WestSaxon1175(i)
12 On morgan mycel menio þe coman to þam freols-daige. þa hyo ge-hirdan þæt se hælend com to ierusalem.
13 hyo naman palmtreowene twiggan & geoden ut to-geanes hym; & cleopedan. Syo israele kyng hal & ge-bledsed; þe com on drihtenes name.
14 Ænd se hælend ge-mette ænne assan & rad on-uppan þam. swa hit awritan ys.
15 ne on-dræd þu þe syones dohter; nu þin cyng kymð uppon assen folan sittende.
16 Ne under-geaten hys leorning-cnihtes þas þinge arest. Ac þa se halend wæs ge-wuldred. þa ge-munden hyo þæt þas þing wæren ge-writena be him. & þas þing hio dydon him.
17 Syo menio þe wæs mid him. þa he lazarum clypede of þare berigenne. & hine awehte of deaðe cydde ge-wytnisse.
18 & for-þy him com syo menio on-gean. for-þam þe hyo ge-herdon þæt he worhte þæt taccen.
19 Ða farisei cwæðen be-tweox heom sylfum. we ge-syeð þæt we nan þing ne fremiað. nu wile eall midden-eard gan æfter hym.
20 Sume þæmge wæren hæðene þe foren þæt hyo wolden hyo ge-byddan on þam freols-daige.
21 Ða hyo neahlahten to philippe se wæs of þare galileissan bethsaida. & hyo beden hine & cwæðen leof we willeð þonne hælend ge-seon.
22 Ða eode philippus. & sægde hyt andrea (sic). & æft andreas & phill[ipp]us hit sægde þam hælende.
23 Se hælend heom andswerede. & cwæð. Syo tyd cymð. þæt mannes sune byð ge-swuteled.
24 Soðlice ic segge eow þæt hwætene corn wunað ane bute hit falle on eorðan & syo dead. Gyf hit dead byð hyt bringð mycele wæstme.
25 Se þe lufað hys sawle for-spyld hyo. & se þe hateð hys sawle on þisen middan-earde. ge-halt hyo on æche life.
26 Gyf hwa þenige me fylgie me. & my þeing beoð þær; þær ic eom. Gyf hwa me þenað min fæder hine lufað. & wurðað.
27 Nu min sawle is ge-drefeð. & hwæt segge ic; fader ge-hald me of þisse tide. ac for-þan ic com on þas tid.
28 Fader ge-wuldre þine namen. Ða com stefne of hefene þus cweðende. Ænd ic ge-wuldrede & eft ic wuldrie.
29 Syo menio þe þær stod. & þæt ge-hyrden sægden þæt hyt þunrede. & sume sægden þæt ængel spræc wið hyne.
30 Se hælend heom andswerede & cwæð. Ne com þyos stëfne for minan þingen; ac for eowrum þingen.
31 Nu ys middan-eardes dom. nu beod þises middan-eardes ealdor ut aworpen.
32 & gyf ic byo up ahafan fram eorðan. ic teo ealle þyng to me sylfum.
33 Ðæt he sægde & tacnede hwylcen deaðe he woldan sweltan.
34 Syo menio hym andswerede & cwæð. We ge-hyrdan on þare lage. þæt crist byoð on ecnysse. & hu-mæte sægst þu; hyt gebyrað þt mannes sunu beo up ahafen. Hwæt ys þes mannes sunu.
35 Ða cwæð se hælend. Nu geot ys litel leoht on eow. gað þa hwile þe ge leoht hæbbað; þæt þeostwe (sic) eow ne be-fon. Se þe gað on þeostran. he nat hwiðer he gað.
36 Ða hwile þe ge leoht hæbbeð ge-lefað on leoht þæt ge seon leohtes bearn. Ðas þing se hælend heom sægde. & eode & be-dyglede hine fram heom.
37 Ða he swa michele tacne dyde be-foran heom. hyo ne ge-lefden on hine.
38 þæt þas witegena word ysaias wære ge-fellað þe he cwæð. Drihten hwa ge-lefde þæs þe we ge-hyrden. & hwam wæs drihtenes strengþe ge-swuteled.
39 for-þy hy ne mihton ge-lyefan for-þam ysaias cwæð eft.
