Deuteronomy 24 Cross References - Vulgate

¹ si acceperit homo uxorem et habuerit eam et non invenerit gratiam ante oculos eius propter aliquam foeditatem scribet libellum repudii et dabit in manu illius et dimittet eam de domo sua ² cumque egressa alterum maritum duxerit ³ et ille quoque oderit eam dederitque ei libellum repudii et dimiserit de domo sua vel certe mortuus fuerit ⁴ non poterit prior maritus recipere eam in uxorem quia polluta est et abominabilis facta est coram Domino ne peccare facias terram tuam quam Dominus Deus tuus tibi tradiderit possidendam ⁵ cum acceperit homo nuper uxorem non procedet ad bellum nec ei quippiam necessitatis iniungetur publicae sed vacabit absque culpa domui suae ut uno anno laetetur cum uxore sua ⁶ non accipies loco pignoris inferiorem et superiorem molam quia animam suam adposuit tibi ⁷ si deprehensus fuerit homo sollicitans fratrem suum de filiis Israhel et vendito eo accipiens pretium interficietur et auferes malum de medio tui ⁸ observa diligenter ne incurras in plagam leprae sed facies quaecumque docuerint te sacerdotes levitici generis iuxta id quod praecepi eis et imple sollicite ⁹ mementote quae fecerit Dominus Deus vester Mariae in via cum egrederemini de Aegypto ¹⁰ cum repetes a proximo tuo rem aliquam quam debet tibi non ingredieris domum eius ut pignus auferas ¹¹ sed stabis foris et ille tibi proferet quod habuerit ¹² sin autem pauper est non pernoctabit apud te pignus ¹³ sed statim reddes ei ante solis occasum ut dormiens in vestimento suo benedicat tibi et habeas iustitiam coram Domino Deo tuo ¹⁴ non negabis mercedem indigentis et pauperis fratris tui sive advenae qui tecum moratur in terra et intra portas tuas est ¹⁵ sed eadem die reddes ei pretium laboris sui ante solis occasum quia pauper est et ex eo sustentat animam suam ne clamet contra te ad Dominum et reputetur tibi in peccatum ¹⁶ non occidentur patres pro filiis nec filii pro patribus sed unusquisque pro suo peccato morietur ¹⁷ non pervertes iudicium advenae et pupilli nec auferes pignoris loco viduae vestimentum ¹⁸ memento quod servieris in Aegypto et eruerit te Dominus Deus tuus inde idcirco praecipio tibi ut facias hanc rem ¹⁹ quando messueris segetem in agro tuo et oblitus manipulum reliqueris non reverteris ut tollas eum sed advenam et pupillum et viduam auferre patieris ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in omni opere manuum tuarum ²⁰ si fruges colliges olivarum quicquid remanserit in arboribus non reverteris ut colligas sed relinques advenae pupillo ac viduae ²¹ si vindemiaveris vineam tuam non colliges remanentes racemos sed cedent in usus advenae pupilli ac viduae ²² memento quod et tu servieris in Aegypto et idcirco praecipiam tibi ut facias hanc rem

²⁴ quam ob rem relinquet homo patrem suum et matrem et adherebit uxori suae et erunt duo in carne una

⁶ credidit Domino et reputatum est ei ad iustitiam

³⁰ igitur si intravero ad servum tuum patrem nostrum et puer defuerit cum anima illius ex huius anima pendeat

¹⁰ quod si alteram ei acceperit providebit puellae nuptias et vestimenta et pretium pudicitiae non negabit

¹⁶ qui furatus fuerit hominem et vendiderit eum convictus noxae morte moriatur

¹ si quis furatus fuerit bovem aut ovem et occiderit vel vendiderit quinque boves pro uno bove restituet et quattuor oves pro una ove ² si effringens fur domum sive suffodiens fuerit inventus et accepto vulnere mortuus fuerit percussor non erit reus sanguinis ³ quod si orto sole hoc fecerit homicidium perpetravit et ipse morietur si non habuerit quod pro furto reddat venundabitur ⁴ si inventum fuerit apud eum quod furatus est vivens sive bos sive asinus sive ovis duplum restituet

²¹ advenam non contristabis neque adfliges eum advenae enim et ipsi fuistis in terra Aegypti ²² viduae et pupillo non nocebitis ²³ si laeseritis eos vociferabuntur ad me et ego audiam clamorem eorum ²⁴ et indignabitur furor meus percutiamque vos gladio et erunt uxores vestrae viduae et filii vestri pupilli

²⁶ si pignus a proximo tuo acceperis vestimentum ante solis occasum redde ei ²⁷ ipsum enim est solum quo operitur indumentum carnis eius nec habet aliud in quo dormiat si clamaverit ad me exaudiam eum quia misericors sum

²⁷ ipsum enim est solum quo operitur indumentum carnis eius nec habet aliud in quo dormiat si clamaverit ad me exaudiam eum quia misericors sum

² non sequeris turbam ad faciendum malum nec in iudicio plurimorum adquiesces sententiae ut a vero devies

⁶ non declinabis in iudicio pauperis

⁹ peregrino molestus non eris scitis enim advenarum animas quia et ipsi peregrini fuistis in terra Aegypti

