Matthew 16 Cross References - WestSaxon1175

¹ & þa ge-nehlahten him to pharisei & saducei. & costned & beedden hine [Note: MS. beed hine den (over erasure). ] þt he heom sum taken of heofene äteawede. ² Ða andswerede he heom & cwæð. On æfen ge cweðeð to-morgen hit beoð smolt weder. þis heofene is read. ³ & on morgen ge cwedeð to-daig hit beoð reu [Note: MS. ren. ] weder. þeos lift scinð un-wederliche. nu cunne ge to-cnawen heofenes heow. witodlice ge ne mugen witen þare tide tackne. ⁴ Seo yfele cneorys. & unriht-hamende tacne secð & hire ne beoð ge-seald bute ionases tacne þas witege. & þa ferde he & heom for-lëët. ⁵ & his leorning-cnihtes comen ofer þanne muþan. & hyo for-gæten þæt hyo hlafes naman. ⁶ & þa sægdon he. gymeð & warniað eow fram þam bearman fariseorum & saduceorum. ⁷ þa þohten hyo be-twux heom & cwæðen. nimen we hlafes mid üs. ⁸ Ða se hælend wiste heore þankes he cwæð to heom. hwæt þence ge be-tweox eow. litles ge-leafan. þæt ge hlafes næbbeð ⁹ ne understande ge gyt ne ne ge-þenceð þare fif hlafe & þare fif þusende manne. & hu fele wiliene ge naman? ¹⁰ & þare seofe hlafen. & fewer þusende manne. & hu fele wilian ge namen? ¹¹ Hwi ne on-gyte ge geot þæt ich ne saigde be hlafe warniað [Note: MS. warniad. ] eow fram þam beorman fariseorum & saduceorum. ¹² þa on-gæten hy þt he ne sæde warniað fram hlafe beorman ac fram lare fariseorum & saduceorum. ¹³ [Note: Uenit iesus in partes cesaréé philippi. H. R. ] Witodlice þa com se hælend on þa dæles cesarëë philippi. & axode hys leorning-cnihtes hwet seggeð [Note: MS. segged. ] menn þæt sy mannes sunu. ¹⁴ Ða cwæðen hyo sume Iohannen þanne fulluhtere. sume heliam. sume ieremiam. oððe an þare witegan. ¹⁵ Ða sæide he. hwæt segge ge þæt ich syo. ¹⁶ Ða andswerede hym petrus. Þu eart þas lefiendes godes sunu. ¹⁷ þa andswerede hym se hælend. eadig ert þu simon culfran bearn. for-þan hyt þe ne openeð ne un-wreag flæsc ne blod ac min fader þe on heofene ys. ¹⁸ & ich segge þe þæt þu ert petrus. & ofer þisne stan ich ge-tymbrie mine chyrcan. &. helle gate ne magen on-gean þa. ¹⁹ Ænd þe ich sylle heofena riches kaigen. & swa hwæt swa þu ofer eorþan gebindast. þæt beoð on hefene gebundon. & swa hwæt swa þu un-bindst on eorþan. þt beoð unbundon on heofene. ²⁰ [Note: Ascendens iesus ierosolimam assumpsit duodecim discipulos suos & ait illis Ecce & cetera. H. R. ] Þa bebead se hælend hys leorning-cnihtes þæt hyo nanen men ne sæden þæt he wære hælend crist. ²¹ Seððen he on-gan swutelian hys leorning-cnihten þæt he wolde faran to ierusalem. & fele þinge þolian fram yldren & bokeren. & ealdor-mannen. þara sacerda & beon of-slagen. & þridden daige arisen. ²² And þa ge-nam petrus hine on-sundren. & cweð to him. drihten ne ge-wurðe þæt. ²³ þa be-seah he hine. & cwæð to petre. gang befte me sathanas. wiðer-ræde þu ert me. for-þan þu nast þa þing þe synd godes ac þa þe synde manne. ²⁴ [Note: Si quis uult uenire post me abneget semetipsum. H. R. ] Ða sæde se hælend hys leorning-cnihten. Gif hwa wile felgian me. wiðsake hine selfne. & neme hys rode & me felgie. ²⁵ Soðlice se þe wile his sawle ge-hæle ge-don he hio for-spille. & se þe wile hyo for me for-spille. se hyo fint. ²⁶ hwæt fremað anigen men. þah he ealne middan-eard ge-strynieð [Note: MS. gescrynieð. ] gif he his sawle for-wyrð þolieð. Oððe hwilc ge-wrixl sylð. se man for his sawle. ²⁷ witodlice mannes sunu ys to cumene on his fæder wuldre mid hys ænglen. & þanne agelt he æig-hwilcan be his agenen mede. ²⁸ Soðlice ich segge eow sume synd her standende þe deað ne onberiað. ær hyo seoð mannes sune cumende on hys fæder riche.

⁷ Soðlice þa he geseah manege þare sunder-halgena. & þare riht-wisendre to his fulluhte cumende. he cwæð to heom. La næddrena kyn hwa geswutolede eow to fleonne fram þan toweardan eorre. ⁸ Eornostlice doð medemne wæstm þare deadbote.

³ And þa geneahleahte se costnigend. & cwæð. Gyf þu godes sune syo. cwæð þæt þas stanes syen to hlafe gewordan.

⁸ Eft se deofel hine nam. & ledde hine on swiðe heagene munt. & ateowede hym ealne midden-eardes riche. & hire wuldor. ⁹ & cwæð to him. Ealle þas ic gyfe þe. gif þu feallende. to me ge-eadmedst. ¹⁰ Ða cwæð se hælend to him. Gang þu succa on-bæc. Soðlice hit is awriten. to drihtne þine gode þu þe ge-eadmestð (sic). & him ane þeowast.

²³ And þa beferde se hælend eall galilëë. lærende on heora somnunge. & he wæs bodiende godspell. þas rices. & hælende ælche adle. & ælce untrumnysse on þam folce.

³ Eadige synde þa gastlice þearfan. forþan hyora is heofena riche. ⁴ [Note: Ch. v. ver. 4 and 5 are transposed in all the MSS. ] Eadige syndde þa lyðan. forðan þe hyo eorðan agunnen (over an erasure). ⁵ [Note: Ch. v. ver. 4 and 5 are transposed in all the MSS. ] Eadige sind þa þe nu wepeð [Note: MS. weped. ] . for-þan þe hyo beoð gefrefrede. ⁶ Eadiga synd þa þe rihtwysnissa hingreð [Note: MS. hingred. ] & þirsteð. for-þan þe hyo beoð gefellede. ⁷ Eadige synd þa mild-heortan. for-þan þe hyo mildheortnyssa begytað. ⁸ Eadige synd þa clæn-heortan. for-þan þe hyo god geseoð. ⁹ Eadige synd þa sibsume. for-þan þe hyo beoð godes bearn genemnde. ¹⁰ Eadige synd þa þe hehtnysse þoliað. for rihtwisnysse. for-þam þe heora is heofena riche. ¹¹ Eadige synde ge. þanne hyo weregieð [Note: MS. weregied (over erasure). ] eow. & ehtað eow. & seggeð yfell ongean eow leogende for me.

