Proverbs 23 Cross References - Clementine_Vulgate

¹ [Quando sederis ut comedas cum principe, diligenter attende quæ apposita sunt ante faciem tuam. ² Et statue cultrum in gutture tuo: si tamen habes in potestate animam tuam. ³ Ne desideres de cibis ejus, in quo est panis mendacii. ⁴ Noli laborare ut diteris, sed prudentiæ tuæ pone modum. ⁵ Ne erigas oculos tuos ad opes quas non potes habere, quia facient sibi pennas quasi aquilæ, et volabunt in cælum. ⁶ Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos ejus: ⁷ quoniam in similitudinem arioli et conjectoris æstimat quod ignorat. Comede et bibe, dicet tibi; et mens ejus non est tecum. ⁸ Cibos quos comederas evomes, et perdes pulchros sermones tuos. ⁹ In auribus insipientium ne loquaris, qui despicient doctrinam eloquii tui. ¹⁰ Ne attingas parvulorum terminos, et agrum pupillorum ne introëas: ¹¹ propinquus enim illorum fortis est, et ipse judicabit contra te causam illorum.] ¹² [Ingrediatur ad doctrinam cor tuum, et aures tuæ ad verba scientiæ. ¹³ Noli subtrahere a puero disciplinam: si enim percusseris eum virga, non morietur. ¹⁴ Tu virga percuties eum, et animam ejus de inferno liberabis. ¹⁵ Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum: ¹⁶ et exsultabunt renes mei, cum locuta fuerint rectum labia tua. ¹⁷ Non æmuletur cor tuum peccatores, sed in timore Domini esto tota die: ¹⁸ quia habebis spem in novissimo, et præstolatio tua non auferetur. ¹⁹ Audi, fili mi, et esto sapiens, et dirige in via animum tuum. ²⁰ Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum qui carnes ad vescendum conferunt: ²¹ quia vacantes potibus et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio. ²² Audi patrem tuum, qui genuit te, et ne contemnas cum senuerit mater tua. ²³ Veritatem eme, et noli vendere sapientiam, et doctrinam, et intelligentiam. ²⁴ Exsultat gaudio pater justi; qui sapientem genuit, lætabitur in eo. ²⁵ Gaudeat pater tuus et mater tua, et exsultet quæ genuit te. ²⁶ Præbe, fili mi, cor tuum mihi, et oculi tui vias meas custodiant. ²⁷ Fovea enim profunda est meretrix, et puteus angustus aliena. ²⁸ Insidiatur in via quasi latro, et quos incautos viderit, interficiet.] ²⁹ [Cui væ? cujus patri væ? cui rixæ? cui foveæ? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum? ³⁰ nonne his qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis? ³¹ Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color ejus: ingreditur blande, ³² sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet. ³³ Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa. ³⁴ Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo. ³⁵ Et dices: Verberaverunt me, sed non dolui; traxerunt me, et ego non sensi. Quando evigilabo, et rursus vina reperiam?]

²¹ Bibensque vinum inebriatus est, et nudatus in tabernaculo suo.

³² Veni, inebriemus eum vino, dormiamusque cum eo, ut servare possimus ex patre nostro semen. ³³ Dederunt itaque patri suo bibere vinum nocte illa. Et ingressa est major, dormivitque cum patre; at ille non sensit, nec quando accubuit filia, nec quando surrexit. ³⁴ Altera quoque die dixit major ad minorem: Ecce dormivi heri cum patre meo, demus ei bibere vinum etiam hac nocte, et dormies cum eo, ut salvemus semen de patre nostro. ³⁵ Dederunt etiam et illa nocte patri suo bibere vinum, ingressaque minor filia, dormivit cum eo: et ne tunc quidem sensit quando concubuerit, vel quando illa surrexerit. ³⁶ Conceperunt ergo duæ filiæ Lot de patre suo. ³⁷ Peperitque major filium, et vocavit nomen ejus Moab: ipse est pater Moabitarum usque in præsentem diem. ³⁸ Minor quoque peperit filium, et vocavit nomen ejus Ammon, id est, Filius populi mei: ipse est pater Ammonitarum usque hodie.

³⁶ dixit pater Jacob: Absque liberis me esse fecistis: Joseph non est super, Simeon tenetur in vinculis, et Benjamin auferetis: in me hæc omnia mala reciderunt.

³² Quibus appositis, seorsum Joseph, et seorsum fratribus, Ægyptiis quoque qui vescebantur simul, seorsum (illicitum est enim Ægyptiis comedere cum Hebræis, et profanum putant hujuscemodi convivium) ³³ sederunt coram eo, primogenitus juxta primogenita sua, et minimus juxta ætatem suam. Et mirabantur nimis, ³⁴ sumptis partibus quas ab eo acceperant: majorque pars venit Benjamin, ita ut quinque partibus excederet. Biberuntque et inebriati sunt cum eo.

¹² Pulchriores sunt oculi ejus vino, et dentes ejus lacte candidiores.

⁵ Et scient Ægyptii quia ego sum Dominus qui extenderim manum meam super Ægyptum, et eduxerim filios Israël de medio eorum. ⁶ Fecit itaque Moyses et Aaron sicut præceperat Dominus: ita egerunt.

¹² Projeceruntque singuli virgas suas, quæ versæ sunt in dracones: sed devoravit virga Aaron virgas eorum.

⁸ Et in spiritu furoris tui congregatæ sunt aquæ: stetit unda fluens, congregata sunt abyssi in medio mari.

²² Viduæ et pupillo non nocebitis. ²³ Si læseritis eos, vociferabuntur ad me, et ego audiam clamorem eorum: ²⁴ et indignabitur furor meus, percutiamque vos gladio, et erunt uxores vestræ viduæ, et filii vestri pupilli.

³ Unusquisque patrem suum, et matrem suam timeat. Sabbata mea custodite. Ego Dominus Deus vester.

¹ Morabatur autem eo tempore Israël in Settim, et fornicatus est populus cum filiabus Moab,

⁵ Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, et ex tota anima tua, et ex tota fortitudine tua.

⁹ Cave ne forte subrepat tibi impia cogitatio, et dicas in corde tuo: Appropinquat septimus annus remissionis: et avertas oculos tuos a paupere fratre tuo, nolens ei quod postulat mutuum commodare: ne clamet contra te ad Dominum, et fiat tibi in peccatum.

¹⁴ Non assumes, et transferes terminos proximi tui, quos fixerunt priores in possessione tua, quam Dominus Deus tuus dabit tibi in terra quam acceperis possidendam.

¹⁸ Si genuerit homo filium contumacem et protervum, qui non audiat patris aut matris imperium, et coërcitus obedire contempserit: ¹⁹ apprehendent eum, et ducent ad seniores civitatis illius, et ad portam judicii, ²⁰ dicentque ad eos: Filius noster iste protervus et contumax est: monita nostra audire contemnit, comessationibus vacat, et luxuriæ atque conviviis:

²⁰ dicentque ad eos: Filius noster iste protervus et contumax est: monita nostra audire contemnit, comessationibus vacat, et luxuriæ atque conviviis: ²¹ lapidibus eum obruet populus civitatis, et morietur, ut auferatis malum de medio vestri, et universus Israël audiens pertimescat.

¹⁶ Maledictus qui non honorat patrem suum, et matrem: et dicet omnis populus: Amen. ¹⁷ Maledictus qui transfert terminos proximi sui: et dicet omnis populus: Amen.

¹⁹ Maledictus qui pervertit judicium advenæ, pupilli et viduæ: et dicet omnis populus: Amen.

