Mark 10 Cross References - WestSaxon990

¹ And þanon he com on iudeisce endas of iordane; Þa comon eft menigu to him & swa swa he ge-wunode he hi lærde eft sona; ² Ða ge-nealæhton him pharisei & hine axodon. hwæþer alyfð ænegum men his wif forlætan. his þus fandigende; ³ Þa &swarode he him. hwæt bead moyses eow. ⁴ hi sædon; Moyses lyfde þt man write hiw-gedales boc. & hi for-lëte; ⁵ Ða cwæð se hælend. for eower heortan heardnesse he eow wrat þis bebod; ⁶ Fram fruman gesceafte god hi ge-worhte wæpned-man & wimman ⁷ & cwæð. for þam se mann forlæt his fæder & modor & hine his wife geþeot. ⁸ & beoð twegen on anum flæsce. witodlice ne synt na twegen ac än flæsc; ⁹ Þæt god ge-samnode ne syndrige þt nän man; ¹⁰ And eft innan huse his leorning-cnihtas hine be þam ylcan ahsodon; ¹¹ Ða cwæð he swa hwylc mann swa his wif forlæt & oþer nimð unriht-hæmed he wyrcð. þurh hi; ¹² And gif þt wif hire were forlæt & oþerne nimð. heo unriht-hæmð; ¹³ [Note: Ðys sceal on frige dæg on þære syxtan wucan ofer pentecosten. Offerebant iesum paruulos ut tangeret eos. A. ] And hi brohton him hyra lytlingas þt he hi æthrine. þa ciddon his leorning-cnihtas þam ðe hi brohton; ¹⁴ Þa se hælend hi ge-seah unwurðlice he hit for-bead & sæde him; Lætaþ þa lytlingas to me cuman & ne for-beode ge him; Soðlice swylcera is heofona rïce; ¹⁵ Soþlice ic secge eow swa hwylc swa godes rice ne onfehð swa lytling ne mæg he [on] þt; ¹⁶ Ða beclypte he hï. & his handa ofer hi settende bletsode hi; ¹⁷ [Note: Ðis sceal on wodnes dæg on þære seofeðan wucan ofer pentecosten. Cum egressus esset iesus in uia percurrens quidam genu flexo ante eum rogabat eum. A. ] And þa he on wege eode sum him to arn & gebigedum cneowe toforan him cwæð. & bæd hine; La göda lareow hwæt do ic. þt ic ëce lif age; ¹⁸ Þa cwæð se hælend. hwi segst þu me godne. nis nan mann god buton god ana; ¹⁹ Canst þu ða bebodu. ne unriht-hæm þu. ne slyh þu. ne stel þu. ne sege þu lease gewitnesse. facen ne do ðu. wurða þinne fæder & þine modor; ²⁰ Ða &swarode hë goda lareow. eall ðis ic geheold of minre geoguðe; ²¹ Se hælend hine þa behealdende lufode & sæde him; An þing þe is wana gesyle eall þt ðu age & syle hit þearfum. þonne hæfst þu gold-hord on heofonum & cum & folga me; ²² And for þam worde he wæs ge-unret & ferde gnornigende for þam he hæfde mycele æhta; ²³ Þa cwæð se hælend to his leorning-cnihton hine beseonde. swyþe earfoðlice on godes rice gað þa þe feoh habbað; ²⁴ Ða forhtodon his leorning-cnihtas be his wordum; Eft se hælend him &swariende cwæð. eala cild swyðe earfoðlice þa ðe on heora feo getruwigeað gað on godes rice; ²⁵ Eaþere ys olfende to farenne þurh nædle þyrel þonne se rica & se welega on godes rice gä; ²⁶ Hi þæs ðe ma betwux him wundredon & cwædon & hwa mæg beon hal ²⁷ þa beheold se hælend hi & cwæð; Mid mannum hit is uneaþelic ac na mid gode; Ealle þing mid gode synt eaðelice; ²⁸ Þa ongan petrus cweþan; Witodlice we ealle þing for-leton & folgodon þe; ²⁹ Ða &swarode him se hælend. nis nan þe his hus for-læt. oððe gebroþru. oþþe geswustra. oððe fæder. oþþe modor. oððe bearn. oþþe æceras for me & for þam god-spelle ³⁰ þe hund-feald ne onfö. nu on þisse tide. hus & broðru & swustru. fæder & modor. & bearn. & æceras. mid ehtnessum & on toweardre worulde ëce lif; ³¹ Manega fyrmeste beoð ytemeste & ytemeste fyrmyste; ³² Soþlice hi ferdon on wege to hierusalem & se hælend him beforan eode & hi adredon him hine & him fyligdon. & eft he nam hi twelfe & ongan him secgan þa ðing þe him towearde wæron ³³ þt we nu astigað to hierusalem & mannes sunu bið ge-seald sacerda ealdrum & bocerum & ealdrum. & hi hine deaðe genyþeriað. & hi hine þeodum syllað. ³⁴ & hi hine bysmriað & hi him on spætað & hine swingað & of-sleað hine. & he arist on þam þriddan dæge; ³⁵ Him þa ge-nealæhton to. iacobus. & Iohannes Zebedeis suna & cwædon; Lareow. we wyllað þt þu us do swa hwæt swa we biddað; ³⁶ Þa cwæð he hwæt wylle gyt þt ic inc dö. ³⁷ þa cwædon hi; Syle unc þt wyt sitton on þinon wuldre. än on þine swyðran healfe & oþer on þine wynstran; ³⁸ Ða cwæð se hælend. gyt nyton hwæt gyt biddað; Mage gyt drincan þone calic. þe ic drince & beon gefullod on þam fulluhte þe ic beo gefullod; ³⁹ Þa cwædon hi wyt magon; Ða cwæð se hælend gyt drincað þone calic þe ic drince. gyt beoð gefullode þam fulluhte ðe ic beo gefullod; ⁴⁰ Soðlice nis hit na min inc to syllene þt gyt sitton on mine swyðran healfe oððe on þa wynstran. ac þam þe hit ge-gearwod ys; ⁴¹ Þa ge-bulgon þa tÿne hi be Iacobe & Iohanne; ⁴² Ða clypode se hælend hi & [quoth]; Wite ge þt þa ðe on þeodum ealdor-scype habbað þt hyra ealdras anweald ofer hi habbað; ⁴³ Soðlice on eow hit nis swa. ac swa hwylc swa wyle mid eow yldest beon se byð eower þen. ⁴⁴ & se ðe wyle on eow fyrmest beon. se byþ ealra þeow; ⁴⁵ Soðlice ne com mannes sunu. þt him man þenode. ac þt he þenode. & his sawle sealde for manegra alysednysse; ⁴⁶ [Note: Ðys ge-byrað on sunnan dæg ær halgan dæge. A. ] Þa comon hi to gericho & he ferde fram gericho & his leorning-cnihtas & mycel menegu. timeus sunu bartimeus sæt blind wið þone weg wædla. ⁴⁷ þa he ge-hyrde þt. hit wæs se nazareniscea hælend. he on-gan þa clypian & cweðan; Hælend. dauides sunu gemiltsa me; ⁴⁸ Þa budon him manega þt he suwode. he clypode þa þæs ðe ma miltsa me dauides sunu; ⁴⁹ Ða æt-stod se hælend & het hine clypian; Þa sædon hi þam blindan. beo geheortra & arïs. se hælend þe clypað; ⁵⁰ He þa awearp his reaf & forð ræsde. & to him com; ⁵¹ Ða cwæð se hælend. hwæt wylt þu þt ic þe dö; þa cwæð he. lareow þt ic geseo. ⁵² þa cwæð se hælend to him. gä þin geleafa þe halne gedyde. & he sona geseah & him fyligde on wege;

¹ [Note: æfter matheus gerecednysse. liber generationis filii dauid. filii abraham. B. ] her is on cneorisse-böc hælendes cristes dauides suna. Abrahames suna.

¹⁹ Soðlice iosep hyre wer ða he wæs rihtwis & nolde hï gewidmærsian. he wolde hï dihlice forlætan;

²³ & he com þa & eardode on þære ceastre ðe is genemned nazareth. þt wære gefylled þt ge-cweden wæs þurh ðone witegan. for þam ðe he nazarenisc byð genemned;

²⁰ & hi þær-rihte forleton hyra net & him fyligdon;

²² Hi ða sona for-lëton hyra nett & hyra fæder. & him fylidon. ²³ [Note: Ðis sceal on frige-dæg on þære þryddan wucan ofer twelftan dæg. A. B. Et circuibat iesus totam galileam. A. ] & þa beferde se hælend ealle galileam. lærende on hyra gesomnungum. & he wæs bodiende god-spel þæs rïces. & hælende ælce adle & ælce untrumnysse. on þam folce;

¹⁰ Eadige synt þa þe ehtnysse þoliað for rihtwisnysse. for-þam þe hyra ys heofonan rïce; ¹¹ Eadige synt ge þonne hï wyriað eow & ehtað eow. & secgeað ælc yfel ongën eow. leogende for me;

¹¹ Eadige synt ge þonne hï wyriað eow & ehtað eow. & secgeað ælc yfel ongën eow. leogende for me; ¹² Geblissiað & gefægniað. forþam þe eower mëd ys mycel on heofonum; Swa hi ehton þa witegan þe beforan eow wæron;

¹⁷ [Note: Ðys godspel sceal on þone oðerne wodnes-dæg ofer pentecosten. Nolite putare quia ueni soluere. A. ] Nelle ge wënan þt ic come towurpan þa .æ. oððe þa witegan. ne com ic na towurpan ac gefyllan; ¹⁸ Soþes on eornost ic secge eow. ærþam gewïte heofon & eorðe än .i. oððe än prica. ne gewït fram þære .æ. ærþam ealle þing gewurðan; ¹⁹ Eornostlice se ðe towyrpð än of þysum læstum bebodum & þa men swa lærð së byð læst genemned on heofonan rice; Soþlice se ðe hit deð & lærð. se biþ mycel genemned on heofonan rïce; ²⁰ [Note: Quia nisi habundauerit. Corp. Ðis godspel sceal on þone feorðan sunnan-dæg ofer pentecosten. Amen dico uobis quia nisi habundauerit. A. (B. as in H. R.) ] Soðlice ic secge eow buton eower rihtwisnyss märe sy þonne þæra wrïtera & sundor-halgena. ne gä gë on heofonan rïce;

³¹ [Note: Ðis sceal on wodnes-dæg on þære xvi. wucan ofer pentecosten. A. B. Dictum est autem. Qui-cunque dimiserit uxorem suam. A. ] Soðlice hit ys gecweden swa hwylc swa his wïf forlæt. he sylle hyre. hyra hïwgedales böc; ³² Ic secge eow to soðum þt ælc þe his wif forlæt buton forlegennysse þingum. he deð þt heo unriht-hæmð; & së unriht-hæmð þe forlætene æfter him genimð;