¹ locutus est Dominus ad Mosen et Aaron dicens ² homo in cuius carne et cute ortus fuerit diversus color sive pustula aut quasi lucens quippiam id est plaga leprae adducetur ad Aaron sacerdotem vel ad unum quemlibet filiorum eius ³ qui cum viderit lepram in cute et pilos in album mutatos colorem ipsamque speciem leprae humiliorem cute et carne reliqua plaga leprae est et ad arbitrium eius separabitur ⁴ sin autem lucens candor fuerit in cute nec humilior carne reliqua et pili coloris pristini recludet eum sacerdos septem diebus ⁵ et considerabit die septimo et siquidem lepra ultra non creverit nec transierit in cute priores terminos rursum includet eum septem diebus aliis ⁶ et die septimo contemplabitur si obscurior fuerit lepra et non creverit in cute mundabit eum quia scabies est lavabitque homo vestimenta sua et mundus erit ⁷ quod si postquam a sacerdote visus est et redditus munditiae iterum lepra creverit adducetur ad eum ⁸ et inmunditiae condemnabitur ⁹ plaga leprae si fuerit in homine adducetur ad sacerdotem ¹⁰ et videbit eum cumque color albus in cute fuerit et capillorum mutarit aspectum ipsa quoque caro viva apparuerit ¹¹ lepra vetustissima iudicabitur atque inolita cuti contaminabit itaque eum sacerdos et non recludet quia perspicue inmunditia est ¹² sin autem effloruerit discurrens lepra in cute et operuerit omnem carnem a capite usque ad pedes quicquid sub aspectu oculorum cadit ¹³ considerabit eum sacerdos et teneri lepra mundissima iudicabit eo quod omnis in candorem versa sit et idcirco homo mundus erit ¹⁴ quando vero caro vivens in eo apparuerit ¹⁵ tunc sacerdotis iudicio polluetur et inter inmundos reputabitur caro enim viva si lepra aspergatur inmunda est ¹⁶ quod si rursum versa fuerit in alborem et totum hominem operuerit ¹⁷ considerabit eum sacerdos et mundum esse decernet ¹⁸ caro et cutis in qua ulcus natum est et sanatum ¹⁹ et in loco ulceris cicatrix apparuerit alba sive subrufa adducetur homo ad sacerdotem ²⁰ qui cum viderit locum leprae humiliorem carne reliqua et pilos versos in candorem contaminabit eum plaga enim leprae orta est in ulcere ²¹ quod si pilus coloris est pristini et cicatrix subobscura et vicina carne non est humilior recludet eum septem diebus ²² et siquidem creverit adiudicabit eum leprae ²³ sin autem steterit in loco suo ulceris est cicatrix et homo mundus erit ²⁴ caro et cutis quam ignis exuserit et sanata albam sive rufam habuerit cicatricem ²⁵ considerabit eam sacerdos et ecce versa est in alborem et locus eius reliqua cute humilior contaminabit eum quia plaga leprae in cicatrice orta est ²⁶ quod si pilorum color non fuerit inmutatus nec humilior plaga carne reliqua et ipsa leprae species fuerit subobscura recludet eum septem diebus ²⁷ et die septimo contemplabitur si creverit in cute lepra contaminabit eum ²⁸ sin autem in loco suo candor steterit non satis clarus plaga conbustionis est et idcirco mundabitur quia cicatrix est conbusturae ²⁹ vir sive mulier in cuius capite vel barba germinarit lepra videbit eos sacerdos ³⁰ et siquidem humilior fuerit locus carne reliqua et capillus flavus solitoque subtilior contaminabit eos quia lepra capitis ac barbae est ³¹ sin autem viderit et locum maculae aequalem vicinae carni et capillum nigrum recludet eos septem diebus ³² et die septimo intuebitur si non creverit macula et capillus sui coloris est et locus plagae carni reliquae aequalis ³³ radetur homo absque loco maculae et includetur septem diebus aliis ³⁴ si die septimo visa fuerit stetisse plaga in loco suo nec humilior carne reliqua mundabit eum lotisque vestibus mundus erit ³⁵ sin autem post emundationem rursus creverit macula in cute ³⁶ non quaeret amplius utrum capillus in flavum colorem sit commutatus quia aperte inmundus est ³⁷ porro si steterit macula et capilli nigri fuerint noverit hominem esse sanatum et confidenter eum pronuntiet mundum ³⁸ vir et mulier in cuius cute candor apparuerit ³⁹ intuebitur eos sacerdos si deprehenderit subobscurum alborem lucere in cute sciat non esse lepram sed maculam coloris candidi et hominem mundum ⁴⁰ vir de cuius capite capilli fluunt calvus ac mundus est ⁴¹ et si a fronte ceciderint pili recalvaster et mundus est ⁴² sin autem in calvitio sive in recalvatione albus vel rufus color fuerit exortus ⁴³ et hoc sacerdos viderit condemnabit eum haut dubiae leprae quae orta est in calvitio ⁴⁴ quicumque ergo maculatus fuerit lepra et separatus ad arbitrium sacerdotis ⁴⁵ habebit vestimenta dissuta caput nudum os veste contectum contaminatum ac sordidum se clamabit ⁴⁶ omni tempore quo leprosus est et inmundus solus habitabit extra castra

⁵⁷ quod si ultra apparuerit in his locis quae prius inmaculata erant lepra volatilis et vaga debet igne conburi

² hic est ritus leprosi quando mundandus est adducetur ad sacerdotem

⁹ et die septimo radat capillos capitis barbamque et supercilia ac totius corporis pilos et lotis rursum vestibus et corpore ¹⁰ die octavo adsumet duos agnos inmaculatos et ovem anniculam absque macula et tres decimas similae in sacrificium quae conspersa sit oleo et seorsum olei sextarium

²⁴ ne polluamini in omnibus his quibus contaminatae sunt universae gentes quas ego eiciam ante conspectum vestrum ²⁵ et quibus polluta est terra cuius ego scelera visitabo ut evomat habitatores suos ²⁶ custodite legitima mea atque iudicia et non faciat ex omnibus abominationibus istis tam indigena quam colonus qui peregrinatur apud vos ²⁷ omnes enim execrationes istas fecerunt accolae terrae qui fuerunt ante vos et polluerunt eam ²⁸ cavete ergo ne et vos similiter evomat cum paria feceritis sicut evomuit gentem quae fuit ante vos

⁹ cum messueris segetes terrae tuae non tondebis usque ad solum superficiem terrae nec remanentes spicas colliges ¹⁰ neque in vinea tua racemos et grana decidentia congregabis sed pauperibus et peregrinis carpenda dimittes ego Dominus Deus vester

¹⁰ neque in vinea tua racemos et grana decidentia congregabis sed pauperibus et peregrinis carpenda dimittes ego Dominus Deus vester

¹³ non facies calumniam proximo tuo nec vi opprimes eum non morabitur opus mercennarii apud te usque mane