⁵⁶ Tenera mulier et delicata, quæ super terram ingredi non valebat, nec pedis vestigium figere, propter mollitiem et teneritudinem nimiam, invidebit viro suo, qui cubat in sinu ejus, super filii et filiæ carnibus,

¹⁹ Cumque audierit verba juramenti hujus, benedicat sibi in corde suo, dicens: Pax erit mihi, et ambulabo in pravitate cordis mei: et absumat ebria sitientem,

⁴ Post hæc amavit mulierem, quæ habitabat in valle Sorec, et vocabatur Dalila. ⁵ Veneruntque ad eam principes Philisthinorum, atque dixerunt: Decipe eum, et disce ab illo, in quo habeat tantam fortitudinem, et quomodo eam superare valeamus, et vinctum affligere: quod si feceris, dabimus tibi singuli mille et centum argenteos. ⁶ Locuta est ergo Dalila ad Samson: Dic mihi, obsecro, in quo sit tua maxima fortitudo, et quid sit quo ligatus erumpere nequeas? ⁷ Cui respondit Samson: Si septem nerviceis funibus necdum siccis, et adhuc humentibus, ligatus fuero, infirmus ero ut ceteri homines. ⁸ Attuleruntque ad eam satrapæ Philisthinorum septem funes, ut dixerat: quibus vinxit eam, ⁹ latentibus apud se insidiis, et in cubiculo finem rei expectantibus: clamavitque ad eum: Philisthiim super te, Samson. Qui rupit vincula, quomodo si rumpat quis filum de stuppæ tortum putamine, cum odorem ignis acceperit: et non est cognitum in quo esset fortitudo ejus. ¹⁰ Dixitque ad eum Dalila: Ecce illusisti mihi, et falsum locutus es: saltem nunc indica mihi quo ligari debeas. ¹¹ Cui ille respondit: Si ligatus fuero novis funibus, qui numquam fuerunt in opere, infirmus ero, et aliorum hominum similis. ¹² Quibus rursum Dalila vinxit eum, et clamavit: Philisthiim super te, Samson: in cubiculo insidiis præparatis. Qui ita rupit vincula quasi fila telarum. ¹³ Dixitque Dalila rursum ad eum: Usquequo decipis me, et falsum loqueris? ostende quo vinciri debeas. Cui respondit Samson: Si septem crines capitis mei cum licio plexueris, et clavum his circumligatum terræ fixeris, infirmus ero. ¹⁴ Quod cum fecisset Dalila, dixit ad eum: Philisthiim super te, Samson. Qui consurgens de somno extraxit clavum cum crinibus et licio. ¹⁵ Dixitque ad eum Dalila: Quomodo dicis quod amas me, cum animus tuus non sit mecum? Per tres vices mentitus es mihi, et noluisti dicere in quo sit maxima fortitudo tua.

¹⁵ Dixitque ad eum Dalila: Quomodo dicis quod amas me, cum animus tuus non sit mecum? Per tres vices mentitus es mihi, et noluisti dicere in quo sit maxima fortitudo tua. ¹⁶ Cumque molesta esset ei, et per multos dies jugiter adhæreret, spatium ad quietem non tribuens, defecit anima ejus, et ad mortem usque lassata est. ¹⁷ Tunc aperiens veritatem rei, dixit ad eam: Ferrum numquam ascendit super caput meum, quia nazaræus, id est, consecratus Deo, sum de utero matris meæ: si rasum fuerit caput meum, recedet a me fortitudo mea, et deficiam, eroque sicut ceteri homines. ¹⁸ Vidensque illa quod confessus ei esset omnem animum suum, misit ad principes Philisthinorum ac mandavit: Ascende adhuc semel, quia nunc mihi aperuit cor suum. Qui ascenderunt assumpta pecunia, quam promiserant. ¹⁹ At illa dormire eum fecit super genua sua, et in sinu suo reclinare caput. Vocavitque tonsorem, et rasit septem crines ejus, et cœpit abigere eum, et a se repellere: statim enim ab eo fortitudo discessit. ²⁰ Dixitque: Philisthiim super te, Samson. Qui de somno consurgens, dixit in animo suo: Egrediar sicut ante feci, et me excutiam: nesciens quod recessisset ab eo Dominus. ²¹ Quem cum apprehendissent Philisthiim, statim eruerunt oculos ejus, et duxerunt Gazam vinctum catenis, et clausum in carcere molere fecerunt. ²² Jamque capilli ejus renasci cœperunt.

³³ et benedicta tu, quæ prohibuisti me hodie ne irem ad sanguinem, et ulciscerer me manu mea. ³⁴ Alioquin vivit Dominus Deus Israël, qui prohibuit me ne malum facerem tibi: nisi cito venisses in occursum mihi, non remansisset Nabal usque ad lucem matutinam mingens ad parietem. ³⁵ Suscepit ergo David de manu ejus omnia quæ attulerat ei, dixitque ei: Vade pacifice in domum tuam: ecce audivi vocem tuam, et honoravi faciem tuam. ³⁶ Venit autem Abigail ad Nabal: et ecce erat ei convivium in domo ejus quasi convivium regis, et cor Nabal jucundum: erat enim ebrius nimis: et non indicavit ei verbum pusillum aut grande usque mane.

³⁶ Venit autem Abigail ad Nabal: et ecce erat ei convivium in domo ejus quasi convivium regis, et cor Nabal jucundum: erat enim ebrius nimis: et non indicavit ei verbum pusillum aut grande usque mane. ³⁷ Diluculo autem cum digessisset vinum Nabal, indicavit ei uxor sua verba hæc: et emortuum est cor ejus intrinsecus, et factus est quasi lapis.

³⁷ Diluculo autem cum digessisset vinum Nabal, indicavit ei uxor sua verba hæc: et emortuum est cor ejus intrinsecus, et factus est quasi lapis. ³⁸ Cumque pertransissent decem dies, percussit Dominus Nabal, et mortuus est.

¹⁶ Qui cum duxisset eum, ecce illi discumbebant super faciem universæ terræ comedentes et bibentes, et quasi festum celebrantes diem, pro cuncta præda et spoliis quæ ceperant de terra Philisthiim et de terra Juda. ¹⁷ Et percussit eos David a vespere usque ad vesperam alterius diei, et non evasit ex eis quisquam, nisi quadringenti viri adolescentes, qui ascenderant camelos et fugerant.

² Dum hæc agerentur, accidit ut surgeret David de strato suo post meridiem, et deambularet in solario domus regiæ: viditque mulierem se lavantem ex adverso super solarium suum: erat autem mulier pulchra valde.

²⁶ Et ait Absalom: Si non vis venire, veniat, obsecro, nobiscum saltem Amnon frater meus. Dixitque ad eum rex: Non est necesse ut vadat tecum. ²⁷ Coëgit itaque Absalom eum, et dimisit cum eo Amnon et universos filios regis. Feceratque Absalom convivium quasi convivium regis. ²⁸ Præceperat autem Absalom pueris suis, dicens: Observate cum temulentus fuerit Amnon vino, et dixero vobis: Percutite eum, et interficite: nolite timere: ego enim sum qui præcipio vobis: roboramini, et estote viri fortes.

²⁸ Præceperat autem Absalom pueris suis, dicens: Observate cum temulentus fuerit Amnon vino, et dixero vobis: Percutite eum, et interficite: nolite timere: ego enim sum qui præcipio vobis: roboramini, et estote viri fortes.

⁴⁸ et locutus est: Benedictus Dominus Deus Israël, qui dedit hodie sedentem in solio meo, videntibus oculis meis.

¹ Appropinquaverunt autem dies David ut moreretur: præcepitque Salomoni filio suo, dicens: ² Ego ingredior viam universæ terræ: confortare, et esto vir. ³ Et observa custodias Domini Dei tui, ut ambules in viis ejus: ut custodias cæremonias ejus, et præcepta ejus, et judicia, et testimonia, sicut scriptum est in lege Moysi: ut intelligas universa quæ facis, et quocumque te verteris:

⁹ tu noli pati eum esse innoxium. Vir autem sapiens es, ut scias quæ facies ei: deducesque canos ejus cum sanguine ad inferos.

⁹ Et rebellavit contra eum servus suus Zambri, dux mediæ partis equitum: erat autem Ela in Thersa bibens, et temulentus in domo Arsa præfecti Thersa.

¹⁶ Et egressi sunt meridie. Benadad autem bibebat temulentus in umbraculo suo, et reges triginta duo cum eo, qui ad auxilium ejus venerant. ¹⁷ Egressi sunt autem pueri principum provinciarum in prima fronte. Misit itaque Benadad: qui nuntiaverunt ei, dicentes: Viri egressi sunt de Samaria. ¹⁸ Et ille ait: Sive pro pace veniunt, apprehendite eos vivos: sive ut prælientur, vivos eos capite. ¹⁹ Egressi sunt ergo pueri principum provinciarum, ac reliquus exercitus sequebatur: ²⁰ et percussit unusquisque virum qui contra se veniebat: fugeruntque Syri, et persecutus est eos Israël. Fugit quoque Benadad rex Syriæ in equo cum equitibus suis. ²¹ Necnon egressus rex Israël percussit equos et currus, et percussit Syriam plaga magna. ²² Accedens autem propheta ad regem Israël, dixit ei: Vade, et confortare, et scito, et vide quid facias: sequenti enim anno rex Syriæ ascendet contra te.

⁹ Fuit autem Jabes inclytus præ fratribus suis, et mater ejus vocavit nomen illius Jabes, dicens: Quia peperi eum in dolore. ¹⁰ Invocavit vero Jabes Deum Israël, dicens: Si benedicens benedixeris mihi, et dilataveris terminos meos, et fuerit manus tua mecum, et feceris me a malitia non opprimi. Et præstitit Deus quæ precatus est.

