Matthew 14 Cross References - WestSaxon990

¹ On þære tide gehyrde herodes se feorþan dæles rica þæs hælendes hlisan. ² & þa sæde he his cnihtum þes is iohannes se fulluhtere þe ic be-heafdode he aras of deaþe & forþan synd þas wundru gefremode on him; ³ Soðlice herodes nam iohannem & geband hyne & sette on cwertern. for þam wife herodiaden philippes hys broþer; ⁴ Iohannes him sæde nys þe alyfed hï to wife to hæbbenne ⁵ & þa he hyne ofslean wolde hë a-dred him þt folc for þam þe hig hæfdon hyne for ænne witegan; ⁶ Ða on herodes gebyrd-dæge tumbude þære herodiadiscean dohtur beforan him & hit lïcode herode ⁷ þa be-het he mid aþe hyre to syllenne swa hwæt swa heo hyne bæde; ⁸ Ða cwæð heo fram hyre meder gemyngod. Syle me on änum disce iohannes heafod þaes fulluhteres; ⁹ Ða wæes se cyning ge-ünret for þam aðe & for þam þe him sæton mid. ¹⁰ & he asende þa & beheafdode iohannem on þam cwerterne. ¹¹ & man brohte þa his heafod on änum disce. & sealde þam mædene & þt mæden hyre meder; ¹² & þa genealæhton his leorning-cnihtas & namon hys lichaman & bebyrgdon hyne & comon & cyddon hyt þam hælende; ¹³ Ða se hælend þt ge-hyrde þa ferde he þanon on-sundron on anum scype & þa þa gangendan mænigeo þt gehyrdon hig fyligdon him of þam burgum ¹⁴ & þa he þanon ferde he geseh mycele mænigu & he him gemiltsode & ge-hælde þa untruman; ¹⁵ Soðlice þa hyt wæs æfen geworden him to genealæhton hys leorning-cnihtas & him tö cwædon; Ðeos stow ys weste & tïma is forþ-agän forlæt þas mænegeo þt hi faron into þas burga & him mete bicgean; ¹⁶ þa cwæð se hælend to him. nabbað hi neode to farenne sylle ge him etan. ¹⁷ þa and-swarodun hig. we nabbað her butun fif hlafas & twegen fixas ¹⁸ þa cwæð se hælend bringaþ me hider þa; ¹⁹ And þa he het þa menegu ofer þt gærs hi sittan & hë nam þa fif hlafas & twegen fixas & beseah on þone heofon & bletsiende bræc þa hlafas & sealde his leorning-cnihtum & hi þam folce ²⁰ & hi æton ealle & wæron gefyllede & hi namon þa lafa twelf wylian fulle þæra ge-brytsena; ²¹ Soþlice þæra etendra getæl wæs fif þusenda wera butan wïfum & cildum; ²² [Note:Ðys godspel sceal in octabas petri et pauli. Iussit iesus discipulos suos. A.] And þa sona het se hælend his leorning-cnihtas on scyp astigan & toforan him faran ofer þone muþan oð þt he þa menegu for-lete ²³ & þa he hig forlæten hæfde he eode on þone munt & hyne þær äna gebæd; Soþlice þa hyt æfen wæs he wæs äna þær. ²⁴ witodlice wæs þt scyp of þam yþum totorfod. for-þam þe hyt wæs strang wind ²⁵ þa com se hælend embe þone feorþan hancred to him ofer þa sæ gangende; ²⁶ Ða hi gesawon þt hi wurdon þa gedrefede & for þam ege clypodon & cwædon þus; Soþlice hyt ys scinlac; ²⁷ Ða spræc se hælend & cwæþ. habbað geleafan ic hyt eom nellen ge eow ondrædan; ²⁸ Ða andswarode him petrus & cwæð drihten gyf þu hyt eart hat me cuman to þe ofer þas wæteru; ²⁹ Ða cwæð he cum to me; Ða eode petrus of þam scype ofer þt wæter þt he to þam hælende come; ³⁰ Þa he geseh þone strangan wind. he him ondred; Ða he wearð gedofen he cwæð. drihten ge-dö me halne; ³¹ And þa hrædlice hë gefengc hyne & þus cwæð la lytles geleafan hwi twynedest þu ³² & þa hi wæron on þam scype geswac se wind; ³³ Soþlice þa þe on þam scype wæron comon & to him gebædon & þus cwædon. Soþlice þu eart godes sunu ³⁴ & þa hig ofer-segelodon hi comon on þt land genesareth ³⁵ & þa þt folc hyne gecneow hi sendon geond eall þt land & brohton to him ealle üntrume ³⁶ & hyne bædon þt hig huru-þinga his reafes fnæd æthrinon & swa hwylce his æthrinon wurdon hale.

³ And þa genealæhte se costni[e]nd & cwæð. Gyf þu godes sunu sy cweð þt þas stanas to hlafe gewurðon.

¹² [Note:Cum audisset iesus quod iohannes traditur. Corp. Ðys sceal on frige-dæg ofer twelfta dæg. A. B. Cum audisset iesus quod iohannes traditus esset. A.] Soðlice þa se hælend gehyrde þt iohannes belæwed wæs. þa ferde he to galileam

²³ [Note: Ðis sceal on frige-dæg on þære þryddan wucan ofer twelftan dæg. A. B. Et circuibat iesus totam galileam. A. ] & þa beferde se hælend ealle galileam. lærende on hyra gesomnungum. & he wæs bodiende god-spel þæs rïces. & hælende ælce adle & ælce untrumnysse. on þam folce; ²⁴ & ða ferde hys hlïsa into ealle syriam. & hi brohton him ealle yfel-hæbbende missenlicum adlum. & on tintregum gegripene. & þa ðe deofel-seocnyssa hæfdon. & monoð-seoce & laman & he þä gehælde; ²⁵ & him fyligdon mycele menigu fram galilea & fram decapoli & fram hierusalem & fram iudea & fram begeondan iordanen;

⁶ Eadige synt þa ðe rihtwisnesse hingriað & þyrstað. for-þam þe hï beoð gefyllede;

⁶ Ðu soþlice þonne þu ðe gebidde. gang into þinum hëd-clyfan. & þinre dura belocenre. bide þinne fæder on dihlum. & þin fæder þe ge-syhð on dihlum hyt agylt þe;

³⁰ Soþlice gyf æcyres weod þt ðe to dæg is & bið to morgen on fen (sic) asend. god [swa] scryt. eala ge gehwædes geleafan. þam mycle mä he scryt eow;

²⁴ Ða wearð mycel styrung geworden on þære sæ. swa þt þt scyp wearð ofergoten mid yþum. witodlice he slep;

²⁴ Ða wearð mycel styrung geworden on þære sæ. swa þt þt scyp wearð ofergoten mid yþum. witodlice he slep; ²⁵ & hig genealæhton & hÿ awëhton hyne þus cweðende; Drihten hæle us we moton forwurþan; ²⁶ Ða cwæð he to him to hwi synt ge forhte ge lytles geleafan; Ða aras he & bebead þam winde & þære sæ. & þær wearð geworden mycel smyltness;

² ða brohton hig hym ænne laman on bedde licgende. þa geseah se hælend hyra geleafan & [quoth] to þam laman la beärn gelyfe. þe beoþ þine synna forgyfene;

²⁰ & þa än wif þe þolode blod-ryne twelf gear genealæhte wið-æftan. & æt-hran hys reafes fnæd. ²¹ heo cwæð soðlice on hyre mode for än ic beo häl gyf ic hys reafes æthrïne;

³⁶ He gemiltsude soðlice þære menigeo. þa he hi geseah. forþan hig wærun gedrehte & licgende swa swa sceap þe hyrde nabbað;

²³ [Note: Cum autem persequentur. A. ] Ðonne hi eow ehtaþ on þysse byrig fleoþ on oþre. & ðonne hï on þære eow ehtaþ fleoþ on þa þryddan; Soþlice ic eow secge ne be-faraþ ge israhela burga ærþan þe mannes sunu cume;

² [Note: Ðys gebyrað on þære ærran wucan ær myda wyntra. Cum audisset iohannes in uinculis opera christi. A. ] Þa iohannes on bendum gehyrde cristes weoruc. þa sende he to him twegen hys leorning-cnihta

⁹ Ac hwæt eode ge ut witegan geseon. ic eow secge eac maran þonne witegan;

¹¹ Soþlice ic eow secge ne aräs be-twyx wïfa bearnum mära iohanne fulwihtere; Soðlice se þe læssa ys. ys on heofena rice him mära;

¹⁵ Se hælend soþlice þt wiste & ferde þanon & him fyligdon mycel mænigeo & he hælde hig ealle.