⁷ scortum et vile prostibulum non ducet uxorem nec eam quae repudiata est a marito quia consecratus est Deo suo

¹⁴ viduam et repudiatam et sordidam atque meretricem non accipiet sed puellam de populo suo

¹³ sin autem vidua vel repudiata et absque liberis reversa fuerit ad domum patris sui sicut puella consuerat aletur cibis patris sui omnis alienigena comedendi ex eis non habet potestatem

²² postquam autem messueritis segetem terrae vestrae non secabitis eam usque ad solum nec remanentes spicas colligetis sed pauperibus et peregrinis dimittetis eas ego Dominus Deus vester

³⁵ si adtenuatus fuerit frater tuus et infirmus manu et susceperis eum quasi advenam et peregrinum et vixerit tecum ³⁶ ne accipias usuras ab eo nec amplius quam dedisti time Deum tuum ut vivere possit frater tuus apud te ³⁷ pecuniam tuam non dabis ei ad usuram et frugum superabundantiam non exiges ³⁸ ego Dominus Deus vester qui eduxi vos de terra Aegypti ut darem vobis terram Chanaan et essem vester Deus ³⁹ si paupertate conpulsus vendiderit se tibi frater tuus non eum opprimes servitute famulorum ⁴⁰ sed quasi mercennarius et colonus erit usque ad annum iobeleum operabitur apud te ⁴¹ et postea egredietur cum liberis suis et revertetur ad cognationem et ad possessionem patrum suorum ⁴² mei enim servi sunt et ego eduxi eos de terra Aegypti non venient condicione servorum ⁴³ ne adfligas eum per potentiam sed metuito Deum tuum

² praecipe filiis Israhel ut eiciant de castris omnem leprosum et qui semine fluit pollutusque est super mortuo

¹⁰ nubes quoque recessit quae erat super tabernaculum et ecce Maria apparuit candens lepra quasi nix cumque respexisset eam Aaron et vidisset perfusam lepra ¹¹ ait ad Mosen obsecro domine mi ne inponas nobis hoc peccatum quod stulte commisimus ¹² ne fiat haec quasi mortua et ut abortivum quod proicitur de vulva matris suae ecce iam medium carnis eius devoratum est lepra ¹³ clamavitque Moses ad Dominum dicens Deus obsecro sana eam ¹⁴ cui respondit Dominus si pater eius spuisset in faciem illius nonne debuerat saltem septem dierum rubore suffundi separetur septem diebus extra castra et postea revocabitur ¹⁵ exclusa est itaque Maria extra castra septem diebus et populus non est motus de loco illo donec revocata est Maria

⁹ vidua et repudiata quicquid voverint reddent

¹⁷ nulla erit distantia personarum ita parvum audietis ut magnum nec accipietis cuiusquam personam quia Dei iudicium est quod si difficile vobis aliquid visum fuerit referte ad me et ego audiam

¹⁴ septimus dies sabbati est id est requies Domini Dei tui non facies in eo quicquam operis tu et filius tuus et filia servus et ancilla et bos et asinus et omne iumentum tuum et peregrinus qui est intra portas tuas ut requiescat servus et ancilla tua sicut et tu ¹⁵ memento quod et ipse servieris in Aegypto et eduxerit te inde Dominus Deus tuus in manu forti et brachio extento idcirco praecepit tibi ut observares diem sabbati

¹⁵ memento quod et ipse servieris in Aegypto et eduxerit te inde Dominus Deus tuus in manu forti et brachio extento idcirco praecepit tibi ut observares diem sabbati

²⁵ eritque nostri misericors si custodierimus et fecerimus omnia praecepta eius coram Domino Deo nostro sicut mandavit nobis

⁸ sed quia dilexit vos Dominus et custodivit iuramentum quod iuravit patribus vestris eduxitque vos in manu forti et redemit de domo servitutis de manu Pharaonis regis Aegypti

¹⁷ quia Dominus Deus vester ipse est Deus deorum et Dominus dominantium Deus magnus et potens et terribilis qui personam non accipit nec munera ¹⁸ facit iudicium pupillo et viduae amat peregrinum et dat ei victum atque vestitum

²⁹ venietque Levites qui aliam non habet partem nec possessionem tecum et peregrinus et pupillus ac vidua qui intra portas tuas sunt et comedent et saturabuntur ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in cunctis operibus manuum tuarum quae feceris

⁸ sed aperies eam pauperi et dabis mutuum quod eum indigere perspexeris ⁹ cave ne forte subripiat tibi impia cogitatio et dicas in corde tuo adpropinquat septimus annus remissionis et avertas oculos a paupere fratre tuo nolens ei quod postulat mutuum commodare ne clamet contra te ad Dominum et fiat tibi in peccatum

⁹ cave ne forte subripiat tibi impia cogitatio et dicas in corde tuo adpropinquat septimus annus remissionis et avertas oculos a paupere fratre tuo nolens ei quod postulat mutuum commodare ne clamet contra te ad Dominum et fiat tibi in peccatum ¹⁰ sed dabis ei nec ages quippiam callide in eius necessitatibus sublevandis ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in omni tempore et in cunctis ad quae manum miseris

¹⁰ sed dabis ei nec ages quippiam callide in eius necessitatibus sublevandis ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in omni tempore et in cunctis ad quae manum miseris

¹² cum tibi venditus fuerit frater tuus hebraeus aut hebraea et sex annis servierit tibi in septimo anno dimittes eum liberum ¹³ et quem libertate donaveris nequaquam vacuum abire patieris ¹⁴ sed dabis viaticum de gregibus et de area et torculari tuo quibus Dominus Deus tuus benedixerit tibi ¹⁵ memento quod et ipse servieris in terra Aegypti et liberaverit te Dominus Deus tuus et idcirco ego nunc praecipiam tibi