¹⁴ nuntius venit ad Job, qui diceret: Boves arabant, et asinæ pascebantur juxta eos: ¹⁵ et irruerunt Sabæi, tuleruntque omnia, et pueros percusserunt gladio: et evasi ego solus, ut nuntiarem tibi. ¹⁶ Cumque adhuc ille loqueretur, venit alter, et dixit: Ignis Dei cecidit e cælo, et tactas oves puerosque consumpsit: et effugi ego solus, ut nuntiarem tibi. ¹⁷ Sed et illo adhuc loquente, venit alius, et dixit: Chaldæi fecerunt tres turmas, et invaserunt camelos, et tulerunt eos, necnon et pueros percusserunt gladio: et ego fugi solus, ut nuntiarem tibi.

²⁷ Super pupillum irruitis, et subvertere nitimini amicum vestrum.

²⁵ Scio enim quod redemptor meus vivit, et in novissimo die de terra surrecturus sum:

¹⁶ Caput aspidum suget, et occidet eum lingua viperæ.

⁹ Viduas dimisisti vacuas, et lacertos pupillorum comminuisti.

² Alii terminos transtulerunt; diripuerunt greges, et paverunt eos. ³ Asinum pupillorum abegerunt, et abstulerunt pro pignore bovem viduæ.

⁹ Vim fecerunt deprædantes pupillos, et vulgum pauperem spoliaverunt.

¹² Sapientia vero ubi invenitur? et quis est locus intelligentiæ? ¹³ Nescit homo pretium ejus, nec invenitur in terra suaviter viventium. ¹⁴ Abyssus dicit: Non est in me, et mare loquitur: Non est mecum. ¹⁵ Non dabitur aurum obrizum pro ea, nec appendetur argentum in commutatione ejus. ¹⁶ Non conferetur tinctis Indiæ coloribus, nec lapidi sardonycho pretiosissimo vel sapphiro. ¹⁷ Non adæquabitur ei aurum vel vitrum, nec commutabuntur pro ea vasa auri. ¹⁸ Excelsa et eminentia non memorabuntur comparatione ejus: trahitur autem sapientia de occultis. ¹⁹ Non adæquabitur ei topazius de Æthiopia, nec tincturæ mundissimæ componetur.

²¹ si levavi super pupillum manum meam, etiam cum viderem me in porta superiorem: ²² humerus meus a junctura sua cadat, et brachium meum cum suis ossibus confringatur. ²³ Semper enim quasi tumentes super me fluctus timui Deum, et pondus ejus ferre non potui.

¹ [Audi igitur, Job, eloquia mea, et omnes sermones meos ausculta.

¹⁸ Convertantur peccatores in infernum, omnes gentes quæ obliviscuntur Deum.

² quamdiu ponam consilia in anima mea; dolorem in corde meo per diem?

⁵ nequando dicat inimicus meus: Prævalui adversus eum. Qui tribulant me exsultabunt si motus fuero;

¹ [Domine, ne in furore tuo arguas me, neque in ira tua corripias me: ^{2 3} quoniam sagittæ tuæ infixæ sunt mihi, et confirmasti super me manum tuam.

³⁷

⁶ Multa fecisti tu, Domine Deus meus, mirabilia tua; et cogitationibus tuis non est qui similis sit tibi. Annuntiavi et locutus sum: multiplicati sunt super numerum.

²¹

¹²

³ Leva manus tuas in superbias eorum in finem: quanta malignatus est inimicus in sancto! ⁴ Et gloriati sunt qui oderunt te in medio solemnitatis tuæ; posuerunt signa sua, signa: ⁵ et non cognoverunt sicut in exitu super summum. Quasi in silva lignorum securibus ⁶ exciderunt januas ejus in idipsum; in securi et ascia dejecerunt eam. ⁷ Incenderunt igni sanctuarium tuum; in terra polluerunt tabernaculum nominis tui.

⁸ Tu terribilis es; et quis resistet tibi? ex tunc ira tua.

⁶ Venite, adoremus, et procidamus, et ploremus ante Dominum qui fecit nos:

⁴³

¹⁰ Peccator videbit, et irascetur; dentibus suis fremet et tabescet: desiderium peccatorum peribit.]

² Domine, libera animam meam a labiis iniquis et a lingua dolosa.

^{9 10 11}

^{36 37}

³⁷

⁷²

¹²⁷

⁴ in deficiendo ex me spiritum meum, et tu cognovisti semitas meas. In via hac qua ambulabam absconderunt laqueum mihi.

⁷ Timor Domini principium sapientiæ; sapientiam atque doctrinam stulti despiciunt.] ⁸ [Audi, fili mi, disciplinam patris tui, et ne dimittas legem matris tuæ:

¹⁰ Fili mi, si te lactaverint peccatores, ne acquiescas eis.

¹ [Fili mi, si susceperis sermones meos, et mandata mea absconderis penes te: ² ut audiat sapientiam auris tua, inclina cor tuum ad cognoscendam prudentiam.

² ut audiat sapientiam auris tua, inclina cor tuum ad cognoscendam prudentiam. ³ Si enim sapientiam invocaveris, et inclinaveris cor tuum prudentiæ;

³ Si enim sapientiam invocaveris, et inclinaveris cor tuum prudentiæ; ⁴ si quæsieris eam quasi pecuniam, et sicut thesauros effoderis illam:

⁴ si quæsieris eam quasi pecuniam, et sicut thesauros effoderis illam: ⁵ tunc intelliges timorem Domini, et scientiam Dei invenies, ⁶ quia Dominus dat sapientiam, et ex ore ejus prudentia et scientia.

¹² ut eruaris a via mala, et ab homine qui perversa loquitur;

¹⁶ Ut eruaris a muliere aliena, et ab extranea quæ mollit sermones suos, ¹⁷ et relinquit ducem pubertatis suæ, ¹⁸ et pacti Dei sui oblita est. Inclinata est enim ad mortem domus ejus, et ad inferos semitæ ipsius. ¹⁹ Omnes qui ingrediuntur ad eam non revertentur, nec apprehendent semitas vitæ.

¹ [Fili mi, ne obliviscaris legis meæ, et præcepta mea cor tuum custodiat:

⁵ Habe fiduciam in Domino ex toto corde tuo, et ne innitaris prudentiæ tuæ.

⁷ Ne sis sapiens apud temetipsum; time Deum, et recede a malo:

³¹ Ne æmuleris hominem injustum, nec imiteris vias ejus:

¹ [Audite, filii, disciplinam patris, et attendite ut sciatis prudentiam.

⁴ Et docebat me, atque dicebat: Suscipiat verba mea cor tuum; custodi præcepta mea, et vives. ⁵ Posside sapientiam, posside prudentiam: ne obliviscaris, neque declines a verbis oris mei. ⁶ Ne dimittas eam, et custodiet te: dilige eam, et conservabit te. ⁷ Principium sapientiæ: posside sapientiam, et in omni possessione tua acquire prudentiam.

¹⁰ [Audi, fili mi, et suscipe verba mea, ut multiplicentur tibi anni vitæ. ¹¹ Viam sapientiæ monstrabo tibi; ducam te per semitas æquitatis: ¹² quas cum ingressus fueris, non arctabuntur gressus tui, et currens non habebis offendiculum. ¹³ Tene disciplinam, ne dimittas eam; custodi illam, quia ipsa est vita tua. ¹⁴ Ne delecteris in semitis impiorum, nec tibi placeat malorum via. ¹⁵ Fuge ab ea, nec transeas per illam; declina, et desere eam. ¹⁶ Non enim dormiunt nisi malefecerint, et rapitur somnus ab eis nisi supplantaverint. ¹⁷ Comedunt panem impietatis, et vinum iniquitatis bibunt. ¹⁸ Justorum autem semita quasi lux splendens procedit, et crescit usque ad perfectam diem. ¹⁹ Via impiorum tenebrosa; nesciunt ubi corruant. ²⁰ Fili mi, ausculta sermones meos, et ad eloquia mea inclina aurem tuam. ²¹ Ne recedant ab oculis tuis: custodi ea in medio cordis tui: ²² vita enim sunt invenientibus ea, et universæ carni sanitas. ²³ Omni custodia serva cor tuum, quia ex ipso vita procedit.

²³ Omni custodia serva cor tuum, quia ex ipso vita procedit.

²⁵ Oculi tui recta videant, et palpebræ tuæ præcedant gressus tuos. ²⁶ Dirige semitam pedibus tuis, et omnes viæ tuæ stabilientur. ²⁷ Ne declines ad dexteram neque ad sinistram; averte pedem tuum a malo: vias enim quæ a dextris sunt novit Dominus: perversæ vero sunt quæ a sinistris sunt. Ipse autem rectos faciet cursus tuos, itinera autem tua in pace producet.]