²⁰ [Note: Amen dico uobis quia nisi habundauerit iusticia uestra plusquam scribarum & phariseorum non intrabitis in regnum celorum. H. R. ] Soðlice ic segge eow buton eowre rihtwisnesse mara syo. þanne þare writere & sinder-halgane. ne ga ge on heofena riche.

²⁹ Gyf þin swiðre eage þe aswikie. aholeke hit ut. & äwerp hit fram þe. Soðlice þe is betere þæt an þinre lime forwurðe. þonne eall þin lichame. syo on helle gesent.

³⁰ Soðlice gyf akeres weod þæt þe to daig ys. & beoð to morgen on ofen asend. god swa scrit. eale ge ge-hwædes ge-leafen. þam mycele ma he scryt eow.

⁵ Læt þu liketere. ä-do ærest ut þanne beam of þinen agenen eagen. & be-hawe þanne þæt þu ut do þæt mot of þines broðer eagen.

⁴ Ða cwæð se hælend to hym. warne þe þæt þu hyt nane gume ne segge. ac gä. & atewe þe þam sacerde. & bring hym þa lac þe moyses be-bead on heore ge-cyðnisse.

²⁰ Ða cweð se hælend to hym. Foxas hæbbeð holo. & heofene fugeles nyst. soðlice mannes sune næfð hwær he hys heafod änhelde.

²⁶ Þa cwæð he to heom. to hwi sænde ge offirhte ge litles geleafan. Ða aras he. & bebead þam winde. & þare sæ. & þær warð ge-worðen mychel smoltnyss.

⁶ þæt ge soðlice witon þæt mannes sunu hafð anwald on eorþan synnen to for-gefene. þa cwæð he to þam lamen aris nym þin bed. & gang on þin hus.

¹¹ Ða þa sinder-halgan þis ge-sægen. þa cweðen hyo to his leorning-cnihten. hwi is eower lareow mid sinfullen & manfullen.

² Þis sende soðlice þare twelf apostle namen. Se forme ys symon þe is ge-nemned petrus. & Andreas his broðer. Iacobus zebedei. & Iohannes his broðer.

²³ Þonne hyo eow ehtað on þisse berig. fleoð on oðre. Ænd þanne hyo eow on þare ehtniað fleoð on þa þridden. Soðlice ic eow segge ne be-fare ge israele burgan ær þan þe mannes sune cume.

³⁸ & se þe ne nymð his cwelminge. & felh me nys he me wurðe. ³⁹ Se þe met hys sawle se for-spilð hyo. & se þe for-spylð his sawle for me he ge-met hyo.

⁴¹ Se þe under-fehð witegan on witegena name. he on-fehð witegena mede. Ænd se þe underfehð rihtwisne on rihtwises namen. he on-fehð rihtwises meden. ⁴² & swa hwilc swa syld ænne drinc chealdes wæteres änan þissa lytlera manne on leorning-cnihtes naman. soð ic segge eow ne amerð he his mede.

⁵ Blinde ge-seoð. healte gað. hrefle synd aclensede. deafe ge-hereð. deade arisað. þærfen bodigeð.

²³ Ænd þu capharnaum cweðst þu byost þu up-ahafan oððe heofone. ac þu niðer wurst oð helle. For-þan gyf on sodome lande wæren gedone þa manega þe gedone synd on þe. witodlice hyo wunedon oð þisne dayg.

²⁵ Se hælend cwæð &sweriende. Ich andette þe drihten. heofenes & eorþan. þu þe byheddest þas þing fram wisen & gleawun. & onwruge þa litlingan. ²⁶ Swa fæder for-þan hyt wæs swa ge-cweme be-foran þe. ²⁷ Ealle þing me synde ge-sealde fram mine fæder. & nan man ne kan þanne sune buto se fader. ne nan man ne kan þanne fæder bute se sune. & þam þe se sune wile unwregan.

⁸ Soðlice mannes sune is eac restes dayges hlaford.

¹⁴ Ða sunder-halgen geoden þa ut soðlice & worhten ge-þeoht ongen hine hu hyo hine for-spildon.

³² & swa hlyc swa cweð word on-gen mannes sunu him byð forgefen. Se þe soðlice cweð on-gen haligne gast. ne byð hit him for-gefen. ne on þissere werolde. ne on þare to-wearden.

³⁸ Ða andswereden him sume þa bokeres. & þa sunder-halgan. þus cweðende. Lareow we willeð sum taken of þe ge-seon. ³⁹ he andswerede hem & cwæð. yfel cneorys & for-lier [Note: MS. for-her. ] secheð tacne. & hyre ne beoð nan taken geseald buton ionas taken þas witegan.

³⁹ he andswerede hem & cwæð. yfel cneorys & for-lier [Note: MS. for-her. ] secheð tacne. & hyre ne beoð nan taken geseald buton ionas taken þas witegan. ⁴⁰ Witodlice swa swa ionas wæs on þas hwæles innoðe þreo dages & þreo niht. swa beoð mannes sune on eorðan heortan þreo dages & þreo niht.

⁴⁰ Witodlice swa swa ionas wæs on þas hwæles innoðe þreo dages & þreo niht. swa beoð mannes sune on eorðan heortan þreo dages & þreo niht.

¹¹ Ða answerede he heom. for-þan þe eow ys ge-seald to witene heofene riches geryne. & heom nys na ge-seald.

¹⁶ Soðlice eadygen synd eowrum eagen for-þam þe hyo ge-seoð. & eowre earan forþam þe hyo ge-herað. ¹⁷ Soðlice on eornestlice ic eow segge þæt manega witegan & rihtwise ge-wilneden þa þing to ge-seonne þe ge ge-seoð. & hyo ne ge-seagen. & ge-hyran þa þing þe ge ge-hyrað. & hyo ne ge-hyrdon.

³⁷ þa andswerede he heom. se þe seow þt gode sæd se is mannes sune.

⁴¹ mannes sune sent his ængles & hyo gaderiað of hys riche ealle gedrefednysse & þa þe unriht-wisnesse wercheð [Note: MS. werched. ]

⁴⁹ Swa beoð on þissere worulde endunge. þa ængles fareð [Note: MS. fared. ] . & asyndrieð ða yfele of þare godere midlene.

² & þa sægde he his cnihten. þes is iohannes se fulluhtere þe ic be-heafdede he aras of deaðe. & for þam synde þas wundre gefremede on him.

¹⁷ Ða andswereden hyo we næbbeð her buton fif hlafes. & twegen fixsas. ¹⁸ Ða cwæð se hælend. bringeð me hider. ¹⁹ Ænd þa he het þa mænigeo ofer þt gærs sitton. & he nam þa fif hlafes & twegen fixas. & be-seah on þonne heofene & bletsode. Bræc þa þa hlafes & sealde hys leorning-cnihten. & hyo þam folce. ²⁰ & hyo æten ealle. & wæren ge-fylde. & hyo namen þa lafe twelf wylien fulle. þare britsene. ²¹ Soðlice þare etendra ge-tel wæs fif þusenda weran. buton wifan & childon.