¹⁵ memento quod et ipse servieris in terra Aegypti et liberaverit te Dominus Deus tuus et idcirco ego nunc praecipiam tibi ¹⁶ sin autem dixerit nolo egredi eo quod diligat te et domum tuam et bene sibi apud te esse sentiat ¹⁷ adsumes subulam et perforabis aurem eius in ianua domus tuae et serviet tibi usque in aeternum ancillae quoque similiter facies ¹⁸ non avertes ab eis oculos tuos quando dimiseris eos liberos quoniam iuxta mercedem mercennarii per sex annos servivit tibi ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in cunctis operibus quae agis

¹² et recordaberis quoniam servus fueris in Aegypto custodiesque ac facies quae praecepta sunt

¹⁹ nec in alteram partem declinent non accipies personam nec munera quia munera excaecant oculos sapientium et mutant verba iustorum

¹⁹ reddent ei sicut fratri suo facere cogitavit et auferes malum de medio tui

⁷ quis est homo qui despondit uxorem et non accepit eam vadat et revertatur in domum suam ne forte moriatur in bello et alius homo accipiat eam

¹⁹ quando obsederis civitatem multo tempore et munitionibus circumdederis ut expugnes eam non succides arbores de quibus vesci potest nec securibus per circuitum debes vastare regionem quoniam lignum est et non homo nec potest bellantium contra te augere numerum

¹⁵ si habuerit homo uxores duas unam dilectam et alteram odiosam genuerintque ex eo liberos et fuerit filius odiosae primogenitus

¹³ si duxerit vir uxorem et postea eam odio habuerit

¹⁹ condemnantes insuper centum siclis argenti quos dabit patri puellae quoniam diffamavit nomen pessimum super virginem Israhel habebitque eam uxorem et non poterit dimittere omni tempore vitae suae

²⁹ dabit qui dormivit cum ea patri puellae quinquaginta siclos argenti et habebit eam uxorem quia humiliavit illam non poterit dimittere cunctis diebus vitae suae

³ et ille quoque oderit eam dederitque ei libellum repudii et dimiserit de domo sua vel certe mortuus fuerit

⁶ non accipies loco pignoris inferiorem et superiorem molam quia animam suam adposuit tibi

¹³ sed statim reddes ei ante solis occasum ut dormiens in vestimento suo benedicat tibi et habeas iustitiam coram Domino Deo tuo

¹⁵ sed eadem die reddes ei pretium laboris sui ante solis occasum quia pauper est et ex eo sustentat animam suam ne clamet contra te ad Dominum et reputetur tibi in peccatum

¹⁷ non pervertes iudicium advenae et pupilli nec auferes pignoris loco viduae vestimentum ¹⁸ memento quod servieris in Aegypto et eruerit te Dominus Deus tuus inde idcirco praecipio tibi ut facias hanc rem ¹⁹ quando messueris segetem in agro tuo et oblitus manipulum reliqueris non reverteris ut tollas eum sed advenam et pupillum et viduam auferre patieris ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in omni opere manuum tuarum ²⁰ si fruges colliges olivarum quicquid remanserit in arboribus non reverteris ut colligas sed relinques advenae pupillo ac viduae ²¹ si vindemiaveris vineam tuam non colliges remanentes racemos sed cedent in usus advenae pupilli ac viduae ²² memento quod et tu servieris in Aegypto et idcirco praecipiam tibi ut facias hanc rem

¹³ loquerisque in conspectu Domini Dei tui abstuli quod sanctificatum est de domo mea et dedi illud Levitae et advenae pupillo et viduae sicut iussisti mihi non praeterivi mandata tua nec sum oblitus imperii

¹⁹ maledictus qui pervertit iudicium advenae pupilli et viduae et dicet omnis populus amen

¹⁷ an parum vobis est quod peccastis in Beelphegor et usque in praesentem diem macula huius sceleris in nobis permanet multique de populo corruerunt ¹⁸ et vos hodie reliquistis Dominum et cras in universum Israhel eius ira desaeviet

¹⁶ et de vestris quoque manipulis proicite de industria et remanere permittite ut absque rubore colligat et colligentem nemo corripiat

³ loquimini de me coram Domino et coram christo eius utrum bovem cuiusquam tulerim an asinum si quempiam calumniatus sum si oppressi aliquem si de manu cuiusquam munus accepi et contemnam illud hodie restituamque vobis ⁴ et dixerunt non es calumniatus nos neque oppressisti neque tulisti de manu alicuius quippiam

³ quattuor ergo viri erant leprosi iuxta introitum portae qui dixerunt ad invicem quid hic esse volumus donec moriamur

⁵ cumque obtinuisset regnum percussit servos suos qui interfecerant regem patrem suum ⁶ filios autem eorum qui occiderant non occidit iuxta quod scriptum est in libro legis Mosi sicut praecepit Dominus dicens non morientur patres pro filiis neque filii morientur pro patribus sed unusquisque in peccato suo morietur

⁴ sed filios eorum non interfecit sicut scriptum est in libro legis Mosi ubi praecepit Dominus dicens non occidentur patres pro filiis neque filii pro patribus suis sed unusquisque in suo peccato morietur

²⁰ cumque respexisset eum Azarias pontifex et omnes reliqui sacerdotes viderunt lepram in fronte eius et festinato expulerunt eum sed et ipse perterritus adceleravit egredi eo quod sensisset ilico plagam Domini ²¹ fuit igitur Ozias rex leprosus usque ad diem mortis suae et habitavit in domo separata plenus lepra ob quam et eiectus fuerat de domo Domini porro Ioatham filius eius rexit domum regis et iudicabat populum terrae

⁶ abstulisti enim pignus fratrum tuorum sine causa et nudos spoliasti vestibus

⁸ in fortitudine brachii tui possidebas terram et potentissimus obtinebas eam ⁹ viduas dimisisti vacuas et lacertos pupillorum comminuisti

³ asinum pupillorum abigerunt et abstulerunt pro pignore bovem viduae

⁷ nudos dimittunt homines indumenta tollentes quibus non est operimentum in frigore ⁸ quos imbres montium rigant et non habentes velamen amplexantur lapides ⁹ vim fecerunt depraedantes pupillos et vulgum pauperem spoliaverunt ¹⁰ nudis et incedentibus absque vestitu et esurientibus tulerunt spicas ¹¹ inter acervos eorum meridiati sunt qui calcatis torcularibus sitiunt