¹ [Fili mi, attende ad sapientiam meam, et prudentiæ meæ inclina aurem tuam: ² ut custodias cogitationes, et disciplinam labia tua conservent. Ne attendas fallaciæ mulieris;

¹¹ et gemas in novissimis, quando consumpseris carnes tuas et corpus tuum, et dicas:

⁶ [Vade ad formicam, o piger, et considera vias ejus, et disce sapientiam.

⁹ Usquequo, piger, dormies? quando consurges e somno tuo? ¹⁰ Paululum dormies, paululum dormitabis, paululum conseres manus ut dormias; ¹¹ et veniet tibi quasi viator egestas, et pauperies quasi vir armatus. Si vero impiger fueris, veniet ut fons messis tua, et egestas longe fugiet a te.]

²⁰ [Conserva, fili mi, præcepta patris tui, et ne dimittas legem matris tuæ.

²⁵ Non concupiscat pulchritudinem ejus cor tuum, nec capiaris nutibus illius:

¹² nunc foris, nunc in plateis, nunc juxta angulos insidians.

²² Statim eam sequitur quasi bos ductus ad victimam, et quasi agnus lasciviens, et ignorans quod ad vincula stultus trahatur: ²³ donec transfigat sagitta jecur ejus, velut si avis festinet ad laqueum, et nescit quod de periculo animæ illius agitur. ²⁴ Nunc ergo, fili mi, audi me, et attende verbis oris mei. ²⁵ Ne abstrahatur in viis illius mens tua, neque decipiaris semitis ejus; ²⁶ multos enim vulneratos dejecit, et fortissimi quique interfecti sunt ab ea. ²⁷ Viæ inferi domus ejus, penetrantes in interiora mortis.]

⁶ Audite, quoniam de rebus magnis locutura sum, et aperientur labia mea ut recta prædicent.

² Immolavit victimas suas, miscuit vinum, et proposuit mensam suam.

⁶ Relinquite infantiam, et vivite, et ambulate per vias prudentiæ.] ⁷ [Qui erudit derisorem, ipse injuriam sibi facit, et qui arguit impium, sibi maculam generat. ⁸ Noli arguere derisorem, ne oderit te: argue sapientem, et diliget te.

¹⁸ Et ignoravit quod ibi sint gigantes, et in profundis inferni convivæ ejus.]

¹ [Filius sapiens lætificat patrem, filius vero stultus mœstitia est matris suæ.

²⁴ Qui parcit virgæ odit filium suum; qui autem diligit illum instanter erudit.

¹⁶ Melius est parum cum timore Domini, quam thesauri magni et insatiabiles.

²⁰ Filius sapiens lætificat patrem, et stultus homo despicit matrem suam.

²⁷ Conturbat domum suam qui sectatur avaritiam; qui autem odit munera, vivet. Per misericordiam et fidem purgantur peccata: per timorem autem Domini declinat omnis a malo.

¹⁶ [Posside sapientiam, quia auro melior est, et acquire prudentiam, quia pretiosior est argento.

¹⁶ Quid prodest stulto habere divitias, cum sapientiam emere non possit? Qui altum facit domum suam quærit ruinam, et qui evitat discere incidet in mala.

²⁵ Ira patris filius stultus, et dolor matris quæ genuit eum.

¹⁵ Cor prudens possidebit scientiam, et auris sapientium quærit doctrinam.]

¹⁵ Pigredo immittit soporem, et anima dissoluta esuriet.

¹⁸ Erudi filium tuum; ne desperes: ad interfectionem autem ejus ne ponas animam tuam.

²² Homo indigens misericors est, et melior est pauper quam vir mendax.

¹ [Luxuriosa res vinum, et tumultuosa ebrietas: quicumque his delectatur non erit sapiens.

¹⁷ Qui diligit epulas in egestate erit; qui amat vinum et pinguia non ditabitur.

⁹ Qui pronus est ad misericordiam benedicetur: de panibus enim suis dedit pauperi. Victoriam et honorem acquiret qui dat munera; animam autem aufert accipientium.

¹⁴ Fovea profunda os alienæ: cui iratus est Dominus, incidet in eam. ¹⁵ Stultitia colligata est in corde pueri, et virga disciplinæ fugabit eam.

¹⁷ [Inclina aurem tuam, et audi verba sapientium: appone autem cor ad doctrinam meam,

²³ quia judicabit Dominus causam ejus, et configet eos qui confixerunt animam ejus.

²⁸ Ne transgrediaris terminos antiquos, quos posuerunt patres tui.

³ Ne desideres de cibis ejus, in quo est panis mendacii.

⁶ Ne comedas cum homine invido, et ne desideres cibos ejus:

¹² [Ingrediatur ad doctrinam cor tuum, et aures tuæ ad verba scientiæ.

¹⁵ Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus, gaudebit tecum cor meum: ¹⁶ et exsultabunt renes mei, cum locuta fuerint rectum labia tua.

¹⁹ Audi, fili mi, et esto sapiens, et dirige in via animum tuum.

²¹ quia vacantes potibus et dantes symbola consumentur, et vestietur pannis dormitatio.

²⁴ Exsultat gaudio pater justi; qui sapientem genuit, lætabitur in eo. ²⁵ Gaudeat pater tuus et mater tua, et exsultet quæ genuit te. ²⁶ Præbe, fili mi, cor tuum mihi, et oculi tui vias meas custodiant.

²⁹ [Cui væ? cujus patri væ? cui rixæ? cui foveæ? cui sine causa vulnera? cui suffusio oculorum? ³⁰ nonne his qui commorantur in vino, et student calicibus epotandis? ³¹ Ne intuearis vinum quando flavescit, cum splenduerit in vitro color ejus: ingreditur blande, ³² sed in novissimo mordebit ut coluber, et sicut regulus venena diffundet. ³³ Oculi tui videbunt extraneas, et cor tuum loquetur perversa. ³⁴ Et eris sicut dormiens in medio mari, et quasi sopitus gubernator, amisso clavo. ³⁵ Et dices: Verberaverunt me, sed non dolui; traxerunt me, et ego non sensi. Quando evigilabo, et rursus vina reperiam?]

¹ [Ne æmuleris viros malos, nec desideres esse cum eis:

¹⁴ Sic et doctrina sapientiæ animæ tuæ: quam cum inveneris, habebis in novissimis spem, et spes tua non peribit.

²⁰ quoniam non habent futurorum spem mali, et lucerna impiorum extinguetur.

³⁰ [Per agrum hominis pigri transivi, et per vineam viri stulti: ³¹ et ecce totum repleverant urticæ, et operuerant superficiem ejus spinæ, et maceria lapidum destructa erat. ³² Quod cum vidissem, posui in corde meo, et exemplo didici disciplinam. ³³ Parum, inquam, dormies, modicum dormitabis; pauxillum manus conseres ut quiescas: ³⁴ et veniet tibi quasi cursor egestas, et mendicitas quasi vir armatus.]

⁴ Ne respondeas stulto juxta stultitiam suam, ne efficiaris ei similis. ⁵ Responde stulto juxta stultitiam suam, ne sibi sapiens esse videatur.

¹¹ Sicut canis qui revertitur ad vomitum suum, sic imprudens qui iterat stultitiam suam. ¹² Vidisti hominem sapientem sibi videri? magis illo spem habebit insipiens.]

²² Si contuderis stultum in pila quasi ptisanas feriente desuper pilo, non auferetur ab eo stultitia ejus.]

²⁴ non enim habebis jugiter potestatem, sed corona tribuetur in generationem et generationem.

⁷ Qui custodit legem filius sapiens est; qui autem comessatores pascit confundit patrem suum.

¹⁴ Beatus homo qui semper est pavidus; qui vero mentis est duræ corruet in malum.

²⁰ [Vir fidelis multum laudabitur; qui autem festinat ditari non erit innocens.

²² Vir qui festinat ditari, et aliis invidet, ignorat quod egestas superveniet ei.

³ Vir qui amat sapientiam lætificat patrem suum; qui autem nutrit scorta perdet substantiam.

¹⁵ [Virga atque correptio tribuit sapientiam; puer autem qui dimittitur voluntati suæ confundit matrem suam.

¹⁷ Erudi filium tuum, et refrigerabit te, et dabit delicias animæ tuæ.

¹¹ [Generatio quæ patri suo maledicit, et quæ matri suæ non benedicit;

¹⁷ Oculum qui subsannat patrem, et qui despicit partum matris suæ, effodiant eum corvi de torrentibus, et comedant eum filii aquilæ!]

⁵ et ne forte bibant, et obliviscantur judiciorum, et mutent causam filiorum pauperis. ⁶ Date siceram mœrentibus, et vinum his qui amaro sunt animo. ⁷ Bibant, et obliviscantur egestatis suæ, et doloris sui non recordentur amplius.