³⁶ He for-let þa ða mænegeo & com to his inne & þa genealæhton to him his leorning-cnihtas & cwædon arece us þt big-spell þæs hwætes and þæs cocceles.

¹ On þære tide gehyrde herodes se feorþan dæles rica þæs hælendes hlisan.

¹ On þære tide gehyrde herodes se feorþan dæles rica þæs hælendes hlisan. ² & þa sæde he his cnihtum þes is iohannes se fulluhtere þe ic be-heafdode he aras of deaþe & forþan synd þas wundru gefremode on him;

⁵ & þa he hyne ofslean wolde hë a-dred him þt folc for þam þe hig hæfdon hyne for ænne witegan;

²³ þa ne ge-andswarode he hyre þa genealæhton hys leorning-cnihtas & him to cwæedon; Forlæt hig forþam heo clypað æfter us;

²⁵ Ða com heo & hig to him gebæd & þus cwæð drihten gefylst me;

³² [Note: Ðys godspel gebyrað on þære eahtoðan wucan ofer pentecosten. A. ] Þa cwæþ se hælend togædere geclypedum his leorning-cnihtum; Ðisse menegu ic ge-miltsige forþam hig þry dagas mid me wunodon. & hig nabbað hwæt hig eton. & ic hig nelle fæstende forlætan þe-læs hig on wege geteorian;

³² [Note: Ðys godspel gebyrað on þære eahtoðan wucan ofer pentecosten. A. ] Þa cwæþ se hælend togædere geclypedum his leorning-cnihtum; Ðisse menegu ic ge-miltsige forþam hig þry dagas mid me wunodon. & hig nabbað hwæt hig eton. & ic hig nelle fæstende forlætan þe-læs hig on wege geteorian; ³³ Ða cwædon hys leorning-cnihtas hwar nime wë swa fela hlafa on þis wëstene þt wë ge-fyllan swa mycele mænegu

³³ Ða cwædon hys leorning-cnihtas hwar nime wë swa fela hlafa on þis wëstene þt wë ge-fyllan swa mycele mænegu

³³ Ða cwædon hys leorning-cnihtas hwar nime wë swa fela hlafa on þis wëstene þt wë ge-fyllan swa mycele mænegu

³³ Ða cwædon hys leorning-cnihtas hwar nime wë swa fela hlafa on þis wëstene þt wë ge-fyllan swa mycele mænegu ³⁴ þa cwæð he. hu fela hlafa hæbbe gë. þa cwædon hig seofon & feawa fixa.

³⁴ þa cwæð he. hu fela hlafa hæbbe gë. þa cwædon hig seofon & feawa fixa.

³⁴ þa cwæð he. hu fela hlafa hæbbe gë. þa cwædon hig seofon & feawa fixa. ³⁵ & he bebead þa þt seo menegu sæte ofer þære eorþan

³⁵ & he bebead þa þt seo menegu sæte ofer þære eorþan

³⁵ & he bebead þa þt seo menegu sæte ofer þære eorþan ³⁶ & he nam þa þa seofon hlafas & þa fixas & bræc & sealde hys leorning-cnihtum & hig sealdon þam folce

³⁶ & he nam þa þa seofon hlafas & þa fixas & bræc & sealde hys leorning-cnihtum & hig sealdon þam folce

³⁶ & he nam þa þa seofon hlafas & þa fixas & bræc & sealde hys leorning-cnihtum & hig sealdon þam folce ³⁷ & hig æton ealle & wæron gefyllede & þt to läfe wæs of þam gebrote hig namon seofon wilian fulle;

³⁷ & hig æton ealle & wæron gefyllede & þt to läfe wæs of þam gebrote hig namon seofon wilian fulle; ³⁸ Witodlice þa þær æton wæron feower þusend manna butan cildum & wifum.

³⁸ Witodlice þa þær æton wæron feower þusend manna butan cildum & wifum. ³⁹ & he forlet þa þa menegu & eode on scyp & com on þa endas magedon

³⁹ & he forlet þa þa menegu & eode on scyp & com on þa endas magedon

⁸ þa se hælend wiste hyra ge-þancas. he cwæþ to him hwæt þence ge betwux eow. lytles geleafan þt ge hlafas nabbað.

⁸ þa se hælend wiste hyra ge-þancas. he cwæþ to him hwæt þence ge betwux eow. lytles geleafan þt ge hlafas nabbað. ⁹ ne understande ge gyt ne gë ne geþenceað þæra fif hlafa & fif þusend manna & hu fela wyligena ge namon;

⁹ ne understande ge gyt ne gë ne geþenceað þæra fif hlafa & fif þusend manna & hu fela wyligena ge namon; ¹⁰ Ne þæra seofon hlafa & feower þusend manna & hu fela wyligena ge naman;

¹⁴ Ða cwædon hig sume iohannem þone fulluhtere sume heliam. sume hieremiam oðþe än þæra witegyna;

¹⁶ Ða &swarode him petrus; Ðu eart þæs lyfigendes godes sunu

⁵ Him þa gyt sprecendum & soþlice þa beorht-wolcn hig ofer-scean. & þa efne com stefn of þam wolcne & cwæþ; Her ys min leofa sunu. on þam me wel gelicaþ. gehyrað hyne;

⁷ Hë genealæhte þa & hig æt-hrän. & him to cwæþ; Arïsað & ne ondrædaþ eow;

¹² Soþlice ic eow secge þt helias cöm & hig hyne ne ge-cneowon; Ac hig dydon ymbe hyne swa hwæt swa hig woldon. & swa ys mannes sunu. eac fram him to þrowigenne;

²⁰ Þa cwæð he for hyra ungeleafulnesse; Soþlice on eornost ic eow secge gyf ge hæfdon geleafan swa senepes corn. & ge cwædon to þissum munte far heonone. þonne ferde he & eow ne byð ænig þing ünmihtelic;

²⁷ [Note: Ðys sceal to sancte paulus mæsse-dæge and to sancte benedictus. A. ] Ða &swarode. petrus & cwæð; Nu we forlëton ealle þingc. & folgodon þe. hwæt byð us to mëde.

²¹ þa &swarode he him & cwæð; Soþ ic eow secge gyf ge habbað geleafan & ne twyniað ne dö gë nä þt än be þam fïctreowe. ac eac þeh ge cweþan to þisum munte ahefe þe üpp & feall innan þa sæ

²⁶ Gyf we secgað of mannum wë on-drædað þis folc; Ealle hig hæfdon iohannem for anne witegan;

³² Iohannes com on rihtwisnesse wege. & ge ne ge-lyfdon him; Witodlice manfulle & myltys[t]ran gelyfdon & ge ge-sawon & ne dydon syðþan nane dædbote þt ge gelyfdon on him;

³⁵ Ða namon hig hys þeowas & swungon sumne. sumne hig of-slogun. sumne hig of-torfodun; ³⁶ Ða sende he eft oðre þeowas selran þonne þa ærran wæron. ða dydon hig þam gelice;

³ & sende his þeowas & clypode þa gelaðodan to þam gyftum þa noldon hï cuman; ⁴ Ða sende he eft oðere þeowas & sæde þam gelaþedon; Nü ic gegearwode mine feorme. mine fearras & mine fugelas synt ofslegene. & ealle mine þing synt gearwe. cumað to þam gyftum; ⁵ Ða forgymdon hig þt & ferdun. sum to his tune. sum to hys manggunge; ⁶ & þa oþre namon hys þeowas & mid teonan geswencton & ofslogon;

²⁴ & cwædon. lareow moyses sæde gif hwa dead syg & bearn næbbe þt his broðor nyme hys wif & stryne him bearn;

⁵ Ealle heora worc hig doð þt menn hi geseon; Hig to-brædað hyra heals-bæc & mærsiað heora reafa fnadu;

³⁴ [Note: Ðys godspel sceal on sancte stefanes mæsse-dæg. Ecce ego mitto ad uos. A. ] Ic sende to eow witegan & wise bocyras. & ge hig ofsleað & hoð & swingað on eowrum gesomnungum. & ge hig ehtað of byrig on byrig ³⁵ þt ofer eow cume ælc riht-wis blod þe wæs agoten ofer eorþan. fram abelys blode þæs rihtwisan. oð zacharias blod barachias suna. þone gë ofslogon betwyx þam temple & þam weofode; ³⁶ Soþ ic eow secge ealle þas þing cumaþ ofer þas cneorisse;

⁴³ Witað þt gyf se hiredes ealdor wiste on hwylcere tide se þeof töwerd wære. witodlice he wolde wacigean & nolde geþafigen þt man hys hus under-dulfe;

²⁶ Witodlice þa hig ætun se hælend nam hlaf & hyne gebletsode & bræc. & sealde hys leorning-cnihtum & cwæð; On-foþ & etað. þis ys min lichama; ²⁷ And he genam þone calic þanciende. & sealde hym þus cweþende; Drincað ealle of þisum.

