Mark 5 Cross References - WestSaxon1175

¹ Þa comen hyo ofer þare sæs muðan on þt rice jerasenorum. ² & him of scipe gangenden him sona agen arn an man of þam byregenen on unclænen gaste. ³ Se hæfde on byregene scref & hine nan man mid racetegen ne mihte ge-binden. ⁴ for þan he oft mid fot-copsen & racetegen ge-bunden to-slat þa raketegen. & þa fot-copses to-bræc. & hine nan man ge-welden ne myhte. ⁵ & symle daiges & nihtes he wæs on byrigenne. & on munten remende. & hine sylfne mid stanen ceorfende. ⁶ Soðlice þa he þane hælend feorren ge-seah. he arn & hine ge-bæd. ⁷ & mycelere stefne remde. & þus cwæð. Eale mære hælend godes sune. hwæt is me & þe. ic hælsige þe þurh god þt þu me ne ðreage. ⁸ Ða cwæð se hælend. eala þu un-clæne gast ga of þisen men. ⁹ Ða axsede he hine hwæt is þin name. Ða cwæð he min name is legio. for þan we manege synde. ¹⁰ & he hine swiðe bæð þt he hine of þam riche ne dyde. ¹¹ þær wæs ymb þanne munt mycel swin-heord. læsiende. ¹² & þa unclæne gastes hine bæden & cwæðen. Send us on þas swin þt we hyo on gan. ¹³ þa lefde se hælend sone. & þa eoden þa un-clæne gastes on þa swin. & on mycelen rere se heord warð on sæ be-scofen twa þusende. & wurðan adruncen on þare sæ. ¹⁴ Soðlice þa þe hyo hielden flugen & cyddan on þare ceastre & on lande & hyo ut eoden þt hyo ge-seagen hwæt þær ge-worðan wære. ¹⁵ & hyo comen to þam hælende & hyo ge-seagen þane þe mid deofle ge-dreht wæs. ge-scridne sitten & hales modes. & hyo him on-dretten. ¹⁶ & hyo rehten heom þa þe hit ge-seagen. hu hit ge-don wæs be þam þe þa deofel-seocnysse hæfde. & be þam swinen. ¹⁷ & hyo bæden þt he of hire mæren fore. ¹⁸ Þa he on scyp eode hine on-gan byddan se þe ær mid deofle ge-dreht wæs. þt he mid him wære. ¹⁹ Him þa se hælend ne ge-teiþede. ac he saigde him. ga on þinen huse to þinen heowen & kyð heom hu mycel drihten ge-dyde & he ge-miltsede þe. ²⁰ & he þa ferde & on-gan bodigen on decapolim hu fele se hælend hym dyde. & hyo ealle wundredon. ²¹ End þa se hælend eft on scype ferde ofer þane muðen him com to mycel menigeo. & wæs embe þa sæ. ²² & þa com sum of heah-ge-samnengen Iairus hatte. & þa he hine ge-seah he astrehte hine to his foten. ²³ & hine swiðe ge-bæð. & he cwæð. Min dohter is on ytemesten siðe. cum & sete þine hand ofer hyo þt hye hal sige & libbe. ²⁴ Þa ferde he mid hym & hym felgede micel menige & þrungen hine. ²⁵ Ænd þa þt wif þe on blodes rine twelf wintre wæs. ²⁶ & fram manigen læcen feole þinge þolede. & dælde æall þt hyo ahte. & hit naht ne fremede ac wæs þe wyrse. ²⁷ Ða hi be þam hælende ge-hyrde hy com wið efte þa menigeo. & his reaf æt-ran. ²⁸ Soðlice hyo cwæð gyf ic furðer his reaf æt-rine ic by hal. ²⁹ & þa sone warð hire blodes rine adruwede. & hyo on hire fredde þæt hyo of þam witege ge-hæled wæs. ³⁰ And [þa] se hælend on-cneow on hym selfen þæt hym magen of-eode. he cwæð be-wend to þare mænige. Hwa æt-ran mine reaf. ³¹ Ða cwæðen his leorning-cnihtes. Þu ge-seohst þas menigeo þe þrungen þe. & þu cwedst hwa æt-ran me. ³² & þa be-seah hine þt he ge-seahge þane þe þt dyde. ³³ þt wif þa on-drædende & forhtigende com & astrehte hyo be-foren him & saigde him eall þt riht. ³⁴ Ða cwæð se hælend. dohter þin ge-leafe þe hæle ge-dyde. ga þe on sibbe & beo of þisen hal. ³⁵ Hym þa gyt spræcenden hio comen fram þam heah-samnungen & cwæðen. Ðin dohter ys dead hwi drecst þu leng þane lareow. ³⁶ Ða he ge-herde þt word. þa cwæð se hælend ne on-dræd þu þe ge-lef for an. ³⁷ Ænd he ne let hym anigene felgian. buton petrum & Iacobum & Iohannem Iacobes broðer. ³⁸ & hyo comen on þas heah-ealdres hus & he ge-seah mycel ge-hled wepende & gemeriende. ³⁹ & þa he in-eode he cwæð. Hwi sende ge gedrefede & wepeð nis þis mæden dead. ac hyo slepð. ⁴⁰ Ða tealden hyo hym. He þa ealle ut-adrifene. nam petrum & þas mäidenes moder & þa þe mid heom wæren & in-eode swigende þær þæt maiden wæs. ⁴¹ & hire hand nam & cwæð. thalim-thacumi. þt is on ure þeode ge-reht. maide þe ic segge aris. ⁴² & hyo sona aras & eode. Soðlice hyo wæs twelf wintre & ealle hyo wundredon. mycelere wundrunge. ⁴³ & he heom þearle be-bead þt hyo hit nanen men ne saiden. & he het hire syllen æten.