² [Vanitas vanitatum, dixit Ecclesiastes; vanitas vanitatum, et omnia vanitas.

¹⁹ quem ignoro utrum sapiens an stultus futurus sit, et dominabitur in laboribus meis, quibus desudavi et sollicitus fui: et est quidquam tam vanum?

⁷ [Si videris calumnias egenorum, et violenta judicia, et subverti justitiam in provincia, non mireris super hoc negotio: quia excelso excelsior est alius, et super hos quoque eminentiores sunt alii;

¹³ Pereunt enim in afflictione pessima: generavit filium qui in summa egestate erit. ¹⁴ Sicut egressus est nudus de utero matris suæ, sic revertetur, et nihil auferet secum de labore suo.

²⁶ [Lustravi universa animo meo, ut scirem et considerarem, et quærerem sapientiam, et rationem, et ut cognoscerem impietatem stulti, et errorem imprudentium:

⁸ Qui fodit foveam incidet in eam, et qui dissipat sepem mordebit eum coluber.

⁸ Vanitas vanitatum, dixit Ecclesiastes, et omnia vanitas.]

¹³ Finem loquendi pariter omnes audiamus. Deum time, et mandata ejus observa: hoc est enim omnis homo, ¹⁴ et cuncta quæ fiunt adducet Deus in judicium pro omni errato, sive bonum, sive malum illud sit.]

¹¹ Væ qui consurgitis mane ad ebrietatem sectandam, et potandum usque ad vesperam, ut vino æstuetis!

²¹ Væ qui sapientes estis in oculis vestris, et coram vobismetipsis prudentes. ²² Væ qui potentes estis ad bibendum vinum, et viri fortes ad miscendam ebrietatem!

¹³ et ecce gaudium et lætitia, occidere vitulos et jugulare arietes, comedere carnes, et bibere vinum: comedamus et bibamus, cras enim moriemur.

¹ [Væ coronæ superbiæ, ebriis Ephraim, et flori decidenti, gloriæ exsultationis ejus, qui erant in vertice vallis pinguissimæ, errantes a vino. ² Ecce validus et fortis Dominus sicut impetus grandinis; turbo confringens, sicut impetus aquarum multarum inundantium et emissarum super terram spatiosam. ³ Pedibus conculcabitur corona superbiæ ebriorum Ephraim.

³ Pedibus conculcabitur corona superbiæ ebriorum Ephraim.

⁷ [Verum hi quoque præ vino nescierunt, et præ ebrietate erraverunt; sacerdos et propheta nescierunt præ ebrietate; absorpti sunt a vino, erraverunt in ebrietate, nescierunt videntem, ignoraverunt judicium. ⁸ Omnes enim mensæ repletæ sunt vomitu sordiumque, ita ut non esset ultra locus.

²¹ Et siluerunt, et non responderunt ei verbum. Mandaverat enim rex, dicens: Ne respondeatis ei.

¹ [Omnes sitientes, venite ad aquas, et qui non habetis argentum, properate, emite, et comedite: venite, emite absque argento et absque ulla commutatione vinum et lac. ² Quare appenditis argentum non in panibus, et laborem vestrum non in saturitate? Audite, audientes me, et comedite bonum, et delectabitur in crassitudine anima vestra.

¹² Venite, sumamus vinum, et impleamur ebrietate; et erit sicut hodie, sic et cras, et multo amplius.]

⁵ Ova aspidum ruperunt, et telas araneæ texuerunt. Qui comederit de ovis eorum, morietur; et quod confotum est, erumpet in regulum.

² Leva oculos tuos in directum, et vide ubi non prostrata sis. In viis sedebas, exspectans eos quasi latro in solitudine: et polluisti terram in fornicationibus tuis, et in malitiis tuis.

³ Domine, oculi tui respiciunt fidem: percussisti eos, et non doluerunt; attrivisti eos, et renuerunt accipere disciplinam: induraverunt facies suas supra petram, et noluerunt reverti.

³¹ prophetæ prophetabant mendacium, et sacerdotes applaudebant manibus suis, et populus meus dilexit talia. Quid igitur fiet in novissimo ejus?]

⁵ Quoniam si bene direxeritis vias vestras, et studia vestra; si feceritis judicium inter virum et proximum ejus;

¹⁷ Quia ecce ego mittam vobis serpentes regulos, quibus non est incantatio: et mordebunt vos, ait Dominus.

³ Hæc dicit Dominus: Facite judicium et justitiam, et liberate vi oppressum de manu calumniatoris: et advenam, et pupillum, et viduam nolite contristare, neque opprimatis inique, et sanguinem innocentem ne effundatis in loco isto.

¹⁷ Tui vero oculi et cor ad avaritiam, et ad sanguinem innocentem fundendum, et ad calumniam, et ad cursum mali operis.

¹¹ Ego enim scio cogitationes quas ego cogito super vos, ait Dominus, cogitationes pacis et non afflictionis, ut dem vobis finem et patientiam.

¹⁸ Audiens audivi Ephraim transmigrantem: Castigasti me, et eruditus sum, quasi juvenculus indomitus: converte me, et convertar, quia tu Dominus Deus meus.

⁴¹ Et lætabor super eis, cum bene eis fecero: et plantabo eos in terra ista in veritate, in toto corde meo et in tota anima mea.

³³ Hæc dicit Dominus exercituum: Calumniam sustinent filii Israël, et filii Juda simul: omnes qui ceperunt eos, tenent: nolunt dimittere eos. ³⁴ Redemptor eorum fortis, Dominus exercituum nomen ejus: judicio defendet causam eorum, ut exterreat terram, et commoveat habitatores Babylonis.

³⁶ Propterea hæc dicit Dominus: Ecce ego judicabo causam tuam, et ulciscar ultionem tuam: et desertum faciam mare ejus, et siccabo venam ejus.

³¹ Et veniunt ad te, quasi si ingrediatur populus, et sedent coram te populus meus: et audiunt sermones tuos, et non faciunt eos: quia in canticum oris sui vertunt illos, et avaritiam suam sequitur cor eorum.

⁸ Proposuit autem Daniel in corde suo ne pollueretur de mensa regis, neque de vino potus ejus: et rogavit eunuchorum præpositum ne contaminaretur.

⁸ Proposuit autem Daniel in corde suo ne pollueretur de mensa regis, neque de vino potus ejus: et rogavit eunuchorum præpositum ne contaminaretur. ⁹ Dedit autem Deus Danieli gratiam et misericordiam in conspectu principis eunuchorum. ¹⁰ Et ait princeps eunuchorum ad Danielem: Timeo ego dominum meum regem, qui constituit vobis cibum et potum: qui si viderit vultus vestros macilentiores præ ceteris adolescentibus coævis vestris, condemnabitis caput meum regi.

⁴ Bibebant vinum, et laudabant deos suos aureos et argenteos, æreos, ferreos, ligneosque et lapideos.

²⁷ Duorum quoque regum cor erit ut malefaciant, et ad mensam unam mendacium loquentur: et non proficient, quia adhuc finis in aliud tempus.

¹¹ Fornicatio, et vinum, et ebrietas auferunt cor.

⁵ Dies regis nostri: cœperunt principes furere a vino; extendit manum suam cum illusoribus.

⁹ (14:10) Quis sapiens, et intelliget ista? intelligens, et sciet hæc? quia rectæ viæ Domini, et justi ambulabunt in eis; prævaricatores vero corruent in eis.]

⁵ Expergiscimini, ebrii, et flete et ululate, omnes qui bibitis vinum in dulcedine, quoniam periit ab ore vestro.

¹⁹ Quomodo si fugiat vir a facie leonis, et occurrat ei ursus; et ingrediatur domum, et innitatur manu sua super parietem, et mordeat eum coluber.

⁶ bibentes vinum in phialis, et optimo unguento delibuti, et nihil patiebantur super contritione Joseph.

³ Et si absconditi fuerint in vertice Carmeli, inde scrutans auferam eos; et si celaverint se ab oculis meis in profundo maris, ibi mandabo serpenti, et mordebit eos.

¹⁰ quia sicut spinæ se invicem complectuntur, sic convivium eorum pariter potantium; consumentur quasi stipula ariditate plena.

¹⁷ Dominus Deus tuus in medio tui fortis, ipse salvabit: gaudebit super te in lætitia, silebit in dilectione sua, exsultabit super te in laude.

¹⁰ Et viduam, et pupillum, et advenam, et pauperem nolite calumniari: et malum vir fratri suo non cogitet in corde suo.

⁵ Et accedam ad vos in judicio, et ero testis velox maleficis, et adulteris, et perjuris, et qui calumniantur mercedem mercenarii, viduas et pupillos, et opprimunt peregrinum, nec timuerunt me, dicit Dominus exercituum.