40 he ablende here eagen. & ä-herte heora heorta. þæt hyo ne syon mid heora eagen. & mid heorta ne on-geten & syon ge-cyrde. & ic ge-hæle.
41 Ysaias sægde þas þing. þa he ge-seah hys wuldor & spræc be hym.
42 & þeh manega of þam ealdron ge-lefdon on hine. Ac hyo hyt ne kyddan for þare farisea þingon. þe-læs hyo me ut adrifan of heora samnunge.
43 Hyo lufedon manne wuldor; swiðere þanne godes wuldor.
44 Se hælend cleopede. & cwæð to heom. Se þe lefð on me. ne ge-lefð he nä on me; ac on þonne þe me sente.
45 & se þe me ge-syhð; he ge-sihð þanne þe me sente.
46 Ich com to leohten on midden-eard. & nan þare þe ge-lefd on me ne wuniað on þeostran.
47 Ænd gyf hwa ge-herð mine word & ne ge-healt; ne deme ic hine. Ne com ich middan-eard to demenne. ac þæt ic hæle middan-eard.
48 Se ðe me for-higð. & mine word ne underfehð. he hæfð hwa him deme. Syo spæce þe ic spæc sye him demð on þam ytemestan daige.
49 for-þam ic ne sprece of me sylfan. Ac se fader þe me sente. he me be-bead. hwæt ic cweðe & hwæt ic spreke.
50 And ic wat þæt hys bebod ys eche lyf. þa þing þe ic sprece; ic speke swa se fader me saigde.
13 1 Ær þam easter freols-daige. se hælend wiste þt hys tid com. þæt he wolde ge-witan of þissum middan-earde to hys fader. þa he lufede his leorning-cnihtas þe waron on middan-earde. on ænde he hyo lufede.
2 Ænd þa. drihtnes þening wæs ge-macod. þa for se deofol on iudases heorta scariothes. þæt he hyne be-læwde.
3 he wiste þæt se fæder sealde ealle þing on hys handa. & þt he com of göde. & cymð to gode.
4 he aras fram hys þegnunge. & legde hys reaf. & nam linen rail & be-gerte hine.
5 Æfter þam he dede wæter on fæt. & þwog his leorning-cnihte fët. & dreide hyo mid þare lin-wæde þe he wæs mið be-gert.
6 Ða com he to symone petre. & petrus cwæð to hym. Drihten scelt þu þwean mine fet;
7 Se hælend andswerede & cwæð. to hym. þu nast nu. þt ic do. ac þu wast seððan.
8 Petrus cwæð to hym. ne þwehst þu næfre mine fet. Se hælend hym andswerede. & cwæð. Gyf ic þe ne þwea næfst þu nænne dal mid me.
9 Ða cwæð symon petrus to hym. Drihten ne þweag þu ane mine fet; ac eac min heafod ænd mine hande.
10 Þa cwæð se hælend to hym. Se þe clæne byð. ne be-þerf hym buton þæt man hys fet þwea. ac ys al clæne. Ænd ge send sume clæne. næs na ealle.
11 He wiste witodlice hwa hine scolde be-læwen. for-þan he cwæð ne sende ge ealle clæne.
12 Syððan he hafde heore fet a-þwogene. he nam his reaf. & þa he set he cwæð eft to heom. Wite ge hwæt ic eow dyde.
13 Ge clepiad me lareow. & drihtan. & wel ge cweðað. swa ic eom soðlïce.
14 Gyf ic þweoh eower fet.
15 ic eow sealde bisne þæt ge don swa ic eow dyde.
16 Soðlice ic eow segge. nis se þeowa furðra þanne hys hlaford. ne se arendrake nis mare þanne se þe hine sende.
17 Gyf ge þas þing witað ge beoð eadige. gyf ge hyo doð.
18 Ne segge ic be eow eallen. ic wat hwilce ic ge-cheas. Ac þæt þæt halig ge-writ seo ge-feld þe cweð. Se þe æt hlaf mid me a-hefð hys ho on-gean me.
19 nu ic eow segge ær-þam þe hit ge-wurðe. þæt ge ge-lyfan þonne hyt ge-worðan beoð. þæt ic hyt eom.