³³ Ða &wyrde petrus him & þus cwæð; Ðeah þe hig ealle geuntreowsion on þe. ic næfre ne ge-untreowsige; ³⁴ Þa cwæð se hælend soð ic secge þe. þt on þissere nihte ærþam þe cocc crawe þriwa þu wið-sæcst mïn; ³⁵ Ða sæde petrus him. witudlice þeah þe ic scyle sweltan mid þe. ne wiþ-sace ic þïn; Gelice þam cwædon ealle ða oþre leorning-cnihtas; ³⁶ Ða com se hælynd mid him on þone tun ðe is genemned gezemani & sæde hys leorning-cnihtum; Sittað her oðþt ic gä hider-geond & me ge-bidde;

⁶³ Se hælend suwode; Þa se ealdor þæra sacerda cwæð; Ic halsige þe ðurh þone lyfiendan god. þt ðu secge us gyf þu sy crist godes sunu;

⁶⁹ Petrus soðlice sæt ute on þam cafertune. þa cöm to hym än þeowyn & cwæð; & þu wære mid þam galileiscean hælynde. ⁷⁰ & he wið-söc beforan eallum & cwæð. nat ic hwæt þu segst; ⁷¹ Ða he üt-eode of þære dura ða geseah hyne oþer wyln. & sæde þam ðe þær wæron; & þes wæs mid þam nazareniscean hælende ⁷² & he wiðsöc eft mid äþe þt he hys nan þing ne cuðe; ⁷³ Ða æfter lytlum fyrste genealæhton þa ðe þær stodun. & cwædon to petre; Soþlice þu eart of hym & þin spræc þe ge-swutelað; ⁷⁴ Ða ætsoc he & swerede þt he næfre þone man ne cuþe. & hrædlice þa creow se cocc; ⁷⁵ Þa gemunde petrus þæs hælendes wurd þe he cwæð. ærþam þe se cocc. crawe. þriwa ðu me wið-sæcst. & he eode üt & weop bityrlice;

¹⁷ Þa þt folc gesamnod wæs þa cwæð pilatus; Hwæþer wylle ge þt ic eow agyfe þe barrabban ðe þone hælynd. ðe is crist gehaten; ¹⁸ Hë wiste soðlice þt hig hyne for ändan him sealdon; ¹⁹ He sæt þa pilatus on his dom-setle. þa sende his wif to hym & cwæð. ne beo þe nan þing gemæne ongen þisne rihtwisan; Soðlice fela ic hæbbe geþolod todæg þurh gesyhðe for hym; ²⁰ Ða lærdon þæra sacerda ealdras & þa hlafordas þt folc þt hig bædon barrabban & þone hælyn (sic) fordydon; ²¹ Ða &wyrde se dema & sæde heom; Hwæþerne wylle ge þt ic forgyfe eow of þisum twam; Ða cwædon hig. barrabban; ²² Þa cwæð pilatus to heom; Witodlice hwæt do ic be þam hælende. þe is crist genemned; Ða cwædon hig ealle. sy he on rode ahangen; ²³ Ða cwæð se dëma to heom. witodlice hwæt yfeles dyde þes; Hi ða swiþor clypodon þus cweðende; Sy he ahangen; ²⁴ Ða geseah pilatus þt hyt naht ne fremode ac gewurde mare gehlyd. þa genam he wæter & þwoh hys handa be-foran þam folce & cwæð. un-scyldig ic eom fram þyses rihtwisan blode ge ge-seoð; ²⁵ Ða &swarode eall þt folc & cwæð; Sy hys blod ofer us & ofer ure bearn; ²⁶ Ða for-geaf he hym barrabban; & þone hælynd he lët swingan & sealde heom to a-honne;

⁴³ He gelyfð on god. alyse he hyne nü gyf he wylle; Witodlice he sæde godes sunu ic eom;

⁵⁴ Witodlice þæs hundredes ealdor & ða þe mid him wæron healdende þone hælynd. þa hig gesawon þa eorð-bifunge. & þa ðing ðe þær gewurdon. hig on-dredon heom ðearle. & cwædon; Soðlice godes sunu wæs þes;

⁵⁸ he genealæhte to pilate & bæd þæs hælyndes lichaman; Ða het pilatus agyfan him þone lichaman. ⁵⁹ & iosep genam þone lichaman. & bewand hyne mid clænre scytan ⁶⁰ & lede hyne on hys niwan byrgene. ða he aheow on stane. & he to-awylte mycelne stan to hlide þære byrgene. & ferde syþþan; ⁶¹ Ðær wæs soðlice seo magdalenisce maria & seo oðer maria sittende æt þære byrgene;

⁹ & efne þa com se hælynd ongean hig & cwæð. hale wese gë; [Note: MS. we segé. ] Hig genealæhton & ge-namon hys fet. & to him ge-eaðmeddon; ¹⁰ Ða cwæð se hælynd to heom; Ne ondræde ge eow. farað & cyþað minum gebroþrum þt hig faron on galileam þær hig geseoþ me;

¹⁷ & hyne þær ge-sawun. & hig to him ge-eaðmeddun; Witodlice sume hig tweonedon;

¹ [Note: Initium euangelii ihesu christi filii dei uiui sicut scriptum est in esaia propheta. Ecce mitto angelum meum ante faciem tuam. A. ] [H]er ys godspellys angyn Hælyndes cristes godes suna.

²⁸ & sona ferde his hlïsa to galilea rice; ²⁹ [Note: Et protinus egredientes de sinagoga uenerunt in domum symonis et andreæ. A. ] Hrædlice of hyra gesamnunge hi comon on simonis & andreas hus. mid iacobe & Iohanne; ³⁰ Soðlice þa sæt simonis swegr hriðigende & hi him be hyre sædon. ³¹ & ge-nealæcende he hi up ahöf hyre handa ge-gripenre. & hrædlice se fefor hi forlet. & heo þenode him;

³¹ & ge-nealæcende he hi up ahöf hyre handa ge-gripenre. & hrædlice se fefor hi forlet. & heo þenode him; ³² Soðlice þa hit wæs æfen geworden þa sunne to setle eode. hi brohton to him ealle þa unhalan. & þa ðe wöde wæron. ³³ & eall seo burh-waru wæs ge-gaderod to þære duran. ³⁴ & he manega gehælde þe missenlicum ädlum gedrehte wæron. & manega deofol-seocnyssa he ut adraf. & hi sprecan ne lët. forþam hi wiston þt he crist wæs;

⁴¹ Soðlice se hælend him ge-miltsode. & his hand aþenode & hine æt-hrinende & þus cwæð; Ic wylle. beo ðu geclænsod.

¹ & eft æfter dagum he eode into cafarnaum. & hit wæs ge-hyred þt he wæs on huse ² & manega togædere comon. & he to heom spræc. ³ & hi comon anne laman to him berende. þone feower men bæron. ⁴ & þa hï ne mihton hine inbringan for þære mænigu. hi openodon þone hröf þar se hælend wæs. & hi þa in-asendan. þt bed þe se lama on læg; ⁵ Soðlice ða se hælend geseah heora geleafan. he cwæð to þam laman; Sunu þe synt þine synna for-gyfene. ⁶ Þar wæron sume of ðam bocerum sittende. & on heora heortum þencende ⁷ hwï spycð þes þus. he dysegað. hwa mæg synna for-gyfan buton god äna; ⁸ Ða se hælend þt on his gaste oncneow. þt hi swa betwux him þohton. he cwæð to him. hwi ðence ge þas ðing on eowrum heortan. ⁹ hwæðer is eðre to secgenne to þam laman. þe synd ðine synna forgyfene. hwæðer þe cweðan arïs nim ðïn bed & gä. ¹⁰ þt ge soðlice witon þt mannes sunu hæfð anweald on eorðan; synna to for-gyfanne; He cwæð to þam läman ¹¹ þe ic secge arïs. nim þin bed. & gä to þinum huse ¹² & he sona aras. & be-foran him eallum eode; Swa þt ealle wundredon & þus cwædon. næfre wë ær þyllic ne ge-sawon.