¹¹ & geoden into þam huse hyo metten þt child mid marian hys moder. & hyo aþeneden hyo. & hyo to hym gebæden. And hyo untyndon heora gold-hordes. & him lac brohten. þæt wæs gold. & stor. & mirre.

³ And þa geneahleahte se costnigend. & cwæð. Gyf þu godes sune syo. cwæð þæt þas stanes syen to hlafe gewordan.

²⁴ & þa ferde his hlise into alle syriam. & hyo brohton to hym ealle yfel-hæbbende mistlichen adlen. & on tintregon gegripene. & þa þe deofel-seocnysse hæfdon. & moneðseoke. & lamen. & he þa gehælde. ²⁵ & hym felgdon mycele menige fram galilea. & fram decapoli. & fram ierusalem. & fram iudea. & fram begeonden iordanen.

⁶ Nellen ge syl þæt hilige (sic) hunden. ne ge-wurpen eowre mere-groten to-foren eowren swinen. þy læs hye mid hyra fotan hyo tofortredan. & hyo þanne ne on-gean ne wend eow to-slyten.

³ Ða astrehte se hælend his hand. & repede hine. & þus cwæð. Ic wille. beo ge-clænsed. & hys hreofla wæs rædlice ge-claensed. ⁴ Ða cwæð se hælend to hym. warne þe þæt þu hyt nane gume ne segge. ac gä. & atewe þe þam sacerde. & bring hym þa lac þe moyses be-bead on heore ge-cyðnisse.

²⁸ Þa se hælend com ofer þanne muþun on ge-raseniscre riche. þa urnen hym to-genes twegen þe hæfden deofel-seocnysse. of beregene ut-gangende. þa wæren swiðe reþe swa þæt nan man ne mihte faren þurh þanne weig. ²⁹ And hyo remden & cwæðen. La hælend godes sune hwæt ys þe & us ge-mæne. come þu hider ær tide us to þreatigenne.

²⁹ And hyo remden & cwæðen. La hælend godes sune hwæt ys þe & us ge-mæne. come þu hider ær tide us to þreatigenne. ³⁰ Þær wæs soðlice un-feor an swyna heord manegre manne læswiende.

³⁰ Þær wæs soðlice un-feor an swyna heord manegre manne læswiende. ³¹ þa deofle soðlice hine bæden þus cweðende. gif þu us ut-adrifst äsend us on þas swina heordan. ³² Ða cwæð se hælend to heom farað. & hyo þa ut-gangende & ferden on þa swin. & þær-rihte ferde eall seo heord miclum on-ræse niwel on þa sæ. & hyo wurðon deade on þam wætere.

³² Ða cwæð se hælend to heom farað. & hyo þa ut-gangende & ferden on þa swin. & þær-rihte ferde eall seo heord miclum on-ræse niwel on þa sæ. & hyo wurðon deade on þam wætere. ³³ Ða heordes witodlice flugen ænd comen on þa ceastre ænd kydden ealle þas þing & be þam þe þa deofel-seocnysse hæfdon.

³³ Ða heordes witodlice flugen ænd comen on þa ceastre ænd kydden ealle þas þing & be þam þe þa deofel-seocnysse hæfdon. ³⁴ Ða eode eall syo ceaster-ware togenes þam hælende & þa þa hyo. hine ge-sægen þa beden hyo hine þæt he ferde fram here gemæron.

³⁴ Ða eode eall syo ceaster-ware togenes þam hælende & þa þa hyo. hine ge-sægen þa beden hyo hine þæt he ferde fram here gemæron.

¹ Þa astah he on scyp & ofer-seglede & com on his ceastre ² þa brohten hyo hym enne lamen on bedde liggend. þa ge-seah se hælend heora ge-leafan. ænd cwæð to þam lamen. la barn ge-lef. þe beoð þine synne for-gefene.

¹⁸ Þa he þas þing to heom spræc þa genehlahte an aldor & ge-eadmede hine þus cweðende. Drihten min dohter ys dead. Ac cum & sete þine hand up-on hyo & hye lefeð. ¹⁹ & se hælend aras. & felgede hym. & his leorning-cnihtes. ²⁰ Ænd þa an wif þe þolede blod-rine twelf gear ge-neahlahte wið-æften. & æt-ran his reafes fned.

²⁰ Ænd þa an wif þe þolede blod-rine twelf gear ge-neahlahte wið-æften. & æt-ran his reafes fned. ²¹ hyo cwæð soðlice on hire mode. for an ich byo hal gyf ich his reafes æt-rine.

²¹ hyo cwæð soðlice on hire mode. for an ich byo hal gyf ich his reafes æt-rine. ²² & se hælend be-wende hine & hyo ge-seah & cwæð. Ge-lyf dohter þin ge-leafe þe helde. & þæt wif wæs ge-hæled on þare tide.

²² & se hælend be-wende hine & hyo ge-seah & cwæð. Ge-lyf dohter þin ge-leafe þe helde. & þæt wif wæs ge-hæled on þare tide.

²² & se hælend be-wende hine & hyo ge-seah & cwæð. Ge-lyf dohter þin ge-leafe þe helde. & þæt wif wæs ge-hæled on þare tide. ²³ Ænd þa se hælend com in-to þas ealdres halle. & he geseah hwistleres & hlydende menigeo.

²³ Ænd þa se hælend com in-to þas ealdres halle. & he geseah hwistleres & hlydende menigeo. ²⁴ he cwæð. Gað heonen. nis þis mægdon dead. soðlice ac hyo slæpð. & hye teldan hine.