⁸ Nellen ge eornostlice him ge-efenlæcan; Soðlice eower fæder wat hwæt eow þearf ys ær þam þe ge hyne biddað;

¹⁹ Nellen gë gold-hordian ëow gold-hordas on eorþan. þær öm & moððe hit for-nimð. & þær ðeofas hit delfað & forstelaþ; ²⁰ Gold-hordiað ëow soþlice gold-hordas on heofenan þær naðor öm ne moþðe hit ne for-nimð & ðar þeofas hit ne delfað ne ne for-stelaþ; ²¹ Witodlice þær ðin gold is. þær is ðin heorte;

³³ eornustlice sëceað ærest godes rice & hys rihtwisnesse. & ealle þas þing eow beoþ þær-to ge-eacnode;

³ To hwi gesihst þu þt mot on þines broþor egan. & þü ne ge-syhst þone beam on þinum agenum eagan; ⁴ Oþþe humeta cwystiþu (sic) to þinum breþer broþur þafa þt ic ut ado þt mot of þinum eagan þonne se beam biþ on þinum agenum eagan; ⁵ La þu liccetere adö ærest ut þone beam of þinum agenum eagan. & be-hawa þonne þt þu üt adö þt mot of þines broður eagan;

⁷ [Note: Ðys godspel sceal to gang-dagon. Petite et dabitur uobis querite et inuenietis. A. ] Biddaþ & eow bið geseald. seceaþ & ge hit findaþ. cnuciað. & eow biþ ontyned;

¹¹ To soþum ic secge eow. þt manige cumað fram east-dæle & west-dæle & wuniað mid abrahame & isahace & iacobe on heofena rice; ¹² Witodlice þises rices bearn beoð aworpene on þa ytemestan þystro. þær bið wöp. & toþa gristbitung.

²² & se hælend bewende hyne & hig geseah & cwæð; Gelyf dohtor þïn geleafa þe gehælde & þt wïf wæs gehæled on þære tïde;

²⁷ [Note: Ðis sceal on wodnes-dæg on þære xiii. wucan ofer pentecosten. Et transeunte inde iesu secuti sunt eum duo ceci. A. ] Þa se hælend þanun for þa fyligdun hym twegyn blinde hrymynde & cweðende. lä däuides sunu gemiltsa unc; ²⁸ Soðlice þa he ham com þa blindan genealæhton to him & se hælend cwæð to him. gelÿfe gyt. þt ic inc mæg gehælan. hig cwædon to hym witodlice drihten; ²⁹ Ða æt-hran he hyra eagena cweðynde sy inc æftyr incrun geleafan; ³⁰ And hyra eagan wærun ontynede. & se hælynd bebead him cw[e]þende warniað þt ge hyt nanum men ne secgeon;

³⁴ Soþlice þa sundor-halgan cwædon on deofla ealdre he drifð üt deoflu;

¹⁸ & ge beoþ gelædde to dëmun & to cyningun for me. to hyra dome & þeodun;

²⁵ genoh byþ soþlice þam leorning-cnihte þt he sy swylce hys lareow & þeow swylce hys hlafurd; Gyf hi þæs hïredes fæder belzebub clypedon mycle swyþur hig eow clypiaþ

⁵ blinde geseoþ. healte gað. hreofe synt aclænsude. deafe ge-hyraþ. deade arisað. þearfan bodiað.

²⁵ [Note: Ðys sceal on wodnes-dæg on þære syxtan wucan ofer pentecosten. Respondens iesus dixit. Confiteor tibi domine pater cæli & terre quia abscondisti. A. ] Se hælynd cwæð &swariende; Ic andytte þe drihten heofenes & eorþan þü þe be-hyddyst þas þing fram wisun & gleawun. & onwruge þa lytlingun;

²² [Note: Ðys sceal on þone þryddan sunnan-dæg innan lencten. Erat iesus eiciens demonium. A. ] Ða wæs him broht än deofol-seoc man se wæs blind & dumb. & he hyne hælde swa þt he spæc & geseah; ²³ And þa menigeo ealle wundrudon & cwædon; Cweðe wë is þës dauides sunu;

³² & swa hwylc swa cwyð word ongën mannes sunu him byð forgyfen; Se þe soðlice cwyþ ongen haligne gast ne byð hyt hym forgyfen. ne on þisse worulde ne on þære toweardan;

³⁹ he &swarode hym & cwæð. yfel cneorys & for-liger secð tacn. & hyre ne byð nän tacn geseald buton ionas tacn þæs witegan; ⁴⁰ Witodlice swa swa ionas wæs on þæs hwæles innoþe þry dagas & þreo niht. swa byþ mannes sunu on eorþan heortan þry dagas & þreo niht;

¹¹ Ða andswarode he hym forþam þe eow is geseald to witanne heofena rices gerynu. & him nys na geseald;

²² Soþlice þt þe asäwen is on þornum. þt is se þe þt wurd gehyrþ & þonne eornfullness þisse worulde & leasung þissa woruld-welena forþrysmiaþ þt wurd & hit is butan weastme geworden;

⁴⁴ [Note: Ðys godspel sceal to sancta agnan mæssan. Simile est regnum celorum thesauro. A. ] Heofona rice is gelic gehyddum gold-horde on þam æcere þone behyt se man þe hyne fint & for his blysse gæð & sylþ eall þt he ah & gebigþ þone æcer; ⁴⁵ Eft is heofena rice gelïc þam mangere þe sohte þt gode mere-grot ⁴⁶ þa he funde þt än deorwyrðe mere-grot þa eode he & sealde eall þt he ahte & bohte þt meregrot;

¹² Þa genealæhton hys leorning-cnihtas & cwædon. wast þu þt þa fariseiscean synt gedrefede þisum wurde gehyredum.

²² & efne þa of þam chananëiscum gemærum clypode sum wïf & cwæð; Drihten dauides sunu gemiltsa me. min dohtor ys yfle mid deofle gedreht. ²³ þa ne ge-andswarode he hyre þa genealæhton hys leorning-cnihtas & him to cwæedon; Forlæt hig forþam heo clypað æfter us; ²⁴ Ða &swarode hë ne eom ic asend. buton to þam sceapum. þe forwurdon of israhela huse; ²⁵ Ða com heo & hig to him gebæd & þus cwæð drihten gefylst me; ²⁶ Ða [quoth] he nys hit na göd þt man nime bearna hlaf & hundum worpe. ²⁷ þa cwæþ heo. drihten þt ys soð; Witodlice þa hwelpas etað of þam crumum þe of hyra hlaforda beodum feallaþ. ²⁸ þa &swarode drihten hyre eala þü wïf mycel ys þin geleafa ge-wurþe þë eal swa þu wylle. & þa of þære tïde wæs hyre dohtor hal ge-worden;

²⁸ þa &swarode drihten hyre eala þü wïf mycel ys þin geleafa ge-wurþe þë eal swa þu wylle. & þa of þære tïde wæs hyre dohtor hal ge-worden;

¹ [Note:Ðys sceal on wodnes-dæg on þære eahtoðan wucan ofer pentecosten. Accesserunt ad iesum pharisei & saducei temptantes & rogauerunt eum. A.] & þa genealæhton him to farisei & saducei & hyne costodon & bædon þt he him sum tacen of heofone æt-ywde.

²¹ Syððan he ongan swutelian hys leorning-cnihtum þt he wolde faran to hierusalem & fela þinga þolian fram yldrum & bocerum & ealdor-mannum þæra sacerda & beon ofslegen. & þy þryddan dæge arisan;

²⁴ [Note:Ðys godspel sceal on sancte laurentius mæsse-dæg. Si quis uult post me. A. ] Þa sæde se hælend hys leorning-cnihtum gyf hwa wylle fyligean me wiþsace hyne sylfne & nyme hys rode & me fylige;

¹⁴ [Note:Ðys sceal on wodnesdæg to þam fæstene ær hærfestes emnyhte. Et cum uenisset ad turbam accessit ad eum homo genibus prouolutus. A.] And þa he cöm to þære menegu. him to genealæhte sum mann gebigedum cneowum toforan him & cwæþ;

²² Ða hig wunedon on galilea þa cwæð se hælend. mannes sunu ys to syllenne on manna handa. ²³ & hig ofsleað hyne. & he arist on þam þriddan dæge; Ða wurdon hig þearle ge-unrotsode;

³ & cwæþ; Soðlice ic secge eow. buton ge beon gecyrrede & gewordene swa swa lytlingas. ne ga ge on heofena rice; ⁴ Swa hwylc swa hyne ge-eaþmet swa þes lytling. se ys mara on heofena rice

¹⁰ Warniað þt ge ne oferhogian ænne of þysum lytlingum þe gelyfað on me;

¹ And þa se hælend ge-endode þas spræca hë ferde fram galilea. & cöm on iudeisce endas be-geondan iordanen. ² & hym fyligdon mycele mænegu. & he hig ge-hælde þær; ³ Ða ge-nealæhton him to farisæi hyne costnigende & cwædon. is alyfed ænegum menn hys wïf to forlætenne for ænegum þinge;

³ Ða ge-nealæhton him to farisæi hyne costnigende & cwædon. is alyfed ænegum menn hys wïf to forlætenne for ænegum þinge; ⁴ Ða andswarode he him ne rædde gë se þe on fruman worhte. hë worhte wæp-mann & wïf-mann. ⁵ & cwæþ; Forþam se mann forlætt fæder & modor. & hyne to his wïfe geþeot & beoð twegen ön anum flæsce;

⁵ & cwæþ; Forþam se mann forlætt fæder & modor. & hyne to his wïfe geþeot & beoð twegen ön anum flæsce; ⁶ Witodlice ne synt hig twegen ac än flæsc. ne ge-twæme nän mann. þä ðe god gesomnode;

⁶ Witodlice ne synt hig twegen ac än flæsc. ne ge-twæme nän mann. þä ðe god gesomnode; ⁷ Ða cwædon hig. hwi hët moyses syllan hïw-gedales böc; & hig for-læton;

⁷ Ða cwædon hig. hwi hët moyses syllan hïw-gedales böc; & hig for-læton; ⁸ Ða cwæð he moyses for eower heortan heardnesse. lyfde eow eower wïf to for-lætenne; [Soðlice næs hyt on frymðe swä.]