20 Soð ic eow segge. se þe under-fehð þane þe ic sende. he under-fehþ me. Se þe under-fehð me; under-fehð þane þe me sende.
21 Ða se hælend þas þing sægde. he wæs gedrefed on gaste. & cydde & cwæð. Soð ic eow segge. þæt eower än me be-læwð.
22 Ða leorning-cnihtas be-heoldan heora ælc oðrenne. & heom tweonede be hwam he hyt sægde.
23 An þare leorning-cnihta lenede [Note: MS. hlenede, alt. to lenede; see v. 25. ] on þas hælendes barme þane se hælend lufede.
24 Simon petrus bicnode to þysen & cwæð to him. Hwæt is se þe he hit by sægð.
25 Witodlice þa he hlenede ofer þas hælendes breosten he cwæð to him. Drihten hwæt is he.
26 se hælend hym andswerede & cwæð. He is se þe ic raeche be-dyppedne hlaf. And þa þa he dypte þanne hlaf he sealde hine Iudase scariothe.
27 & þa æfter þam bite sathanas eode on hyne. Ða cwæð se hælend to hym. do raþe þæt þu don wylt;
28 nyste nan þare sittendre to hwam he þt saygde.
29 Sume wendon for-þan iudas hafde scrin þæt se hælend hit cwæðe be hym. bege þa þing þe us þarf syo to þam freols-daige odðet þt he sealde sum þing þearfenden mannen.
30 Ða he nam þane bite. he eode ut þær-rihte. hit wæs niht.
31 þa he ut eode. & se hælend [quoth]. nu ys mannes sunu ge-swuteled. & god is ge-swuteled on him.
32 Gif god is ge-swuteleð on him & god ge-swutelað hine on him selfon.
33 La bearn nu gyt ic eom ge-hwæde tid mid eow. ge me secheð. & swa ic þam iudeam sægde. ge ne magen faren þider þe ic fare. Ænd nu ic eow segge.
34 ic eow selle nywe be-bod. þæt ge lufian eow be-tweonan. swa ic eow lufode.
35 Be þam eow ge-cnaweð ealle men. þæt ge synde mine leorning-cnihtas. gyf ge hæbbað lufe eow be-tweonan.
36 Simon petrus cwæð to him. drihten hwider gæst þu. Se hælend him andswerede & cwæð. ne miht þu me felgan þider ic nu fare. þu færst æft æfter me.
37 Petrus cwæð to hym. hwi ne mæg ic þe nu felgian; ic sylle min lyf for þe.
38 Se hælend hym andswerede & cwæð. þin lyf þu sylst for me. Soð ic þe segge. ne cræwð se coc. ær þu wiðsecst me þreowa.
14 1 & he cwæð to hys leorning-cnihtan. [Note: Non turbetur cor uestrum neque formidet. ] Ne syo eower heorte ge-drefeð. ge ge-lefað on god. & ge-lefeð on me.
2 On mines fader huse synde manega earding-stowe. Ne sægde ic eow. hit ys litles wane þæt ic fare. & wille eow eardung-stowe gerewian.
3 & gyf ic fare. & eow ea[r]dung-stowe ge-gearwige; eft ic cume. & neme eow to me selfen. þæt ge seon hwær ic eom.
4 & ge witon hwider ic fare. & ge cunnan þanne weig.
5 Tomas cwæð to him. Hlaford we nyten hwider þu færst. & hu muge we þanne wei cunnan;
6 Se halend cwæð to him. Ic eom weig. & soðfaestnysse. & lyf. Ne cymð nan to þam fæder buton þurh me.
7 Gyf ge cuþan me. witoðlice ge cuðen minne fader. & henen forð ge hine gecnaweð. & ge hine sæwen.
8 Philippus [quoth] to him. Drihtan atew us þane fæder. & we hæbbeð ge-noh.
9 Se hælend cwæð to him. Philippus swa lange tid ic wæs mid eow & ge ne cneowan me. Se þe me ge-sihð; ge-sihð minne fæder. Hu-mæte cwæðst þu. atew us þinne fæder.