²⁴ he cwæð. Gað heonen. nis þis mægdon dead. soðlice ac hyo slæpð. & hye teldan hine.

²⁴ he cwæð. Gað heonen. nis þis mægdon dead. soðlice ac hyo slæpð. & hye teldan hine. ²⁵ & he þa menigeo ut-draf. he geode in. & nam hire hand. & þt mægden aras.

²⁵ & he þa menigeo ut-draf. he geode in. & nam hire hand. & þt mægden aras. ²⁶ & þes hlisa sprang ofer al þæt land.

²⁸ Soðlice þa he ham com. þa blinde ge-neahlahte hym to. & se hælend cwæð to heom. ge-lyfe gyt þæt ich eow maig ge-hælen. Hyo cwæðen to hym witodlice drihten. ²⁹ þa æt-ran he heora eagen cweðende syo inc æfter yncre ge-leafen. ³⁰ & heora eagen wæren untynde. & se hælend be-bead heom cweðende. warnieð þæt ge hyt nane men ne seggen.

³³ & ut-adrifene þam deofle se dumbe spræc. & þa menigeo wundredon cweðende. Næfre ateowede swilc on israele folke.

¹⁷ & cweðeð. we sungen eow. & ge ne fricodon. & we cwyddun & ge ne weapan.

¹⁶ & be-bead heom þæt hyo hyt nanen men ne saygdon. ¹⁷ Þæt wære gefylled þæt gecweðen wæs þurh ysaiam. þanne witegan. þus cweðende. ¹⁸ Her ys min cnape þane ich ge-cheas min ge-corene of þam wel gelicode minre sawle. Ich äsette minne gast ofer hine. & dom he bodeð þeodum.

²⁹ Oððe hu mæg man ingan on stranges hus. & his fate hine be-refian bute he ge-binde ærest þane strangen. & þanne hys hus bereafian.

⁴⁵ Þonne gað he & hym to-genimð sefen oðre gastes wyrse þonne he. & ingangende hyo eardigeð þer. & þanne wurðeð þas mannes ytemesten werse þonne þa ærran & swa byð þisse werstan cneornysse.

³⁶ & hine bædon. þæt hyo hwure-þinge hys reafes fned æt-rinen. & swa hlylce (sic) hys æt-rinen. wurðen hale.

¹⁶ Ða andswerede hym petrus. Þu eart þas lefiendes godes sunu.

⁹ & ða hyo of þa munte eoden se hælend heom be-bead. & þus cweð. Nanen men ge þis ne seggen ær mannes sune of deaðe arise.

²⁰ Ða cwæð he for heora ungeleaffulnysse. Soðlice on eornest ic eow segge. gyf ge hafden ge-leafan swa mycel swa senepes corn. & ge cwæðen to þissen munte. far heonen. þanne ferde he. & eow ne byeð anyg þing un-myhtig-lic.

¹⁸ Ða cwæð se hælend. Fareð on þas cestre to sumen men & seggeð him. se lareow sægð. min time is ge-hende þt ic mid þe werce mine eastre. mid minen leorning-cnihton.

⁵³ Wenst þu þæt ic ne mihte byddan minne fæder þt he sende me nu ma þanne twelf eorde ængle.

⁶³ Se hælend swigede. Þa. se ealdor þare sacerda cwæð. Ic hælsige þe þurh þanne lifiende god þæt þu segge us gyf þu ert crist godes sune.

²³ & on heore samnunge wæs sum mann unclænen gaste. & he rymde ²⁴ & cwæð. eala nazarenisca hælend hwæt is us & þe. come þu us for-spillan. Ich wat þu ert godes halge. ²⁵ Þa kydde se hælend hym & cwæð. adumbe & ga of þisen menn. ²⁶ & se unclæne gast hine slytende & mycelere stefne cleopiende him of-eode. ²⁷ Ða wundreden hyo ealle. swa þt hyo be-twexeo heom cwæðen. hwæt is þis. hwæt is þeos niewe lar. þt he on anwealde unclænen gasten be-beott. & hyo hersumieð hym.

³¹ & ge-neahlacende he hyo up ähof hire handa ge-gripenre. & hrædlice se feofer hi for-let. & hyo þenode him.

⁴¹ Soðlice se hælend hine ge-miltsede & his hand ä-þenode & hine æt-hrinede & þus cwæð. Ic wille. byo þu ge-clænsed.

⁴³ & sone he bæd hym

⁹ & he cwæð to his cnihten þt hyo hym on scype þenedon for þare manigeo þæt hyo hine ne of-þrungen. ¹⁰ Soðlice manege he hælde. swa þt hyo æt-rinen his. & swa fele swa untrumnysse

¹⁰ Soðlice manege he hælde. swa þt hyo æt-rinen his. & swa fele swa untrumnysse ¹¹ & unclæne gastes hæfden. Ða hyo hyne ge-seagen hyo to-foran hym astrehten. þus cweðende clepeden. þu ert godes sune. ¹² & he hym swiðe for-bead. þt hyo hine ne ge-swuteledon.

²⁰ & eft him to com swa mycel manigeo þt hyo næfden hlaf to ætenne.

²² & þa bokeres þe wenden fram ierusalem cwæðen. Soðlice he hafð belzebub & on deofle ealdre he deofel-seocnisse ut-adrifð.

³⁰ for þam þe hyo cwæðen. he hafð unclæne gast.

¹ & eft he on-gan hyo æt þare sæ. læren & hym wæs micel manige to ge-gadered. Swa þt he on scyp eode. & on þare sæ wæs. & sye manige embe þa sæ. wæs on lande

³⁵ & saide heom þanne æfen beoð uten faren agen

⁴¹ & hyo mychelen eige heom on-drædden. & cwæðen ælc to oðren. hwæt wenst þu hwæt is þes þe him windes & sæ hersumiað.