⁸ Ða cwæð he moyses for eower heortan heardnesse. lyfde eow eower wïf to for-lætenne; [Soðlice næs hyt on frymðe swä.] ⁹ Soþlice ic secge eow swa hwa swa for-lætt hys wïf buton for forligere & oþer fetað. së un-riht-hæmð. & seðe forlætene æfter him nymð. së unriht-hæmð;

⁹ Soþlice ic secge eow swa hwa swa for-lætt hys wïf buton for forligere & oþer fetað. së un-riht-hæmð. & seðe forlætene æfter him nymð. së unriht-hæmð; ¹⁰ Ða cwædon hys leorning-cnihtas; Gyf hyt swa ys þam menn mid hys wïfe ne fremað nänum menn to wïfienne; ¹¹ Ða cwæþ he. ne under-foð ealle menn þis word. ac þam þe hyt geseald ys; ¹² Soþlice synd belistnode þe of hyra modor innoþum cumað. & eft synd belistnode þe hig sylfe belïstnodon for heofena rïce under-nyme seþe under-nyman mæge; ¹³ Þa wæron him gebrohte lytlingas tö. þt he hys hand on hig asette. & hig gebletsode. þa þreadon hys leorning-cnihtas hig;

¹³ Þa wæron him gebrohte lytlingas tö. þt he hys hand on hig asette. & hig gebletsode. þa þreadon hys leorning-cnihtas hig; ¹⁴ Þa cwæð se hælend lætað þa lytlingas & nelle ge hig for-beödan cuman to me; Swylcra ys heofena rice.

¹⁴ Þa cwæð se hælend lætað þa lytlingas & nelle ge hig for-beödan cuman to me; Swylcra ys heofena rice. ¹⁵ & þa he him hys handa on asette þa ferde he þanon. ¹⁶ & þa genealæhte him än mann to & cwæþ; La göda lareow. hwæt godes dö ic þt ic ëce lif hæbbe; ¹⁷ Ða cwæþ he; Hwæt axast þu me be göde än god ys göd; Soþlice gyf þu wylt on lïf becuman. heald þa beboda;

¹⁷ Ða cwæþ he; Hwæt axast þu me be göde än god ys göd; Soþlice gyf þu wylt on lïf becuman. heald þa beboda;

¹⁷ Ða cwæþ he; Hwæt axast þu me be göde än god ys göd; Soþlice gyf þu wylt on lïf becuman. heald þa beboda; ¹⁸ Ða cwæþ he hwylce; Ða cwæð se hælend. ne do þu mann-slyht. ne do þu unriht-hæmed. ne stel þu. ne sege þu lease gewittnysse.

¹⁸ Ða cwæþ he hwylce; Ða cwæð se hælend. ne do þu mann-slyht. ne do þu unriht-hæmed. ne stel þu. ne sege þu lease gewittnysse. ¹⁹ wurða þinne fæder & modor. & lufa þinne nehstan swa þe sylfne;

¹⁹ wurða þinne fæder & modor. & lufa þinne nehstan swa þe sylfne; ²⁰ Þa cwæð se geonga. eall þiss ic geheold hwæt ys me gyt wana;

²⁰ Þa cwæð se geonga. eall þiss ic geheold hwæt ys me gyt wana; ²¹ Ða cwæð se hælend; Gyf þu wylt beon fullfremed. ga & be-cyp eall þt þu ahst & syle hyt þearfum & þonne hæfst þu gold-hord on heofone. & cum & folga me;

²¹ Ða cwæð se hælend; Gyf þu wylt beon fullfremed. ga & be-cyp eall þt þu ahst & syle hyt þearfum & þonne hæfst þu gold-hord on heofone. & cum & folga me; ²² Ða se geonga mann gehyrde þis word. þa eode he aweg unröt; Soþlice he hæfde mycele æhta;

²² Ða se geonga mann gehyrde þis word. þa eode he aweg unröt; Soþlice he hæfde mycele æhta; ²³ Witodlice se hælend cwæð to hys leorning-cnihtum; Soþlice ic eow secge. þt earfoðlice se welega gæð on godes rice;

²³ Witodlice se hælend cwæð to hys leorning-cnihtum; Soþlice ic eow secge. þt earfoðlice se welega gæð on godes rice; ²⁴ & eft ic eow secge þt eaðelicre byð þam olfende to gänne þurh nædle eage þonne se welega. on heofona rice gä;

²⁴ & eft ic eow secge þt eaðelicre byð þam olfende to gänne þurh nædle eage þonne se welega. on heofona rice gä;

²⁴ & eft ic eow secge þt eaðelicre byð þam olfende to gänne þurh nædle eage þonne se welega. on heofona rice gä; ²⁵ Ða hys leorning-cnihtas þis ge-hyrdon. hig wundrodun & cwædon. hwa mæg þis gehealdan.

²⁵ Ða hys leorning-cnihtas þis ge-hyrdon. hig wundrodun & cwædon. hwa mæg þis gehealdan.

²⁵ Ða hys leorning-cnihtas þis ge-hyrdon. hig wundrodun & cwædon. hwa mæg þis gehealdan.

²⁵ Ða hys leorning-cnihtas þis ge-hyrdon. hig wundrodun & cwædon. hwa mæg þis gehealdan. ²⁶ þa cwæð se hælend. un-eaþelic þt ys mid mannum. Ac ealle þing synt mid gode eaþelice;

²⁶ þa cwæð se hælend. un-eaþelic þt ys mid mannum. Ac ealle þing synt mid gode eaþelice;

²⁶ þa cwæð se hælend. un-eaþelic þt ys mid mannum. Ac ealle þing synt mid gode eaþelice; ²⁷ [Note: Ðys sceal to sancte paulus mæsse-dæge and to sancte benedictus. A. ] Ða &swarode. petrus & cwæð; Nu we forlëton ealle þingc. & folgodon þe. hwæt byð us to mëde. ²⁸ Ða cwæþ se hælend; Soþ ic eow secge þt gë þe më folgodon. on edcenninge þonne mannes sunu sitt on hys mægen-þrymme. þt gë sittað ofer twelf setl. dëmende twelf mægða israhel.

²⁸ Ða cwæþ se hælend; Soþ ic eow secge þt gë þe më folgodon. on edcenninge þonne mannes sunu sitt on hys mægen-þrymme. þt gë sittað ofer twelf setl. dëmende twelf mægða israhel. ²⁹ & ælc þe for-læt for minum naman. hys hus oððe hys ge-broþru. oððe swustra. oþþe fæder. oþþe modor. oððe wïf. oþþe bearn. oððe land. be hundfealdon hë onfehþ lean & hæfð ëce lïf; ³⁰ Soþlice manega fyrmeste beoð ytemeste. & ytemeste fyrmeste;

³⁰ Soþlice manega fyrmeste beoð ytemeste. & ytemeste fyrmeste;

¹⁶ Swa beoð þa fyrmestan ytemeste. & þa ytemestan fyrmeste; Soþlice manega synt geclypede & feawa gecorene; ¹⁷ [Note: Ðys godspel gebyrað on wodnes-dæg on þære oðre lencten-wucan. A. ] Ða ferde se hælend to hierusalem. & nam hys leorning-cnihtas on-sundron & þus cwæþ; ¹⁸ Nü wë farað to hierusalem. & mannes sunu byþ ge-seald þæra sacerda ealdrum & bocerum. & hïg ge-nyþeriað hyne to deaþe. ¹⁹ þeodum to bysmrigenne & to swingenne & to ahönne & þam þryddan dæge hë arist; ²⁰ Ða cöm to him zebedeis bearna modor mid hyre bearnum hig ge-eadmedende. & sum þingc fram him biddende; ²¹ Þa cwæð he hwæt wylt-tu; Ða cwæð heo. sege þt þas mïne twegen suna sittan än on þine swiþran healfe. & än on þine wynstran on þïnum rice;

²¹ Þa cwæð he hwæt wylt-tu; Ða cwæð heo. sege þt þas mïne twegen suna sittan än on þine swiþran healfe. & än on þine wynstran on þïnum rice; ²² Ða &swarode him se hælend; Gyt nyton hwæt gyt biddaþ. mage gyt drincan þone calic ðe ic to drincenne hæbbe þa cwædon hig. wyt magon;

²² Ða &swarode him se hælend; Gyt nyton hwæt gyt biddaþ. mage gyt drincan þone calic ðe ic to drincenne hæbbe þa cwædon hig. wyt magon; ²³ Ða cwæð he. witodlice gyt minne calic drincaþ to sittanne on mine swiþran healfe oððe on wynstran nys me inc to syllanne. ac þam þe hyt fram minum fæder gegearwod ys;

²³ Ða cwæð he. witodlice gyt minne calic drincaþ to sittanne on mine swiþran healfe oððe on wynstran nys me inc to syllanne. ac þam þe hyt fram minum fæder gegearwod ys; ²⁴ & þa ða tyn leorning-cnihtas gebulgon wiþ ða twegen gebroðru;

²⁴ & þa ða tyn leorning-cnihtas gebulgon wiþ ða twegen gebroðru; ²⁵ Þa clypode se hælend hig to him & cwæð; Wite ge þt ealdor-menn wealdað hyra þeoda. & þa ðe synt yldran habbað anweald on him.

²⁵ Þa clypode se hælend hig to him & cwæð; Wite ge þt ealdor-menn wealdað hyra þeoda. & þa ðe synt yldran habbað anweald on him. ²⁶ ne byþ swa betweox eow. ac swa hwylc swa wyle be-tweox eow beon yldra sy he eower þen.

²⁶ ne byþ swa betweox eow. ac swa hwylc swa wyle be-tweox eow beon yldra sy he eower þen. ²⁷ & seþe wyle betweox eow beon fyrmest sy he eower þeow;

²⁷ & seþe wyle betweox eow beon fyrmest sy he eower þeow; ²⁸ Swa mannes sunu ne com þt him man þenode. ac þt he þenode. & sealde his sawle lïf to alysednesse for manegum; Ge wilniað to geþeonne on ge-hwædum þinge. & beon gewanod on þam mæstan þinge; Witodlice þonne gë to gerëorde ge-laþode beoð ne sitte ge on þam fyrmestan setlum þe læs þe arwurðre wër æfter þe cume & se husbonda häte þe arisan & ryman þam oðron [Note: MS. oðrum, alt. to oðron. ] & þu beo gescynd. gyf þu sitst on gereorde on þam ytemestan setle & æfter þe cymþ. oþer gebeor & se laþigenda cweþe to þe site innor leof þonne byþ ðe arwurðlicor þonne þe man uttor scufe;

²⁸ Swa mannes sunu ne com þt him man þenode. ac þt he þenode. & sealde his sawle lïf to alysednesse for manegum; Ge wilniað to geþeonne on ge-hwædum þinge. & beon gewanod on þam mæstan þinge; Witodlice þonne gë to gerëorde ge-laþode beoð ne sitte ge on þam fyrmestan setlum þe læs þe arwurðre wër æfter þe cume & se husbonda häte þe arisan & ryman þam oðron [Note: MS. oðrum, alt. to oðron. ] & þu beo gescynd. gyf þu sitst on gereorde on þam ytemestan setle & æfter þe cymþ. oþer gebeor & se laþigenda cweþe to þe site innor leof þonne byþ ðe arwurðlicor þonne þe man uttor scufe; ²⁹ [Note: Ðys sceal on sæternes-dæg on þære pentecostenes wucan to þam ymbrene. Egrediente iesu ab iericho secute sunt eum turbe multe. A. ] And þa hig ferdon fram hiericho. him fyligde mycel menegu; ³⁰ & þa sæton twegen blinde wiþ ðone weg & ge-hyrdon þt se hælend ferde. & þa clypodon hig to him & cwædon; Drihten gemiltsa unc dauides sunu;

³⁰ & þa sæton twegen blinde wiþ ðone weg & ge-hyrdon þt se hælend ferde. & þa clypodon hig to him & cwædon; Drihten gemiltsa unc dauides sunu; ³¹ Ða bead seo menegu him þt hig suwodon. þa clypodon hig þæs ðe mä; drihten gemiltsa unc dauides sunu;

³¹ Ða bead seo menegu him þt hig suwodon. þa clypodon hig þæs ðe mä; drihten gemiltsa unc dauides sunu; ³² Þa stod se hælend & clypode hig to him & cwæð; Hwæt wylle gyt þt ic inc do; ³³ Ða cwædon hig. drihten þt uncre eagan sïn ge-oponede; ³⁴ Ða ge-miltsode he him. & hyra eagan æt-hran. & hig sona gesawon. & fyligdon him;

⁹ þt folc þt þar beforan ferde & þt þar-æfter ferde clypodon & cwædon häl sÿ þü dauides sunu. Sÿ gebletsod seþe com on drihtenes naman. Sÿ him hæl on hehnessum;

¹¹ þa cwæð þt folc þis ys se hælend witega of nazareth on galiglea.