²⁸ { Ego autem dico vobis: quia omnis qui viderit mulierem ad concupiscendum eam, jam mœchatus est eam in corde suo.} ²⁹ { Quod si oculus tuus dexter scandalizat te, erue eum, et projice abs te: expedit enim tibi ut pereat unum membrorum tuorum, quam totum corpus tuum mittatur in gehennam.} ³⁰ { Et si dextra manus tua scandalizat te, abscide eam, et projice abs te: expedit enim tibi ut pereat unum membrorum tuorum, quam totum corpus tuum eat in gehennam.}

¹⁹ { Nolite thesaurizare vobis thesauros in terra: ubi ærugo, et tinea demolitur: et ubi fures effodiunt, et furantur.}

⁶ { Nolite dare sanctum canibus: neque mittatis margaritas vestras ante porcos, ne forte conculcent eas pedibus suis, et conversi dirumpant vos.}

² { Et ecce offerebant ei paralyticum jacentem in lecto. Et videns Jesus fidem illorum, dixit paralytico: Confide fili, remittuntur tibi peccata tua.} ³ Et ecce quidam de scribis dixerunt intra se: Hic blasphemat. ⁴ { Et cum vidisset Jesus cogitationes eorum, dixit: Ut quid cogitatis mala in cordibus vestris?}

³⁷ { Qui amat patrem aut matrem plus quam me, non est me dignus: et qui amat filium aut filiam super me, non est me dignus.} ³⁸ { Et qui non accipit crucem suam, et sequitur me, non est me dignus.}

⁴⁴ { Simile est regnum cælorum thesauro abscondito in agro: quem qui invenit homo, abscondit, et præ gaudio illius vadit, et vendit universa quæ habet, et emit agrum illum.}

⁴⁶ { Inventa autem una pretiosa margarita, abiit, et vendidit omnia quæ habuit, et emit eam.}

⁵² { Ait illis: Ideo omnis scriba doctus in regno cælorum, similis est homini patrifamilias, qui profert de thesauro suo nova et vetera.}

⁴ { Honora patrem, et matrem: et, Qui maledixerit patri, vel matri, morte moriatur.} ⁵ { Vos autem dicitis: Quicumque dixerit patri, vel matri: Munus, quodcumque est ex me, tibi proderit:} ⁶ { et non honorificabit patrem suum, aut matrem suam: et irritum fecistis mandatum Dei propter traditionem vestram.}

²⁶ { Quid enim prodest homini, si mundum universum lucretur, animæ vero suæ detrimentum patiatur? aut quam dabit homo commutationem pro anima sua?}

⁸ { Si autem manus tua, vel pes tuus scandalizat te, abscide eum, et projice abs te: bonum tibi est ad vitam ingredi debilem, vel claudum, quam duas manus vel duos pedes habentem mitti in ignem æternum.} ⁹ { Et si oculus tuus scandalizat te, erue eum, et projice abs te: bonum tibi est cum uno oculo in vitam intrare, quam duos oculos habentem mitti in gehennam ignis.}

¹⁵ { Aut non licet mihi quod volo, facere? an oculus tuus nequam est, quia ego bonus sum?}

³⁸ { sicut enim erant in diebus ante diluvium comedentes et bibentes, nubentes et nuptum tradentes, usque ad eum diem, quo intravit Noë in arcam,}

⁴⁹ { et cœperit percutere conservos suos, manducet autem et bibat cum ebriosis:}

⁴⁹ { et cœperit percutere conservos suos, manducet autem et bibat cum ebriosis:} ⁵⁰ { veniet dominus servi illius in die qua non sperat, et hora qua ignorat:}

¹⁰ { Moyses enim dixit: Honora patrem tuum, et matrem tuam. Et: Qui maledixerit patri, vel matri, morte moriatur.}

²² { furta, avaritiæ, nequitiæ, dolus, impudicitiæ, oculus malus, blasphemia, superbia, stultitia.}

⁴⁷ { ubi vermis eorum non moritur, et ignis non extinguitur.}

³¹ Ecce concipies in utero, et paries filium, et vocabis nomen ejus Jesum: ³² hic erit magnus, et Filius Altissimi vocabitur, et dabit illi Dominus Deus sedem David patris ejus: et regnabit in domo Jacob in æternum, ³³ et regni ejus non erit finis.

⁴⁰ et intravit in domum Zachariæ, et salutavit Elisabeth. ⁴¹ Et factum est, ut audivit salutationem Mariæ Elisabeth, exsultavit infans in utero ejus: et repleta est Spiritu Sancto Elisabeth: ⁴² et exclamavit voce magna, et dixit: Benedicta tu inter mulieres, et benedictus fructus ventris tui. ⁴³ Et unde hoc mihi, ut veniat mater Domini mei ad me? ⁴⁴ Ecce enim ut facta est vox salutationis tuæ in auribus meis, exsultavit in gaudio infans in utero meo. ⁴⁵ Et beata, quæ credidisti, quoniam perficientur ea, quæ dicta sunt tibi a Domino. ⁴⁶ Et ait Maria: [Magnificat anima mea Dominum: ⁴⁷ et exsultavit spiritus meus in Deo salutari meo.

⁵⁸ Et audierunt vicini et cognati ejus quia magnificavit Dominus misericordiam suam cum illa, et congratulabantur ei.

³⁹ Videns autem pharisæus, qui vocaverat eum, ait intra se dicens: Hic si esset propheta, sciret utique quæ et qualis est mulier, quæ tangit eum: quia peccatrix est.

²⁷ Factum est autem, cum hæc diceret: extollens vocem quædam mulier de turba dixit illi: Beatus venter qui te portavit, et ubera quæ suxisti. ²⁸ { At ille dixit: Quinimmo beati, qui audiunt verbum Dei et custodiunt illud.}

³⁷ Et cum loqueretur, rogavit illum quidam pharisæus ut pranderet apud se. Et ingressus recubuit. ³⁸ Pharisæus autem cœpit intra se reputans dicere, quare non baptizatus esset ante prandium. ³⁹ { Et ait Dominus ad illum: Nunc vos pharisæi, quod deforis est calicis et catini, mundatis: quod autem intus est vestrum, plenum est rapina et iniquitate.} ⁴⁰ { Stulti! nonne qui fecit quod deforis est, etiam id quod deintus est fecit?} ⁴¹ { Verumtamen quod superest, date eleemosynam: et ecce omnia munda sunt vobis.} ⁴² { Sed væ vobis, pharisæis, quia decimatis mentham, et rutam, et omne olus, et præteritis judicium et caritatem Dei: hæc autem oportuit facere, et illa non omittere.} ⁴³ { Væ vobis, pharisæis, quia diligitis primas cathedras in synagogis, et salutationes in foro.} ⁴⁴ { Væ vobis, quia estis ut monumenta, quæ non apparent, et homines ambulantes supra, nesciunt.} ⁴⁵ Respondens autem quidam ex legisperitis, ait illi: Magister, hæc dicens etiam contumeliam nobis facis. ⁴⁶ { At ille ait: Et vobis legisperitis væ: quia oneratis homines oneribus, quæ portare non possunt, et ipsi uno digito vestro non tangitis sarcinas.} ⁴⁷ { Væ vobis, qui ædificatis monumenta prophetarum: patres autem vestri occiderunt illos.} ⁴⁸ { Profecto testificamini quod consentitis operibus patrum vestrorum: quoniam ipsi quidem eos occiderunt, vos autem ædificatis eorum sepulchra.} ⁴⁹ { Propterea et sapientia Dei dixit: Mittam ad illos prophetas, et apostolos, et ex illis occident, et persequentur:} ⁵⁰ { ut inquiratur sanguis omnium prophetarum, qui effusus est a constitutione mundi a generatione ista,} ⁵¹ { a sanguine Abel, usque ad sanguinem Zachariæ, qui periit inter altare et ædem. Ita dico vobis, requiretur ab hac generatione.} ⁵² { Væ vobis, legisperitis, quia tulistis clavem scientiæ: ipsi non introistis, et eos qui introibant, prohibuistis.} ⁵³ Cum autem hæc ad illos diceret, cœperunt pharisæi et legisperiti graviter insistere, et os ejus opprimere de multis, ⁵⁴ insidiantes ei, et quærentes aliquid capere de ore ejus, ut accusarent eum.