³¹ And þa rædlice he ge-feng hyne & þus cwæð. litles ge-leafenes hwi tweonodost þu.

³³ Soðlice þa þe on þam scype wæron comen & to him ge-bædon & þus cwæðen. Soðlice þu ert godes sune.

¹ Ða comen to him fram ierusalem þa bokeras. & þa fariseisse. & cwæðen.

⁴ witodlice god cwæð. wurþe þinne fæder & þine moder. & se þe weregeð his fader & his moder swelte he deaðe. ⁵ Soðlice ge cweðeð [Note: MS. cweðed. ] swa hwilc swa sægð his fader & his moder. swa hwilc lac swa of me is fremeð [Note: MS. fremed. ] þe. ⁶ & ne wurðiað [Note: MS. wurðiad. ] fader & moder. & ge for naht dydon godes be-bod for eower lage. ⁷ La liceteras wel be eow witegede ysaias se witega. þa he cweð.

⁷ La liceteras wel be eow witegede ysaias se witega. þa he cweð. ⁸ þis folc me mid welerum wurðað. & heora heorte is feor fram me. ⁹ butan intingan hio me wurðiað [Note: MS. wurðiad. ] . & læreð [Note: MS. læred. ] manna lare.

¹⁴ Lateð hy. hy sinden blinde. & blindere ladtewes. Se blinde. gyf he blindne læt. hyo falleð bege on ænne pett.

¹⁶ Þa andswerede he hym. & synd ge geot buton andgytte.

¹⁶ Þa andswerede he hym. & synd ge geot buton andgytte. ¹⁷ Ne on-gyte ge. þæt all þæt on þanne muð gæð. gæð on þa wambe. & byð on forðgan asended.

¹⁷ Ne on-gyte ge. þæt all þæt on þanne muð gæð. gæð on þa wambe. & byð on forðgan asended. ¹⁸ Soðlice þa þing þe of þam muðe gað cumeð of þare heorte. & þa besmitað þanne mann.

²¹ Ænd þa ferde se hælend þanen on tyrisce. & sydonisse endes.

³⁴ Þa cweð he. hu fele hlafe hæbbe ge. Ða cwæðen hyo. Seofona & feawe fisca. ³⁵ Ænd he be-bead þa. þæt syo manigeo sæte ofer þare eorðan. ³⁶ Ænd he nam þa. þa seofe hlafes. & þa fixsas. & bræc. & sealde his leorning-cnihten. & hyo sealden þam folke. ³⁷ & hyo æten ealle. & wæren ge-fyllede. & þæt to lafe wæs of þam broccan hyo naman seofan wilian fulle. ³⁸ Witodlice þa þær æten wæren feower þusend manne buton childen & wifen. ³⁹ & he for-let þa þa manigeo & eode on scyp. & com on þa ændes magedon.

⁶ & þa sægdon he. gymeð & warniað eow fram þam bearman fariseorum & saduceorum.

¹¹ Hwi ne on-gyte ge geot þæt ich ne saigde be hlafe warniað [Note: MS. warniad. ] eow fram þam beorman fariseorum & saduceorum. ¹² þa on-gæten hy þt he ne sæde warniað fram hlafe beorman ac fram lare fariseorum & saduceorum.

¹² þa on-gæten hy þt he ne sæde warniað fram hlafe beorman ac fram lare fariseorum & saduceorum.

¹⁶ Ða andswerede hym petrus. Þu eart þas lefiendes godes sunu. ¹⁷ þa andswerede hym se hælend. eadig ert þu simon culfran bearn. for-þan hyt þe ne openeð ne un-wreag flæsc ne blod ac min fader þe on heofene ys.

²⁸ Soðlice ich segge eow sume synd her standende þe deað ne onberiað. ær hyo seoð mannes sune cumende on hys fæder riche.

⁹ & ða hyo of þa munte eoden se hælend heom be-bead. & þus cweð. Nanen men ge þis ne seggen ær mannes sune of deaðe arise. ¹⁰ And þa axoden hys leorning-cnihtes hine Hwet seggeð [Note: MS. segged. ] þa bokeres. þæt ge-berige ærest cuman heliam.

¹² Soðlice ich eow segge þæt helïas com & hyo hine ne ge-cneowen. Ac hyo dyden embe hine swa hwæt swa hyo wolden. & swa ys mannes sune eac fram heom to þrowienne.

²² Ða hyo wunedon on galilea. þa cwæð se hælend. Mannes sune is to syllene on manne hande. ²³ & hyo of-slað hine. & he arist on þam þriddan daige. Þa wurðon hyo þearle ge-unrotsede.

⁷ Wa þissen midden-earde þurh swikedomes. Neod ys þæt swicdomes cumen þeah-hwæðere wa þam men. þe swikedom þurh hine cymð.

¹⁷ Gyf he þanne þe ne gehyrð. segge hit ge-fer-redene. Gyf he hine ne ge-hyrð syo he þe swa swa hæðene & mannful. ¹⁸ Soðlice ich segge eow swa hwilce swa ge ge-bindað ofer eorþan þa beoð ge-bundene on heofene. & swa hwilce swa ge ofer eorþan un-bindað. þa beoð on heofene un-bundene.

³ Ða genehlacten hym to farisei hine costniende. & cwæðen. is alyfd anigen men his wif to for-latenn. for anigen þingen.

¹⁷ Þa ferde se hælend to Ierusalem. & nam hys leorning-cnihtes on-sundren & þus cwæð to heom. ¹⁸ Nu we fareð to ierusalem. ænd mannes sune beoð ge-seald þare sacerda eldren & bokeren. & hyo ge-niðeriað hine to deaðe. ¹⁹ þeoden to bisemerienne. & to swingenne. & to ahonne. & þam þridde daige he arist.

²⁸ Swa mannes sune ne com þæt hym man þenode. ac þæt he þenode & sealde hys sawle lyf to alesendnysse for manegen. Ge wilniað to ge-þeonne on gehwaden þinge. & to beon ge-wunod on þam mæsten þingen. Witodlice þanne ge to reorde gelaðode beoð ne sytte ge on þam fermestan sætlen. þe lest þe arwurðore wer æfter þe cume. & se husbunde hate þe arisan & ryman þam oðren & þu beo ge-scend. gyf þu sitst on ge-reorde on þam ytemestan setle. & æfter þe cymð oðer gebeorn. & se laðiende cweð to þe site innor leof. þanne byoð þe arwurdlicor. þanne þe man utter scufe.

¹⁵ Ða ongunne þa farisei. ræden þæt hyo wolden þanne hælend on his sprace be-fon.

¹⁸ þa se hælend heora facne ge-hyrde þa cwæð he. la lickeres hwi fandige min.

²³ On þam dagen comen to him saducei. þa seggeð þt nan ariste ne syo. & hyo axoden hine

³⁴ Þa þa fariseiscan ge-hirdon þt he het þa saduceisscen stille beon. þa eoden hyo to-gadere. ³⁵ & an þe wæs þare lage lareow axode hine. & fandede hine þus cweðende.