¹⁴ Ða eodan to him þa blindan and þa healtan & he hi ge-hælde;

³¹ Hwæðer þara twegra dyde þæs fæder willan. þa cwædon hig se æftera. þa cwæð se hælend to him; Soð ic eow secge þt manfulle & myltystran gað beforan eow on godes rice;

³⁵ & än þe wæs þære æ-ys lareow axode hyne & fandode hys þus cweðende;

⁴² hwæt þincð eow be criste hwæs sunu ys he; Hig cwædun dauides; ⁴³ Ða cwæð se hælend; hwi clypað dauid hyne on gaste drihtyn & cwyð; ⁴⁴ Drihten cwæð to minum drihtne. site on mine swyþran healfe. oðþt ic gesette þine fynd þe to fot-scamole; [Note: MS. sceamole, alt. to scamole. ] ⁴⁵ Gyf dauid hyne on gaste dryhten clypað. hu ys he hys sunu;

⁷ & þt hig man grete on strætum & þt menn hig lareowas nemnon; ⁸ Ne gyrne ge þt eow man lareowas nemne. än ys eower lareow; Ge synt ealle gebroþru. ⁹ & ne nemne gë eow fædyr ofer eorþan. än ys eower fædyr seþe on heofonum ys; ¹⁰ Ne eow man ne nemne lareowas for þam än crist is eower lareow; ¹¹ Seþe eower yltst sy beo së eower þën; ¹² Witodlice seþe hyne upp-ahefð. se byþ genyþerud; & seþe hyne sylfne ge-eaðmet. se byð üpp-ahafyn. ¹³ [Note: Ðys sceal on frige-dæg on þære nygeðan wucan ofer pentecosten. Dixit iesus turbis iudeorum & principibus sacerdotum. Ue autem uobis scribe & pharisei. A. ] Wa eow bocyras & pharisei licceteras forþam ge belucað heofona rice. beforan mannum; Ne gë in ne gaþ ne ge ne geþafiað þt oðre ingan;

²⁴ la blindan latteowas. ge drehnigeað þone gnætt aweg & drincað þone olfynd;

³¹ [Note: Ðys sceal on monan-dæg on forman fæsten-dæg. A. ] Witudlice þonne mannes sunu cymð on hys mægen-þrymme & ealle englas mid him. þonne sitt he ofer hys mægen-þrymmes setl.

³⁴ [Note: Ðonne cwið se cyning to ðam þe on his swiðran healfe beoð (inserted in A. above the line). ] Cumað ge gebletsode mines. fæder & onfoð þt rïce þt eow gegearwod ys of middan-eardes frymþe;

³⁹ & þa he wæs lyt-hwon þanon agän. he afeoll on hys ansyne & hyne gebæd & þus cwæð; Fæder min gyf hyt beon mæge. gewïte þes calic fram me. þeah-hwæþere na swa swa ic wylle ac swa swa þu wylt;

⁶⁶ hwæt ys eow nu ge-þuht; Hig &werdon ealle & cwædon he is deaþes scyldig; ⁶⁷ Þa spætton hig on hys ansyne. & beoton hyne mid heora fystum; Sume hyne slogon on his ansyne mid hyra bradum handum

⁷¹ Ða he üt-eode of þære dura ða geseah hyne oþer wyln. & sæde þam ðe þær wæron; & þes wæs mid þam nazareniscean hælende

² & hig læddon hyne gebundenne & sealdon hyne þam pontiscean pilate þam deman; ³ Ða geseah iudas þe hyne belæwde. þt he fordemed wæs. þa ongann he hreowsian. & brohte þa þrittig scyllingas to þæra sacerda ealdrum. & cwæð;

²⁴ Ða geseah pilatus þt hyt naht ne fremode ac gewurde mare gehlyd. þa genam he wæter & þwoh hys handa be-foran þam folce & cwæð. un-scyldig ic eom fram þyses rihtwisan blode ge ge-seoð; ²⁵ Ða &swarode eall þt folc & cwæð; Sy hys blod ofer us & ofer ure bearn; ²⁶ Ða for-geaf he hym barrabban; & þone hælynd he lët swingan & sealde heom to a-honne; ²⁷ Þa under-fengon þæs deman cempan þone hælynd on ðam domerne & ge-gaderodon ealne þone ðreat to heom ²⁸ & unscryddon hyne hys agenum reafe. & scryddon hyne mid weolcen-readum scyccelse; ²⁹ & wundon cyne-helm. of þornum & asetton ofer hys heafod. & hreod on hys swiðran. & bigdon heora cneow beforan him. & bysmorudun hyne þuss cweþende; ³⁰ Hal wes þu iudea cyning. & spætton on hyne. & namon hreod & beotun hys heafod; ³¹ & æfter þam þe hig hyne þus bysmerodon hig unscryddon hyne þam scyccelse. & scryddon hyne mid hys agenum reafe. & læddon hyne to ahonne; ³² Soþlice ða hig üt-ferdon. þa gemetton hig ænne cyreniscne mann cumende heom togenes þæs nama wæs symon; þone hig nyddon þt he bære hys rode; ³³ Ða comon hig on þa stowe þe ys genemned golgotha. þt is heafod-pannan stow. ³⁴ & hig sealdon hym wïn drincan wið eallan (sic) gemenged. & þa he hys onbyrigde þa nolde he hyt drincan; ³⁵ Soþlice æfter þam þe hig hyne on rode ahengon hig to-dældon hys reaf. & wurpon hlot þær-ofer þt wære gefylled þt ðe gecweden wæs þurh ðone witegan & þus cwæð; Hig to-dældon heom mine reaf. & ofer mine reaf hig wurpon hlot; ³⁶ & hig beheoldon hyne sittende. ³⁷ & hig asetton ofer hys heafod hys gylt þuss awritenne; Ðis ys se hælynd iudea cyning; ³⁸ Ða wæron a-hangen mid hym twegen sceaþan än on þa swiðran healfe & oðer on þa wynstran; ³⁹ Witodlice þa weg-ferendan hyne bysmeredon & cwehton heora heafod ⁴⁰ & cwædon. wa þt ðes towyrpð godes templ. & on þrim dagum hyt eft getimbrað; Ge-hæl nu þe sylfne. gyf þu sy godes sunu. gä nyþer of þære rode; ⁴¹ Eac þæra sacerda ealdras hyne bysmeredon mid þam bocerum & mid þam ealdrum & cwædun; ⁴² Oþere he ge-hælde. & hyne sylfne gehælan ne mæg; Gyf he israhela cyning sy gä nü nyþer of þære rode & we gelyfað hym; ⁴³ He gelyfð on god. alyse he hyne nü gyf he wylle; Witodlice he sæde godes sunu ic eom; ⁴⁴ Ge-lice þa sceaðan þe mid him ahangene wæron; Hyne hyspdun;

⁸ [Note: Ðys sceal on frige-dæg on ðære oðre easter-wucan. Et exierunt cito de monumento cum timore & gaudio magno. A. ] Ða ferdon hig hrædlice fram þære byrgene mid ege & mid myclum gefean. & urnon & cyðdon hyt hys leorning-cnihton

¹⁶ [Note: Et preteriens secus mare galileæ. A. ] & þa he ferde wið þa galileiscan sæ. he geseah simonem & andream his broðor hyra nett on þa sæ lætende. Soðlice hi wæron fisceras; ¹⁷ And þa cwæð se hælend cumað æfter me & ic dö inc þt gyt beoð sawla onfonde. ¹⁸ & hi þa hrædlice him fyligdon. & for-leton heora net. ¹⁹ & ðanon hwön agän he geseah iacobum & zebedei & iohannes his broðor. & hi on heora scype heora nett logodon. ²⁰ & he hi sona clypode. & hi heora fæder zebedeo on scipe forleton. mid hyrlingum.

²⁴ & cwæð eala nazarenisca hælend hwæt is us & þe. com ðu us to for-spillanne. ic wat þu eart godes halga;

³¹ & ge-nealæcende he hi up ahöf hyre handa ge-gripenre. & hrædlice se fefor hi forlet. & heo þenode him;

⁴⁰ [Note:Ðys sceal on wodnes-dæg on þære fifteoðan wucan ofer pentecosten A. B. Et uenit ad eum leprosus deprecans eum et genu flexo dixit domine si uis potes me mundare. A.] And to him com sum hreofla hine biddende. & gebigedum cneowum him to cwæþ; Drihten. gif þu wylt ðu miht ge-clænsian me;

¹³ eft he ut eode to ðære sæ. & eall seo menigeo him to com & he hi lærde.

⁵ & hi besceawiende mid yrre ofer hyra heortan blindnesse ge-unrët cwæð to þam men; Aþene þine hand. & he aþenede hi. þa wearð his hand ge-hæled sona;

² & he hi fela on bigspellum lærde. & him to cwæð on his lare.

¹⁰ & þa he ana wæs hine axodon þt bigspell þa twelfe þe mid him wæron.

³⁴ Ne spæc he na butan bigspelle. eall he his leorning-cnihtum asundron rehte.

³² And þa beseah he hine þt he ge-sawe þæne ðe þt dyde;

³⁴ Þa cwæð se hælend. dohtor þin geleafa þe hale gedyde. ga þe on sibbe & beo of ðisum hal; ³⁵ Him þa gyt sprecendum hi comon fram þam heah-gesamnungum & cwædon; Ðïn dohtor is dead. hwi drecst þu leng þone lareow;

³⁷ And he ne lët him ænigne fyligean. buton petrum. & iacobum. & iohannem. Iacobes broðor

⁶ & he wundrode for heora ungeleafan; He ða lær[en]de þa castel be-ferde.