10 ne ge-lefst þu þæt ic eom on fæder. & fader is on me; þa word þe ic to eow spræke; ne sprece ic hy of me sylfe. Se fader þe wuneð on me; he wercð þa werc.
11 Ne ge-lefe ge þæt ic eom on fæder. & fæder is on me. ge-lefð for þam weorcan.
12 Soð ic eow segge. se þe ge-lyfð on me. he wercð þa weorcð (sic) þe ic werce. & he wercð maran þanne þa synd. for-þam þe ic fære to þam fæder.
13 & ic do swa hwæt swa ge byddað on minen namen. þæt se fader syo ge-wuldrod on þam sunu.
14 Gif ge hwæt me biddað on minan naman þt ic do.
15 [Note: Si diligitis me mandata mea seruate. & ego rogabo patrem & alium paraclitum dabo uobis. ] Gyf ge me lufiað; healdod min be-bode
16 & ic bidde fæder. & he sylð eow oðerne frefiend þæt beo æfre mid eow.
17 Soðfæstnysse gast þe þes middeneard ne maig under-fon. He ne can hine for-þan þe he ne gesihð hine. Ge hine cunnen for-þan þe he wuneð mid eow. & beoð on eow.
18 Ne læte ic eow stepchild. ic cume to eow.
19 Nu gyt is an litel fyrst. & midden-eard me ne ge-sihð. Ge me seoð. forþam ic libbe. & ge libbað.
20 On þam daige ge ge-cnaweð þæt ic eom on minen fæder & ge synd on me & ic on eow.
21 Se þe hafð mine be-bode & hylst þa. he ys þe me lufað. Min fæder lufed þane þe me lufað. & ic lufige hyne & ge-swutelige him me selfe.
22 Iudas cwæð to hym. næs na se scarioth. Drihtan hwæt is ge-worðan þæt þu wilt þe selfne ge-swutelian us. & nä midden-earde.
23 Se halend andswerede. & cwæð to him. [Note: Si quis diligit me sermonem meum seruabit. ] Gyf hwa me lufad. he healt mine spraece. & min fæder lufað hine. & we cumeð to hym. & we weorceð earding-stowe mid him.
24 Se þe me ne lufað. ne healt mine spræce. & nis hit min spræce þæt ge ge-hyrdon. ac þas fæder þe me sende.
25 Þas þing ic eow sægde þa ich mid eow wunede.
26 Se halge frofre gast þe se fæder sent on minan naman eow lærð ealle þing. & he lærð eow ealle þa þing. þe ic eow segge.
27 Ic læfe eow sibbe. ic sylle eow mine sibbe. Ne sylle ic eow sibbe swa middan-earð sylð. Ne seo eower heorte ge-drefed. ne ne fortige ge.
28 Ge ge-hyrdan þæt ic eow sægde. ic ga. & ic cume to eow. Witodlice gif ge me lufedon ge ge-blissedon. for-þan þe ic fare to þam fæder. for-þan se fæder is mare þanne ic.
29 Ænd ich eow sægde. ær-þam þe hit wurðe. þæt ge ge-lyfon þanne hit ge-worðan byð.
30 Ne spræce ic nu ma fela wið eow. Ðises middan-eardes ealdor cymð & he næfð nan þing on me.
31 Ac þæt se midden-eard on-cnawe þæt ic lufie þanne fæder. & ic do swa se fæder me be-bead. Arisað uten gan heonon.
15 1 [Note: Ego sum uitis uera & pater meus agricola est. ] Ic eom soð wingearð. & min fæder ys eordtilia.
2 he deð ælc twig aweig on me. þe blæde ne byrð. & he fermað ælc þare þe blæde berð. þæt hyt bere blæde. þe swiðor.
3 Nu ge synd clæne for þare spræce þe ic to eow spræc.
4 wuniað on me & ic on eow. Swa swa twig ne mæg blede beran hyt self buton hyt wunige on wingearde. swa ge ne magen eac buton ge wunigan on me.
5 Ic eom wingeard & ge synd twigan. Se þe wunað on me. & ic on him; se berð mycele blæde. for-þan ge ne magon nan þing don buton me.