⁸ & hierusalem. & fram iudea & be-geondan iordane & to him com mycel menegeo ymbe tïrum & sidöne gehyrende þa ðing þe he worhte. ⁹ & he cwæð to his cnihtum þt hi him on scipe þenodon. for þære menigu þt hi hine ne ofþrungon; ¹⁰ Soþlice manega he ge-hælde; Swa þt hi æt-hrinon his. & swa fela swa untrumnessa

¹⁰ Soþlice manega he ge-hælde; Swa þt hi æt-hrinon his. & swa fela swa untrumnessa

⁴¹ & hi micclum ege him ondredon. & cwædon ælc to oðrum hwæt wenst þu hwæt is ðes þt him [wyndas &] sæ hyrsumiað;

⁴¹ & hire hand nam & cwæð. thalim-tha cumi. þt is on ure geþeode gereht. mæden þe ic secge arïs;

¹⁴ And þa gehyrde herodes se cyng þæt; Soþlice his nama wæs swutol geworden & he cwæð; Witodlice Iohannes se fulluhtere of deaðe aras. & on him synd forþam mægenu geworht;

¹⁴ And þa gehyrde herodes se cyng þæt; Soþlice his nama wæs swutol geworden & he cwæð; Witodlice Iohannes se fulluhtere of deaðe aras. & on him synd forþam mægenu geworht; ¹⁵ Sume cwædon he is elias. sume cwædon he is witega swylce än of þam witegum; ¹⁶ Ða herodes þt ge-hyrde he cwæð; Se iohannes þe ic be-heafdode se aras of deaðe; ¹⁷ [Note: Ðys godspel sceal innan hærefeste to sce iohannes mæssan. Misit herodes & tenuit iohannem. A. B. ] Soðlice herodes sende & hët iohannem gebindan on cwerterne. for þære herodiadiscan his broðar läfe philippus. for þam ðe he nam hi;

¹⁷ [Note: Ðys godspel sceal innan hærefeste to sce iohannes mæssan. Misit herodes & tenuit iohannem. A. B. ] Soðlice herodes sende & hët iohannem gebindan on cwerterne. for þære herodiadiscan his broðar läfe philippus. for þam ðe he nam hi; ¹⁸ Þa sæde Iohannes heröde. nys þe alyfed to hæbbenne þines broðer wïf;

¹⁸ Þa sæde Iohannes heröde. nys þe alyfed to hæbbenne þines broðer wïf; ¹⁹ Ða syrwde herodias ymbe hine & wolde hine of-slean & heo ne mihte;

¹⁹ Ða syrwde herodias ymbe hine & wolde hine of-slean & heo ne mihte;

¹⁹ Ða syrwde herodias ymbe hine & wolde hine of-slean & heo ne mihte; ²⁰ Soðlice herodes on-dred Iohannem & wiste þt he wæs rihtwis. & halig. & he heold hine on cwerterne. & he ge-hyrde þt he fela wundra worhte & he luflice him hyrde;

²⁰ Soðlice herodes on-dred Iohannem & wiste þt he wæs rihtwis. & halig. & he heold hine on cwerterne. & he ge-hyrde þt he fela wundra worhte & he luflice him hyrde;

²⁰ Soðlice herodes on-dred Iohannem & wiste þt he wæs rihtwis. & halig. & he heold hine on cwerterne. & he ge-hyrde þt he fela wundra worhte & he luflice him hyrde; ²¹ Þa se dæg com herodes gebrydtïde he ge-gearwode mycele feorme his ealdor-mannum. & þam fyrmestum on galilea.

²¹ Þa se dæg com herodes gebrydtïde he ge-gearwode mycele feorme his ealdor-mannum. & þam fyrmestum on galilea. ²² & þa ða þære herodiadiscan dohtor inneode & tumbode. hit licode heröde. & eallum þam ðe him mid sæton; Se cing cwæð þa to ðam mædene. bide me swa hwæt swa þu wylle & ic þe sylle;

²² & þa ða þære herodiadiscan dohtor inneode & tumbode. hit licode heröde. & eallum þam ðe him mid sæton; Se cing cwæð þa to ðam mædene. bide me swa hwæt swa þu wylle & ic þe sylle;

²² & þa ða þære herodiadiscan dohtor inneode & tumbode. hit licode heröde. & eallum þam ðe him mid sæton; Se cing cwæð þa to ðam mædene. bide me swa hwæt swa þu wylle & ic þe sylle; ²³ And he swör hire. soðes ic þe sylle swa hwæt swa þu me bitst. þeah þu wylle healf min rice;

²³ And he swör hire. soðes ic þe sylle swa hwæt swa þu me bitst. þeah þu wylle healf min rice; ²⁴ Ða heo üt eode heo cwæð to hyre meder; Hwæs bidde ic; Þa cwæþ heo. iohannes heafod þæs fulluhteres;

²⁴ Ða heo üt eode heo cwæð to hyre meder; Hwæs bidde ic; Þa cwæþ heo. iohannes heafod þæs fulluhteres; ²⁵ Sona þa heo mid ofste inn to þam cinincge eode. heo bæd & þus cwæð; Ic wylle þt ðu me hrædlice on anum disce sylle iohannes heafod; ²⁶ Þa wearð se cinincg geunrët for þam aðe. & for þam ðe him mid sæton; Nolde þeah hi ge-unretan.

²⁶ Þa wearð se cinincg geunrët for þam aðe. & for þam ðe him mid sæton; Nolde þeah hi ge-unretan. ²⁷ ac sende ænne cwellere & bebead þt man his heafod on änum disce brohte; And he hine þa on cwerterne beheafdode. ²⁸ & his heafod on disce brohte & hit sealde þam mædene. & þt mæden hit sealde hire meder; ²⁹ Ða his cnihtas þt ge-hyrdon hi cömon & his lïc namon. & hine on byrgene ledon; ³⁰ Soðlice þa ða apostolas togædere comon. hi cyddon þam hælende eall þt hi dydon & hi lærdon. ³¹ & he sæde him; Cumað & uton gän onsundron on weste stowe. & us hwon restan; Soðlice manega wæron þe comon & agën-hwyrfdon & fyrst næfdon þt hi æton. ³² & on scyp stigende. hi föron onsundran on weste stowe. ³³ & gesawon hi farende. & hi ge-cneowon manega; And gangende of þam burgum þyder ürnon. & him beforan comon; ³⁴ And þa se hælend ðanon eode. he geseah mycele menegu. & he ge-miltsode him for þam þe hi wæron swa swa scëp þe nanne hyrde nabbað; And he ongan hi fela læran.

³⁴ And þa se hælend ðanon eode. he geseah mycele menegu. & he ge-miltsode him for þam þe hi wæron swa swa scëp þe nanne hyrde nabbað; And he ongan hi fela læran. ³⁵ & þa hit mycel ylding wæs. his leorning-cnihtas him to comon & cwædon. þeos stow is wëste & tïma is forð agän.

³⁵ & þa hit mycel ylding wæs. his leorning-cnihtas him to comon & cwædon. þeos stow is wëste & tïma is forð agän. ³⁶ forlæt þas menegu. þt hi faran on ge-hende tunas. & him mete bicgan. þt hi eton;

³⁶ forlæt þas menegu. þt hi faran on ge-hende tunas. & him mete bicgan. þt hi eton; ³⁷ Þa cwæð he sylle ge him etan; Ða cwædon hi uton gan. & mid twam hundred penegon hlafas bicgan. & we him etan syllað;

³⁷ Þa cwæð he sylle ge him etan; Ða cwædon hi uton gan. & mid twam hundred penegon hlafas bicgan. & we him etan syllað; ³⁸ Ða cwæð he hu fela hlafa hæbbe ge. gað & lociað. & þa hi wiston hi cwædon. fif hlafas & twegen fixas.

³⁸ Ða cwæð he hu fela hlafa hæbbe ge. gað & lociað. & þa hi wiston hi cwædon. fif hlafas & twegen fixas. ³⁹ & þa be-bead se hælend þt ðæt folc sæte ofer þt grene hig.