²⁰ Soðlice herodes on-dred Iohannem & wiste þt he wæs rihtwis. & halig. & he heold hine on cwerterne. & he ge-hyrde þt he fela wundra worhte & he luflice him hyrde;

²⁶ Þa wearð se cinincg geunrët for þam aðe. & for þam ðe him mid sæton; Nolde þeah hi ge-unretan.

³⁴ And þa se hælend ðanon eode. he geseah mycele menegu. & he ge-miltsode him for þam þe hi wæron swa swa scëp þe nanne hyrde nabbað; And he ongan hi fela læran.

⁵¹ & he on scyp to him eode. & se wind geswäc & hi þæs þe mä betwux him wundredon.

²⁶ Soðlice þt wïf wæs hæðen. sirofenisces cynnes. & bæd hine þt he ðone deofol of hyre dehter adrife; ²⁷ Þa sæde he hire; Læt ærust þa bearn beon gefylled. nis na göd þt man nime þara bearna hlaf. & hundum worpe; ²⁸ Ða &swarode heo & cþ; Drihten þt is soð; Witodlice þa hwelpas etað under þære mÿsan. of ðara cilda cruman; ²⁹ Þa sæde he hyre for þære spræce; Ga nü. se deofol of ðinre dehter gewït;

³⁷ & þæs þe ma wundredon & cwædon; Ealle þing he wel dyde. & he dyde þt deafe gehyrdon. & dumbe spræcon;

¹¹ And þa ferdon ða pharisei. & ongunnon mid him smeagean & tacen of heofone sohton & his fandedon;

¹⁵ & he him bead & cwæð; Lociað & warniað fram pharisea & herodes hæfe;

²⁵ Eft he asette his handa ofer his eagan & he geseah þa. & wearð ge-edniwod. swa þt he beorhtlice eall geseah;

³¹ Ða ongan he hi læran þt mannes sunu gebyreð fela þinga þolian & beon aworpen fram ealdormannum. & heahsacerdum & böcerum & beon ofslegen. & æfter þrim dagum arïsan.

³³ þa be-wende he hine & cidde petre & cwæð; Gä on-bæc satanas forþam þu nast þa ðing þe synd godes. ac þa ðing þe synd manna; ³⁴ Þa cwæð he togædere geclypedre menegu mid his leorning-cnihtum; Gif hwa wyle me fyligean wið-sace hine sylfne & nime his cwylminge & folgige më; ³⁵ Se ðe wyle his sawle hale gedon se hi for-spilð; Se ðe for-spilð his sawle for me. & for þam godspelle se hi ge-hælð;

³⁸ Soðlice se þe me for-syhð & mine word on þisre unriht-hæmedan & synfulran cneorisse. ðone mannes sunu for-syhþ; Ðonne he cymð on his fæder wuldre mid halgum englum;

² [Note: Ðis sceal on sætern-dæg on þære forman fæsten wucan. A. B. ] Ða æfter syx dagum nam se hælend petrum & iacobum & iohannem & lædde hi sylfe onsundran on sumne heahne munt & wearð beforan him ofer-hiwud.

²⁵ And þa se hælend geseah þa to-yrnendan menegu. he bebead þam unclænan gaste þus cweðende; Eala deafa & dumba gast. ic beode þe gä of him & ne ga þu leng on hine;

²⁸ And þa he into þam huse eode his leorning-cnihtas hine digollice ahsodon. hwï ne mihton we hine ut adrifan;

³¹ Soðlice he lærde his leorning-cnihtas & sæde; Soþlice mannes sunu bið geseald on synfulra handa þt hi hine ofslean. & ofslagen þam ðriddan dæge he arist;

³³ Þa comon hi to capharnaum & þa hi æt ham wæron he ahsode hï hwæt smeade gë be wege.

³³ Þa comon hi to capharnaum & þa hi æt ham wæron he ahsode hï hwæt smeade gë be wege. ³⁴ & hi suwodon; Witodlice hi on wege smeadon hwylc hyra yldost wære; ³⁵ Þa he sæt he clypode hi twelfe & sæde him. gif eower hwylc wyle beon fyrmest. beo se eaðmodust & eower ealra þen;

³⁵ Þa he sæt he clypode hi twelfe & sæde him. gif eower hwylc wyle beon fyrmest. beo se eaðmodust & eower ealra þen; ³⁶ Þa nam he anne cnapan & ge-sette on hyra middele. þa he hine beclypte he sæde him;

³⁶ Þa nam he anne cnapan & ge-sette on hyra middele. þa he hine beclypte he sæde him;

³⁸ [Note: Ðis sceal on wodnes dæg on þære nygoðan wucan ofer pentecosten. Dixit iohannes ad iesum. Magister uidimus quendam in nomine tuo eicientem demonia. A. ] Ða &swarode iohannes & cwæð; Lareow sumne we ge-sawon on þinum naman deofol-seocnessa ut adrifende. se ne fyligð us. & we him forbudon;

¹⁵ Soþlice ic secge eow swa hwylc swa godes rice ne onfehð swa lytling ne mæg he [on] þt;

³⁶ Þa cwæð he hwæt wylle gyt þt ic inc dö.

⁴⁸ Þa budon him manega þt he suwode. he clypode þa þæs ðe ma miltsa me dauides sunu;

⁵¹ Ða cwæð se hælend. hwæt wylt þu þt ic þe dö; þa cwæð he. lareow þt ic geseo.

¹⁴ Ða comon hi & þus mid facne cwædon; Lareow. we witon þt þu eart soðfæst & þu ne recst be ænegum menn. ne besceawast þu manna ansyne. ac þu godes weg lærst on soð-fæstnysse; Alyfð gaful to syllanne þam casere

²⁸ [Note: Ðys godspel sceal on frigedæg on þære twelftan wucan ofer pentecosten. Interrogauit iesum unus de scribis quid esset primum omnium mandatum. A. ] Ða genealæhte him än of þam bocerum þe he gehyrde hi smeagende & geseah þt he him wel andswarode. & ahsode hine hwæt wære ealra beboda mæst; ²⁹ Þa &swarode he him. þt is þt mæste bebod. ealra israhel gehyr urne drihten god. he is [an god] ³⁰ and lufa þinne drihten god. of ealre þinre heortan. & of ealre þinre sawle. eallum þinum möde. & of eallum þinum mægene. þt is þt fyrmeste bebod; ³¹ Soðlice is oðer þissum gelic; lufa þinne nehstan swa þe sylfne. nys oðer märe bebod; ³² Ða cwæþ se bocere. lareow. well þü on soþe cwæde. þt an god is. & nis oðer butan him ³³ & ðæt he si gelufod of ealre heortan. & of eallum andgyte. & of ealre sawle. & of ealre strengðe. & lufigean his nehstan swa hine sylfne. þæt is mare eallum on-sægdnyssum & offrungum; ³⁴ Ða se hælend geseah þt he him wislice andwyrde he sæde him ne art þu feorr fram godes rïce. & hine ne dorste nan mann ahsian;

¹⁹ Soþlice on þam dagum beoð swylce gedrefednessa. swylce ne ge-wurdon. of frymmðe þære gesceafte þe god gesceop. oð nu. ne na ne gewurþað.

³¹ & he þæs ðe mare spræc. & þeah me ge-byrige mid þe to sweltene. ne æt-sace ic þin. & swa hi cwædon ealle;

³³ And he nam þa mid him petrum & iacobum & iohannem. þa ongan he forhtian & sargian

³⁶ And þa cwæð he. abba. þt is fæder on ure geþeode. ealle þing þe synt mihtiglice. afyrr þysne calic fram me ac na þt ic wylle ac þt þu;

⁶³ Þa [quoth] se heah-sacerd. his reaf slitende. hwi ge-wilnige wë gyt cyðera. ⁶⁴ ge gehyrdon his bysmer. hwæt þincð eow; Ða hyrwdon hi ealle hine & cwædon þt he wære deaðes scyldig; ⁶⁵ And sume agunnon him on spætan & ofer-wreon his ansyne. & mid fystum hine beoton. & him to cwædon; Aræd. and þa ðenas hine mid handum beoton;

¹ Þa sona on mergen worhton þa heah-sacerdas hyra gemot mid ealdrum. & bocerum & eallum werodum. & læddon þæne hælend gebundenne. & sealdon hine pilato;

¹⁷ & scryddon hine mid purpuran. & him on setton þyrnenne helm awundenne. ¹⁸ & ongunnon hine þus gretan. hal wes þu iudea cyning; ¹⁹ & beoton hine on þt heafod mid hreode. & spætton him on. & heora cneow bïgdon. & hine ge-eaðmeddon; ²⁰ And syððan hi hine bysmrydon. unscryddon hine þam purpuran. & scryddon hine mid his reafum & læddon hine þt hi hine ahengon.

²⁹ And þa ðe forð-stopon hine gremedon & hyra heafod cwehton. & ðus cwædon; Wala se to-wyrpð þt tempel. & on þrim dagon eft getimbrað. ³⁰ gehæl ðe sylfne of þære rode stigende; ³¹ Eall-swa þa heah-sacerdas bysmriende betwux þam bocerum cwædon. oðre he hale gedyde. hine sylfne he ne mæg halne gedon;

¹⁹ And witudlice drihten hælend syððan he to him spræc. he wæs on heofonum afangen. & he sitt on godes swiðran healfe;

³⁷ forþam nis ælc wörd mid göde ünmihtelic;

²⁸ he onfeng hine mid his handum. & god bletsode & cwæð; ²⁹ Drihten. nu þu lætst þinne þeow æfter þinum worde on sibbe; ³⁰ Forðam mïne eagan gesawon þine hæle. ³¹ ða þu ge-earwodest beforan ansyne eallra folca; ³² Leoht to þeoda awrigenesse & to þines folces wuldre ISRAHEL. ³³ [Note: Ðis sceal on sunnan dæg betweox mydde wintres mæsse-dæge & twelftan dæge. Erat ioseph & maria. A. Erat pater iesu & mater mirantes super his que dicebantur de illo. B. ] Ða wæs his fæder & his modor wundriende be þam þe be him gesæde wæron; ³⁴ And þa bletsude hig simeon & cwæþ to marian his meder; Loca nu þes is on hryre. & on æryst asett manega on israhel. & on tacen þam ðe wið-cweden byð;

¹⁶ Ða cöm he to nazareth. þar he afed wæs. & he eode on reste-dæge on þa gesamnunge æfter his gewunan & he aräs þt he rædde.