⁴ for þan he oft mid fot-copsen & racetegen ge-bunden to-slat þa raketegen. & þa fot-copses to-bræc. & hine nan man ge-welden ne myhte.

⁷ & mycelere stefne remde. & þus cwæð. Eale mære hælend godes sune. hwæt is me & þe. ic hælsige þe þurh god þt þu me ne ðreage. ⁸ Ða cwæð se hælend. eala þu un-clæne gast ga of þisen men. ⁹ Ða axsede he hine hwæt is þin name. Ða cwæð he min name is legio. for þan we manege synde.

¹³ þa lefde se hælend sone. & þa eoden þa un-clæne gastes on þa swin. & on mycelen rere se heord warð on sæ be-scofen twa þusende. & wurðan adruncen on þare sæ.

¹⁵ & hyo comen to þam hælende & hyo ge-seagen þane þe mid deofle ge-dreht wæs. ge-scridne sitten & hales modes. & hyo him on-dretten. ¹⁶ & hyo rehten heom þa þe hit ge-seagen. hu hit ge-don wæs be þam þe þa deofel-seocnysse hæfde. & be þam swinen. ¹⁷ & hyo bæden þt he of hire mæren fore. ¹⁸ Þa he on scyp eode hine on-gan byddan se þe ær mid deofle ge-dreht wæs. þt he mid him wære.

²² & þa com sum of heah-ge-samnengen Iairus hatte. & þa he hine ge-seah he astrehte hine to his foten.

²⁹ & þa sone warð hire blodes rine adruwede. & hyo on hire fredde þæt hyo of þam witege ge-hæled wæs.

³¹ Ða cwæðen his leorning-cnihtes. Þu ge-seohst þas menigeo þe þrungen þe. & þu cwedst hwa æt-ran me.

³³ þt wif þa on-drædende & forhtigende com & astrehte hyo be-foren him & saigde him eall þt riht. ³⁴ Ða cwæð se hælend. dohter þin ge-leafe þe hæle ge-dyde. ga þe on sibbe & beo of þisen hal. ³⁵ Hym þa gyt spræcenden hio comen fram þam heah-samnungen & cwæðen. Ðin dohter ys dead hwi drecst þu leng þane lareow. ³⁶ Ða he ge-herde þt word. þa cwæð se hælend ne on-dræd þu þe ge-lef for an.

³⁸ & hyo comen on þas heah-ealdres hus & he ge-seah mycel ge-hled wepende & gemeriende.

⁵ & he ne mihte þær anig mægen wercen. buton fewan untrume on-asetten his handan he ge-hælde. ⁶ & he wundrede for heore un-ge-leafen. He þa lærende þanne castell be-ferde.

¹³ & hyo manege deofel-seocnysse ut-adrifen. & manege untrume mid ele smereden & ge-hælden.

⁵¹ & he on scyp to heom eode. & se wind ge-swæc. & hyo þas þe ma be-tweoxe heom wundredon.

⁵⁶ Ænd swa hwær swa he on-wicnede on tunas eoden. on stræten hyo þa untrumen leigdon. & hine bæden þt hyo hwore his reafes fined æt-rinen. & swa fele swa hine æt-rinen hyo wurðen hale.

²⁵ Sona þa an wif be him ge-hirde. þare dohter hæfde un-clæne gast. hyo in eode & to his foten hyo astrehte.

²⁵ Sona þa an wif be him ge-hirde. þare dohter hæfde un-clæne gast. hyo in eode & to his foten hyo astrehte. ²⁶ Soðlice þt wif wæs hæðene sye-rofeniscas cynnes. & bæd hine. þæt he þane deofel of hire dohter adrife. ²⁷ Ða saigde he hire. Læt ærest þa bearn beo ge-fylled. Nis na göd þt man neme þare bearne hlaf. & hunden weorpe.

³¹ Ænd eft he eode of tyrum ge-mæren & com þurh sydonem to þare galileiscan sæ. be-tweox mid ændes decapoleos. ³² & hyo lædden him ænne deafne & dumbne. & hine bæden. þt he his hand on him asette.

³⁶ & he be-bead heom þt hyo hit nanen menn ne säigden. Soðlice swa he heom swidre be-bead. swa hyo swidere bodeden. ³⁷ & þas þe ma wundredon. & cwæðen. ealle þing he wel dyde. & he dyde þt deafe ge-hyrden. & dumbe spræcan.

²³ & þa æt-ran he þas blinden hand end lædde hine buton þa wic. & spætte on his eagen. & his hand on asette & hine axode. hwæder he aht ge-seage.

² [Note: Assumpsit iesus petrum & iacobum & iohannem seorsum in montem excelsum. et transfiguratus est ante illos. H. R. ] Þa æfter six dagen nam se hælend petrum & Iacobum & Iohannem & lædde hyo selfe on-sundren on summe heahne munt & warð be-foren heom ofer-eawed.

¹⁸ se swa hwær he hine læcd forgnit hine. & toðen grist-byteð. & for-scrincð. & ic segge þinen leorning-cnihten þt hyo hine ut adrifen. & hyo ne mihten. ¹⁹ Ða andswerede he him. eale un-ge-leaffulle cneorrysse swa lange swa ich mid eow beo. swa lange ich eow þolige. bringed hine to me. ²⁰ ða brohten hyo hine. & þa he hine ge-seah sone se gast hyne ge-drefde & on eorðen for-gniden fæmende he terflede. ²¹ And þa axode he his fæder hu lange tide is sydðan hym þis ge-byrede. Ða cwæð he of child-hade ²² he hine ge-lomlice on fere & on wætere. sente þt he hine for-spilde. Aagyf þt hwæt miht ge-fylst us ure ge-miltsed. ²³ Ða cwæð se hælend. gyf þu ge-lyfen miht ealle þing sende ge-lyfenden mihtilice.