6 Gyf hwa ne wunað on me. he byeð ge-worpen ut swa twig. & for-druwað. & he ge-gaderiað þa. & doð on fer & hyo for-bernað.
7 [Note: Si manseritis in me & uerba mea in uobis manserint. quodcumque petieritis fiet uobis. ] Gyf ge wuniað on me. & mine word wuniað on eow. biddað swa hwæt swa ge willed. & hyt beod eower.
8 On þam ys min fæder ge-swutelod. þæt ge beran mychele blæde. & beon mine leorning-cnihtas.
9 & ic lufede eow swa fader lufede me. wunieð on mine lufe.
10 Gyf ge mine be-bode ge-healdeð. ge wuniað on minre lufe. Swa ic ge-heold mines fæder beboda. & ic wuniga on his lufa.
11 Þas þing ic eow sægde. þæt min ge-fea is on eow. & eower ge-fea syo ge-fyllæd.
12 [Note: Hoc est preceptum meum ut diligatis inuicem sicut dilexi uos. ] Ðys is min bebod þæt ge lufigan eow gemenlice. swa ic eow lufede.
13 Nafeð nan man mare lufe þanne þeos is þæt hwa sylle hys lyf for hys freondan.
14 Ge synd mine freond gyf ge doð þas þing þe ic eow be-beode.
15 Ne telle ic eow to þeowan. for-þan se þeowa nat hwæt se hlaford deð. Ic tealde eow to freonden for-þan ic kydde eow ealle þa þing þe ic ge-hyrde æt minen fæder.
16 Ne ge-chure ge me ac ic ge-cheas eow. & ic ge-sette eow þæt ge blæden bæren & eowra blæda ge-læsten. þæt se fæder sylle eow swa hwæt swa ge biddað on minan naman.
17 [Note: Hec mando uobis ut diligatis inuicem. ] Ðas þing ic eow beode; þæt ge lufion eow ge-mænlice.
18 Gyf midden-eard eow hateð witað þæt he hatede me ær eow.
19 Gyf ge on midden-eardan wæren. middan-eard lufede þæt hys wæs. For-þan þe ge ne synd of middan-earde. ac ic eow ge-cheas of middan-earde. for-þi middan-eard eow hateð.
20 Ge-muniað mine spræce þe ic eow sægde. nis þe þeowa mare þanne hys hlaford. Gyf hy me hehton. hye willað hehton eowre. Gyf hyo mine spræce heoldan. hyo healdeð eac eowre.
21 Ac ealle þas þing hyo doð eow for minan namen. for hyo ne cunnan þanne þe sende me.
22 Gyf ic ne come & to heom ne spræce. nafden hyo nane synne. Nu hy nabbeð nane lade be heora synna.
23 Se þe me hateð. hateð minne fader.
24 Gyf ic nane weorc ne worhte on hym þe nan oþer ne wrohte. næfdan hyo nane synne. Nu hyo ge-sæwon & hyo hateden me & minne fæder.
25 Ac þæt syo spræce syo ge-fyllad (sic) þe on heora lage ys awritan þæt hyo hatedan me buton ge-werhtan.
26 [Note: Cum uenerit paraclitus spiritus ueritatis quam (sic) ego mittam a patre. ] Ðonne se frefriend cymð þe ic eow sende fram fæder soðfæstnisse gast þe cymð fram fæder. he kyð ge-witnysse be me.
27 & ge cyðad witnesse for-þam ge wæren fram frumen mid me.
16 1 þas þing ic eow sægde þæt ge ne swikien.
2 hyo doð eow ut of ge-samnengen. Ac syo tid kymð þæt ælc þe eow of-slechð. wenð þæt he þegnige gode.
3 & þas þing hyo doð for-þan þe hyo ne cuþen minne fader ne me.
4 Ac þas þing ic eow sægde þæt ge ge-munion þanne heora tid kymð. þæt ic hyt eow sægde. Ne sægde ic eow þas þing æt fruman. for-þan þe ich wæs mid eow.
5 Nu ic fare to þam þe me sende. & eower nan ne acseð me hwider ic fare.
6 Ac for-þam þe ic spræc þas þing to eow. un-rotnysse ge-fylde eowre heorte.
7 ac ic segge sodfæstnysse. Eow fremed þæt ic fare. Gyf ic ne fare ne kymð se frofriende to eow. Witoðlice gyf ic fare. ich hine sende to eow.