³⁰ Þa murcnodon þa farisei & þa boceras & cwædon to hys leorning-cnihtum. hwi etege & drincað mid manfullum & synfullum;

⁷ Ða gymdon þa boceras & farisei hwæþer he on reste-dæge hælde. þt hi hyne gewregdon;

²⁹ & eall folc þis gehyrende sundor-halgan god heredon & gefullede on iohannes fulluhte; ³⁰ Soþlice þa sundor-halgan & þa ægleawan forhogodon þæs hælendes geþeaht on him sylfon. na fram þam hælende gefullode;

³⁰ Soþlice þa sundor-halgan & þa ægleawan forhogodon þæs hælendes geþeaht on him sylfon. na fram þam hælende gefullode;

⁴⁰ Ða cwæð se hælend him andswariende; Symon ic hæbbe þe to secgenne sum ðing; Þa cwæð he. lareow sege þænne; ⁴¹ Twegen gafol-gyldon wæron sumum lænende. än sceolde fïf hund penega. & oðer fiftig; ⁴² Ða hig næfdon hwanon hi hyt aguldon. he hit him bäm forgef; Hwæþer lufode hyne swyðor; ⁴³ Þa andswarode simon. ic wene. se ðe he märe forgef. Ða cwæð he rihte. þu demdest; ⁴⁴ Þa be-wende he hyne to þam wïfe. & sæde simone; Ge-syhst þu þis wïf ic eode into þinum huse ne sealdest þu me wætan to minum fötum; Ðeos mid hyre tearum mine fët þwöh. & mid hyre loccum drigde; ⁴⁵ Coss þu me ne sealdest. þeös syððan ic in-eode. ne ge-swac þt heo mine fët ne cyste; ⁴⁶ Min heafod þu mid ele ne smyredest. þeos smyrede mid sealfe mine fët; ⁴⁷ For-þam ic secge þe. hyre synt manega sinna forgyfene. for-þam heo me swyðe lufode; Læsse lufað þam ðe læsse forgyfen ys;

⁵⁰ Ða cwæþ he to þam wïfe. þin geleafa þe dyde häle gä nü on sybbe;

² And sume wïf þe wæron gehælede of awyrgdum gastum. & untrum-nessum. seo magdalenisce marïa of þære seofan deoflu ut-eodon. ³ & iohanna chuzan wïf herodes gerefan. & susanna & manega oðre þe him of hyra spëdum þenedon;

²² for-þam þe hit gebyreð þt mannes sunu fela þinga þolige. & beo aworpen fram ealdrum & ealdor-mannum & fram bocerum. & beon ofslegen. þriddan dæge arïsan; ²³ [Note: Si quis uult uenire post me abneget semet ipsum. B. ] Þa cwæð he to eallum; Gyf hwa wyle æfter me cuman. æt-sace hine sylfne & nime his cwylminge & me folgige;

⁴⁸ & cwæþ to him; Se ðe þysne cnapan on mïnum naman onfehð. se me onfehð; And se þe me onfehð he onfehð þæne þe me sende; Witudlice se ðe is læst betwex eow ealle. se is mara;

⁵¹ Soðlice wæs geworden þa his andfenga dagas wæron gefyllede. he ge-trymede hys ansyne þt he ferde to hierusalem;

⁵⁴ Ða his leorning-cnihtas þt gesawon. iacobus. & Iohannes. þa cwædon hig; Drïhten. wyltu we secgað þt fÿr cume of heofone & for-nime hig; ⁵⁵ And hine bewende he hig þreade. ⁵⁶ & hig ferdon on oþer castel;

²³ [Note: Ðis sceal on þære feowerteoðan wucan ofer pentecosten. Beati oculi qui uident quæ uos uidetis. A. Beati oculi qui uiderunt quæ uos uidetis. B. ] Þa cwæþ he to his leorningcnihtum bewend; Eadige synt þa eagan þe geseoð þa ðing þe ge ge-seoð;

²⁵ Ðä äras sum æ-glæw man. & fandode his & cwæð; Lareow. hwæt do ic þt ic ece lïf hæbbe; ²⁶ Ða cwæþ he to him. hwæt is gewriten on þære æ. hu rætst þu; ²⁷ Ða &swarude he. lufa drihten þinne god of ealre þinre heortan. & of ealre þinre sawle. & of eallum þïnum mihtum & of eallum þinum mægene. & þinne nehstan swa ðe sylfne; ²⁸ Þa cwæð he. rihte þu &swarodest. do þt. þonne leofast þu; ²⁹ Ða cwæþ he to þam hælende. & wolde hine sylfne geriht-wisian; And hwylc is min nehsta;

⁴² Ge-wislice an þing is nied-behefe. marïa geces þæne selestan dæl se hyre ne byð afyrred;

⁵ Ða cwæþ he to him; [Note: Ðis sceal to gang-dagon þæge twegen dagas. Quis uestrum habebit amicum. A. ] Hwylc eower hæfð sumne freond. & gæþ to midre nihte to him. & cwyð to him; La freond læn me þry hlafas. ⁶ For-þam mïn freond com of wëge to me. & ic næbbe hwæt ic him to-foran lecge; ⁷ And he þonne him þus &swarige. ne beo þu me gram nu min duru is belocen. & mine cnihtas synt on reste mid me. ne mæg ic arïsan nü & syllan þe; ⁸ Gyf he þonne þurh-wunað cnucigiende. ic eow secge gyf he [ne] arist & him sylð þonne forþam þe he his freond ys. þeah-hwæþere for hys onhrope he arist & sylð him his neode; ⁹ And ic eow secge. biddað. & eow byð seald. secað. & ge findað. cnuciað. & eow byð untyned. ¹⁰ ælc þara þe bitt onfehð. & se ðe secð he fint. & cnuciendum byð untyned;

³⁹ Ða cwæð drihten to him nu ge farisei þt ute is calices & disces geclænsiað þt eow innan is. þt is full reaf-lace & unriht-wisnesse;

⁵³ Ða he him þis to cwæð. þa ongunnun ða farisei & þa ægleawan hefilice him agen standan & his muð dyttan ⁵⁴ & embe hine syrwan. secende sum þing of his muðe þt hig hine wregdun.

¹⁵ Þa cwæð he. gymað & warniað. wið ælce gytsunge. forþam þe nys nanes mannes lïf on gytsunge of þam þe he ah; ¹⁶ Ða sæde he him sum big-spel; Sumes weliges mannes æcer brohte forð göde wæstmas. ¹⁷ þa ðohte he on him sylfum. & cwæð; Hwæt do ic forþam ic næbbe hwyder ic mïne wæstmas gadrige; ¹⁸ Ða cwæþ he þus ic do. ic towurpe mïne bernu & ic wyrce märan. & ic gaderige þyder eall þt me ge-wexen ys. & mïne göd ¹⁹ & ic secge minre sawle eala sawel þu hæfst mycele göd. asette to manegum gearum. gerest þe. ët. & drïnc & gewïsta; ²⁰ Ða cwæð god to him; La dysega on þisse nihte hig feccað þine sawle fram þe. hwæs beoð þa ðing þe ðu ge-gearwudest; ²¹ Swa is se ðe him sylfum strynð. & nis welig mid gode;

³³ Syllaþ þt ge agon & syllað ælmessan. wyrcað seodas þa ðe ne for-ealdigeað. ungeteorudne gold-hord on heofenum. þyder ðeof ne ge-nealæcð. ne ne (sic) moððe ne ge-wemð;

⁵⁰ Ic hæbbe on fulluhte beon gefullod. & wënege. hu beo ic geþread. oð hyt sÿ gefyllyd.

²³ Ða cwæð sum man to him drihten. feawa synt þe synt gehælede; Þa cwæþ he to him.

³⁰ & efne synt yte-meste þa ðe beoð fyrmyste. & synt fyrmyste þa ðe beoð ytemeste;

¹¹ For-þam ælc þe hine üp-ahefð. bið genyðerud. & se ðe hine nyðerað se bið up-ahafen;

³³ Witodlice swa is ælc of eow þe ne wið-sæcð eallum þingum þe he ah. ne mæg he beon min leorning-cniht;

⁹ & ic secge eow. wyrcað eow frynd of þisse worulde-welan unriht-wisnesse þt hig onfon eow on ece eardung-stöwe þonne ge ge-teoriað;

¹⁴ Ðas ðing ealle þa farisei gehyrdon þa ðe gifre wæron. & hig hine tældon;

¹⁸ Ælc man þe his wïf for-læt & oþer nimð se unriht-hæmð; & se ðe þt forlætene wïf nimð se unriht-hæmð;

²⁰ And sum wædla wæs on naman lazarus. se læg on his dura swyðe forwundon.

²² Ða wæs geworden þt se wædla forðferde & hine englas bæron on habrahames greadan; Þa wearð se welega dead & wæs on helle bebyrged;

¹ [Note: [Iu]dex quidam erat [in] ciuitate qui [de]um non timuit neque [h]ominem. B. ] Ða sæde he him sum big-spel þt hit ys riht þt man symle gebidde & na geteorige ² & þus cwæð; Sum dëma wæs on sumere ceastre se god ne ondred ne nanne man ne onþracude; ³ Ða wæs sum wudewe on þære ceastre. þa com heo to him & cwæð; Wrec me wið minne wiðer-winnan; ⁴ Ða nolde he langre tide, æfter þam þa cwæþ he. þeah ic god ne ondræde. ne ic män ne onþracige ⁵ þeah forþam þe ðeos wuduwe me is gram ic wrece hig. þe-læs heo æt neahstan cume me behropende; ⁶ Ða cwæð drihten. gehyrað hwæt se unriht-wisa dema cwyð; ⁷ Soþlice ne deð god his gecorenra wrace clypiendra to him dæges & nihtes. & he geþyld on him hæfþ; ⁸ Ic eow secge þt he raþe hyra wrace deð; Ðeah-hwæþere wenst þu ðænne mannes sunu cymð. gemët he geleafan on eorðan;

¹¹ Ða stöd se farisëus & hine þus gebæd. god. þe ic þancas dö. for-þam þe ic ne eom swylce oðre men. reaferas unriht-wise. unriht-hæmeras. oððe eac swylce þes mänfulla;

¹¹ Ða stöd se farisëus & hine þus gebæd. god. þe ic þancas dö. for-þam þe ic ne eom swylce oðre men. reaferas unriht-wise. unriht-hæmeras. oððe eac swylce þes mänfulla; ¹² Ic fæste tuwa on ucan. ic sylle teoþunga ealles þæs þe ic hæbbe;

¹² Ic fæste tuwa on ucan. ic sylle teoþunga ealles þæs þe ic hæbbe; ¹³ Ða stöd se man-fulla feorran & nolde furðun his eagan ahebban üp. to þam heofone ac he beot his breost & cwæþ; God beo þu mïlde me syn-fullum; ¹⁴ Söþlïce ic eow secge þt þes ferde geriht-wisud to his huse. for-þam þe ælc þe hine üpp-ähefð bið genyðerud. & se þe hine nyðerað byð üpp-ahafen;