⁴⁵ { Quod si dixerit servus ille in corde suo: Moram facit dominus meus venire: et cœperit percutere servos, et ancillas, et edere, et bibere, et inebriari:} ⁴⁶ { veniet dominus servi illius in die qua non sperat, et hora qua nescit, et dividet eum, partemque ejus cum infidelibus ponet.}

²⁶ { Si quis venit ad me, et non odit patrem suum, et matrem, et uxorem, et filios, et fratres, et sorores, adhuc autem et animam suam, non potest meus esse discipulus.}

¹³ { Et non post multos dies, congregatis omnibus, adolescentior filius peregre profectus est in regionem longinquam, et ibi dissipavit substantiam suam vivendo luxuriose.}

²³ { et adducite vitulum saginatum, et occidite, et manducemus, et epulemur:} ²⁴ { quia hic filius meus mortuus erat, et revixit: perierat, et inventus est. Et cœperunt epulari.}

³² { epulari autem, et gaudere oportebat, quia frater tuus hic mortuus erat, et revixit; perierat, et inventus est.}

¹⁴ Audiebant autem omnia hæc pharisæi, qui erant avari: et deridebant illum.

¹⁹ { Homo quidam erat dives, qui induebatur purpura et bysso, et epulabatur quotidie splendide.}

²⁵ { Et dixit illi Abraham: Fili, recordare quia recepisti bona in vita tua, et Lazarus similiter mala: nunc autem hic consolatur, tu vero cruciaris:}

²⁵ { Et dixit illi Abraham: Fili, recordare quia recepisti bona in vita tua, et Lazarus similiter mala: nunc autem hic consolatur, tu vero cruciaris:} ²⁶ { et in his omnibus inter nos et vos chaos magnum firmatum est: ut hi qui volunt hinc transire ad vos, non possint, neque inde huc transmeare.}

²⁷ { edebant et bibebant: uxores ducebant et dabantur ad nuptias, usque in diem, qua intravit Noë in arcam: et venit diluvium, et perdidit omnes.} ²⁸ { Similiter sicut factum est in diebus Lot: edebant et bibebant, emebant et vendebant, plantabant et ædificabant:} ²⁹ { qua die autem exiit Lot a Sodomis, pluit ignem et sulphur de cælo, et omnes perdidit:}

³⁴ { Attendite autem vobis, ne forte graventur corda vestra in crapula, et ebrietate, et curis hujus vitæ, et superveniat in vos repentina dies illa:}

²⁷ { Operamini non cibum, qui perit, sed qui permanet in vitam æternam, quem Filius hominis dabit vobis. Hunc enim Pater signavit Deus.}

⁵² Dixerunt ergo Judæi: Nunc cognovimus quia dæmonium habes. Abraham mortuus est, et prophetæ; et tu dicis: Si quis sermonem meum servaverit, non gustabit mortem in æternum.

³⁰ Respondit ille homo, et dixit eis: In hoc enim mirabile est quia vos nescitis unde sit, et aperuit meos oculos: ³¹ scimus autem quia peccatores Deus non audit: sed si quis Dei cultor est, et voluntatem ejus facit, hunc exaudit. ³² A sæculo non est auditum quia quis aperuit oculos cæci nati. ³³ Nisi esset hic a Deo, non poterat facere quidquam. ³⁴ Responderunt, et dixerunt ei: In peccatis natus es totus, et tu doces nos? Et ejecerunt eum foras.

⁴⁰ Et audierunt quidam ex pharisæis qui cum ipso erant, et dixerunt ei: Numquid et nos cæci sumus?

²⁰ Dicebant autem multi ex ipsis: Dæmonium habet, et insanit: quid eum auditis?

¹¹ { Hæc locutus sum vobis: ut gaudium meum in vobis sit, et gaudium vestrum impleatur.}

²⁶ { Cum vidisset ergo Jesus matrem, et discipulum stantem, quem diligebat, dicit matri suæ: Mulier, ecce filius tuus.} ²⁷ { Deinde dicit discipulo: Ecce mater tua. Et ex illa hora accepit eam discipulus in sua.}

⁵ { Dixit ergo eis Jesus: Pueri, numquid pulmentarium habetis? Responderunt ei: Non.}

³¹ Ecclesia quidem per totam Judæam, et Galilæam, et Samariam habebat pacem, et ædificabatur ambulans in timore Domini, et consolatione Sancti Spiritus replebatur.

⁴⁵ Videntes autem turbas Judæi, repleti sunt zelo, et contradicebant his quæ a Paulo dicebantur, blasphemantes. ⁴⁶ Tunc constanter Paulus et Barnabas dixerunt: Vobis oportebat primum loqui verbum Dei: sed quoniam repellitis illud, et indignos vos judicatis æternæ vitæ, ecce convertimur ad gentes.

¹⁸ Quidam autem epicurei et stoici philosophi disserebant cum eo, et quidam dicebant: Quid vult seminiverbius hic dicere? Alii vero: Novorum dæmoniorum videtur annuntiator esse: quia Jesum et resurrectionem annuntiabat eis.

³² Cum audissent autem resurrectionem mortuorum, quidam quidem irridebant, quidam vero dixerunt: Audiemus te de hoc iterum.

²³ nisi quod Spiritus Sanctus per omnes civitates mihi protestatur, dicens quoniam vincula et tribulationes Jerosolymis me manent.

²⁵ Cumque invicem non essent consentientes, discedebant, dicente Paulo unum verbum: Quia bene Spiritus Sanctus locutus est per Isaiam prophetam ad patres nostros, ²⁶ { dicens: Vade ad populum istum, et dic ad eos: [Aure audietis, et non intelligetis, et videntes videbitis, et non perspicietis.} ²⁷ { Incrassatum est enim cor populi hujus, et auribus graviter audierunt, et oculos suos compresserunt: ne forte videant oculis, et auribus audiant, et corde intelligant, et convertantur, et sanem eos.]} ²⁸ Notum ergo sit vobis, quoniam gentibus missum est hoc salutare Dei, et ipsi audient.

²¹ Quem ergo fructum habuistis tunc in illis, in quibus nunc erubescitis? nam finis illorum mors est.

²¹ Quem ergo fructum habuistis tunc in illis, in quibus nunc erubescitis? nam finis illorum mors est. ²² Nunc vero liberati a peccato, servi autem facti Deo, habetis fructum vestrum in sanctificationem, finem vero vitam æternam.

²⁵ Nolo enim vos ignorare, fratres, mysterium hoc (ut non sitis vobis ipsis sapientes), quia cæcitas ex parte contigit in Israël, donec plenitudo gentium intraret,

¹⁶ idipsum invicem sentientes: non alta sapientes, sed humilibus consentientes. Nolite esse prudentes apud vosmetipsos:

¹³ Sicut in die honeste ambulemus: non in comessationibus, et ebrietatibus, non in cubilibus, et impudicitiis, non in contentione, et æmulatione:

²¹ Nam quia in Dei sapientia non cognovit mundus per sapientiam Deum: placuit Deo per stultitiam prædicationis salvos facere credentes. ²² Quoniam et Judæi signa petunt, et Græci sapientiam quærunt: ²³ nos autem prædicamus Christum crucifixum: Judæis quidem scandalum, gentibus autem stultitiam, ²⁴ ipsis autem vocatis Judæis, atque Græcis Christum Dei virtutem, et Dei sapientia:

¹⁰ Nos stulti propter Christum, vos autem prudentes in Christo: nos infirmi, vos autem fortes: vos nobiles, nos autem ignobiles. ¹¹ Usque in hanc horam et esurimus, et sitimus, et nudi sumus, et colaphis cædimur, et instabiles sumus, ¹² et laboramus operantes manibus nostris: maledicimur, et benedicimus: persecutionem patimur, et sustinemus: ¹³ blasphemamur, et obsecramus: tamquam purgamenta hujus mundi facti sumus, omnium peripsema usque adhuc.

⁵ tradere hujusmodi Satanæ in interitum carnis, ut spiritus salvus sit in die Domini nostri Jesu Christi.

¹¹ Nunc autem scripsi vobis non commisceri: si is qui frater nominatur, est fornicator, aut avarus, aut idolis serviens, aut maledicus, aut ebriosus, aut rapax, cum ejusmodi nec cibum sumere.

¹⁰ neque molles, neque masculorum concubitores, neque fures, neque avari, neque ebriosi, neque maledici, neque rapaces regnum Dei possidebunt.

²⁹ Hoc itaque dico, fratres: tempus breve est: reliquum est, ut et qui habent uxores, tamquam non habentes sint: ³⁰ et qui flent, tamquam non flentes: et qui gaudent, tamquam non gaudentes: et qui emunt, tamquam non possidentes: ³¹ et qui utuntur hoc mundo, tamquam non utantur: præterit enim figura hujus mundi.

²⁷ sed castigo corpus meum, et in servitutem redigo: ne forte cum aliis prædicaverim, ipse reprobus efficiar.

⁸ Neque fornicemur, sicut quidam ex ipsis fornicati sunt, et ceciderunt una die viginti tria millia.

³² Dum judicamur autem, a Domino corripimur, ut non cum hoc mundo damnemur.