² & [quoth]. bokeres. & pharisei. sæten ofer moyses lareow-setl.

¹³ Wa eow bokeras & farisei lickeras for-þam ge be-lukeð heofene rice be-foran mannen. Ne ge in ne gað. ne ge ne geþafiað. þt oðre ingan.

¹³ Wa eow bokeras & farisei lickeras for-þam ge be-lukeð heofene rice be-foran mannen. Ne ge in ne gað. ne ge ne geþafiað. þt oðre ingan. ¹⁴ ---¹⁵ Wa eow bokeres & farisei liceteras for-þam. ge befareð sæ. & eorðan þt ge don ænne ealðeodigene. & þanne he ge-wurðin beoð ge ge-doð hine helle bearn. twifealdlicor þanne eow. ¹⁶ Wa eow blinde liceteras ge seggeð swa hwylce swa swereð on temple þt is naht. swa hwa swa swerað on þas temples golde. se ys sceldig. ¹⁷ Eale ge desigen & blindan hwæðer ys mare ðe þt gold þe þt tempel þe þt gold halgað. ¹⁸ & swa hwa swa swereð on þam weofede þt ys naht. Swa hwilc swa swereð on þare ofrunge þe ofer þt weofed ys se is geltig. ¹⁹ Eale ge blinde hwæðer is mare þe offreng þe þt weofod þe ge-halgod þa offrenge. ²⁰ Witodlice se þe swereð on weofode. he swereð on him & on eallen þan þe him ofer synt. ²¹ & se þe swereð on temple he swereð on him. & on þam þe him on eardiað. ²² & se þe swereð on heofenan he swereð on godes þrim-settel. & on þam þe ofer þt sit. ²³ Wa eow bokeres & farisei. liceteres ge þe teoðiað mintan dyle & cumin & for-leten þa þing þe synde hefegeren. þære lage dom. & mildheortnysse. & geleafan. þas þing hit geberede. þt ge dydon. & þa oðre ne for-leten. ²⁴ La blinde latteowas ge drenieð þanne gnet aweig. & drinceð þa olfend. ²⁵ Wa eow bokeres. & farisei liceteras. for-þam ge clænsiað þt wið-utan þas calices & disscas. & ge synt innan fule reaflakes & unclænnysse. ²⁶ Eala þu blinde fariseus. clænse ærest þt wið-innan ys. calices & discas (sic) þt hit sye clæne þæt wið-uten ys. ²⁷ Wa eow bokeres & pharisei liceteras. for-þam ge synde gelïc hwite beriene. þa þinceð mannen uten wlytige. & hyo sinden innan fulle deadera banen. & ealre felðe. ²⁸ & swa ge atewiað uton mannen riht-wisnisse. innen ge synd fulle licetenge & unrihtwisnysse.

³ Þa he set up-on oliuetes dune. þa comen hys leorning-cnihtes digelice. & cwæðen. Sege us hwanne þas þing ge-wurðen. & hwilc tacen syo þines to-kymes & worlde ge-ændenge.

²⁷ Witodlice swa swa liht ferð fram east-dæle & ætyð oð wæst-dæl swa byð mannes sune to-cyme. ²⁸ Swa hwær swa holt [Note: MS. hold, alt. to holt. ] byð þider beoð earnes gegaderede. ²⁹ Sona æfter þare daige drefednisse syo sunne beoð for-dworken. & se mone his leoht ne sylð. & steorran falleð of þare heofena. & þare heofene mægene beoð astyrede. ³⁰ & þanne ateweð [Note: MS. atewed. ] mannes sune tacnen on heofenen. & þanne wepað ealle eorðan mægða. & ge-seoð mannes sune cumende on heofenan genïpod mid mycele mægna & mægðrimna (sic).

³⁰ & þanne ateweð [Note: MS. atewed. ] mannes sune tacnen on heofenen. & þanne wepað ealle eorðan mægða. & ge-seoð mannes sune cumende on heofenan genïpod mid mycele mægna & mægðrimna (sic). ³¹ & he asent hys ængles mid beman. & mycelre stefne. & hyo ge-gaderieð hys gecorene of feower midden-eardes enden. of heofene heahnysse oððe hire ge-mære.

⁴² Wakieð witodlice forþan þe ge nyton on hwilcere tyde eower hlaford cuman wile.

³¹ [Note: Cum uenerit filius hominis in maiestate eius et omnes angeli eius cum eo. H. R. ] Witodlice þanne mannes sune kymð on hys mægen-þrimme. & ealle ængles mid hym. þanne syt he ofer his mægen-þrimmes setel.

² [Note: Scitis quia post biduum pascha fiet. H. R. ] Wytod (sic) ge þt æfter twam dagen beoð eastre. & mannes bearn byð ge-seald þt he sy on rode anhangon.

⁴⁷ Ða he þas þing spræc. þa com iudas an of þam twelfen & mycel folc mid him. mid sweordan & mid sahlen asende fram þare sacerda ealdra & þas folkes ealdren.

⁵¹ Witodlice an þara þe mid þam hælende wæs. abred hys sweord. & asloh of anes þas sacerda ealdres þeowa eare. ⁵² Þa cwæð se hælend to hym. Do þin sweord on his scæðe. Witodlice ealle þa þe sweord nymað. mid sweorde hyo forwurðeð. ⁵³ Wenst þu þæt ic ne mihte byddan minne fæder þt he sende me nu ma þanne twelf eorde ængle.

⁶³ Se hælend swigede. Þa. se ealdor þare sacerda cwæð. Ic hælsige þe þurh þanne lifiende god þæt þu segge us gyf þu ert crist godes sune. ⁶⁴ Ða cwæð se hælend him to. þæt þu sagdest. Soð ic eow segge. æfter þisen ge ge-seoð mannes barn sittende on þa swiðren healfe godes magen-þrymnysse. & cumendne on heofenes wolcnen.

¹² & mid þy þe hyne wreidon þare sacerda ealdres. & þa hlafordes. nan þing he ne andswerede.

³² Soðlice þa hyo ut-ferden. þa gemetton hyo ænne cyrenyssce man cumende heom to-genes þas namen wæs symon. Ðane hyo nædden þæt he bære hys rode.

⁵⁴ Witodlice þas hundredes ealdor. & þa þe mid hym wæron healdende þanne hælend. þa hyo ge-seagen þare eorðe-befienge. & þa þing þe þær ge-wurðen. hyo ondrædden heom þærle. & cwæðon. Soð godes sune wæs þes.

⁶² Witodlice oðeran daige þe wæs gearcung-dæg. comen to-gædere þare sacerda ealdras & þa sunder-halgen to pilate. ⁶³ & cwæðen. Hlaford we ge-munen þæt se swica sæigde þa he on lyfe wæs. þæt æfter þreom dagen ic arise.

⁴⁰ & he saigde heom hwi synde ge forhte. gyt ge næbbeð ge-leafen.