³⁹ & þa be-bead se hælend þt ðæt folc sæte ofer þt grene hig. ⁴⁰ & hi þa sæton hundredon & fiftigon. ⁴¹ & fif hlafum. & twam fixum onfangenum he on heofon locode & hi bletsode. & þa hlafas bræc. & sealde his leorning-cnihtum. þt hi toforan him asetton. & twegen fixas him eallon dælde

⁴¹ & fif hlafum. & twam fixum onfangenum he on heofon locode & hi bletsode. & þa hlafas bræc. & sealde his leorning-cnihtum. þt hi toforan him asetton. & twegen fixas him eallon dælde ⁴² & hi æton þa ealle & gefyllede wurdon; ⁴³ And hi namon þara hlafa. & fixa lafe. twelf wilian fulle; ⁴⁴ Soðlice fif þusend manna þara etendra wæron; ⁴⁵ [Note: Ðis sceal on sæternes-dæg ær halgan dæge. A. B. ] Ða sona he nydde his leorning-cnihtas on scyp stïgan. þt hi him beforan foron ofer þæne muþan to bethsaida. oþ he þt folc for-lete; ⁴⁶ And þa he hi for-let he ferde on þone munt & hine ana þar gebæd;

⁴⁶ And þa he hi for-let he ferde on þone munt & hine ana þar gebæd; ⁴⁷ And þa æfen wæs þt scyp wæs on middre sæ. & he ana wæs on lande ⁴⁸ & he ge-seah hi on rewette swincende. him wæs wiðer-weard wind; And on niht embe þa feorþan wæccan he com to him ofer þa sæ gangende. & wolde hi for-bugan;

⁴⁸ & he ge-seah hi on rewette swincende. him wæs wiðer-weard wind; And on niht embe þa feorþan wæccan he com to him ofer þa sæ gangende. & wolde hi for-bugan; ⁴⁹ Þa hi hine gesawon ofer þa sæ gangende hi wendon þt hit unfæle gast wære. & hi clypedon;

⁴⁹ Þa hi hine gesawon ofer þa sæ gangende hi wendon þt hit unfæle gast wære. & hi clypedon; ⁵⁰ Hi ealle hine gesawon. & wurdon gedrefede & sona he spræc to him & cwæð; Gelyfaþ ic hit eom. ne þurfon ge eow ondrædan.

⁵⁰ Hi ealle hine gesawon. & wurdon gedrefede & sona he spræc to him & cwæð; Gelyfaþ ic hit eom. ne þurfon ge eow ondrædan. ⁵¹ & he on scyp to him eode. & se wind geswäc & hi þæs þe mä betwux him wundredon.

⁵¹ & he on scyp to him eode. & se wind geswäc & hi þæs þe mä betwux him wundredon.

⁵³ And þa hi ofer-segledon. hi comon to genesär. & þar wicedon. ⁵⁴ & þa hi of scipe eodon. sona hi hine gecneowon; ⁵⁵ And eall þt rïce befarende hi on sæccingum bæron þa untruman. þar hi hine gehyrdon;

⁵⁵ And eall þt rïce befarende hi on sæccingum bæron þa untruman. þar hi hine gehyrdon; ⁵⁶ And swa hwar swa he on wïc oþþe on tünas eode. on stræton hi þa untruman ledon. & hine bædon þt hi huru his refes fnæd æt-hrinon. & swa fela swa hine æt-hrinon hi wurdon hale.

³⁴ & on þone heofon behealdende geömrode & cwæð; Effeta. þt is on ure geþeode sy þü ontyned;

¹ [Note: Ðis god-spel ge-byrað on þære ehtoðan wucan ofer pentecosten. A. B. ] Eft on þam dagum him wæs mid micel menigu & næfdon hwæt hi æton; Þa cwæþ he to-somne geclypedum his leorning-cnihtum; ² Ic ge-miltsige þysse menegu. forþam hi þry dagas me ge-anbidiað & nabbað hwæt hi eton; ³ Gif ic hï fæstende to hyra husum læte. be wege hi ge-teorigeað; Sume hi comon feorran. ⁴ & þa &swarodan him his leorning-cnihtas; Hwanon mæg ænig man þas mid hlafum on þisum westene gefyllan; ⁵ Þa axode he hi hu fela hlafa hæbbe ge. hi cwædon seofan; ⁶ Ða het he sittan þa menegu ofer þa eorþan; And nam þa seofon hlafas & gode þancode. & hi bræc & sealde his leorning-cnihtum þt hi toforan him asetton. & hi swa dydon; ⁷ And hi næfdon buton feawa fixa & he þa bletsode. & het beforan him settan. ⁸ & hi æton & wurdon gefyllede & hi nämon þt of þam brytsenum beläf. seofon wilian fulle; ⁹ Soðlice þa ðe þar æton. wæron fif þusend & he hi þa for-lët;

¹⁵ & he him bead & cwæð; Lociað & warniað fram pharisea & herodes hæfe; ¹⁶ Þa þohton hi betwux him & cwædon; Næbbe we näne hlafas. ¹⁷ þa se hælend þt wiste. he cwæð. Hwæt þence ge forþam ge hlafas nabbað. gÿt ge ne oncnawað ne ne ongytað. gyt ge habbað eowre heortan geblende; ¹⁸ Eagan ge habbað & ne ge-seoð. & earan. & ne gehyrað. ne gë ne þencaþ ¹⁹ hwænne ic bræc fïf hlafas & twegen fixas & hu fela wyligena ge namon fulle; Hi cwædon þa twelfe; ²⁰ And hwænne seofon hlafas feower þusendum. & hu fela wyligena. brytsyna ge namon. hi sædon seofon; ²¹ Ða sæde he him hwi ne ongyte ge gÿt;

²⁸ Þa andswarodon hi. sume Iohannem þone fulluhtere. sume heliam sume sumne of þam witegum;

¹³ Ac ic secge eow þt helias com & hi dydon him swa hwæt swa hi woldon swa be him awriten is;

²² he hine gelömlice on fyr & on wæter sende þt he hine for-spilde; Ac gif þu hwæt miht gefylst us ure gemiltsud; ²³ Ða cwæð se hælend. gif þu gelyfan miht ealle þing synd gelyfedum mihtlice;

²² Ða cwæð se hælend him and-swarigende. habbað godes truwan. ²³ ic secge eow to soðe. swa hwylc swa cwyþ to ðisum munte. si þu afyrred & on sæ aworpen. & on his heortan ne twynað ac gelyfð swa hwæt swa he cwyð gewurðe þis. þt gewyrð;

²³ ic secge eow to soðe. swa hwylc swa cwyþ to ðisum munte. si þu afyrred & on sæ aworpen. & on his heortan ne twynað ac gelyfð swa hwæt swa he cwyð gewurðe þis. þt gewyrð;

³⁰ Hweðer wæs iohannes fulluht þe of heofone. þe of mannum &swariað me; ³¹ Ða þohton hi & cwædon betweox him. gif we secgað of heofone. he segð üs hwi ne ge-lyfde ge him. ³² gif we secgað of mannum. we on-drædaþ þis folc. ealle hi hæfdon iohannem þt he wære soðlice witega;

¹ [Note: Ðes passio gebyrað on tiwes dæg on þære palm-wucan. ] Soþlice þa æfter twam dagum wæron eastron & þa sohton þa heah-sacerdas & þa boceras hu hi hine mid facne namon & of-slogon; ² Ða cwædon hi næs na on freols-dæge þe læs þæs folces gehlyd wurde;

²² Him þa etendum afeng se hælend hlaf & hine bletsiende bræc. & sealde him & þus cwæð. nimað. ðis ys min lichama. ²³ & onfeng calice. & gode þancas dyde & sealde him. & ealle him ofdruncon;

³¹ & he þæs ðe mare spræc. & þeah me ge-byrige mid þe to sweltene. ne æt-sace ic þin. & swa hi cwædon ealle;

³⁸ waciað & gebiddað þt ge on costnunge ne gän. witodlice se gast is gearu. ac þt flæsc is untrum;

⁶¹ he suwode & naht ne &swarode; Eft hine axode se heah-sacerd. eart þu crist þæs gebletsodan godes sunu;