¹⁴ Söþlïce ic eow secge þt þes ferde geriht-wisud to his huse. for-þam þe ælc þe hine üpp-ähefð bið genyðerud. & se þe hine nyðerað byð üpp-ahafen; ¹⁵ Ða brohton hig cild to him þt he hig æt-hrine; Þa his leorning-cnihtas hig gesawon hïg ciddon him;

¹⁵ Ða brohton hig cild to him þt he hig æt-hrine; Þa his leorning-cnihtas hig gesawon hïg ciddon him; ¹⁶ Ða clypode se hælend hig to him. & cwæð; Lætað þa lytlingas to me cuman & ne for-beode ge hig swylcera ys godes rïce;

¹⁶ Ða clypode se hælend hig to him. & cwæð; Lætað þa lytlingas to me cuman & ne for-beode ge hig swylcera ys godes rïce; ¹⁷ Soðlice ic eow secge swa hwylc swa ne on-fehð godes rïce swa swa cild. ne gæð he on godes rïce;

¹⁷ Soðlice ic eow secge swa hwylc swa ne on-fehð godes rïce swa swa cild. ne gæð he on godes rïce; ¹⁸ Ða ahsode hyne sum ealdor. lareow. hwæt do ic þt ic ece lif hæbbe; ¹⁹ Þa cwæð se hælend hwi segst þü më gödne. nis nän man god buton god äna;

¹⁹ Þa cwæð se hælend hwi segst þü më gödne. nis nän man god buton god äna; ²⁰ Canst þu þa bebodu. ne of-slyh ðu. ne fyrena þu. ne stel þu. ne leoh þu; Wurþa þinne fæder & þine modor;

²⁰ Canst þu þa bebodu. ne of-slyh ðu. ne fyrena þu. ne stel þu. ne leoh þu; Wurþa þinne fæder & þine modor; ²¹ Ða cwæð he eall þis ic heold of mïnre geoguþe; ²² Ða cwæð se hælend än þing þë is wana. syle eall þt ðu hæfst. & syle eall þt þearfum. þonne hæfst þu gold-hord on heofone. & cum & folga me;

²² Ða cwæð se hælend än þing þë is wana. syle eall þt ðu hæfst. & syle eall þt þearfum. þonne hæfst þu gold-hord on heofone. & cum & folga me; ²³ Ða he þas word gehyrde he wearð ge-unrët. for-þam þe he wæs swiðe welig;

²³ Ða he þas word gehyrde he wearð ge-unrët. for-þam þe he wæs swiðe welig; ²⁴ Ða se hælend hine unrotne geseah he cwæð; Eala hu earfoðlice on godes rïce gað þa ðe feoh habbað.

²⁴ Ða se hælend hine unrotne geseah he cwæð; Eala hu earfoðlice on godes rïce gað þa ðe feoh habbað. ²⁵ eaðelicor mæg se olfend gän þurh are [sic] nædle eage. þonne se welega on godes rïce;

²⁵ eaðelicor mæg se olfend gän þurh are [sic] nædle eage. þonne se welega on godes rïce; ²⁶ Ða cwædon þa ðe þis gehyrdon. & hwa mæg hal beon;

²⁶ Ða cwædon þa ðe þis gehyrdon. & hwa mæg hal beon;

²⁶ Ða cwædon þa ðe þis gehyrdon. & hwa mæg hal beon; ²⁷ Ða sæde he him. gode synt mihtelice þa ðing þe mannum synt unmihtelice;

²⁷ Ða sæde he him. gode synt mihtelice þa ðing þe mannum synt unmihtelice;

²⁷ Ða sæde he him. gode synt mihtelice þa ðing þe mannum synt unmihtelice; ²⁸ Þa cwæð petrus. ealle þing we for-leton & folgodon þe; ²⁹ Ða cwæþ he. soþlice ic eow secge. nis nan man þe his hus forlæt oððe magas. oððe broþru. oððe wïf. oððe bearn. for godes rïce. ³⁰ þe ne onfö mycele mare on þysse tïde. & ece lïf on towerdre worulde;

³⁰ þe ne onfö mycele mare on þysse tïde. & ece lïf on towerdre worulde; ³¹ [Note: Assumsit iesus discipulos suos secreto & ait illis. Ecce ascendimus. B. ] Þa nam se hælend his leorning-cnihtas & cwæð to him. faraþ to hierusalem. & ealle þing beoð gefyllede þe be mannes suna þurh witegan awritene synt;

³¹ [Note: Assumsit iesus discipulos suos secreto & ait illis. Ecce ascendimus. B. ] Þa nam se hælend his leorning-cnihtas & cwæð to him. faraþ to hierusalem. & ealle þing beoð gefyllede þe be mannes suna þurh witegan awritene synt; ³² He byð þeodum geseald & bið bysmrud & geswungen. & on-spæt.

³² He byð þeodum geseald & bið bysmrud & geswungen. & on-spæt. ³³ & æfter þam þe hig hine swingað hig hine ofsleað. & he þriddan dæge arist

³³ & æfter þam þe hig hine swingað hig hine ofsleað. & he þriddan dæge arist ³⁴ & hig naht þæs ongeton & him þis word wæs behydd; ³⁵ [Note: Cum appropinqua[ret] iesus hiericho cecus quidam sedebat [secus] uiam mendicans. B. ] Þa he genealæhte hiericho. sum blind man sæt wið þæne weg wædligende. ³⁶ & þa he ge-hyrde þa menego farende. he ahsude hwæt þt wære; ³⁷ Ða sædon hig þt þær ferde se nazareniscea hælend;

³⁹ & þa ðe fore-stopun hine þreadon þt he suwude; Ðæs þe ma he clypode. dauides sunu gemiltsa me; ⁴⁰ Ða stöd se hælend & het hine lædan to him; Þa he ge-nealæhte he ahsude hine ⁴¹ hwæt wylt ðu þt ic ðe dö; Ða cwæð he. drihten. þt ic geseo; ⁴² Ða cwæþ se hælend beseoh þin ge-leafa þe ge-hælde; ⁴³ And he sona geseah. & him folgode god wuldrigende & eall folc gode lof sealde þa hig þt gesawon;

⁴¹ [Note: Ðys godspel gebyrað on þære endlyftan wucan ofer pentecosten. Cum adpropinquaret iesus hierosolimam uidens ciuitatem fleuit super illam. A. ] & þa he ge-nealæhte & geseah þa ceastre. he weop ofer hig

²⁴ & hi flitun betwux him hwylc hyra wære yldest; ²⁵ Þa sæde he him cyningas wealdað hyra þeoda. & ða ðe anweald ofer hig habbað synt frem-fulle genemned. ²⁶ ac ne beo ge na swa; Ac gewurðe he swa swa gingra se þe yldra ys betwux eow; And se þe fore-stæppend ys beo he swylce he þën sy; ²⁷ Hwæðer ys yldra þe se þe ðenað þe se ðe sitt. witudlice se ðe sitt; Ic eom on eowrum midlene swa swa se þe ðenað; ²⁸ Ge synt þe mid me þurh-wunedon on mïnum geswincum ²⁹ & ic eow dihte swa min fæder me rice dihte. ³⁰ þt ge eton & drincon ofer mine mÿsan on mïnum rïce & ge sitton ofer þrym-setl demende twelf mægða israhel;

⁴² & cwæð; Fæder gif þu wylt. afyr þysne calic fram me þeah-hwæðere ne ge-wurðe min willa ac þin;

⁶³ & þa ðe þæne hælend heoldon hine bysmrodon & beoton. ⁶⁴ & ofer-wrugon hys ansyne & þurhsun his nebb. & ahsodon hyne. aræd. hwylc ys. se ðe þe sloh; ⁶⁵ And manega oðre þing hig him to cwædon dysigende;

¹ Ða aras eall hyra menegeo & læddon hine to pilate ² & agunnon hyne wregan & cwædon; Ðisne we gemëtton for-hwyrfende ure þeode. & for-beodende þt man þam casere gafol ne sealde. & segð þt he sï crist cyning;

¹¹ þa ofer-hogode herodes hine mid [hys] hyrede & bysmrode hine gescrydne hwitum reafe. & hyne agen-sende to pilate;

²¹ Ða hrymdon hig & cwædon ahoð hine ahoð hine;

³⁵ & þt folc stod geanbidiende. & þa ealdras hine tældon mid him & cwædon; Oþre he ge-hælde gehæle hine sylfne gif he sïg godes gecorena; ³⁶ And þa cempan hine by[s]mredon & him eced brohton ³⁷ & þus cwædon; Gif þu si iudea cining gedo þe halne; ³⁸ Ða wæs his ofer-gewrit ofer hine awrïten. greciscum stafum & ebreiscum. þis is iudea cining; ³⁹ Án of þam sceaþum þe mid him hangode hine gremede & cwæþ; Gif þu crist eart gehæl þe sylfne & unc;

⁶ nis he hër ac he aräs. geþencað hu he spæc wið eow þa gÿt þa he wæs on galilea ⁷ & cwæð; Ðæt mannes sunu bið geseald on handa synfulra manna & beon ähangen & þy þriddan dæge arïsan.

²⁶ hu ne gebyrede criste þas þing þoligean. & swa on his wuldor gän;

⁵⁰ Soðlice he gelædde hig üt on bethanïam & he bletsode hig his handum üp-ahafenum. ⁵¹ & hit wæs geworden þa he bletsude hïg. he ferde fram him & wæs fëred on heofen.

¹⁷ for-þam þe æ wæs geseald þurh moysen. & gyfu; & soþfæstnes is geworden þurh hælend crist.

⁴⁶ & nathanahel cwæð to him. mæg ænig þing godes beon of nazareth; Philippus cwæð to him. cum & geseoh;

¹⁰ & cwæð to him. ælc man sylþ ærest göd wïn. & þonne hig druncene beoð þt þe wyrse byð; Ðu geheolde þt gode wïn oð þis.

² Ðës com to him on niht. & cwæð to him. rabbi þt is lareow. we witon þt þu cöme fram gode. ne mæg nan man þas tacn wyrcan þe ðu wyrcst buton god beo mid him; ³ Se hælend him &swarude. & cwæð. Soð ic þe secge buton hwa beo edniwan gecenned. ne mæg he geseon godes rice; ⁴ Ða cwæð nichodemus to him. hu mæg man beon eft acenned þonne he bið eald. cwyst ðu. mæg he eft cuman on his modor innoð. & beon eft acenned; ⁵ Se hælend him &swarude. & cwæð. Soþ ic þe secge buton hwa beo ge-edcenned of wætere & of haligum gaste. ne mæg he in-faran on godes rice;

⁵ Se hælend him &swarude. & cwæð. Soþ ic þe secge buton hwa beo ge-edcenned of wætere & of haligum gaste. ne mæg he in-faran on godes rice; ⁶ Ðæt þe acenned is of flæsce. þt is flæsc. & þt þe of gaste is acenned. þt is gast;

³⁹ Smeageað halige gewritu forðam þe ge wenað þt ge habbon ece lïf on þam. & hig synt þe gewitnesse cyþaþ be me

⁴¹ Ne under-fo ic nane beorht-nesse æt mannum. ⁴² Ac ic gecneow eow þt ge nabbaþ godes lufe on eow; ⁴³ Ic com on mines fæder naman & ge me ne under-fengon. gyf oþer cymþ on his agenum naman hyne ge under-foð. ⁴⁴ hu mage ge gelyfan. þe eow betweonan wuldor under-foð & ne seceaþ þt wuldor þe is fram gode syluum.