¹⁷ & hyo bæden þt he of hire mæren fore. ¹⁸ Þa he on scyp eode hine on-gan byddan se þe ær mid deofle ge-dreht wæs. þt he mid him wære.

¹⁵ sume cwæðen he is helias. sume cwæðen he is witege. swilc an of þam witegen.

³⁸ Ða cwæð he hu fela hlafe hæbbe ge gað & lokiað. & þa hyo wiston hyo cwæðen. fif hlafes & twegen fisces. ³⁹ & þa be-bead se hælend þæt þt folc sæte ofer þt grene haig. ⁴⁰ & hyo þa sæten hundredon & fiftigen. ⁴¹ & fif hlafen. & twam fiscen on-fangenen he on heofon lokede. & hyo bletsode. & þa hlafes bræc. & sealde his leorning-cnihten þt hyo to-foren heom asetten. & twegen fixsces heom eallen dælde. ⁴² & hyo æten þa ealle & ge-fylde wurðen. ⁴³ And hyo name[n] þare hlafe & fixsce lafe twelf wilien fulle. ⁴⁴ Soðlice fif þusend manna þare ætendre wæren.

¹⁸ Ða cwæð he. & sende ge swa ungleawe ne on-geate ge. þt eall þt utan cymð on þane mann gangende. ne maig hine be-smiten.

⁵ Þa axode he hyo hu fele hlafe hæbbe ge. hyo cwæðen seofen. ⁶ Þa het he sitten þa manige ofer þa eorðan. & nam þa seofe hlafes & gode þancede. & hyo bræc & sealde his leorning-cnihten. þt hyo to-foran heom asetten. & hyo swa dydon. ⁷ & hyo næfden buten feawe fisxe. & he þä bletsede. & het be-foren heom asetten. & hyo swa dyden. ⁸ & hyo æten & wurðen fylde. & hy namen þæt of þam brithmen (sic) be-laf seofen wilien fulle. ⁹ Soðlice þa þe þær æten. wæren feower þusendæ. & he hyo for-let.

¹¹ & þa ferden þa farisei & on-gunnen mid hym smeagen. & tacne of hefene sohten & his fandeden. ¹² Þa cwæð he reowsiende on his gaste. hwi secd þeos cneorys taken. Soðlice ic eow segge ne beoð þisse cneorisse tacen ge-seald.

¹² Þa cwæð he reowsiende on his gaste. hwi secd þeos cneorys taken. Soðlice ic eow segge ne beoð þisse cneorisse tacen ge-seald. ¹³ & hyo þa for-lætende eft on scyp astah. & ferde ofer þanne muðan.

¹³ & hyo þa for-lætende eft on scyp astah. & ferde ofer þanne muðan. ¹⁴ & hyo ofer-geaten þt hyo hlafes ne namen. & hyo næfden on scype mid heom buten ænne hlaf.

¹⁴ & hyo ofer-geaten þt hyo hlafes ne namen. & hyo næfden on scype mid heom buten ænne hlaf. ¹⁵ & he heom. bæd & cwæð. Lokiað & warniað fram farisea & herodes hæfe.

¹⁵ & he heom. bæd & cwæð. Lokiað & warniað fram farisea & herodes hæfe. ¹⁶ Þa þohten hyo be-tweoxe heom. & cwæðen. næbbe we nane hlafes.

¹⁶ Þa þohten hyo be-tweoxe heom. & cwæðen. næbbe we nane hlafes. ¹⁷ þa se hælend þt wiste. he cwæð. hwæt þence ge for þan ge hlæfes næbbeð. gyt ge ne on-cnaweð ne on-gyteð. gyet ge hæbbeð eowre heorte ge-blende.

¹⁷ þa se hælend þt wiste. he cwæð. hwæt þence ge for þan ge hlæfes næbbeð. gyt ge ne on-cnaweð ne on-gyteð. gyet ge hæbbeð eowre heorte ge-blende. ¹⁸ Eagen ge hæbbeð & ne ge-seoð. & earen & ge ne hereð. ne ge ne þenceð

¹⁸ Eagen ge hæbbeð & ne ge-seoð. & earen & ge ne hereð. ne ge ne þenceð ¹⁹ hwanne ic bræc fif hlafes & twegen fixas. & hu fela wiligenne ge naman fulle. Hy cwæðon þa twelfe. ²⁰ Ænd hwanne seofan hlafas feower þusende. & hu fele wiligene britsena ge namen fulle. hy saiden seofen. ²¹ Ða saigde he heom. hwi ne ongyte ge hyt.

²¹ Ða saigde he heom. hwi ne ongyte ge hyt.

²⁷ Þa eode he & his leorning-cnihtes on þt castell ceastre philippi. & he on weige his leorning-cnihtes axode. hwæt seggeð men þt ic syo. ²⁸ Ða andswereden hyo. sume Johannem þanne fulluhtere. sume heliam. sume sumne of þam witegen.

²⁸ Ða andswereden hyo. sume Johannem þanne fulluhtere. sume heliam. sume sumne of þam witegen. ²⁹ Ða cwæð he. hwæt segge ge þt ic syo. Þa andswerede petrus hym. & [quoth]. Þu ert crist.

²⁹ Ða cwæð he. hwæt segge ge þt ic syo. Þa andswerede petrus hym. & [quoth]. Þu ert crist. ³⁰ & þa bead he hym þt hyo nanen be him ne saigden. ³¹ Ða on-gan he hyo læren þt mannes sune ge-bered feole þinge þolien. & beo aworpen fram ealdor-mannen. & heah-sacerden. & bokeren. & beon of-slagen. & æfter þreom dagen arisan. ³² & spæcen þa openlice. & þa nam petrus hine. & gan hine þreatigen. ³³ þa be-wende he hine & kydde petre. & [quoth]. Ga on bæcc sathanas for þan þu nast þa þing þe synde godes. Ac þa þing þe synde manne. ³⁴ Ða cwæð he to-gædere ge-clepede manega mid his leorning-cnihten. Gyf hwa wile me felgien wið-sace hine sylfne. & nime his cwolmenge & folgie me. ³⁵ Se þe wile his sawle hæle ge-don. se hyo for-spilð. Se þe for-spild his sawle for me. & for þam godspelle se hyo ge-hælð. ³⁶ Hwæt fremed men þeah he ealne midden-eard ge-streonig. & do his sawle for-wurðe. ³⁷ odðe hwilc ge-wrixl syld se man for his sawle. ³⁸ Soðlice se þe me for-sihð & mine word on þisre unriht-hameðen & synfullen cneorysse. þane mannes sune for-sihð. þanne he cemð on his fader wulder mid his halgen ænglen.

¹ Ða sæde he heom. soðlice ic segge eow þt sume synd her wuniende. þe deað ne on-berieð ær hyo ge-seon godes rice on mægene cuman.

⁹ & þa hyo of þam munte astigen he bæd heom þæt hyo nanen ne saigden þa þing þe hyo ge-seagen. buten þanne mannes sune of deaðe arise. ¹⁰ Hyo þa þt word ge-heolden be-twuxe heom. & smeagden hwæt þt wære þanne he of deaðe arise.