²⁵ And se hælend ge-seah þa to-eornenden manigeo. He be-bead þam unclænan gaste þus cweðende. Eale deafe and dumbe gast ic beode þe ga of him & ne ga þu leng on hine. ²⁶ He þa remende & hine swiðe slitende eode of him. & he wæs swilce he dead wære. Swa þt manege cwæðen soðlice he is dead.

¹⁷ And þa he on weige eode sum hym to arn & ge-begden cneowen to-foren hym cwæð & bæð hine. La gode lareow hwæt do ic þæt ic ece lyf age.

⁵² þa cwæð se hælend to him. Ga; þin ge-leafe. þe halne ge-dyde. & he sona ge-seah. & hym felgde on weige.

³³ & he nam þa mid him petrum & iacobum. & iohannem þa on-gan he forhtigen & sarigen.

⁶¹ he swegede & naht ne andswerede. Eft hine axode se heah-sacerd. Ert þu crist. Þas ge-bletsedes godes sune.

¹⁸ & naddren be-nemed. & gyf he deadlice drenc drinced ne mag he heom derigen. & gyf hye uppen seocen here hande asetteð þe bet heom scel wurðe.

¹² Þa warð zacharias ge-drefed þæt ge-seonde & him eige on-reas.

²⁹ þa warð hyo on his spræce ge-drefed. & þohte hwæt syo gretunge wære.

³² & se byoð mære. & þas heagestes sune ge-nemned. & hym sylð drihten god his fæder dauides setll.

³⁴ & cwæð. Læt la nazareisce hælend. hwæt is us & þe come þu us to for-spillene. ich wat þæt þu ert godes halga.

³⁸ Soðlice he aras of here samnunga & ferde on symones hus. Ða wæs simones sweger ge-swenched on mycelen feofren. & hyo hine for hire bæden.

⁴⁰ Soðlice þa sunne asah ealle þe untrume wæren on mistlicen adlen hyo lædden him to. & he sindrigen his hand on-settende hyo ge-helde. ⁴¹ Þa ferden þa deofle of manegen hremende. & cweðende. Sodes þu eart godes sune. & he ne ge-þafede þæt hye any þing spræcen. for þan he hyo wisten þæt he crist wæs.

⁸ Þa petrus þæt ge-seah he feoll to þas hælendes cneowen; & cwæð. Drihten ge-wit fram me for þam ich em sinful man

¹⁴ & he bed him þt he hit nanen men ne saigde. ac ga & atewe þe þam sacerde. ænd bring for þinre claensinge swa moyses be-bead heom on ge-witnysse.

¹⁷ Þa wæs anen daige ge-worðen þæt he sæt & hyo lærde. & þa wæren þa farisei sittende & þare lage-lareow-wæs. þa comen of ælche castelle galilëë & Iudëë & ierusalem. & drihten magen wæs hyo to gehælene.

¹⁹ [Note: Misit iohannes duos de discipulis suis ad iesum dicens. tu es qui uenturus es an alium expectamus. ] Ænd seo manegeo sohte hine to æt-hrinnenne. for þam þe mægen of hym eode. & he ealle ge-hælde.

³⁵ Þeah-hwæðere lufiað eowre feond. & heom wel doð. & leane sylled nan þing þanum (sic) eft ge-hihtende. & eower mede beod mycel on heofene. & ge beoð þas hegesten bearn. for þam þe he ys god ofer unþanc-fulle & ofer yfele.

² Ða wæs sum hundred-mannes þeowa untrum se wæs swentendlic (sic). se wæs him dyere. ³ Ænd þa he ge-hyrde be þam hælende. he sende to him iudea aldres. & bed þæt he come & his þeow ge-hælde.

⁶ Ða ferde se hælend mid heom. & þa he wæs unfeor þam huse se hundredes ealdor sende his frend to him and cwæð. Drihten nelle þu beon ge-dreaht. ne eom ïch wurðe þæt þu ga under minne þechene;

⁶ Ða ferde se hælend mid heom. & þa he wæs unfeor þam huse se hundredes ealdor sende his frend to him and cwæð. Drihten nelle þu beon ge-dreaht. ne eom ïch wurðe þæt þu ga under minne þechene; ⁷ for þan ïch ne tealde me sylfne swa wurð þæt ich to þe come. Ac cweð þin word and mïn cniht beoð ge-hæled.

¹² Þa he ge-nehlahte þare ceastre gate þa wæs þær an dead man ge-boren ane wudewon sune. þe nænne oðerne næfde. & syo wudewe wæs þær. & mycel menigeo þare burh-wære mïd hire.

¹⁴ Þa ge-nehleahte he & þa cheste ætran. þa æt-stoden þa þe hine beren. Ða cwæð se hælend. Eala geonge þe is (sic) segge aris. ¹⁵ Þa aras se þe dead wæs. & ongan spræcen. þa agef he hine his moder.

²¹ Soðlice on þare tide he ge-hælde manege of adlen. ge of witen. & of yfele gasten. & manegen blinden he ge-sihþe for-gef.

⁵⁰ Þa cwæð he to þan wife. þin geleafe þe dyde hal ga nu on sibbe.

²⁶ Ða reowen hy to gerasenorum rice. þt is foren on-gean galileam. ²⁷ Ða he to lande com; him agen arn sum man se hæfde deofel-seocnysse lange tide. & næs mid nanen reafe ge-scrid. & ne mihte on huse ge-wunian ac on byregenen.