⁶⁶ And þa petrus wæs on cafertune þa com to him än þinen þæs heah-sacerdes. ⁶⁷ & þa heo geseah petrum wyrmende þa cwæð heo; Þu wære mid ðam nazareniscan hælende; ⁶⁸ Ða æt soc he & cwæð. ic nät. ne ne can hwæt þu segst; And he eode þa of þam cafertune & se hana creow; ⁶⁹ Eft þa hine gecneow oðer þinen. heo ongan cweðan. to þam þe ðar abutan stodon; Soðlice þes ys of þam; ⁷⁰ & he eft ætsöc; & eft þa ymbe lytel þa ðe æt-stodon. cwædon to petre. Soþlice þu eart of ðam. galileisc þu eart; ⁷¹ Þa ongan he æt-sacan & swerian. soðes ne can ic þæne man þe ge secgað. ⁷² & þa eft sona creow se hana; Ða gemunde petrus þæs hælendes worde þe he him sæde. ær se hana crawe tua. þriwa ðu me æt-sæcst. þa ongan he wepan;

³⁹ Þa se hundred-man þe ðar stod agën geseah þt se hælend swa clypiende forð-ferde. he [quoth]. soðlice þes man wæs godes sunu;

⁷ ac farað & secgað his leorning-cnihtum. & petre þt he gæð toforan eow on galileam. þar ge hine geseoð swa he eow sæde;

¹¹ Ðä ætywde him drihtnes engel standende on þæs weofodes swyðran healfe; ¹² Ða wearð zacharias gedrëfed þt geseonde & him ege on-hreas; ¹³ Ða cwæð se engel him to. ne ondræd þu þe zacharias. forþam þin bën ys gehyred & þin wïf elizabeth þe sunu cenð. & þu nemst hys naman Iohannes.

³⁰ Ða cwæð se engel. ne ondræd þu ðe marïa; Soðlice þu gyfe mid gode gemettest;

⁵³ Hingriende he mid gödum gefylde. & ofer-möde idele for-lët;

¹⁰ & se engel him to cwæð; Nelle ge eow adrædan. soþlice nu ic eow bodie mycelne gefean. se bið eallum folce.

¹ [Note: Ðis ge-byrað on sætern-dæg to æw-fæstene ær myddan wyntra. Anno quinto decimo. A. ] Soðlice þam fifteoðan geare þæs caseres anwealdes tiberïï. begymendum þam pontiscan pilate iudëa-þeode. feorðan dæles rïca galilëë herode. filippo his breþer feorðan dæles rïca. Iturie. & þæs rïces traconitidis & lisania abilïne feorþan dæles rïca.

¹¹ Ða cwæð he to him. se þe hæfð twa tunecan sylle þam þe næfð. & þam gelice dö se þe mettas hæfþ;

¹⁹ Herodes se feorðan dæles rïca. þa he wæs fram him geðread. be ðære herodiadiscan hys broðor wife. & be eallum yfelum þe herodes dyde;

¹⁹ Herodes se feorðan dæles rïca. þa he wæs fram him geðread. be ðære herodiadiscan hys broðor wife. & be eallum yfelum þe herodes dyde; ²⁰ & ofer eall þt ge-icte þt he be-clysde iohannem on cwearterne;

⁴¹ Ða ferdon þa deoflu of manegum hrymende & cweðende; Soðes þu eart godes sunu. & he ne geþafude þt hig æni þing spræcon forþam þe wiston þt he crist wæs;

¹ [Note:Ðis sceal on þone syxtan sunnan-dæg ofer pentecosten. Cum turbe inruerent ad iesum. A.] Soþlice wæs geworden þa ða menegu him to comon þt hig godes word gehyrdon. he stöd wið þone mere genesareth.

¹² Soþlice on þam dagum he fërde on anne munt hine gebiddan. & wæs þar waciende on godes gebede;

¹⁹ And eal seo menigeo sohte hine tö æt-hrinenne. forþam þe mægen of him eode & he ealle gehælde;

¹³ Þa se hælend hig ge-seah þa wæs he mid mild-heortnesse ofer hig gefylled. & cwæþ to hyre. ne wep þu nä.

²⁸ Þa he geseah þæne hælend he astrehte hyne to-foran him. & cwæþ mycelre stefne hrymende; Hwæt is me and þe. lä hælend þæs hehstan godes sunu; Ic halsige þe þt ðu ne ðreage me;

⁷ Þa gehyrde herodes se feorðan dæles rïca ealle þa ðing þe be him wærun gewordene; Ða twynude him forþam þe sume sædon þt iohannes of deaðe aräs. ⁸ sume sædon þt helias æt-ywde; Sume sædon eald witega äräs; ⁹ Ða cwæþ herodes. iohannem ic be-heafdude hwæt is þes. be þam ic þilc gehyre; Ða smeade he þt he hine gesawe;

⁹ Ða cwæþ herodes. iohannem ic be-heafdude hwæt is þes. be þam ic þilc gehyre; Ða smeade he þt he hine gesawe; ¹⁰ Þa cyddun him ða apostolas swa hwæt swa hig dydon; Ða nam he hig & ferde on-sundron on weste stöwe seo is bethsaida; ¹¹ Ða ða menego þt wiston þa filidon hïg him. þa onfeng he hig & spæc to him be godes rïce. & þa he gehælde ðe lacnunga beþorftun; ¹² [Note: Ðis sceal on wodnes dæg on þære pentecostenes wucan to þam ymbrene. Dimitte turbas ut euntes in castella. A. ] Þa gewat se dæg forð. & hig twelfe him genealæhton & sædon him; Læt þas menego þt hig farun on þas castelu & on þas tunas þe her abutan synt; & him mete findon. for-þam þe we synt her on westere stöwe;

¹² [Note: Ðis sceal on wodnes dæg on þære pentecostenes wucan to þam ymbrene. Dimitte turbas ut euntes in castella. A. ] Þa gewat se dæg forð. & hig twelfe him genealæhton & sædon him; Læt þas menego þt hig farun on þas castelu & on þas tunas þe her abutan synt; & him mete findon. for-þam þe we synt her on westere stöwe; ¹³ Ða cwæð he to him. sylle ge him etan; Ða cwædon hïg we nabbað buton fïf hlafas & twegen fixas. buton we gan & üs mete bicgon & eallum þissum werede;

¹³ Ða cwæð he to him. sylle ge him etan; Ða cwædon hïg we nabbað buton fïf hlafas & twegen fixas. buton we gan & üs mete bicgon & eallum þissum werede; ¹⁴ Þar wæron neah fif þusenda wera; Ða cwæþ he to his leorning-cnihtun; Doþ þt hig sitton. þurh gebeorscypas fiftegum.

¹⁴ Þar wæron neah fif þusenda wera; Ða cwæþ he to his leorning-cnihtun; Doþ þt hig sitton. þurh gebeorscypas fiftegum. ¹⁵ & hig swa dydon & hi ealle sæton; ¹⁶ Ða nam he þa fïf hlafas & þa twegen fixas. & on þone heofon beseah & bletsude hig & bræc. & dælde his leorning-cnihtum. þt hig asetton hig beforan þam menegum;

¹⁶ Ða nam he þa fïf hlafas & þa twegen fixas. & on þone heofon beseah & bletsude hig & bræc. & dælde his leorning-cnihtum. þt hig asetton hig beforan þam menegum; ¹⁷ Þa æton hig ealle & wurdon gefyllede. & man nam þa gebrotu þe þar belifon twelf cypan fulle;

¹⁷ Þa æton hig ealle & wurdon gefyllede. & man nam þa gebrotu þe þar belifon twelf cypan fulle;

²⁸ Ða wæs gewörden æfter þam wordum nean eahta dagas. þt he nam petrum & Iohannem. & Iacobum. & eode on anne munt. þt he hyne gebæde;

³⁸ And gif he cymð on þære æfteran wæccan. oððe on þære þriddan & þus gemet. eadige synt þa þeowas;

¹ Þar wæron sume on þære tïde of galileum him cyþende. þara blod pilatus mengde mid hyra offrungum;

³¹ On þam dæge him genealæhton sume farisei & him sædon; Far & ga heonon forþam þe herodes þe wyle ofslean; ³² And þa cwæð he to him. gað & secgað þam foxe. deofol-seocnessa ic üt-adrïfe. & ic hæla gefremme to-dæg & to-morhgen & þriddan dæge ic beo for-numen;