²⁷ [Note: Ðys sceal on frigedæg on þære forman wucan æfter epiphania domini. Operamini non cybum qui perit. A. ] Ne [Note: Miswritten We (with large red W in Cp., and large green W in) A. ] wyrceaþ æfter þam mete þe for-wyrð. Ac æfter þam þe þurh-wunað on ece lif. ðone mannes sunu eow sylþ. þone god fæder getacnode; ²⁸ Hig cwædon to him. hwæt do we þt we wyrceon godes weorc

⁴⁰ Ðis is mines fæder willa þe me sende þt ælc þe ðone sunu gesyhþ & on hine gelyfð. hæbbe ece lïf & ic hine awecce on þam ytemestan dæge;

⁶⁰ Manega his leorni[n]g-cnihta cwædon þa hig ðis gehyrdon; Heard is þeos spræc hwa mæg hig gehyran;

³² þa pharisei gehyrdon þa menigeo þus murcnige[n]de be him; [Note: Ðys sceal on monan dæg on þære fyftan wucan innan lenctene. Miserunt principes & pharisei ministros. A. ] Ða ealdras & ða pharisei sendon hyra þenas þt hig woldon hine gefön;

⁴¹ sume cwædon he is crist; Sume cwædon cweðe ge cymþ crist fram galilea.

⁴⁸ cweðe ge gelyfde ænig þæra ealdra oððe þæra pharisea on hyne.

⁵² Hig &swaredon & cwædon to him. cwyst þu. þt þu si galileisc. smea & geseoh þt nan witega ne cymð fram galilea.

⁶ Ðis hig cwædon his fandiende þt hig hine wrehton. Se hælend abeah nyþer & wrat mid his fingre on þære eorþan.

⁵ Ic eom middan-eardes leoht þa hwile þe ic on middan-earde eom. ⁶ Ða he þas þing sæde. þa spættes he on þa eorþan & worhte fenn of his spatle. & smyrede mid þam fenne ofer his eagan ⁷ & cwæð to him; Gä & þweah þe on syloes mere he for & þwoh hine & com geseonde; ⁸ Witodlice his neah-geburas & þa þe hine gesawon þa he wædla wæs cwædon hu nis þis se ðe sæt & wædlode.

³² Ne gehyrde we næfre on worulde þt ænig ontynde þæs eagan þe wære blind geboren.

³⁹ & se hælend cwæð to him; Ic com on þysne middan-eard to demenne þt þa sceolon geseon. þe ne geseoð. & beon blinde þa þe geseoð;

¹⁵ Swa min fæder can me. ic can minne fæder.

²³ & se hælend eode on þam temple on salomones portice;

⁴⁰ & he for eft ofer iordanën to þære stowe þe iohannes wæs. & ærest on fullode & he wunode þar.

⁷ Æfter þisson he cwæð to his leorning-cnihton uton faran eft to iudea lande. ⁸ his leorning-cnihtas cwædon to him. läreow. nu þa iudeas sohton ðe þt hig woldon þe hænan. & wylt þu eft faran ðyder;

¹⁶ Ða cwæð thomas to hys geferan. uton gan & sweltan mid him;

²⁸ & þa heo ðas þing sæde. heo eode & clypode diglice marian hyre swustor þus cweþende. her is ure lareow & clypað þe;

⁴⁷ [Note: Ðys sceal twam dagum ær palm-sunnan dæge. Collegerunt pontifices & pharisei concilium. A. ] Witodlice þa bisceopas & þa pharisei gaderydon gemot & cwædun; Hwæt do we. forþam þes man wyrcð mycel tacn.

⁵⁷ þa bisceopas & þa pharisei hæfdon be-boden gif hwa wiste hwar he wære þt he hyt cydde þt hig mihton hine niman;

²⁶ Gif hwa þenige me fylige me. & min þen bið þær þær ic eom; Gif me hwa þenað min fæder hine wurðað;

¹³ Ge clypiað me lareow & drihten. & wel ge cweðaþ. swa ic eom soþlice. ¹⁴ Gif ic þwoh eowre fët. [ic þe eom eower lareow. & eower hlaford. ge sceolon þwean eower ælc oðres fet;]

¹⁴ Gif ic þwoh eowre fët. [ic þe eom eower lareow. & eower hlaford. ge sceolon þwean eower ælc oðres fet;] ¹⁵ ic eow sealde bysene þt ge don swa ic eow dyde; ¹⁶ Soþlice ic eow secge nys se ðeowa furðra þonne his hlaford. ne ærenddraca nys mærra þonne se þe hyne sende. ¹⁷ Gif ge þas þing witod (sic) ge beoð eadige. gif ge hig doð; ¹⁸ Ne secge ic be eow eallon. ic wat hwylce ic geceas ac þt þt halige gewrit sy gefylled þe cwyþ; Se þe ytt hlaf myd me ahefþ hys hö ongean me.

³³ [Note: Ðys god-spel gebyrað on fryge-dæg on þære feorðan wucan ofer eastron. Filioli adhuc modicum nobiscum sum. A. ] La bearn nu gyt ic eom gehwæde tid mid eow. ge me seceað & swa ic þam iudeon sæde ge ne magon faran þyder þe ic fare; & nu ic eow secge

³⁷ Petrus cwæð to him. hwi ne mæg ic þe nu fylian. ic sylle min lïf for ðe;

⁷ [Note: Ðys god-spel sceal on wodnes-dæg ofer ascensio domini. Si manseritis in me & uerba mea in uobis manserint. A. Si manseritis in me & uerba mea in uobis manserint. quodcunque petieritis fiet uobis. B. ] Gyf ge wuniað on me & mine word wuniað on eow. biddað swa hwæt swa ge wyllon & hyt byð eower;

²⁰ Gemunað minre spræce þe ic eow sæde. Nis se ðeowa mærra þonne his hlaford; Gif hi me ahton (sic). hi wyllað ehtan eower; Gif hi mine spræce heoldon hi healdað eac eowre;

²² & witodlice ge habbað nu unrotnysse; Eft ic eow geseo & eower heorte geblissað. & nan man ne nimþ eowerne gefean fram eow; ²³ & on þam dæge ge ne biddað me nanes þinges; [Note: Ðys godspel sceal on þone feorþan sunnandæg ofer eastron. Amen amen dico uobis. Si quid petieritis. A. ] Soð ic eow secge gif ge hwæt biddað minne fæder on minum naman he hyt sylþ eow;

³³ Ðas þing ic eow sæde þt ge habbon sibbe on me; Ge habbað hefige byrðene on middan-earde. ac getruwiað. ic forswiðde middan-eard;

² & swa þu him sealdest anweald ælces mannes þt he sylle ëce lif eallum þam þe þu him sealdest;

¹⁴ Ic sealde him þine spræce. & middan-eard hi hæfde on hatunge. forþam hi ne synt of middan-earde. swa ic eac ne eom of middan-earde;

²⁴ Fæder. ic wylle þt þa þe þu me sealdest syn mid me þar ic eom. þt hig geseon mine beorht-nysse þe þu me sealdest forþam þu lufodest me. ær middan-eard gesett wæs;

¹¹ Ða cwæð se hælend to petre dö þin swurd on scæaðe. þone calic þe min fæder me sealde ne drince ic hine;

²⁰ Ða &swarode se hælend & cwæð; Ic sprece openlice to middan-earde & ic lærde symble on gesomnunge. & on temple þar ealle iudeas togædere comon. & ic ne spæc nan þing digelice.

²⁸ Ða gelæddon hi þone hælend to caiphän on þt domern. hit wæs þa morgen. & hig sylue ne eodon into ðam domerne þt hyg næron besmitene. ac þt hi æton hyra eastron;

³⁶ Ða cwæð se hælend. mïn rïce nys of ðyson middan-earde gif min rïce wære of ðyson middan-earde; Witodlice mine þegnas fuhton þt ic nære geseald iudeon; Nis min rïce of ðyson middan-earde;

² & þa þenas wundon þyrnenne cyne-helm. & asetton hyne on his hëafod & scryddon hyne mid purpuran reafe ³ & hi comon to hym. & cwædon; Häl beo ðu iudea cyning & hi plætton hyne mid hyra handum;

¹¹ Se hælend him &swarode; Næfst þu nane mihte ongean me buton hyt wære þe ufan geseald. forþam se hæfð maran synne se ðe me þe sealde;

¹⁹ witodlice pilatus wrat ofer-gewrit. & sette ofer his röde þær wæs ongewriten. þis ys se nazareniscea hælend iudea cyning;

² Ða arn heo & com to simone petre & to þam oðron leorni[n]g-cnihte þe se hælend lufode; & heo cwæð to him. hi namon drihten of byrgene & we nyton hwar hi hyne lëdon; ³ Petrus eode üt & se oðer leorning-cniht & comun to þære byrgene; ⁴ Witodlice hig twegen urnon æt-gædere & se oðer leorning-cniht for-ärn petrus forne & com raðor to ðære byrgenne;

¹⁶ Ða cwæð se hælend to hyre. marïa heo bewende hi & cwæð to him; Rabboni þt ys gecweden läreow;

⁵ Ða cwæð se hælend to him. Cnapan. cweðe ge hæbbe ge sufol; Hig &swarodon him & cwædon. nese;

¹⁵ Ða hi æton [Note: Ðis god-spell ge-byreð on petres mæsse æfen. Dixit iesus petro. Symon iohannis diligis me plus his. A. ] þa cwæð se hælend to sïmöne petre; Simön iohannis lufast ðu me. swiðor þænne ðas; He cwæð to him. gea drihten þu wast þt ic þe lufige he cwæð to him. heald mine lämb; ¹⁶ He cwæð eft to him; Simön iohannis lufast ðu me. he cwæð to him gea drihten þu wast þt ic ðe lufige; Ða cwæð he to him heald mine lamb; ¹⁷ He cwæð þriddan siðe to him. simön iohannis lufast ðu me. Ða wæs petrus sarig. forþam þe he cwæð þriddan siðe to him lufast þu me; And he cwæð to him. drihten þu wast ealle þing. þu wast þt ic þe lufige; Ða cwæð he to him heald mine sceap;