²⁷ Ða he to lande com; him agen arn sum man se hæfde deofel-seocnysse lange tide. & næs mid nanen reafe ge-scrid. & ne mihte on huse ge-wunian ac on byregenen. ²⁸ Þa he ge-seah þanne hælend he astrehte hine to-foren him & cwæð. michelere stefne hremende. Hwæt is me & þe la hælend þas hehestan godes sune. Ic halsige þe þæt þu ne ðreage me.

²⁸ Þa he ge-seah þanne hælend he astrehte hine to-foren him & cwæð. michelere stefne hremende. Hwæt is me & þe la hælend þas hehestan godes sune. Ic halsige þe þæt þu ne ðreage me. ²⁹ Þa bed he þam unclænen gaste. þæt he of þam men ferde. Soðlice lange tide he hine grap & he wæs mid raketeagen ge-bunden & mid fot-copsen ge-healden. & to-borstenen benden he wæs fram deofle on westen ge-lædd.

²⁹ Þa bed he þam unclænen gaste. þæt he of þam men ferde. Soðlice lange tide he hine grap & he wæs mid raketeagen ge-bunden & mid fot-copsen ge-healden. & to-borstenen benden he wæs fram deofle on westen ge-lædd. ³⁰ Ða axoden se hælend hine hwæt is þin name. Ða cwæð he legio; þæt is on ure ge-þeode eored; for-þan-þe manege deofle on hine eodon.

³⁰ Ða axoden se hælend hine hwæt is þin name. Ða cwæð he legio; þæt is on ure ge-þeode eored; for-þan-þe manege deofle on hine eodon. ³¹ Ða bæden hyo hine þæt he heom ne bude þt hy on grund ne be-scuton. ³² And þær wæs mycel heord swine on þam munte læsiendre. Ða bæden hio þæt he lefde heom on þam gan; þa lefde he heom.

³² And þær wæs mycel heord swine on þam munte læsiendre. Ða bæden hio þæt he lefde heom on þam gan; þa lefde he heom. ³³ Þa eoden hyo of þam menn on þa swin. þa ferde se heord michelen raese on þane mere. & warð þær adruncen. ³⁴ Þa þa heorden þæt ge-seagen þa flugen hyo & kyddan on þa ceastre & on þa tunan.

³⁴ Þa þa heorden þæt ge-seagen þa flugen hyo & kyddan on þa ceastre & on þa tunan. ³⁵ Ða eoden hio ut þæt hyo ge-seagen þt þær ge-worðen wæs. Þa comen hyo to þam hælende þa funden hyo þanne man þe deofel of eode ge-scridne & halen mode æt his fote. & hyo adredden heom.

³⁵ Ða eoden hio ut þæt hyo ge-seagen þt þær ge-worðen wæs. Þa comen hyo to þam hælende þa funden hyo þanne man þe deofel of eode ge-scridne & halen mode æt his fote. & hyo adredden heom. ³⁶ Ða kyddan heom þa þe ge-seagen hu he wæs hal ge-worden of þam heorde.

³⁶ Ða kyddan heom þa þe ge-seagen hu he wæs hal ge-worden of þam heorde. ³⁷ Ða bæd hine eall syo manege þas rice gerasenorum þt he fram heom ge-wite. for þam hyo micelen eige ge-hæfte wæren. Ða wende he on scype on-gen.

³⁷ Ða bæd hine eall syo manege þas rice gerasenorum þt he fram heom ge-wite. for þam hyo micelen eige ge-hæfte wæren. Ða wende he on scype on-gen. ³⁸ Ða bæð hine se man ðe se deofel of eode þæt he mid hym wunede. Þa for-let se hælend hine & cwæð to hym. ³⁹ wend to þinen huse. & kyd hu mycel god þe ge-don hæfð. Þa ferde he in to eall þa ceastre & kydde hu mycel se hælend him ge-don hæfde. ⁴⁰ Soðlice wæs ge-worðen þa se hælend agen com seo manege hine onfeng. ealle hyo on-bidan hys. ⁴¹ Ænd þa com an man þæs name wæs jairus; se wæs þare ge-samnunge ealdor. Þa feoll he to þæs hælendes foten. & bæd hine þæt he ferde to his huse; ⁴² for-þan he hæfde ane dohter neoh on twelf wintre & syo forð-ferde. Ða ge-byrede hit. þa he ferde of þam manegen he wæs of-þrungen.

⁴² for-þan he hæfde ane dohter neoh on twelf wintre & syo forð-ferde. Ða ge-byrede hit. þa he ferde of þam manegen he wæs of-þrungen. ⁴³ Ða wæs sum wif of blodrine twelf gear. syo for-dælde on læces eall þæt hyo ahte. & ne mihte hire þeah of anygen beon ge-hæld.

⁴³ Ða wæs sum wif of blodrine twelf gear. syo for-dælde on læces eall þæt hyo ahte. & ne mihte hire þeah of anygen beon ge-hæld. ⁴⁴ Ða ge-nehlahte hyo wið-æften. & æt-ran hys reafes flned (sic). Ða æt-stod sone þas blodes rine.

⁴⁴ Ða ge-nehlahte hyo wið-æften. & æt-ran hys reafes flned (sic). Ða æt-stod sone þas blodes rine. ⁴⁵ Ða cwæð se hælend. hwæt ys se þe me ætran. þa hyo ealle æt-soken; þa cwæð petrus & þa þe mid hym wæren. eale hlaford þas manigeo þe þringað. & ge-swenced. & þu sægst hwa æt-ran me.

