. manifestauit autem sic. ] Eft æfter þan se hælend hine swutolode þus æt þare tiberiadissan sæ. ² Simon petrus & thomas þe ys ge-cwæðen ge-licust. wæren æt-gædere. & nathanael se wæs of chana gelilëë. & zebedeus sunu. & oðre twega þare leorning-cnihta.

²² Ða cwæð se hælend to hym; ich wille þt he wunige þus oððe ich cume. hwæt to þe; felge þu me.