³¹ Soðlice he lærde his leorning-cnihtes & saide. Soðlice mannes sune beoð ge-seald on synfullre manne hande. þt hyo hine of-slean. & of-slagen þan þridden daige he arist. ³² Ða nysten hyo þt word. & hyo andredden hine axiende.

² Ða ge-neahlacten hym farisej. & him axsoden hwæðer alyfð anigen men his wif to læten. his þus fandiende.

²¹ Se hælend hine þa behealdende hyfode (sic) & saide hym. An þing þe is wane. syle eal þæt þu age. & syle hit þearfen þanne hafst þu þt goldhord on heofene. & cum & folge me.

³² Soðlice hyo ferden on weige to ierusalem. & se hælend heom beforen eode. & hyo adreddem heom hine. & him felgden. & eft he nam hyo twelfe & on-gan heom seggen þa þing þe heom to-wearde wæren. ³³ þt we nu astigeð to ierusalem. & mannes sune beoð ge-seald sacerde ealdren & boceren. & ealdren & hyo hine deaðe ge-nyþerieð. & hyo hine þeoden sylleð. ³⁴ & hine bysemeriad. & hyo hym on spæteð. & hine swingeð. & of-sleað hine. & he arist on þam þridðen daige.

⁴⁵ Soðlice ne com mannes sune. þæt him man þenode. ac þt he þenode. & his sawle sealde for manegre alysendnysse.

¹⁵ hwæðer þe we ne syllað. Þa cwæð he & heora lotwrences wyste. hwi fandige min. bringeð me þanne panig þt ich hine ge-seo.

¹⁸ Þa comen hym to saducej. þa saiggoð þt æriste ne syo. & hyo axoden. & þus cwæðen.

²⁶ Ðanne ge-syeð hyo mannes suna cumende on ge-nipum mid mycelen maigne & wuldre.

⁶¹ he swegede & naht ne andswerede. Eft hine axode se heah-sacerd. Ert þu crist. Þas ge-bletsedes godes sune. ⁶² Þa sæde se hælend ic eom. & ge ge-seoð mannes sune on swiðren healfe sitten. his maignes. & cumende mid heofenes ge-nipen.

²¹ & ge-nedden sumne weig-ferende symonem cyreneum cumende of þam tune alisandres fader & ruffi. þt he his rode bære.

¹⁴ Ða æt þan ytemesten hyo ænd-lefene æt mete sæten. heom atewede se hælend & here unbelefen & heora heorten ge-tremede. for-þan þt hye hine ge-seagen arise hi hit ne ge-lyfden.

²⁶ & he andswere of þam halgen gaste on-feng. þæt he deað ne ge-seage buton he ær drihten crist ge-seage.

⁸ Ða andswerede him se halend. Hit is awriten. Drihten þinne god þu ge-eadmest & hym ane þeowast.

⁸ sume sædon þæt helias atewde. sume þæt an eald witega aras.

¹³ þa cwæð he to heom. sylle ge heom etan. Ða cwæðen hyo we næbbeð buten fif hlafes. & twegen fixsas. buton we gan & us mete beggen & eallen þissen werede. ¹⁴ þær wæren neh fif þusend were. þa cwæð he to hys leorning-cnihton. Ðoð þæt hyo sitten þurh ge-beorscypas fiftegum ¹⁵ & hyo swa dydon. & hyo ealle sæten. ¹⁶ Ða nam he þa fif hlafes. & þa twegen fixas. & on þanne heofen be-seah & bletsode hyo & bræc. & dælde his leorning-cnihten. þæt hyo asetten hyo be-foran þam manigeo. ¹⁷ Ða æten hyo ealle. & wurðen ge-fylde. & man nam þa ge-brute þe þær wære & fylde twelf kypan fulle. ¹⁸ Ða wæs ge-worðen þa se hælend wæs ane hine ge-biddende. his leorning-cnihtes wæren mid him. Ða axsode he hyo. hwæt sægð þis folc þæt ich syo.

¹⁸ Ða wæs ge-worðen þa se hælend wæs ane hine ge-biddende. his leorning-cnihtes wæren mid him. Ða axsode he hyo. hwæt sægð þis folc þæt ich syo. ¹⁹ Ða andsweredon hyo & cwæðen. Iohannes baptistam. sume Heliam. sume þæt sum witege of þam ealden aras.

¹⁹ Ða andsweredon hyo & cwæðen. Iohannes baptistam. sume Heliam. sume þæt sum witege of þam ealden aras. ²⁰ Ða saigde he heom. hwæt segge ge þæt ich syo. Þa andswerede petrus. þu ert crist godes sune.

²⁰ Ða saigde he heom. hwæt segge ge þæt ich syo. Þa andswerede petrus. þu ert crist godes sune. ²¹ þa þreadde he hyo & bæd. þæt hyo hit nanen men ne saigden. ²² for-þam-þe hit ge-byred þæt mannes sune fele þinge þolie. & beo aworpen fram ealdren mannen. & fram boker. & beon of-slagen. & ðridden daige arisan. ²³ [Note: Si quis uult uenire post me, abneget semet ipsum. ] Þa cwæð he to eallen. Gyf hwa wile æfter me cuman; æt-sake hine sylfne. & nime his cwelminge & me folgie. ²⁴ Se þe wile his sawle hæle ge-don; se hyo for-spilð. Witodlice se þe his sawle for me for-spilð. he hyo ge-hæleð. ²⁵ hwæt fremed anig men þeah he alne midden-eard on ehte be-geote. & hine sylfne for-spille. and his for-wurd werche.

²⁵ hwæt fremed anig men þeah he alne midden-eard on ehte be-geote. & hine sylfne for-spille. and his for-wurd werche. ²⁶ Se þe me & mine spæce for-sihð. þanne mannes sune for-sihð þane He kemð on his magen-þrimnesse & his fader & halgra ængle.

²⁶ Se þe me & mine spæce for-sihð. þanne mannes sune for-sihð þane He kemð on his magen-þrimnesse & his fader & halgra ængle. ²⁷ Ic segge eow soðlice he (sic) sende sume standende þe deade ne wurðað ær hyo godes rice ge-seon.

²⁷ Ic segge eow soðlice he (sic) sende sume standende þe deade ne wurðað ær hyo godes rice ge-seon.

³¹ ge-sogene on magen-þrimnesse. & sæden his witendnysse þe he to ge-fellende wæs on ierusalem.

³⁶ Ða seo stefen wæs ge-hyrd. þa wæs se hælend ge-met äne; & hyo swegedon. & ne sæden nanen men on þam daige nan þing. þas þe hyo ge-sægen.

⁴⁴ Asetteð þas spræce on eowren heorten; hit is to-ward þæt mannes sune syo ge-seald on mannes handen. ⁴⁵ Þa þohten hyo þis word. & hit wæs be-wrigen be-foren heom þæt hyo hit ne on-geaton. & hyo ne dorsten hine be þam worde ahsian. ⁴⁶ Soðlice þæt þanc eode on hyo hwilc heora yldest wære.