⁴⁵ Ða cwæð se hælend. hwæt ys se þe me ætran. þa hyo ealle æt-soken; þa cwæð petrus & þa þe mid hym wæren. eale hlaford þas manigeo þe þringað. & ge-swenced. & þu sægst hwa æt-ran me. ⁴⁶ Þa cwæð he sum me æt-ran. ic wiste þæt maing me of eode.

⁴⁶ Þa cwæð he sum me æt-ran. ic wiste þæt maing me of eode. ⁴⁷ Ða þæt wif ge-seah þæt hit him næs derne; hyo com forð. & astrehte hyo to his foten & ge-swutelede be-foren ealle folce. for hwilcen þingen hyo hine æt-hran. & hu hyo warð sone hall.

⁴⁷ Ða þæt wif ge-seah þæt hit him næs derne; hyo com forð. & astrehte hyo to his foten & ge-swutelede be-foren ealle folce. for hwilcen þingen hyo hine æt-hran. & hu hyo warð sone hall. ⁴⁸ Ða cwæð he to hire. Dohter þin ge-leafe þe hal ge-dyde. ga nu on sibbe.

⁴⁸ Ða cwæð he to hire. Dohter þin ge-leafe þe hal ge-dyde. ga nu on sibbe. ⁴⁹ Him þa gyt sprecenden þa com sum man to þare ge-samnenge ealdre & cwæð to him; ne drece þu hine.

⁴⁹ Him þa gyt sprecenden þa com sum man to þare ge-samnenge ealdre & cwæð to him; ne drece þu hine. ⁵⁰ Ða se hælend þæt word ge-hyrde he andswerede þas mædenes fader. Ne on-dræð þu þe. ge-lef witodlice. & hyo beod hal.

⁵⁰ Ða se hælend þæt word ge-hyrde he andswerede þas mædenes fader. Ne on-dræð þu þe. ge-lef witodlice. & hyo beod hal. ⁵¹ Ænd þa he to þan huse com; ne let he nenne mid him in-gän buton petrum & Iohannem & Iacobum. & þas mædenes fæder & hire moder.

⁵¹ Ænd þa he to þan huse com; ne let he nenne mid him in-gän buton petrum & Iohannem & Iacobum. & þas mædenes fæder & hire moder. ⁵² Ða weopen hyo ealle & heofodon hyo. Ða cwæð he ne wepe ge. soðlice nis þis mæden dead ac hyo slepð.

⁵² Ða weopen hyo ealle & heofodon hyo. Ða cwæð he ne wepe ge. soðlice nis þis mæden dead ac hyo slepð. ⁵³ þa tælden hyo hine. & wiston þæt hyo deað wes.

⁵³ þa tælden hyo hine. & wiston þæt hyo deað wes.

⁵³ þa tælden hyo hine. & wiston þæt hyo deað wes. ⁵⁴ Ða nam he hire hand & cwæð. Mæden þe ic segge aris.

⁵⁴ Ða nam he hire hand & cwæð. Mæden þe ic segge aris.

⁵⁴ Ða nam he hire hand & cwæð. Mæden þe ic segge aris. ⁵⁵ Ða ge-hwarp hire gast agen & hyo sona aras. & he het hire syllan æten.

⁵⁵ Ða ge-hwarp hire gast agen & hyo sona aras. & he het hire syllan æten. ⁵⁶ Ða wundreden hire mages. þa bed he þan þæt hyo hit nanen menn ne sægdon. þæt þær ge-don wæs.

⁵⁶ Ða wundreden hire mages. þa bed he þan þæt hyo hit nanen menn ne sægdon. þæt þær ge-don wæs.

¹² Þa ge-wat se daig forð. & hyo twelfe neh-lacte hym. & sæden to hym. Læt þas manige þæt hyo faran on þas castelles. & on þas tunas þe her abuton sinde. & heom mete finden. for-þam we sinde her on westene stowe.

⁴² And he þa lædde hine him to; se deofol hine nam & for-dyde. Ða nædde se hælend þanne unclæne gast ut. & ge-hælde þanne cnapan. & agef hine his fæder.

³⁹ & þare swuster wæs Marie seo eac sæt wið þas hælendes fet. & his word ge-hyrde.

²¹ Þanne se strange ge-wæpned his cæfertun ge-healt. þonne beoð on sibbe þa þing þe he ahð. ²² Gyf þanne strengre ofer hine cymð. & hine ofer-swið; ealle his wæpne þe he on truwede he hym afyrð. & to-dælð his here-reaf. ²³ Se þe nis mid me. he is on-gen me. And se ne gadered mid me; se hit to-stret. ²⁴ Þanne se un-clæne gast gæð of þam men; he gæð þurh un-wæterie stowe reste secende. & nane ne ge-mett. þanne cweð he. Ic wende æft to minen huse þe ich of eode. ²⁵ & þanne he kymð he hit ge-mett emtig mid besme afermed. ²⁶ þanne gæð he & nymð seofan oðre gastes wirsan þanne he. & in-gæð & þær eardieð. þanne synt þas mannes ændes werse þanne þam earren.

¹ micelen wereden hym embe-standende. þæt hyo hine træden. Ða cwæð he to his leorning-cnihten warnieð eow wið farisea lare þæt is licetung.

¹¹ þa wæs þær sum wif seo hafde untrumnysse gast ehtetyne gear. & hyo wæs abogen ne hyo allunge ne mihte up beseon.

¹³ & his hand hire on sette. þa wæs hyo sona up arerd. & hyo god wuldrede. ¹⁴ Ða ge-bealh se duguðe ealder hine for-þan þe se hælend on reste-daige helde & sæde þam manigeo. Syx dages synde on þam ge-bereð þæt man wyrce. cumeð on þam & beoð ge-hælde. & na on reste daige.