¹¹ auris audiens beatificabat me et oculus videns testimonium reddebat mihi

¹¹ auris audiens beatificabat me et oculus videns testimonium reddebat mihi ¹² quod liberassem pauperem vociferantem et pupillum cui non esset adiutor

¹² quod liberassem pauperem vociferantem et pupillum cui non esset adiutor ¹³ benedictio perituri super me veniebat et cor viduae consolatus sum

¹³ benedictio perituri super me veniebat et cor viduae consolatus sum ¹⁴ iustitia indutus sum et vestivit me sicut vestimento et diademate iudicio meo ¹⁵ oculus fui caeco et pes claudo ¹⁶ pater eram pauperum et causam quam nesciebam diligentissime investigabam ¹⁷ conterebam molas iniqui et de dentibus illius auferebam praedam

¹³ si contempsi subire iudicium cum servo meo et ancillae meae cum disceptarent adversum me ¹⁴ quid enim faciam cum surrexerit ad iudicandum Deus et cum quaesierit quid respondebo illi ¹⁵ numquid non in utero fecit me qui et illum operatus est et formavit in vulva unus ¹⁶ si negavi quod volebant pauperibus et oculos viduae expectare feci

¹⁶ si negavi quod volebant pauperibus et oculos viduae expectare feci ¹⁷ si comedi buccellam meam solus et non comedit pupillus ex ea

¹⁷ si comedi buccellam meam solus et non comedit pupillus ex ea ¹⁸ quia ab infantia mea crevit mecum miseratio et de utero matris meae egressa est mecum

¹⁸ quia ab infantia mea crevit mecum miseratio et de utero matris meae egressa est mecum ¹⁹ si despexi pereuntem eo quod non habuerit indumentum et absque operimento pauperem

¹⁹ si despexi pereuntem eo quod non habuerit indumentum et absque operimento pauperem ²⁰ si non benedixerunt mihi latera eius et de velleribus ovium mearum calefactus est

²⁰ si non benedixerunt mihi latera eius et de velleribus ovium mearum calefactus est ²¹ si levavi super pupillum manum meam etiam cum viderem me in porta superiorem ²² umerus meus a iunctura sua cadat et brachium meum cum suis ossibus confringatur

³⁸ si adversum me terra mea clamat et cum ipsa sulci eius deflent

²⁸ ut pervenire facerent ad eum clamorem egeni et audiret vocem pauperum

⁹ propter multitudinem calumniatorum clamabunt et heiulabunt propter vim brachii tyrannorum

¹² Dominus autem benedixit novissimis Iob magis quam principio eius et facta sunt ei quattuordecim milia ovium et sex milia camelorum et mille iuga boum et mille asinae

⁴ innocens manibus et mundo corde qui non exaltavit frustra animam suam et non iuravit dolose

¹ David ad te Domine animam meam levabo

¹ pro victoria canticum David beatus qui cogitat de paupere in die mala salvabit eum Dominus ² Dominus custodiet eum et vivificabit eum et beatus erit in terra et non tradet eum animae inimicorum suorum ³ Dominus confortabit eum in lecto infirmitatis totum stratum eius vertisti in aegrotatione sua

¹ canticum Asaph Deus stetit in coetu Dei in medio Deus iudicat ² usquequo iudicatis iniquitatem et facies impiorum suscipitis semper ³ iudicate pauperi et pupillo egeno et inopi iuste facite ⁴ salvate inopem et pauperem de manu impiorum liberate ⁵ non cognoscunt nec intellegunt in tenebris ambulant movebuntur omnia fundamenta terrae

⁴ laetifica animam servi tui quia ad te animam meam levo

³ usquequo impii Domine usquequo impii exultabunt ⁴ fluent loquentes antiquum garrient omnes qui operantur iniquitatem ⁵ populum tuum Domine conterent et hereditatem tuam adfligent ⁶ viduam et advenam interficient et pupillos occident

²⁰ numquid particeps erit tui thronus insidiarum fingens laborem in praecepto ²¹ copulabuntur adversus animam iusti et sanguinem innocentem condemnabunt

³⁰ et concitaverunt eum in studiis suis et percussit eos plaga ³¹ stetit autem Finees et deiudicavit et est retenta percussio

⁹ phe dispersit dedit pauperibus sade iustitia eius permanet in aeternum coph cornu eius exaltabitur in gloria

²⁷ noli prohibere benefacere eum qui potest si vales et ipse benefac ²⁸ ne dicas amico tuo vade et revertere et cras dabo tibi cum statim possis dare

¹⁸ sit vena tua benedicta et laetare cum muliere adulescentiae tuae

²⁴ alii dividunt propria et ditiores fiunt alii rapiunt non sua et semper in egestate sunt ²⁵ anima quae benedicit inpinguabitur et qui inebriat ipse quoque inebriabitur

²¹ qui despicit proximum suum peccat qui autem miseretur pauperi beatus erit

³¹ qui calumniatur egentem exprobrat factori eius honorat autem eum qui miseretur pauperis

¹⁷ feneratur Domino qui miseretur pauperis et vicissitudinem suam reddet ei

¹⁶ qui calumniatur pauperem ut augeat divitias suas dabit ipse ditiori et egebit

²² non facias violentiam pauperi quia pauper est neque conteras egenum in porta ²³ quia Dominus iudicabit causam eius et configet eos qui confixerint animam eius

¹⁰ ne adtingas terminos parvulorum et agrum pupillorum ne introeas ¹¹ propinquus enim eorum Fortis est et ipse iudicabit contra te causam illorum

⁵ ne forte bibat et obliviscatur iudiciorum et mutet causam filiorum pauperis

⁸ si videris calumnias egenorum et violenta iudicia et subverti iustitiam in provincia non mireris super hoc negotio quia excelso alius excelsior est et super hos quoque eminentiores sunt alii

⁹ perfruere vita cum uxore quam diligis cunctis diebus vitae instabilitatis tuae qui dati sunt tibi sub sole omni tempore vanitatis tuae haec est enim pars in vita et in labore tuo quod laboras sub sole