³² And þa cwæð he to him. gað & secgað þam foxe. deofol-seocnessa ic üt-adrïfe. & ic hæla gefremme to-dæg & to-morhgen & þriddan dæge ic beo for-numen;

⁶ Ða cwæþ drihten gif ge hæfdon geleafan swa senepes corn. ge sædun þissun treowe sy ðu awyrt-walud & aplantud on sæ. & hit hyrsumode eow;

⁴¹ [Note: Ðys godspel gebyrað on þære endlyftan wucan ofer pentecosten. Cum adpropinquaret iesus hierosolimam uidens ciuitatem fleuit super illam. A. ] & þa he ge-nealæhte & geseah þa ceastre. he weop ofer hig

⁶ Gyf we secgað þt he sy of mannum. eall folc us hænð hi wiston gere þt iohannes wæs witega;

¹⁹ And he onfengc hlafe & þancude & him sealde. & cwæð; Ðis is min lichama. se is for eow geseald doð þis on min gemynd;

³¹ Ða cwæð drihten. Simon Simon. nu satanas gyrnde þt he eow hridrude swa swa hwæte;

³¹ Ða cwæð drihten. Simon Simon. nu satanas gyrnde þt he eow hridrude swa swa hwæte; ³² Ic gebæd for þe þt ðin geleafa ne geteorige; And þu æt sumum cyrre gewend &tryme þine gebroðru;

³² Ic gebæd for þe þt ðin geleafa ne geteorige; And þu æt sumum cyrre gewend &tryme þine gebroðru; ³³ Ða cwæð he drihten. ic eom gearu to farenne mid þe. ge on cwertern ge on deað; ³⁴ Ða cwæþ he. ic secge þe petrus. ne cræwþ se häna to-dæg ær þu me æt-sæcst;

⁴⁹ Ða gesawon þa ðe him abutan wæron þt þær towerd wæs & cwædon. drihten. slea we mid swürde; ⁵⁰ Ða sloh hyra än þara sacerda ealdres þeow & hys swyðre eare of-acerf;

⁵⁴ Ða namon hig hine & læddon to þæra sacerda ealdres huse. & petrus fyligde feorran; ⁵⁵ And petrus wæs mid him on middan þam cafertune. þar hig æt þam fyre sæton; ⁵⁶ Ða hine geseah sum þinen æt leohte sittende & hine beheold. þa cwæð heo. & þes wæs mid him; ⁵⁷ Ða æt-soc he & cwæð. eala wïf ne can ic hyne; ⁵⁸ And þa embe lytel hine ge-seah oðer. & cwæð. þu eart of him; Ða cwæð petrus eala mann ic ne eom; ⁵⁹ & þa æfter lytlum fæce swylce änre tïde. sum oðer seðde & cwæð; Soðlice þes wæs mid him. witodlice he is galileisc; ⁶⁰ Ða cwæð petrus. eala man nat ic hwæt þu segst; And þa hig þt spræcon samninga së häna creow. ⁶¹ þa drihten bewende hïne & beseah to petre. Ða gemunde petrus drihtnes wordes þe he cwæð. þt ðu mïn æt-sæcst. þriwa to-dæg ær se hana cräwe;

⁷ & þa he gecneow þt he wæs of herodes anwalde. he hine ägen-sende to herode. he wæs on þam dagum on hierusalem; ⁸ Soðlice herodes fagnude þa he þæne hælend geseah. mycelre tïde he wilnode hine geseon [Note: MS. geseah, alt. to geseon. ] forþam ðe ge-hyrde mycel be him; & he hopode þt he ge-säwe sum tacen þe fram him gewurde; ⁹ Þa ahsode he hine manegum wordum & he naht ne &swarude; ¹⁰ Ða stödon þara sacerda ealdras hine an-rædlice wregende. ¹¹ þa ofer-hogode herodes hine mid [hys] hyrede & bysmrode hine gescrydne hwitum reafe. & hyne agen-sende to pilate; ¹² And on þam dæge wurdun herodes & pilatus gefrynd. Soðlice hig wæron ær gefynd him betwynan;

¹⁵ ne furðun herodes; Ic hine sende agen to him & him naht þæs-lices deaðe gedon wæs.

⁵ & þa hig adredon & hyra andwlitan on eorþan hyldun hig cwæon to him; Hwi sece gë lybbendne mid deadum.

³⁰ & þa he mid him sæt he onfeng hläf & hine bletsude & bræc & him ræhte;

³⁴ & cwædun þt drihten soðlice aras & simone æt-ywde;

³⁷ Ða wæron hig gedrefede & afærede & hig wëndon þt hig gast gesawon; ³⁸ And he sæde him hwi synt ge gedrefede & geþancas on eowre heortan astigað; ³⁹ Geseoð mine handa & mine fet þt ic sylf hit eom. gräpiað. & geseoð þt gäst næfþ flæsc & ban. swa ge ge-seoð me habban;

⁴⁵ Ða atynde he him andgyt þt hig ongeton hälige gewrïtu.

⁵² & hig gebiddende hig gehwurfon on hierusalem mid mycelum gefean.

⁴⁹ Him &swarode þa nathanahel & ðus cwæð. rabbï. þu eart godes sunu. & þu eart israhela cing.

²³ & iohannes fullode on enön wið salïm. forðam þe þær wæron manega wætro. & hi to-gædere comun. & wæron gefullode; ²⁴ Ða gyt næs iohannes gedon on cwëartern.

¹ [Note: Ðys godspel sceal on myd-lenctenes sunnan-dæg. A. ] Æfter þyson for se hælend ofer þa galileiscan sæ. seo is tiberiädis. ² & him fylide mycel folc for-þam þe hig gesawon þa tacna þe he worhte on þam þe wæron ge-untrumode; ³ Witodlice se Hælend astah on anne munt & sæt þar mid his leorning-cnihton. ⁴ hit wæs gehende eastron iudea freolsdæge; ⁵ [Note: Abiit iesus trans mare galileæ quod est tiberiadis. A. ] Ða se hælend his eagan up-ahöf & geseah þt micel folc com to him. he cwæð to philippe; Hwær bicge we hlafas þt þas eton.

⁵ [Note: Abiit iesus trans mare galileæ quod est tiberiadis. A. ] Ða se hælend his eagan up-ahöf & geseah þt micel folc com to him. he cwæð to philippe; Hwær bicge we hlafas þt þas eton. ⁶ þt he cwæþ his fandigende he wiste hwæt he don wolde;

⁶ þt he cwæþ his fandigende he wiste hwæt he don wolde; ⁷ Ða &wurde him philippus. & cwæð nabbað hi genoh on twegera hundred penega wurþe hlafes þt ælc sumne dæl nyme;

⁷ Ða &wurde him philippus. & cwæð nabbað hi genoh on twegera hundred penega wurþe hlafes þt ælc sumne dæl nyme;

⁷ Ða &wurde him philippus. & cwæð nabbað hi genoh on twegera hundred penega wurþe hlafes þt ælc sumne dæl nyme; ⁸ Ða &wyrde him an his leorning-cnihta andreas simones broþur petres;

⁸ Ða &wyrde him an his leorning-cnihta andreas simones broþur petres; ⁹ Her is an cnapa þe hæfþ fïf berene hlafas & twegen fixas. ac hwæt synt þa þing betwux swa manegum mannum;

⁹ Her is an cnapa þe hæfþ fïf berene hlafas & twegen fixas. ac hwæt synt þa þing betwux swa manegum mannum; ¹⁰ Ða cwæð se hælend. doð þt þas men sitton. on þære stowe wæs mycel gers. ðær sæton þa swylce fïf þusendo manna;

¹⁰ Ða cwæð se hælend. doð þt þas men sitton. on þære stowe wæs mycel gers. ðær sæton þa swylce fïf þusendo manna;

¹⁰ Ða cwæð se hælend. doð þt þas men sitton. on þære stowe wæs mycel gers. ðær sæton þa swylce fïf þusendo manna; ¹¹ Se hælend nam þa hlafas & þanc-wurðlice dyde & hig to-dælde þam sittendum & eall-swa of þam fixum swa mycel swa hig woldon;

¹¹ Se hælend nam þa hlafas & þanc-wurðlice dyde & hig to-dælde þam sittendum & eall-swa of þam fixum swa mycel swa hig woldon;

¹¹ Se hælend nam þa hlafas & þanc-wurðlice dyde & hig to-dælde þam sittendum & eall-swa of þam fixum swa mycel swa hig woldon; ¹² Ða hig fulle wæron. þa cwæð he to his leorning-cnihton. gaderiaþ þa brytsena þe þar to lafe wæron þt hig ne losigeon.