²¹ On þare tide he on halgen gaste blissede & cwæð. Ich andette þe fæder. drihten heofenes & eorðan. for-þan-þe þu þas þing wisen & gleawen be-heddest. & litlengen un-awruge. for-þam hit be-foran þe swa gelicode. ²² Ealle þing me synde fram mine fader ge-sealde. & namman nat hwilc is se sune buton se fæder. ne hwilc sye se fæder buton se sune. & se þe se sune hit un-awreon wile. ²³ [Note: Beati oculi que uiderunt que uos uidetis. ] Þa cwæð he to his leorning-cnihton be-wend. Eadig synð þa eagen þe ge-seoð þa þing þe ge ge-seoð. ²⁴ Soðlice ich eow segge þæt manige witegan & kynges wolden ge-seon þæt þæt ge ge-seoð. & hi hit ne ge-seagen. & wolden ge-heren þæt ge ge-hereð & hi hit ne ge-herdon. ²⁵ Ða aras sum ægleow man & fandede his & cwæð. Lareow hwæt do ic þæt ich eche lif hæbbe.

¹⁶ And sume his fandedon & geornden of heofene tacnys of him.

²⁹ Þa hyra manega to-gadere coman he cwæð to heom. Þeos cneoris is manful cneoris; he secd taken & hire ne beoð nan ge-seald buton Ionas taken. ³⁰ Swa swa iona wæs taken Niniueten swa beoð mannes sune taken þise cneorisse.

⁴⁴ Wa eow for-þan-þe ge sende swilce þa byrigenna þe man innan ne sceawed. & þa men nyten þe heom on ufen gad.

⁵³ Þa he heom þis to cwæð. þa ongunnen þa farisej & þa lage-wisan hefilice him agën standen & his muð dettan. ⁵⁴ & ymbe hine syrwan; sechende sum þing of his muðe þæt hyo hine wreidon

¹ micelen wereden hym embe-standende. þæt hyo hine træden. Ða cwæð he to his leorning-cnihten warnieð eow wið farisea lare þæt is licetung.

¹⁵ Þa cwæð he. gymeð & warnieð wið ælce gitsunge. for-þan-þe nis nanes mannes lyf on gytsunge of þam þe he ah.

²⁰ Ða cwæð god to hym. La desige on þisse nihte hyo fecceð þine sawle fram þe. hwæs beoð þa þing. þe þu gærewedest.

⁵⁴ And he cwæð to þam folce. Þanne ge ge-seoð þa lifte cumende. on wæst-dæle. sone ge cweðeð storm kymð. & hit swa beoð. ⁵⁵ And þanne ge ge-seoð suðan blawen ge seggeð þæt þe (sic) is toward & hit beoð. ⁵⁶ La liceteres cunne ge afandigen heofenes ansiene & eorðan. Hu mæte na afandige ge þas tide.

⁵⁶ La liceteres cunne ge afandigen heofenes ansiene & eorðan. Hu mæte na afandige ge þas tide.

¹⁵ Þa andswerede se hælend & cwæð. La liceteras ne un-tygð eower ælc on reste-daige his oxen oððe assen fram þare binne & læt to wætere.

²⁷ & se þe ne bered hys cwelmenge & cymð efter me ne maig he beon min leorning-cniht.

²⁵ ---

²⁵ Ærest him ge-byreð þæt he fela þinge þolie & beon fram þisse cneorisse aworpen.

³³ swa hwilc swa secð his sawle ge-don hæle. he hyo for-spilð. & swa hwilc swa hyo for-spilð; seo hyo ge-liffest.

⁸ Ich eow segge þæt he raðe heore wræce deð. Þeah-hwæðere wenst þu þanne mannes sune cymð. ge-met he ge-leafen on eorðan.

³¹ [Note: Assumpsit iesus discipulos suos secreto & ait illis. Ecce ascendimus. ] Þa nam se hælend his leorning-cnihtes. & cwæð to heom. Fareð to ierusalem. & ealle þing beoð ge-fylde þe be mannes sune þurh witegene awritene synde. ³² He beoð þeoden ge-seald & byoð bismereð. & ge-swungen. & on-spætt. ³³ & æfter þam þe hyo hine swingeð hyo hine of-slead. & he ðridde daige arist. ³⁴ & hyo naht þas on-geatan. & heom wæs þis word be-hydd.

²³ Ða cwæð he to heom. þa he heore facen on-geat. Hwy fandige min.

²⁷ þa ge-nehlacten sume of þam saducëën. þa æt-saceð þas æristes. & axoden hine

²⁷ & þanne hyo ge-seoð mannes sune on lifte cumende mid michelen an-wealde & mægen-þrimme.

²⁷ & þanne hyo ge-seoð mannes sune on lifte cumende mid michelen an-wealde & mægen-þrimme. ²⁸ Þanne þas þing aginneð be-seoð & eowre heafde up ahebbeð. for-þam þe eower alysednesse ge-neahlæceð.

³² Ic ge-bæd for þe þt þin ge-leafe ne ge-teorige. Ænd þu æt sume cyre ge-wend &-tryme þine broðre.

⁶⁹ Heonen-forð byoð mannes sune sittende on godes mægnes swiðre healfe.

²⁶ And þa hyo hine lædden hyo ge-fengen sumne cyreniscan symonem se com of þam tune. & þa rode him onsetten. þt he hyo bære æfter þam hælende.

⁶ nis he her ac he aras. Be-þencheð (sic) hu he spæc wið eow. þa geot þe he wæs on galilea. ⁷ & cwæð. Ðæt mannes sune beoð ge-seald on hande synfulle manne. & beon ahangen. & þa þridden daige arisan.

²⁵ Þa cweð se hælend to heom. Eale desige on heortan. late to ge-lefene eallen þam þe þa witegan spræcen. ²⁶ hu ne byregede criste þas þing þolien & swa on his wuldor gan. ²⁷ Ænd he rehte heom of moyse & of eallen haligen ge-writen þe be him awritene wæren.

⁴⁶ & he [quoth] to heom þt þus is awriten & þus ge-byrede crist þolian. & þe þridden daige of deaðe arisen.

²¹ Ænd hyo axoden hyne & þus cwæðon. Eart þu helyas; & he cwæð. ne eom ic hyt. Þa cwæðen hyo. eart þu witega. & he answerede & cwæð. nyc.

⁴¹ Ðes ge-mette ærest symonem hys broðer & ge-cwæð to hym. we ge-metten messiam þæt ys ge-reht crist. ⁴² & hyo ledden hyne to þam halende. Þa be-heold se halend hyne & cwæð. Ðu eart symon iohannes sunu. þu beost ge-nemned cephas. þæt ys ge-reht petrus.

⁴⁵ Phylippus ge-mette nathanael & cwæð. to hym. we ge-metten þanne hælend Iosepes sunu of nazareth. þonne wrat moyses. & þa witegan on þare ëa.

⁴⁹ Hym answerede þa nathanael ænd þus cwæð. Rabbi þu eart godes sune. ænd þu eart israele kyng.