²³ principes tui infideles socii furum omnes diligunt munera sequuntur retributiones pupillo non iudicant et causa viduae non ingreditur ad eos

¹⁵ quare adteritis populum meum et facies pauperum commolitis dicit Dominus Deus exercituum

⁷ vinea enim Domini exercituum domus Israhel et vir Iuda germen delectabile eius et expectavi ut faceret iudicium et ecce iniquitas et iustitiam et ecce clamor

⁸ princeps vero ea quae digna sunt principe cogitavit et ipse super duces stabit

¹⁵ qui ambulat in iustitiis et loquitur veritates qui proicit avaritiam ex calumnia et excutit manus suas ab omni munere qui obturat aures suas ne audiat sanguinem et claudit oculos suos ne videat malum

¹ haec dicit Dominus quis est hic liber repudii matris vestrae quo dimisi eam aut quis est creditor meus cui vendidi vos ecce in iniquitatibus vestris venditi estis et in sceleribus vestris dimisi matrem vestram

¹ audite me qui sequimini quod iustum est et quaeritis Dominum adtendite ad petram unde excisi estis et ad cavernam laci de qua praecisi estis

⁷ frange esurienti panem tuum et egenos vagosque induc in domum tuam cum videris nudum operi eum et carnem tuam ne despexeris ⁸ tunc erumpet quasi mane lumen tuum et sanitas tua citius orietur et anteibit faciem tuam iustitia tua et gloria Domini colliget te

⁸ tunc erumpet quasi mane lumen tuum et sanitas tua citius orietur et anteibit faciem tuam iustitia tua et gloria Domini colliget te ⁹ tunc invocabis et Dominus exaudiet clamabis et dicet ecce adsum si abstuleris de medio tui catenam et desieris digitum extendere et loqui quod non prodest ¹⁰ cum effuderis esurienti animam tuam et animam adflictam repleveris orietur in tenebris lux tua et tenebrae tuae erunt sicut meridies ¹¹ et requiem tibi dabit Dominus semper et implebit splendoribus animam tuam et ossa tua liberabit et eris quasi hortus inriguus et sicut fons aquarum cuius non deficient aquae

¹ vulgo dicitur si dimiserit vir uxorem suam et recedens ab eo duxerit virum alterum numquid revertetur ad eam ultra numquid non polluta et contaminata erit mulier illa tu autem fornicata es cum amatoribus multis tamen revertere ad me dicit Dominus

⁸ quia pro eo quod moechata esset aversatrix Israhel dimisissem eam et dedissem ei libellum repudii et non timuit praevaricatrix Iuda soror eius sed abiit et fornicata est etiam ipsa

²⁸ incrassati sunt et inpinguati et praeterierunt sermones meos pessime causam non iudicaverunt causam pupilli non direxerunt et iudicium pauperum non iudicaverunt

³ haec dicit Dominus facite iudicium et iustitiam et liberate vi oppressum de manu calumniatoris et advenam et pupillum et viduam nolite contristare neque opprimatis inique et sanguinem innocentem ne effundatis in loco isto

¹³ vae qui aedificat domum suam in iniustitia et cenacula sua non in iudicio amicum suum opprimet frustra et mercedem eius non reddet ei

²⁹ in diebus illis non dicent ultra patres comederunt uvam acerbam et dentes filiorum obstipuerunt ³⁰ sed unusquisque in iniquitate sua morietur omnis homo qui comederit uvam acerbam obstupescent dentes eius

⁷ et hominem non contristaverit pignus debitori reddiderit per vim nihil rapuerit panem suum esurienti dederit et nudum operuerit vestimento

¹² egenum et pauperem contristantem rapientem rapinas pignus non reddentem et ad idola levantem oculos suos abominationem facientem

¹⁶ et virum non contristaverit pignus non retinuerit et rapinam non rapuerit panem suum esurienti dederit et nudum operuerit vestimento

²⁰ anima quae peccaverit ipsa morietur filius non portabit iniquitatem patris et pater non portabit iniquitatem filii iustitia iusti super eum erit et impietas impii erit super eum

⁷ patrem et matrem contumeliis adfecerunt in te advenam calumniati sunt in medio tui pupillum et viduam contristaverunt apud te

²⁹ populi terrae calumniabantur calumniam et rapiebant violenter egenum et pauperem adfligebant et advenam opprimebant calumnia absque iudicio

¹³ Graecia Thubal et Mosoch ipsi institores tui mancipia et vasa aerea adduxerunt populo tuo

¹⁵ pignus restituerit ille impius rapinamque reddiderit in mandatis vitae ambulaverit nec fecerit quicquam iniustum vita vivet et non morietur

²² et viduam et repudiatam non accipient uxores sed virgines de semine domus Israhel sed et viduam quae fuerit vidua a sacerdote accipient

²⁷ quam ob rem rex consilium meum placeat tibi et peccata tua elemosynis redime et iniquitates tuas misericordiis pauperum forsitan ignoscat delictis tuis

⁷ qui conterunt super pulverem terrae capita pauperum et viam humilium declinant et filius ac pater eius ierunt ad puellam ut violarent nomen sanctum meum ⁸ et super vestimentis pigneratis accubuerunt iuxta omne altare et vinum damnatorum bibebant in domo Dei sui

¹ audite verbum hoc vaccae pingues quae estis in monte Samariae quae calumniam facitis egenis et confringitis pauperes quae dicitis dominis vestris adferte et bibemus

⁷ qui convertitis in absinthium iudicium et iustitiam in terra relinquitis ⁸ facientem Arcturum et Orionem et convertentem in mane tenebras et diem nocte mutantem qui vocat aquas maris et effundit eas super faciem terrae Dominus nomen eius ⁹ qui subridet vastitatem super robustum et depopulationem super potentem adfert ¹⁰ odio habuerunt in porta corripientem et loquentem perfecte abominati sunt ¹¹ idcirco pro eo quod diripiebatis pauperem et praedam electam tollebatis ab eo domos quadro lapide aedificabitis et non habitabitis in eis vineas amantissimas plantabitis et non bibetis vinum earum ¹² quia cognovi multa scelera vestra et fortia peccata vestra hostes iusti accipientes munus et pauperes in porta deprimentes