8 & þonne he cymð he þirð (sic) þissne middan-eard. be synne. & be rihtwysnesse. & be dome.
9 Be synne; for-þam hyo ne ge-lyfden on me.
10 Be rihtwysnesse; for-þam ic fare to þam fæder. & ge me ne ge-seoð.
11 Be dome; for-þam þises middan-eardes ealdor ys ge-demed.
12 Gyt ic habbe eow fele to seggene. Ac ge hyt ne magen nu acumen.
13 Þanne þare soðfæstnysse gast kymð. he lærð eow ealle sodfæstnysse. Ne sprecð he of hym sylfan. Ac he spræcð þa þing þe he ge-hyrð. ænd kyð eow þa þing þe toweard synd.
14 he me ge-swuteloð. for-þam he nemð of minum & kyð eow.
15 ealle þa þing þe min fæder hæfð synd mine. for-þi ic cwæð. þæt he nymð of minum & keð eow.
16 [Note: Modicum & non uidebitis me. & iterum modicum & uidebitis me quia uado ad patrem. ] Nu embe an lytel ge me ne ge-seoð. & eft embe litel ge me ge-seoð. for-þam þe ich fare to þam fæder.
17 Ða cwæðen hys leorning-cnihtas heom be-tweonan. Hwæt is þæt he us segð. ymbe litel & ge me ne ge-seoð. & eft embe litel & ge me ge-seoð. & ic fare to þam fæder.
18 hyo cwæð witoðlice hwæt is þæt he cwæð. Embe lytel; we niten hwæt he sprecð.
19 Se hælend wiste þæt hyo wolden hine acsion. & he cwæð to heom. be þam ge smeageð be-tweonan eow. for-þam ic sægde. ymbe lytel ge me ne ge-seoð. & eft embe lytel ge me ge-seoð.
20 Soð ic eow segge þæt ge heofað & wepað. Middan-eard ge-blissað. & ge beod un-rote. ac eower unrotnysse byð ge-went to ge-fean.
21 Þanne wif kenned. hyo hæfð unrotnysse. for-þan þe hire tid com. Þanne hye kend cnapen. ne ge-man hye þare hefinysse for ge-fean. for-þan man beoð ä-kenned on middan-eard.
22 & witodlice ge hæbbeð nu unrotnysse. Eft ic eow ge-syo. & eower heorte ge-blissað. & nan man ne nymð eowerne ge-fean fram eow.
23 & on þan dayge ne byddað me nanes þinges. Soð ic eow segge gyf ge hwæt biddað mine fæder on minan naman he hyt sylð eow.
24 oð þis ne bæde ge nan þing on minan naman. Biddað & ge under-foð þæt eower ge-fea syo ful.
25 Ðas þing ic eow saigde on bispellan. Syo tid cymð þanne ic eow ne spræce on bispellan. ac ic keðe eow openlice; be minan fader.
26 On þam daige ge biddað on minan namen & ic eow ne segge for-þam ic bidde mine fæder be eow.
27 Witodlice se fæder eow lufeð. forþam þe ge lufedon me. & gelyfdon; þæt ic com of gode.
28 Ic for fram þam fæder. & com on middan-eard. Eft ic forlæte midden-eard. & fare wel sone to þam fæder.
29 Hys leorningcnihtas cwæðen to hym. Nu þu sprecst openlice. & ne segst nan by-spell.
30 Nu we witen þæt þu wast ealle þing. & þe nis nan þærf þæt anig þe axie. On þisen we ge-lefað; þæt þu come of gode.
31 Se hælend heom andswerede. & cwæð. Nu ge ge-lyfeð.
32 nu com mi tyd. & cymð þæt ge to-færen. æghwilc to hys agenen. & for-læten me ane. & ic ne eom ane for-þam fæder ys mid me.
33 Þas þing ic eow sægde. þæt ge habben sibbe on me. Ge hæbbað hefige berdene on middan-earde. ac ge-twuwiað (sic). ich ofer-swiððen (sic) midden-eard.