⁵¹ ænd he sægde heom. Soð ic eow segge ge geseoð opene heofones. & godes engles up-stigende & niðer-stigende. ofer mannes sune.

¹⁹ Se halend heom andswerede & cwæð. to-weorpeð þis tempel & ic hyt arere binnen þreom dagum. ²⁰ Ða iudeas cwæðen to hym. þis tempel wæs ge-tymbred on six & feortigon wintren. & arerst þu hit on ðrim dagum. ²¹ Soðlice he hyt cwæð be hys lichamen temple.

²⁴ Se halend ne ge-swutelode hyne sylfne heom. for-þam he cuþe hyo ealle. ²⁵ & for-þam hym næs nan þearf þt aning (sic) man sæde witnysse be men. he wiste witodlice hwæt wæs on men.

¹⁴ ænd swa swa moyses þa neddre up ä-hof on þam westene. swa ge-bereð þæt mannes sunu beo up a-hafen.

²⁷ & sealde him anweald þt he moste demen. for-þam þe he ys mannes sune.

⁹ Her ys an cnape þe hæfð fif berene hlafes. & twegen fixas. ac hwæt synt þa þing be-twux swa manegum mannum. ¹⁰ Ða cwæð se hælend. doð þæt þas men sitton. on þare stowe wæs mycel gærs. þær sæton þa; swylce fif þusend manne. ¹¹ Se hælend nam þa hlafes. & þanc wurðlice dyde. & hyo to-dælde þam sittenden. & eall-swa of þam fixum; swa mycel swa hyo woldan. ¹² Ða hyo fulla wæron; þa cwæð he to hys leorning-cnihten. gaderiað þa britsene þe þær to lafe wæren. þæt hyo ne losigen. ¹³ hy ge-gaderedon & felden twelf wiligen fulle. þære brytsene of þam þe þa lefdon. þe of þam fif berenan hlafon æten.

³⁰ Ða cwæðn hyo. hwæt dest þu to tacken; þæt we ge-seon & ge-lefen. þæt þu hyt werche. ³¹ ure fæder æten heofenlice mete on westene. swa hyt awriten is. he sealde heom eten hlaf of hefene.

⁴⁵ On þara witegena boken ys awritan. ealle eaðlare beoð godes. Ælc þe ge-herde æt þam fæder & leornede. cymð to me.

⁶⁹ & we ge-lefed & witen þæt þu ert crist godes sune. ⁷⁰ Se hælend hym andswerede & cwæð. Hu ne cheas ic eow twelfe. & eower an ys deofel.

¹² & michel ge-hlyd wæs on þare manigeo be hym. Sumen cwæðen he ys god. oðre cwæðen nese. ac he be-swycð þæt folc.

⁴⁰ On þare tide syo manigeo cwæð þa hyo ge-hyrde þas. hys spræche; þes is soð witega. ⁴¹ sume cwæðen; he ys crist. Sume cwæðen cweðe ge cymð crist fram galilea.

⁶ Ðys hyo cwæðen hys fandiende þæt hyo hyne awrehton. Se hælend abeah nyðer & wrat mid hys fringre (sic) on þare eorðan.

⁴³ Hwi ne cnawe ge mine spræce. for-þan þe ge ne magen ge-heren mine spræce.

⁵² Ða cwæðen þa iudeas. nu we witon; þæt þu ært wod. Abraham wæs dead. & þa wytegan. & þu cwidst gyf hwa mine spræce hyrð & healt; ne byð he næfre dead.

¹⁷ Hyo cwæðen eft; to þam blindan. Hwæt segst þu be þam þe þine eagen un-tynde. he cwæð. he ys wytega.

²⁷ mine scep hereð mine stefne. & ic gecnawe hyo. & hyo folgiað me. ²⁸ & ich heom sylle eche lyf. & hyo ne for-wurðað næfre. & ne nemd hyo nan mann of minre hande. ²⁹ þæt þe min fæder me sealde; ys mare þonne anyg oþer þing. & ne mayg hyt nan mann of mines fæder hande nimæn. ³⁰ Ich & se fader synd an.

²⁷ hyo cwæð to hym. Witodlice drihten ich ge-lefe; þæt þu ert crist; godes sune. þe on midden-eard come.

²⁵ Se þe lufað hys sawle for-spyld hyo. & se þe hateð hys sawle on þisen middan-earde. ge-halt hyo on æche life.

³⁴ Syo menio hym andswerede & cwæð. We ge-hyrdan on þare lage. þæt crist byoð on ecnysse. & hu-mæte sægst þu; hyt gebyrað þt mannes sunu beo up ahafen. Hwæt ys þes mannes sunu.

⁶ Ða com he to symone petre. & petrus cwæð to hym. Drihten scelt þu þwean mine fet; ⁷ Se hælend andswerede & cwæð. to hym. þu nast nu. þt ic do. ac þu wast seððan. ⁸ Petrus cwæð to hym. ne þwehst þu næfre mine fet. Se hælend hym andswerede. & cwæð. Gyf ic þe ne þwea næfst þu nænne dal mid me.

³⁰ Nu we witen þæt þu wast ealle þing. & þe nis nan þærf þæt anig þe axie. On þisen we ge-lefað; þæt þu come of gode.

⁶ Ic ge-swutelode þinne naman þam mannan þe þu me sealdest of middan-earde. Hyo wæran þine. & þu hyo sealdest me. & hyo ge-heoldan þine spræce. ⁷ Nu hyo ge-cneowen þæt ealle þa þing þe þu me sealdest synd of þe. ⁸ for-þam ic sealde heom þa word þe þu sealdest me; & hy underfengen. & on-cneowan soðlice þæt ic eom of þe. & hye ge-lefdon þæt þu me sentest.

¹⁷ & bæren hys rode mid hym on þa stowe þe ys ge-nemned heafodpanen stow & on hebreisc golgotha.

²³ þara synna þe ge for-gyfeð. hye beoð heom for-gefena. & þare þe ge healdeð hyo beoð ge-healdenne.

³¹ Witoðliche þas þing synden awritan þt ge ge-lyfen. þt se hælend is crist godes sunu. & þæt ge hæbbeð eche lyf; þanne ge lyfað on hys naman.

¹⁵ Ða hye æten þa cwæð se hælend to symone petre. [Note: Dixit iesus symon petro. Simon diligis me plus his. ] Symon Iohannis lufest þu me swuþra þanne þas. He cwæð to him. gea. drihten þu wast þæt ic þe lufie. He cwæð to him. heald mine lamb. ¹⁶ He cwæð to him eft. Symon Iohannis lufast þu me; he cwæð to hym. gea drihtan þu wast þæt ich þe lufie. Ða cwæð he to him. heald mine lamb. ¹⁷ He cwæð þridde siðe to him. Symon Iohannis lufest þu me. Ða wæs petrus sarig. for-þan þe he sægde þridde siðe to him lufest þu me. Ænd he cwæð. Drihten þu wast ealle þing; þu wast þæt ic þe lufie. Þa cwæð he to hym. heald mine scep.