⁴ audite hoc qui conteritis pauperem et deficere facitis egenos terrae

¹ vae qui cogitatis inutile et operamini malum in cubilibus vestris in luce matutina faciunt illud quoniam contra Deum est manus eorum ² et concupierunt agros et violenter tulerunt et domos rapuerunt et calumniabantur virum et domum eius virum et hereditatem eius

³ malum manuum suarum dicunt bonum princeps postulat et iudex in reddendo est et magnus locutus est desiderium animae suae et conturbaverunt eam

¹⁰ et viduam et pupillum et advenam et pauperem nolite calumniari et malum vir fratri suo non cogitet in corde suo

¹⁶ cum odio habueris dimitte dicit Dominus Deus Israhel operiet autem iniquitas vestimentum eius dicit Dominus exercituum custodite spiritum vestrum et nolite despicere

⁵ et accedam ad vos in iudicio et ero testis velox maleficis et adulteris et periuris et qui calumniantur mercedem mercennarii viduas et pupillos et opprimunt peregrinum nec timuerunt me dicit Dominus exercituum

¹⁹ Ioseph autem vir eius cum esset iustus et nollet eam traducere voluit occulte dimittere eam

³¹ dictum est autem quicumque dimiserit uxorem suam det illi libellum repudii ³² ego autem dico vobis quia omnis qui dimiserit uxorem suam excepta fornicationis causa facit eam moechari et qui dimissam duxerit adulterat

³² ego autem dico vobis quia omnis qui dimiserit uxorem suam excepta fornicationis causa facit eam moechari et qui dimissam duxerit adulterat

⁴ et ait illi Iesus vide nemini dixeris sed vade ostende te sacerdoti et offer munus quod praecepit Moses in testimonium illis

⁴ qui respondens ait eis non legistis quia qui fecit ab initio masculum et feminam fecit eos ⁵ et dixit propter hoc dimittet homo patrem et matrem et adherebit uxori suae et erunt duo in carne una ⁶ itaque iam non sunt duo sed una caro quod ergo Deus coniunxit homo non separet ⁷ dicunt illi quid ergo Moses mandavit dari libellum repudii et dimittere ⁸ ait illis quoniam Moses ad duritiam cordis vestri permisit vobis dimittere uxores vestras ab initio autem non sic fuit ⁹ dico autem vobis quia quicumque dimiserit uxorem suam nisi ob fornicationem et aliam duxerit moechatur et qui dimissam duxerit moechatur

⁸ cum sero autem factum esset dicit dominus vineae procuratori suo voca operarios et redde illis mercedem incipiens a novissimis usque ad primos

⁴⁴ et dicit ei vide nemini dixeris sed vade ostende te principi sacerdotum et offer pro emundatione tua quae praecepit Moses in testimonium illis

⁴ qui dixerunt Moses permisit libellum repudii scribere et dimittere ⁵ quibus respondens Iesus ait ad duritiam cordis vestri scripsit vobis praeceptum istud ⁶ ab initio autem creaturae masculum et feminam fecit eos Deus

⁶ ab initio autem creaturae masculum et feminam fecit eos Deus ⁷ propter hoc relinquet homo patrem suum et matrem et adherebit ad uxorem suam

⁷ propter hoc relinquet homo patrem suum et matrem et adherebit ad uxorem suam ⁸ et erunt duo in carne una itaque iam non sunt duo sed una caro

⁸ et erunt duo in carne una itaque iam non sunt duo sed una caro ⁹ quod ergo Deus iunxit homo non separet

⁹ quod ergo Deus iunxit homo non separet ¹⁰ et in domo iterum discipuli eius de eodem interrogaverunt eum ¹¹ et dicit illis quicumque dimiserit uxorem suam et aliam duxerit adulterium committit super eam

¹¹ et dicit illis quicumque dimiserit uxorem suam et aliam duxerit adulterium committit super eam ¹² et si uxor dimiserit virum suum et alii nupserit moechatur

¹⁹ praecepta nosti ne adulteres ne occidas ne fureris ne falsum testimonium dixeris ne fraudem feceris honora patrem tuum et matrem

¹⁴ interrogabant autem eum et milites dicentes quid faciemus et nos et ait illis neminem concutiatis neque calumniam faciatis et contenti estote stipendiis vestris

¹⁴ et ipse praecepit illi ut nemini diceret sed vade ostende te sacerdoti et offer pro emundatione tua sicut praecepit Moses in testimonium illis

³⁵ verumtamen diligite inimicos vestros et benefacite et mutuum date nihil desperantes et erit merces vestra multa et eritis filii Altissimi quia ipse benignus est super ingratos et malos

³⁸ date et dabitur vobis mensuram bonam confersam et coagitatam et supereffluentem dabunt in sinum vestrum eadem quippe mensura qua mensi fueritis remetietur vobis

⁷ in eadem autem domo manete edentes et bibentes quae apud illos sunt dignus enim est operarius mercede sua nolite transire de domo in domum

¹⁵ dixitque ad illos videte et cavete ab omni avaritia quia non in abundantia cuiusquam vita eius est ex his quae possidet

¹³ sed cum facis convivium voca pauperes debiles claudos caecos ¹⁴ et beatus eris quia non habent retribuere tibi retribuetur enim tibi in resurrectione iustorum

¹⁸ omnis qui dimittit uxorem suam et ducit alteram moechatur et qui dimissam a viro ducit moechatur

¹⁴ quos ut vidit dixit ite ostendite vos sacerdotibus et factum est dum irent mundati sunt

³² memores estote uxoris Loth

¹⁰ his autem qui matrimonio iuncti sunt praecipio non ego sed Dominus uxorem a viro non discedere ¹¹ quod si discesserit manere innuptam aut viro suo reconciliari et vir uxorem ne dimittat