¹² Ða hig fulle wæron. þa cwæð he to his leorning-cnihton. gaderiaþ þa brytsena þe þar to lafe wæron þt hig ne losigeon. ¹³ hig gegaderedon & fyldon twelf wyligeon fulle þæra brytsena of þam þe þa læfdon þe of þam fif berenan hlafon æton.

¹³ hig gegaderedon & fyldon twelf wyligeon fulle þæra brytsena of þam þe þa læfdon þe of þam fif berenan hlafon æton. ¹⁴ Ða men cwædon þa hig gesawon þt he þt tacen worhte. þt þes is soðlice witega þe on middan-geard cymþ.

¹⁴ Ða men cwædon þa hig gesawon þt he þt tacen worhte. þt þes is soðlice witega þe on middan-geard cymþ. ¹⁵ Ða se hælend wiste þt hig woldon cuman & hine gelæccean & to cynge dön. þa fleah he ana uppon þone munt;

¹⁵ Ða se hælend wiste þt hig woldon cuman & hine gelæccean & to cynge dön. þa fleah he ana uppon þone munt;

¹⁵ Ða se hælend wiste þt hig woldon cuman & hine gelæccean & to cynge dön. þa fleah he ana uppon þone munt; ¹⁶ ---

¹⁶ ---¹⁷ And þa hig eodon on scyp hi comon ofer þa sæ to capharnaum. hit wearð þa þystre & se hælend ne com to him.

¹⁷ And þa hig eodon on scyp hi comon ofer þa sæ to capharnaum. hit wearð þa þystre & se hælend ne com to him. ¹⁸ mycel wind bleow & hit wæs hreoh sæ;

¹⁸ mycel wind bleow & hit wæs hreoh sæ; ¹⁹ Witodlice þa hig hæfdon gehrowen swylce twentig furlanga oððe þrittig. þa gesawon hig þone hælend uppan þære sæ gän & þt he wæs gehende þam scype. & hi him ondredon.

¹⁹ Witodlice þa hig hæfdon gehrowen swylce twentig furlanga oððe þrittig. þa gesawon hig þone hælend uppan þære sæ gän & þt he wæs gehende þam scype. & hi him ondredon. ²⁰ he cwæð þa to him; Ic hit eom. ne ondrædað eow;

²⁰ he cwæð þa to him; Ic hit eom. ne ondrædað eow; ²¹ Hig woldon hyne niman on þt scyp & sona þt scyp wæs æt þam lande þe hig woldon to faran;

²¹ Hig woldon hyne niman on þt scyp & sona þt scyp wæs æt þam lande þe hig woldon to faran;

²³ oðre scypu comon fram tiberiade wið þa stowe þar hig þone hlaf æton drihtne þanciende. ²⁴ Ða seo menigeo geseah þt se hælend þar næs ne his leorning-cnihtas. þa eodon hig on scipu & coman to capharnaum sohton ðone hælend ²⁵ & þa hig gemetton hyne begeondon þam mere hig cwædon to him; Lareow hwænne com þu hider;

³⁷ [Note: Omne quod dat mihi pater ad me ueniet. A. ] Eall þt fæder me sylþ cymð to me & ic ne wyrpe ut ðone þe to me cymð.

⁶⁸ þa &wyrde him simon Petrus & cwæð; Drihten to hwam ga we þu hæfst eces lifes word ⁶⁹ & we gelyfað & witon þt þu eart crist godes sunu;

²³ þt moyses .æ. ne sy toworpen. & ge belgaþ wið me forðam þe ic gehælde anne man. on reste-dæge.

³⁵ Ða se hælend gehyrde þt hig hyne drifon üt. þa cwæð he to him þa he hine gemitte gelyfst þu on godes sunu. ³⁶ he &swarude & cwæð. hwylc is drihten þt ic on hine gelyfe; ³⁷ And se hælend cwæð to him. þu hine gesawe. & se ðe wið þe sprycð se hit is; ³⁸ Ða cwæþ he drihten. ic gelyfe. & he feoll nyþer & ge-eaðmedde hyne.

⁴¹ & manega comon to him & cwædon. witodlice ne worhte iohannes nan tacn. ealle þa þing þe iohannes sæde be þyson wæron soðe

²⁷ heo cwæð to him. witodlice drihten ic gelyfe þt þu eart crist godes sunu þe on middan-eard cöme;

³³ Ða se hælend geseah þt heo weop & þt þa iudeas weopon þe mid hyre cömon. he geomrode on hys gaste & gedrefde hyne sylfne ³⁴ & cwæð hwar lede ge hine; Hig cwædon to him. drihten ga & geseoh. ³⁵ & se hælend weop

⁴¹ þa dydon hig aweg þone stan; Se hælend ahof upp his eagan & cwæð. fæder ic do þe þancas forþam þu gehyrdest [me];

²⁹ Sume wendon forþam iudas hæfde scrin þt se hælend hit cwæde be him. bige þa þing þe us þearf sy to þam freols-dæge oððe þt he sealde sum þing þearfendum mannum;

³⁶ Simon petrus cwæð to him drihten. hwyder gæst þu; Se hælend him &swarode & cwæð. ne miht þu me fylian þyder ic nu fare. þu færst eft æfter me; ³⁷ Petrus cwæð to him. hwi ne mæg ic þe nu fylian. ic sylle min lïf for ðe; ³⁸ Se hælend him &swarode & cwæð. ðin lif þu sylst for me; Soð ic þe secge. ne cræwð se cocc ær ðu wið-sæcst me þriwa

¹ [Note: Ðys god-spel gebyrað to ðære mæssan phylippi & iacobi. Non turbetur cor uestrum. A. Non turbetur cor uestrum neque formidet. B. ] & he cwæð to his leorning-cnihton; Ne sy eower heorte gedrefed ge gelyfað on god. & gelyfað on me; ² On mines fæder huse synt manega eardung-stowa ne sæde ic eow. hyt ys lytles wana þt ic fare & wylle eow eardung-stowe gearwian; ³ & gif ic fare & eow eardung-stowe ge-gearwige; Eft ic cume & nime eow to me sylfon þt ge syn þær ic eom;

³³ Ðas þing ic eow sæde þt ge habbon sibbe on me; Ge habbað hefige byrðene on middan-earde. ac getruwiað. ic forswiðde middan-eard;

¹ [Note: Ðys godspel gebyrað on wodnesdæg on þære gang-wucan to þam uigilian. Subleuatis iesus oculis in cælum dixit. A. ] Ðas þing se hælend spræc. & ahof üpp his eagan to heofenum & cwæð; Fæder tïd ys cumen geswutela þinne sunu þt þin sunu geswutelige þe.

²⁵ & symön petrus stod & wyrmde hyne; Ða cwædon hi to him. cwyst þu. eart þu of his leorning-cnihton; He wið-söc & cwæð ic ne eom; ²⁶ Ða cwæð an ðæs bisceopes þeowena hys cuða þæs eare sloh petrus öf; Hu ne geseah ic ðe on ðam wyrtune mid hym; ²⁷ petrus þa eft wið-soc. & sona se cocc creow;

⁷ þa iudeas him &swaredon & cwædon; We habbað .æ. & be ure .æ. he sceal sweltan forþam þe he cwæð þt he wære godes sunu;

¹² & syððan sohte pilatus hu he hyne forlete; Ða iudeas clypodon. & cwædon; Gif þu hine forlætst ne eart ðu þæs caseres freond; Ælc þæra þe hyne to cynge deð. ys þæs caseres wiðer-saca; ¹³ Ða pilatus þas spræce gehyrde. þa lædde he ut þone hælend. & sæt æt-foran þam döm-setle on ðære stowe þe is genemned lithosträtös. & on ebreisc gabbatha; ¹⁴ Hit wæs þa eastra gegearcung-dæg & hyt wæs seo syxte tid ða cwæð he to ðam iudeon. her ys eower cyning. ¹⁵ Hi clypodon ealle & cwædon. nim hyne nim hyne. & höh; Ða cwæð pilatus. sceal ic hön eowerne cyning. him &swaredon þa bisceopas & cwædon. Næbbe we nanne cyning buton kasere; ¹⁶ Ða sealde he hyne hym to ahönne; Ða namon hy þone hælend & tugon hine üt