¹⁴ ---

¹⁵ Ða heore an ge-seah þæt he ge-clænsed wæs. þa cyrde he mid micelere stefne god heriende. ¹⁶ & feoll to his foten. & him þancode. & þes wæs samaritanisc. ¹⁷ Þa cwæð se hælend hym andsweriende. Hu ne synden teon ge-clænsede. hwær synden þa nigene.

¹⁹ Ða cwæd he aris & ga. for-þan þin ge-leafe þe halne ge-dyde.

⁴² Ða cwæð se hælend. ge-seoh. þin ge-leafe þe ge-hælde.

³ & he wolde ge-seon hwilc se hælend wære. þa ne mihte he for þare manige. for-þan þe he wæs litel on wæstme.

³¹ Ða cwæð drihten. symon symon nu sathanas gyrnde þæt he eow riddrede swa swa hwæte. ³² Ic ge-bæd for þe þt þin ge-leafe ne ge-teorige. Ænd þu æt sume cyre ge-wend &-tryme þine broðre.

⁴² & he cwæð to þam hælende. Drihten ge-mune þu me. þanne þu kymst on þin rice. ⁴³ Þa cwæð se hælend to hym. to-daig þu byst mid me on paradise.

³⁰ & þa he mid heom sett he on-feng hlaf & hine bletsede. & bræc & heom rahte.

⁴² & hyo brohten him dæl ge-bræddes fisces & bei-brad ⁴³ & he braecc. & þa æt beforen heom. he nam þa lafa & heom sealde.

²⁹ Cumæd & ge-seod þonne man þe me sægde ealle þa þing þe ic dede. cweðe ge is he crist.

⁴⁶ & he com eft to chanää galilëë. þær he worhte þæt win of wætere. [Note: Erat quidam regulus cuius filius infirmabatur capharnaum. ] Sum under-kyning wæs. þæs sunu wæs ge-sieclod on capharnaum. ⁴⁷ Ða ða se ge-hyrde þæt se hælend for fram iudea to galilea he com to hym. & bed hine þæt he fore ænd hælde hys sune. Soðlice he læg æt forð-fore. ⁴⁸ Ða cwæð se halend to hym. buton ge tacne & fore-bæcne ge-seon. ne ge-lyfe ge. ⁴⁹ Ða cwæð se under-cyning to hym; drihten far ær min sune swelte. ⁵⁰ & se hælend cwæð. Ga þin sune leofað. Ða eode he. & ge-lefde ðare spræce þe se hælend hym sægde.

⁵ Þær wæs sum man eahte & þrittig wintra on hys untrumnysse. ⁶ þa se hælend ge-seah þisne liggan & wiste þæt he þær lange tide wæs. Ða cwæð he to hym. wilt þu hal beon.

²⁵ Soð ic segge eow. þæt seo tyd cymð & nu is; þonne ða deaden ge-hereð godes sunes stefne; & þa libbæð þe hyo ge-hered;

²⁸ Ne wundrien ge þas. þæt se tyd kymð. þæt ealle ge-hirað his stefene þe on byrgenum sint. ²⁹ & ða ðe god worhten fareð on lyfes æriste. & þa þe yfele dydon on domes arist.

⁴¹ Ne under-fo ic nane brehtnysse æt mannum.

⁴⁴ Ge synd deofles barn. & ge willað wyrchan eowres fader willen. he wæs fram fremdþe man-slage. ænd he ne wunede on sodfæstnysse. for-þam þe soðfæstnysse nis on hym. Ðanne he spræcð leasinge he spræcd of hym sylfum. for-þan he ys leas & hys fader ëac.

³ hys swustron sænde to hym; & cwæðen. drihten nu ys seoc se þe þu lufæst.

¹¹ Ðas þing he cwæð. & seoððan he cwæð to heom. Lazarus ure freond slæpd. ac ich wille gän & a-wenchen hyne of slæpe. ¹² Hys leorning-cnihtas cwæðon. Drihtan (sic) gyf he slæpð he byeð hal. ¹³ Se hælend hyt cwæð be hys deaðe. hyo wenden ge-wislice þæt he hyt sægde be swefnes slæpe.

²¹ Ða cwæð martha to þam hælende. Drihten gyf þu wære her; nære min broðer dead.

²⁵ & se hælend cwæð to hyre. ic eom arist & lyf. se þe ge-lyfð on me; þah he dead syo he leofað.

²⁸ & þa he þas þing saigde. hyo geode digelice & cleopede marie hyre swustor þus cwæðende. her ys ure lareow & clepeð þe.

³² Þa maria com þær se hælend wæs. & hyo hine ge-seah; hyo fell to hys foten. & cwæð to hym. Drihten gyf þu wære her; nære min broðer dead.

³⁹ Ænd se hælend cwæð doð aweig þonne stan. Ða cwæð martha to hym. þas swustor þe þær dead wæs. Drihten nu he stincð he wæs feower dagen dead. ⁴⁰ Se hælend cwæð to hyre. ne seide ich þe þæt þu ge-sihst godes wuldor gyf þu ge-lyfst;

⁴³ Ða he þas þing saigde; he cleopede michelre stefne. Lazarus cum ut. ⁴⁴ & sone stop forð se ðe dead wæs. ge-bundan handan & fotan. & hys neb wæs mid swatline ge-bundan. Ða cwæð se hælend to heom; un-bindeð hyne & læteð hine gan.

³¹ Witoðliche þas þing synden awritan þt ge ge-lyfen. þt se hælend is crist godes sunu. & þæt ge hæbbeð eche lyf; þanne ge lyfað on hys naman.