¹¹ quod si discesserit manere innuptam aut viro suo reconciliari et vir uxorem ne dimittat ¹² nam ceteris ego dico non Dominus si quis frater uxorem habet infidelem et haec consentit habitare cum illo non dimittat illam

¹² nam ceteris ego dico non Dominus si quis frater uxorem habet infidelem et haec consentit habitare cum illo non dimittat illam ¹³ et si qua mulier habet virum infidelem et hic consentit habitare cum illa non dimittat virum ¹⁴ sanctificatus est enim vir infidelis in muliere fideli et sanctificata est mulier infidelis per virum fidelem alioquin filii vestri inmundi essent nunc autem sancti sunt ¹⁵ quod si infidelis discedit discedat non est enim servituti subiectus frater aut soror in eiusmodi in pace autem vocavit nos Deus

¹⁵ quod si infidelis discedit discedat non est enim servituti subiectus frater aut soror in eiusmodi in pace autem vocavit nos Deus

²⁹ hoc itaque dico fratres tempus breve est reliquum est ut qui habent uxores tamquam non habentes sint

⁶ haec autem in figura facta sunt nostri ut non simus concupiscentes malorum sicut et illi concupierunt

¹¹ haec autem omnia in figura contingebant illis scripta sunt autem ad correptionem nostram in quos fines saeculorum devenerunt

⁸ non quasi imperans dico sed per aliorum sollicitudinem etiam vestrae caritatis ingenitum bonum conprobans ⁹ scitis enim gratiam Domini nostri Iesu Christi quoniam propter vos egenus factus est cum esset dives ut illius inopia vos divites essetis

⁶ hoc autem qui parce seminat parce et metet et qui seminat in benedictionibus de benedictionibus et metet ⁷ unusquisque prout destinavit corde suo non ex tristitia aut ex necessitate hilarem enim datorem diligit Deus ⁸ potens est autem Deus omnem gratiam abundare facere in vobis ut in omnibus semper omnem sufficientiam habentes abundetis in omne opus bonum

¹³ per probationem ministerii huius glorificantes Deum in oboedientia confessionis vestrae in evangelium Christi et simplicitate communicationis in illos et in omnes ¹⁴ et ipsorum obsecratione pro vobis desiderantium vos propter eminentem gratiam Dei in vobis

²⁶ irascimini et nolite peccare sol non occidat super iracundiam vestram

¹ estote ergo imitatores Dei sicut filii carissimi ² et ambulate in dilectione sicut et Christus dilexit nos et tradidit se ipsum pro nobis oblationem et hostiam Deo in odorem suavitatis

²⁸ ita et viri debent diligere uxores suas ut corpora sua qui suam uxorem diligit se ipsum diligit ²⁹ nemo enim umquam carnem suam odio habuit sed nutrit et fovet eam sicut et Christus ecclesiam

¹⁰ fornicariis masculorum concubitoribus plagiariis mendacibus periuris et si quid aliud sanae doctrinae adversatur

¹⁶ det misericordiam Dominus Onesifori domui quia saepe me refrigeravit et catenam meam non erubuit ¹⁷ sed cum Romam venisset sollicite me quaesivit et invenit ¹⁸ det illi Dominus invenire misericordiam a Domino in illa die et quanta Ephesi ministravit melius tu nosti

⁴ ut prudentiam doceant adulescentulas ut viros suos ament filios diligant ⁵ prudentes castas domus curam habentes benignas subditas suis viris ut non blasphemetur verbum Dei

²⁷ religio munda et inmaculata apud Deum et Patrem haec est visitare pupillos et viduas in tribulatione eorum inmaculatum se custodire ab hoc saeculo

⁶ vos autem exhonorastis pauperem nonne divites per potentiam opprimunt vos et ipsi trahunt vos ad iudicia

¹³ iudicium enim sine misericordia illi qui non fecit misericordiam superexultat autem misericordia iudicio ¹⁴ quid proderit fratres mei si fidem quis dicat se habere opera autem non habeat numquid poterit fides salvare eum ¹⁵ si autem frater aut soror nudi sunt et indigent victu cotidiano ¹⁶ dicat autem aliquis de vobis illis ite in pace calefacimini et saturamini non dederitis autem eis quae necessaria sunt corporis quid proderit ¹⁷ sic et fides si non habeat opera mortua est in semet ipsam ¹⁸ sed dicet quis tu fidem habes et ego opera habeo ostende mihi fidem tuam sine operibus et ego ostendam tibi ex operibus fidem meam ¹⁹ tu credis quoniam unus est Deus bene facis et daemones credunt et contremescunt ²⁰ vis autem scire o homo inanis quoniam fides sine operibus otiosa est ²¹ Abraham pater noster nonne ex operibus iustificatus est offerens Isaac filium suum super altare ²² vides quoniam fides cooperabatur operibus illius et ex operibus fides consummata est ²³ et suppleta est scriptura dicens credidit Abraham Deo et reputatum est illi ad iustitiam et amicus Dei appellatus est

⁴ ecce merces operariorum qui messuerunt regiones vestras qui fraudatus est a vobis clamat et clamor ipsorum in aures Domini Sabaoth introiit

¹⁷ qui habuerit substantiam mundi et viderit fratrem suum necesse habere et clauserit viscera sua ab eo quomodo caritas Dei manet in eo ¹⁸ filioli non diligamus verbo nec lingua sed opere et veritate ¹⁹ in hoc cognoscimus quoniam ex veritate sumus et in conspectu eius suadeamus corda nostra

¹⁰ in hoc est caritas non quasi nos dilexerimus Deum sed quoniam ipse dilexit nos et misit Filium suum propitiationem pro peccatis nostris ¹¹ carissimi si sic Deus dilexit nos et nos debemus alterutrum diligere

¹³ et cinnamomum et amomum et odoramentorum et unguenti et turis et vini et olei et similae et tritici et iumentorum et ovium et equorum et raedarum et mancipiorum et animarum hominum

²² et vox citharoedorum et musicorum et tibia canentium et tuba non audietur in te amplius et omnis artifex omnis artis non invenietur in te amplius et vox molae non audietur in te amplius