³² Si secundum hominem ad bestias pugnavi Ephesi, quid mihi prodest, si mortui non resurgunt? Manducemus, et bibamus, cras enim moriemur. ³³ Nolite seduci: corrumpunt mores bonos colloquia mala. ³⁴ Evigilate justi, et nolite peccare: ignorantiam enim Dei quidam habent, ad reverentiam vobis loquor.

¹⁴ Caritas enim Christi urget nos: æstimantes hoc, quoniam si unus pro omnibus mortuus est, ergo omnes mortui sunt: ¹⁵ et pro omnibus mortuus est Christus: ut, et qui vivunt, jam non sibi vivant, sed ei qui pro ipsis mortuus est et resurrexit.

¹ Has ergo habentes promissiones, carissimi, mundemus nos ab omni inquinamento carnis et spiritus, perficientes sanctificationem in timore Dei.

⁵ Et non sicut speravimus, sed semetipsos dederunt primum Domino, deinde nobis per voluntatem Dei,

²¹ invidiæ, homicidia, ebrietates, comessationes, et his similia, quæ prædico vobis, sicut prædixi: quoniam qui talia agunt, regnum Dei non consequentur.

¹⁷ Christum habitare per fidem in cordibus vestris: in caritate radicati, et fundati,

¹⁹ qui desperantes, semetipsos tradiderunt impudicitiæ, in operationem immunditiæ omnis in avaritiam.

²² deponere vos secundum pristinam conversationem veterem hominem, qui corrumpitur secundum desideria erroris.

²⁹ Omnis sermo malus ex ore vestro non procedat: sed si quis bonus ad ædificationem fidei ut det gratiam audientibus.

⁴ aut turpitudo, aut stultiloquium, aut scurrilitas, quæ ad rem non pertinet: sed magis gratiarum actio.

¹⁸ Et nolite inebriari vino, in quo est luxuria, sed implemini Spiritu Sancto,

¹ Filii, obedite parentibus vestris in Domino: hoc enim justum est. ² { Honora patrem tuum, et matrem tuam, quod est mandatum primum in promissione:}

²⁰ ita, frater. Ego te fruar in Domino: refice viscera mea in Domino.

⁷ Sed quæ mihi fuerunt lucra, hæc arbitratus sum propter Christum detrimenta. ⁸ Verumtamen existimo omnia detrimentum esse propter eminentem scientiam Jesu Christi Domini mei: propter quem omnia detrimentum feci, et arbitror ut stercora, ut Christum lucrifaciam,

¹⁹ quorum finis interitus: quorum Deus venter est: et gloria in confusione ipsorum, qui terrena sapiunt.

⁴ ut manifestem illud ita ut oportet me loqui.

¹⁹ Quæ est enim nostra spes aut gaudium, aut corona gloriæ? nonne vos ante Dominum nostrum Jesum Christum estis in adventu ejus? ²⁰ vos enim estis gloria nostra et gaudium.

⁸ quoniam nunc vivimus, si vos statis in Domino. ⁹ Quam enim gratiarum actionem possumus Deo retribuere pro vobis in omni gaudio, quo gaudemus propter vos ante Deum nostrum,

² Ipsi enim diligenter scitis quia dies Domini, sicut fur in nocte, ita veniet: ³ cum enim dixerint: Pax et securitas: tunc repentinus eis superveniet interitus, sicut dolor in utero habenti, et non effugient. ⁴ Vos autem, fratres, non estis in tenebris, ut vos die illa tamquam fur comprehendat: ⁵ omnes enim vos filii lucis estis, et filii diei: non sumus noctis, neque tenebrarum. ⁶ Igitur non dormiamus sicut et ceteri, sed vigilemus, et sobrii simus. ⁷ Qui enim dormiunt, nocte dormiunt: et qui ebrii sunt, nocte ebrii sunt.

⁸ Habentes autem alimenta, et quibus tegamur, his contenti simus. ⁹ Nam qui volunt divites fieri, incidunt in tentationem, et in laqueum diaboli, et desideria multa inutilia, et nociva, quæ mergunt homines in interitum et perditionem. ¹⁰ Radix enim omnium malorum est cupiditas: quam quidam appetentes erraverunt a fide, et inseruerunt se doloribus malis.

¹⁷ Divitibus hujus sæculi præcipe non sublime sapere, neque sperare in incerto divitiarum, sed in Deo vivo (qui præstat nobis omnia abunde ad fruendum)

⁹

²⁰

³⁵ Nolite itaque amittere confidentiam vestram, quæ magnam habet remunerationem.

²⁶ majores divitias æstimans thesauro Ægyptiorum, improperium Christi: aspiciebat enim in remunerationem.

⁵ { Sint mores sine avaritia, contenti præsentibus: ipse enim dixit: Non te deseram, neque derelinquam:}

²¹ Propter quod abjicientes omnem immunditiam, et abundantiam malitiæ, in mansuetudine suscipite insitum verbum, quod potest salvare animas vestras. ²² Estote autem factores verbi, et non auditores tantum: fallentes vosmetipsos. ²³ Quia si quis auditor est verbi, et non factor, hic comparabitur viro consideranti vultum nativitatis suæ in speculo: ²⁴ consideravit enim se, et abiit, et statim oblitus est qualis fuerit. ²⁵ Qui autem perspexerit in legem perfectam libertatis, et permanserit in ea, non auditor obliviosus factus, sed factor operis: hic beatus in facto suo erit.

²⁷ Religio munda et immaculata apud Deum et Patrem, hæc est: visitare pupillos et viduas in tribulatione eorum, et immaculatum se custodire ab hoc sæculo.

² In multis enim offendimus omnes. Si quis in verbo non offendit, hic perfectus est vir: potest etiam freno circumducere totum corpus.

¹ Agite nunc divites, plorate ululantes in miseriis vestris, quæ advenient vobis. ² Divitiæ vestræ putrefactæ sunt, et vestimenta vestra a tineis comesta sunt.

¹⁷ Et si patrem invocatis eum, qui sine acceptione personarum judicat secundum uniuscujusque opus, in timore incolatus vestri tempore conversamini.

³ Sufficit enim præteritum tempus ad voluntatem gentium consummandam his qui ambulaverunt in luxuriis, desideriis, vinolentiis, comessationibus, potationibus, et illicitis idolorum cultibus. ⁴ In quo admirantur non concurrentibus vobis in eamdem luxuriæ confusionem, blasphemantes.

¹⁹ Et habemus firmiorem propheticum sermonem: cui benefacitis attendentes quasi lucernæ lucenti in caliginoso donec dies elucescat, et lucifer oriatur in cordibus vestris:

²² Contigit enim eis illud veri proverbii: Canis reversus ad suum vomitum: et, Sus lota in volutabro luti.

¹ Filioli mei, hæc scribo vobis, ut non peccetis. Sed et si quis peccaverit, advocatum habemus apud Patrem, Jesum Christum justum:

¹⁶ quoniam omne quod est in mundo, concupiscentia carnis est, et concupiscentia oculorum, et superbia vitæ: quæ non est ex Patre, sed ex mundo est.

⁴ Gavisus sum valde, quoniam inveni de filiis tuis ambulantes in veritate, sicut mandatum accepimus a Patre.

³ Gavisus sum valde venientibus fratribus, et testimonium perhibentibus veritati tuæ, sicut tu in veritate ambulas. ⁴ Majorem horum non habeo gratiam, quam ut audiam filios meos in veritate ambulare.

¹² Hi sunt in epulis suis maculæ, convivantes sine timore, semetipsos pascentes, nubes sine aqua, quæ a ventis circumferentur, arbores autumnales, infructuosæ, bis mortuæ, eradicatæ,

¹² Hi sunt in epulis suis maculæ, convivantes sine timore, semetipsos pascentes, nubes sine aqua, quæ a ventis circumferentur, arbores autumnales, infructuosæ, bis mortuæ, eradicatæ, ¹³ fluctus feri maris, despumantes suas confusiones, sidera errantia: quibus procella tenebrarum servata est in æternum.

¹⁸ { Suadeo tibi emere a me aurum ignitum probatum, ut locuples fias, et vestimentis albis induaris, et non appareat confusio nuditatis tuæ, et collyrio inunge oculos tuos ut videas.}

¹¹ Et ipsi vicerunt eum propter sanguinem Agni, et propter verbum testimonii sui, et non dilexerunt animas suas usque ad mortem.

¹ Et venit unus de septem angelis, qui habebant septem phialas, et locutus est mecum, dicens: Veni, ostendam tibi damnationem meretricis magnæ, quæ sedet super aquas multas, ² cum qua fornicati sunt reges terræ, et inebriati sunt qui inhabitant terram de vino prostitutionis ejus.